81. Co to jest deizm?
Ogólnie i krótko mówiąc - deizm to pogląd filozoficzny głoszący, że Bóg wprawdzie stworzył świat, ale nie ingeruje bezpośrednio w jego funkcjonowanie.
Deizm zakłada istnienie jakiejś nieokreślonej dokładnie duchowej siły sprawczej, która stworzyła świat materialny i prawa nim rządzące, jednak nie ingeruje ona obecnie bezpośrednio w jego działanie. Istnienie tej siły sprawczej wyjaśnia w ich mniemaniu racjonalną strukturę świata i stałość praw fizyki.
Deiści są swoistymi agnostykami poznawczymi, gdyż twierdzą, że bezpośrednie poznanie owej siły sprawczej nie jest możliwe i można ją poznawać jedynie pośrednio, poprzez odkrywanie naukowych praw rządzących materią. Są oni jednak zwykle całkowicie przekonani co do samego istnienia owej siły sprawczej i dlatego nie można ich nazwać agnostykami religijnymi.
Deiści odrzucają w całości prawdy wszystkich religii instytucjonalnych, uważając objawienia i święte księgi za pozbawione faktycznej wartości poznawczej.
Deizm był bardzo popularny w XVIII wieku zwłaszcza we Francji. Najbardziej znanymi deistami tych czasów byli Wolter, Denis Diderot i Jan Jakub Rousseau. Deizm jest też do dzisiaj bardzo popularny w wielu środowiskach naukowych - zwłaszcza wśród fizyków. Deistami byli: Albert Einstein, Linus Pauling, Werner Heisenberg i inni.
82. Zagadnienie oświeceniowego naturalizmu i materializmu.
Naturalizm - kierunek filozoficzny, głoszący, że wszystko w rzeczywistości, także duchowość, etyka, jest uwarunkowane przyczynami naturalnymi, biologicznymi. Naturalizm był tendencją dominującą w filozofii oświecenia, cechował go pozytywizm i neoplatonizm, utylitaryzm (utożsamianie dobra i przyjemności). Naturalizm uznawał, że wszystkie rzeczy i zdarzenia we wszechświecie pozostają w sferze tego, co przyrodzone, mają charakter wyłącznie przyrodniczy i tak też powinny być traktowane. Logiczną konsekwencją takiej postawy był materializm.
Materializm - stanowisko filozoficzne dotyczące natury rzeczywistości, głoszące, że poza materią nic nie istnieje ( materia - cielesne, przyrodnicze, czasoprzestrzenne, niezniszczalne tworzywo świata, do którego sprowadzają się, lub o którego sprowadzają się lub którego są modyfikacjami, pochodnymi i od którego są zależne wszelkie przejawy rzeczywistości). Odrzucając istnienie duszy, samoistnych idei, Boga, materializm pozostaje w opozycji do spirytualizmu, idealizmu, teizmu. Właściwie sformułowanie tego stanowiska nastąpiło w toku sporu o substancję w XVII-XVIII wieku ( T. Hobbes, Julien Offray de La Mettri, P.T. Holbach, C. Helvetius) był to tzw. materializm mechanistyczny, traktujący świat jako mechanizm (rodzaj maszyny) i wyjaśniający ruch i przemiany rzeczywistości przede wszystkim fizycznymi prawami mechaniki.