Elektrolecznictwo

Prąd stały - w czasie przepływu nie zmienia kierunku ani wartości natężenia

Wpływ prądu stałego na organizm

Tkanki i płyny ustrojowe wykazują różnicę w przewodnictwie elektrycznym które zależą od:

• Uwodnienia

• Stęrzenia jonów (zawartych elektrolitów)

Dobre przewodnictwo wykazują

• Płyn mózgowo-rdzeniowy (największe)

• Osocze

• Krew

• Mięśnie

• Wątroba

• Mózg

• Tk kostna

• Tk łączna

W zabiegach istotne znaczenie ma opór skóry (warstwy rogowej). W głębszych warstwach tk są uwodnione i występują elektrolity.

Prąd przepływa najkrótszymi drogami i o najmniejszym oporze czyli wzdłuż

• Ujścia przewodów gruczołów potowych

• N krwionośnych

• N limfatycznych

• Nerwów

Polaryzacja jonowa - miejscowe zgrupowanie jonów wytwarzających różnicę potencjału o znaku przeciwnym w stosunku do przyłożonego z zew napięcia.

Przepływowi prądu stałego przez tkani towarzyszą zjawiska

• Elektrochemiczne

• Elektrokinetyczne

• Elektrotermiczne

• Reakcje nn i mm na prąd stały

• Odczyn ze str naczyń krwionośnych

Zjawiska elektrochemiczne

Związane z elektrolizą występującą w czasie przepływu prądu przez elektrolity tkankowe.

W warunkach zabiegów wtórne reakcje elektrolizy zachodzą

• W podkładzie oddzielającym elektrody od skóry

• W bezpośrednim położeniu elektrod igłowych po wprowadzenie ich do tk

Jony „+” (anionów) → do Katody (-) - odczyn zasadowy wokół elektrody

Jony „-” (katjonów) → do Anody (+) - odczyn kwasowy wokół elektrody

Powyższe zasady wykorzystuje się podczas elektrolizy roztworu chlorku sodu do tzw elektrolizy tkanek w zabiegu tym wpływ jonów wodorowych lub wodorotlenowych powstających wokół elektrody igłowej w połączeni z katodą wykorzystuje się do koagulacji. W pobliżu anody powstaje martwica rozpływna.

Reakcje wtórne zachodzące na elektrodach w czasie elektrolizy wykorzystuje się do oznaczenia biegunów źródła prądu stałego.

Do naczynia z wodnym roztworem chlorku sodu wprowadza się obnażone z izolacji przewodniki. Podłączone do źródła. Elektroda na której wydziela się więcej pęcherzyków gazu (H⁺) jest Katodą

Zjawisko elektrokinetyczne

Przesunięcie względem siebie fazy rozproszonej i rozpraszającej koloidów tk pod wpływem pola elektrycznego.

Do tych zjawisk należą:

• Elektroforeza - ruch jednoimiennie naładowanych cząstek ukł koloidowego względem fazy rozpraszającej.

• Katafaza - cząstki „+” wędrują ku katodzie (-)

• Anafaza - cząstki „-” wędrują ku anodzie (+)

• Elektroosmoza - ruch całego ośrodka (fazy rozpraszającej)w stosunku do fazy rozpraszanej (zachodzi na błonach półprzepuszczalnych przez które nie przedostają się jony więc pod wpływem pola elektrycznego przesuwa się cały układ)

Zjawisko elektrotermiczne

Powstanie w tk ciepła pod wpływem prądu elektrycznego.

Ciepło powstaje w tkankach w wyniku:

• Tarcia między jonami będącymi w polu elektrycznym a środowiskiem - niewielka ilość ciepła praktycznie bez znaczenia dla zachodzących procesów.

• Rozszerzenia naczyń krwionośnych pod wpływem prądu - istotne, powstaje w wyniku bezpośredniego pobudzającego działania prądu

Reakcja nerwów i mięśni

Prawo Du Bois Reymonda - przyczyną powstania bodźca elektrycznego nie jest sam prąd lecz dostatecznie szybka zmiana jego natężenia w czasie

Z tego wynika iż

• Prąd stały nie wywołuje skurczu mięśnia

• Skurcz może powstać jedynie podczas włączeni i wyłączenia prądu jeśli powstająca wówczas zmiana będzie dostatecznie szybka

Elektrotonus - zmiana pobudliwośći tk nerwowej i mięśniowej pod wpływem przepływu prądu stałego. Powstaje w wyniku przemieszczenia jonów i zmian polaryzacj błon komórkowych.

W czasie przepływu prądu pobudliwość pod

Katodą ↑ - jest to katalelktrotonus

Anodą ↓ - anaelektrotonus

Odczyn ze str naczyń krwionośnych

Prąd stały powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych. Zaczerwienienie skóry występuje najwyraźniej pod elektrodami. Pod katodą rozszerzenie jest intensywniejsze niż pod anodą

W przebiegu rozszerzenia naczyń wyróżniamy 3 okresy

1. rozszerzenie naczyń powierzchownych

2. rozszerzenie naczyń po upływie 30 min słabnie lub ustępuje

3. głębokie przekrwienie tkanek utrzymujące się do kilku godzin

Ogrzanie miejsca po ustąpieniu romienia powoduje wystąpienie intensywniejszego rumienia gdyż utrzymuje się przekrwienie naczyń głębiej położonych

Biegun dodatni

• działanie przeciwbólowe - wpływu na tk nerwową

• działanie niekorzystne na włókna uszkodzonego nerwu (w tych schorzeniacj czynna katoda)

biegun ujemny

• wpływ pobudzający

• leczenie zaburzeń czucia

• zapobieganie procesom degeneracji włókien nerwowych w uszkodzonym nerwie

Galwanizacja

Zabieg wykorzystujący prąd stały przy pomocy specjalnych elektrod:

1. Płaskie

• Z folii cynowej lub silikonu

• Plastyczne

• Prostokątne lub kwadratowe o różnych wymiarach

• Krawędzie i kąty zaokrąglone a powierzchnia równa w celu uniknięcia zagęszczeń pola

• Przewody przylutowane lub na wtyki

• Mocowane za pomocą opaski gumowej lub elastycznej

2. O specjalnym kształcie

• Na okolicę oczu, uszu

• Dyskowe

• Wałeczkowe

• Bergoniego (półmaska)

Umieszczony między skórą a elektrodą podkład zwilżony wodą lub 0,5% roztwoerm chlorku sodowego ↓ opór naskórka i ułatwia przejście prądu przez skórę

Podkład to kila warstw flaneli lub kilkanaście warstw gazy o grubości 1-2 cm. Dostępne są też specjalne woreczki i podkłady wiskozowe. Odpowiednio grube podkłady chronią skórę przed uszkodzeniem przez zw chem powstające w wyniku reakcje na elektrodach.

Przepływ prądu między elektrodami jest uzależniony od:

1. Rozmiarów elektrod

2. Ich wzajemnego ułożenia

3. Przewodnictwa tkanek znajdujących się między elektrodami

4. Odległości między elektrodami

Rozmiar elektrod - decyduje o gęstości przepływającego przez nią prądu

Gęstość prądu wyraża się stosunkiem natężenia do powierzchni przez którą przepływa prąd (elektrody)

j - gęstość prądu, I - natężenie,

s - powierzchnia przez którą przepływa prąd

Jeśli natomiast ich powierzchnie są różne to gęstość prądu jest ↑ pod elektrodą o ↓powierzchni

Wzajemne ułożenie

1. Poprzeczne (galwanizacja poprzeczna) - prąd natrafia na duże opory zw z warstwowym ułożeniem tk o różnym przewodnictwie

2. Podłużne (galwanizacja podłużna) - Opór 4x ↓ niż przy ułożeniu poprzecznym - „wzdłuż naczyń”

3. Labilne (galwanizacja labilna) - jedna elektroda ruchoma (np. wałeczkowa)

4. Stabilne (galwanizacja stabilna) - obie elektrody umocowane

Prawo Ohma - w miarę ↑ się odległości między elektrodami tkanki stawiają coraz ↑ opór przepływowi prądu. (ogólnie mówiąc gdyż wpływa na to również ułożenie tkanek o różnym przewodnictwie)

Ukształtowanie części ciała

• ↓ powierzchni przekroju danej części ciała występujące na drodze przepływu prądu powoduje ↑ jego gęstości

• ↑ przekroju ↓ gęstości

• Działanie brzegowe - przy bliskim ułożeniu elektrod może wystąpić ↑ gęstość na sąsiadujących krawędziach powodując zaczerwienienie lub uszkodzenie tkanek

• Gdy powierzchnia elektrod jest nierówna lub nie przylega dobrze do ciała może nastąpić ↑ gęstości pola

Podział

• Ze względu na pracę

• Elektroda czynna - elektroda za pomocą której ma być wywołany skutek leczniczy

• Elektroda bierna - zamykająca obwód

• Ze względy na biegun podłączony do elektrody czynnej

• galwanizacja katodowa

• galwanizacja anodowa

Dawkę natężenia prądu stałego ustala się w zależności

• powierzchni elektrody czynnej

• czasu trwania zabiegu

• rodzaju i umiejscowienia schorzenia

• wrażliwości chorego na prąd

Dawki natężenia prądu stałego

• słaba od 0,01 - 0,1
  powierzchni elektrody

• średnia od 0,3
  

• mocna do 0,5
  

• W wypadku użycia małych elektrod 10-20 cm² stosuje się dawki słabe

• Przy użyciu dużych elektrod ogólna wartość natężenia nie powinna przekraczać 25-30 mA

• Granica tolerancji tkanek 50 mA- nie stosowane w elektrolecznictwie

• Należy uwzględnić rodzaj schorzenia i jego umiejscowienie

• W okolicach gałek ocznych, uszu, szyi i serca należy ostrożnie - wrażliwośc okolicznych narządów na prąd

• W podostrym stadium schorzenia dawki słabsze w przewlekłym silniejsze

• Dawkowane natężenie należy korygować w trakcie zabiegu na podstawie doznań chorego

Czas zabiegu 10-30 min zwykle 15-20

Częstotliwość co dziennie lub co 2 dni

Pełny cykl 10-20 zabiegów

Ogólne zasady przy wykonywaniu galwanizacji

• Przestrzegać ściśle wskazań lekarza

• Sprawdzić czy u chorego nie występują zaburzenia czucia (osłabienie lub zniesienie)

• Skórę w miejscu zabiegu należy dokładnie wymyć i odtłuścić eterem lub alkoholem

• Przestrzec chorego o konieczności zachowania spokoju podczas zabiegu

• W celu uniknięcia uszkodzenia skóry ubytki naskórka należy osłonić małym płatkiem filii plastikowej przed nałożeniem podkładu

• Należy przestrzegać bezwzględnej czystości podkładów

• Należy pozostawać w stałym kontakcie z chorym, w razie zgłoszenie uczucia pieczenia pod elektrodą należy sprawdzić jej przyleganie. W wypadku utrzymywania się pieczenia należy natychmiast przerwać zabieg

• Zabieg wolno wykonywać tylko sprawnym aparatem jednocześnie prowadząc zeszyt stałej kontroli technicznej

Wskazania

• Pod anodą (↓ pobudliwości nerwów, wpływ przeciwzapalny)

• nerwobóle

• przewlekłe zapalenie nerwów, splotów i korzeni nerwowych

• zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa

• dyskopatii

• Pod katodą (przekrwienie)

• porażenia wiotkie

• zaburzenia krążenia obwodowego

• Podłużna lub poprzeczna

• utrudniony zrost po złamaniach

• ogólnie

• polineuropatie

• artrozy

• artralgie

• obwodowe porażenia

• angioneuropatie

• zaburzenia krążenia obwodowego

• nadciśnienie (regulacja ciśnienie)

• niskie ciśnienie (regulacja ciśnienie)

Przeciwwskazania

• ropne stany zapalne skóry i tk miękkich

• wypryski

• owrzodzenia

• stany gorączkowe

• porażenia spastyczne

• miejscowe zaburzenia czucia

• nowotwory

• skaza krwotoczna

• ostre procesy zapalne

• infekcje ogólne

• osobnicza nietolerancja prądu

• wszczepiony rozrusznik serca

• zakrzepy

• zagrożenia zatorami

• zakrzepowe zapalenie żył

• metale w tkankach poddawanych zabiegowi

• endoprpteza

• miażdzyca zarostowa TT w okresie II B-IV wg Fontaine'a

4

---