“Zagrożenie czy wyzwanie proces starzenia się ludności” - Piotr Szukalski Uniwersytet Łódzki
E. Gee - „demografia apokaliptyczna” - postrzeganie przez naukowców starzenia się społeczeństw, jako zjawiska wyjątkowo niepokojącego.
Postawa taka oparta jest na następujących aksjomatach:
homogeniczności zbiorowości seniorów
„obwinianiu” starszych (za pasożytnictwo)
postrzeganie starzenia się w kategoriach „problemu społecznego”
rozbudzanie konfliktów międzypokoleniowych
łączenie procesu starzenia z polityką społeczną
* założenie że STAROŚĆ = pogorszenie stanu zdrowia, pogorszenie zdolności kognitywnych oraz kompetencji społecznych i zawodowych
Szukalski podważa aksjomaty:
Ad. 1. Nie istnieje jednolita grupa ludzi po 60tce np. pod względem stanu zdrowia czy niepełnosprawności, ludzie starsi utrzymują często pełnię władz fizycznych i umysłowych (częściej w krajach wysoko rozwiniętych), a wraz ze starzeniem się społeczeństwa obserwujemy opóźnianie się procesu starzenia jednostek. Antropologowie twierdzą, że próg starzenia opóźnił się o 10 lat (Malinowski 1997) - następują międzypokoleniowe zmiany właściwości biologicznych i zdrowotnych ludzi w podeszłym wieku + podwyższanie progu w sensie społecznym
Obniżenie sprawności fizycznej związane jest raczej z występowaniem chorób niż z samym wiekiem, wyniki laboratoryjnych testów sprawnościowych na ludziach starszych a zarazem zdrowych porównywalne są z wynikami osób młodych.
Zasięg ubóstwa jest w grupie osób po 60tce mniejszy niż dla grupy posiadającej dzieci na utrzymaniu we wszystkich krajach wysoko rozwiniętych
Ad. 2,3,4 Seniorów postrzega się, jako ludzi wyciągających publiczne pieniądze od państwa (szczególnie w USA), jak problem społeczny o charakterze ekonomicznym. Porównano koszt i korzyści, jakie w skutek przynależności do społeczeństwa ponoszą przedstawiciele kolejnych generacji i doszukano się „niesprawiedliwości międzypokoleniowej” - saldo korzystne dla dzisiejszych emerytów kosztem następnych pokoleń przymuszonych do spłacania nadmiernych zobowiązań - jednak uznano rzycie emeryta za bezproduktywne nie uwzględniono pracy nie zarobkowej (babcia robi marmoladki i szaliczki ), woluntarystycznej oraz prywatnych przepływów międzypokoleniowych.
Ageism - budowanie stereotypów (negatywnych) i nierówne traktowanie jednostek na bazie przynależności do różnych grup wiekowych.
Stygmatyzacja osób starszych jako bezproduktywnych.
Ludzie starsi jako grupa mniejszościowa - organizują się, występują różnice kulturowe, dystans społeczny, konflikt statusów (np. klasowego z wiekiem), niektórzy odrzucają tradycyjne role i atrybuty (np. uniwersytet III wieku)
NOWE podejścia do problemu
- jedni kontynuują podejście demografii apokaliptycznej, podkreślają, że konieczne
jest przywrócenie sprawiedliwości międzypokoleniowej oraz
przesunięcie odpowiedzialności z sektora publicznego na prywatny.
- Tendencje zaprzeczające aksjomatom demografii apokaliptycznej:
stała poprawa stanu zdrowia seniorów
generalnie brak przesłanek do łączenia faktu przekraczania 50 roku życia z obniżeniem się predyspozycji do wykonywania pracy
koncepcja POMYŚLNEGO STARZENIAĘ SIĘ (successful ageing)oraz AKTYWNEGO STARZENIA SIĘ (active ageing)
Dostęp do : zdrowia, produktywności, samodzielności
Szukanie nowych „odświeżonych” ról dla seniorów
Społeczna produktywność seniorów (+ zalety starszego pracownika: dokładność, sumienność, skłonność do współpracy, lojalność, mniejszy poziom uzależnień, mniej wypadków przy pracy)
Aktywność w rodzinie i organizacjach woluntarystycznych
Niższa przestępczość, powodują mniej wypadków drogowych
Stabilizujący wpływ na popyt na rynku, gdyż są mniej mobilni przestrzennie i asortymentowo