PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE W ICH WZAJEMNYM PRZENIKANIU SIĘ.
Zadaniem pedagogiki jest opisywać, wyjaśniać i rozumieć formy praktyki edukacyjnej, której to instrumentami są pojęcia takie jak: edukacja, wychowanie, kształcenie, uczenie się, nauczanie, system oświatowo-wychowawczy oraz socjalizacja. Większość wymienionych pojęć została wyszczególniona w podręczniku akademickim pod redakcją Z. Kwiecińskiego oraz B. Śliwerskiego.
Edukacja jest to ogół oddziaływań służących formułowaniu się zdolności życiowych człowieka. Ogół oddziaływań - instytucjonalne jak i indywidualne, świadome i nieświadome itp.; zmienianie, rozwijanie-może zachodzić w jakimś konkretnym kierunku przyjętym wg kryterium zewnętrznych wobec jednostki lub bez celu; zdolności życiowe człowieka- dotyczące wielu obszarów, kol pojęcia
Wychowanie jest to świadome i celowe działanie pedagoga zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków w osobowości wychowanka
Kształcenie jest to system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania świata i ukształtowania własnej osobowości (efektem-wykształcenie)
Uczenie się jest to proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (rozwój psych, intelektualny, umysłowy- zmiana osobowości)
Nauczanie jest to proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.
System oświatowo-wychowawczy jest to ogół odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji kształcenia i wychowania.
Socjalizacja posiada różne znaczenia, w pierwszym jest to ogół działań ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły i środowiska społecznego, zmierzających do uczynienia z jednostki istoty społecznej tj. umożliwienie jej zdobycia takich kwalifikacji, takich systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby się
mogła stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa; Natomiast w drugim jest to ogół zmian zachodzących w jednostce pod wpływem oddziaływań społecznych.
Wyżej wymienione pojęcia w dużym stopniu przenikają się wzajemnie. Uwidacznia się to chociażby w kwestii wychowania, z którym mamy styczność w każdym momencie naszego życia niezależnie od miejsca, w którym się znajdujemy. Wszystko bowiem co nas otacza ma na nas wpływ, poprzez środowisko, społeczeństwo jesteśmy w stanie poszerzać nasze możliwości edukacyjne. W kwestii teoretycznych pojęć edukacja jest określeniem najbardziej obszernym mieszczącym w sobie wychowanie, kształcenie, uczenie się, nauczania, system oświatowo-wychowawczy i w końcu również socjalizację. Bez edukacji nie byłoby wszystkich pojęć o węższym zakresie znaczeniowym. Wychowanie oraz kształcenie występują na równi ze sobą w hierarchii ważności jednak i ona są dość ogólne przez co zawierają w swoim znaczeniu również bardziej precyzyjne pojęcia. Nauczanie i uczenie się określają precyzyjniej proces kształtowania co świadczy o dużej możliwości wpływania na proces edukacji jednostki. Odpowiednio bardziej sprecyzowanym pojęciem jest pojęcie systemów oświatowo-wychowawczych, które bardzo precyzyjnie określają poszczególne szczeble edukacyjne. W ich skład wchodzą również pojęcia jednorodne występujące w poszczególnych subdyscyplinach pedagogicznych takie jak chociażby socjalizacja. Mają one na celu sprecyzowanie języka przedmiotowego. Z powyższego wyraźnie wynika interakcja między pojęciami tutaj omówionymi.