MAŁŻEŃSTWO I RODZIAN W KULTURZE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
Rodzina jest podstawowym, naturalnym środowiskiem narodzin i rozwoju człowieka, mikrostrukturą społeczną, a jednocześnie fundamentalna instytucją społeczną. Oparta na podstawach związków emocjonalnych i biologicznych podlega jednak przemianom z zakresie swojej struktury, modelu wewnątrz rodzinnego i realizowanych funkcji. Przemiany te dokonują się pod wpływem wielu czynników, wynikających z procesów rozwoju i przemian społeczno-ekonomicznych, pozostających we wzajemnym związku i oddziałujących na wzrastającą rolę rodziny w rozwoju i postępie społecznym.
Według A. Giddens'a „ rodzina - grupa jednostek związana przez więzy krwi , małżeństwo lub adopcję, tworząca jednostkę ekonomiczną, której dorośli członkowie ponoszą odpowiedzialność za wychowanie dzieci.”
Małżeństwo natomiast można zdefiniować jako uznany i aprobowany społecznie związek seksualny dwojga dorosłych ludzi, stanowi zazwyczaj podstawę rodziny przez prokreacje, to oznacza ze od małżonków oczekuje się, że będą mieli i wychowają dzieci.
Struktura rodziny zaczęła się kształtować w średniowieczu pod wpływem rozwijającego się chrześcijaństwa. Modele rodziny w kulturze chrześcijańskiej ustanawiali kapłani, którzy jako posłannicy od Boga mieli duże poparcie i ludzie darzyli ich zaufaniem więc głosili ideały miłości które małżonkowie naśladowali, poświecenia i oddania dla rodziny które wypełniali , a także oddanie dla Kościoła i religii która głosił. Dzięki temu ranga rodziny była bardzo wysoka , a zarazem pozwalała na kontrolowanie społeczeństwa. Związek małżeński opierał się na dobrowolnej zgodzie obu partnerów, która w pierwszej kolejności wyrażana była przed rodzicami, a następnie w kościele w obecności kapłana. Głównym zadaniem młodych małżonków było zrodzenie i wychowywanie dzieci. Wielodzietne rodziny średniowieczne spełniały obowiązek obywatelski, a mianowicie wzrost liczby ludności w państwie umożliwiał państwu zdobywanie nowych terytoriów a także rozwój gospodarczy.
W ogólnej charakterystyce rodziny okresu późnego średniowiecza i następnych trzech wieków - okresu poprzedzającego epokę wynalazków technicznych i industrializacji, z towarzysząca jej na niespotykaną dotychczas skalę urbanizacją- należy uwzględnić następujące, dobrze już wówczas wykształcone cechy znamienne:
Rodzina była pojmowana jako ciąg (łańcuch) pokoleń, który należy zachować i przedłużać i zachować w czasie;
Była jakby osobą moralną obdarzoną pewną dozą suwerenności, której uosobieniem był ojciec- głowa rodziny;
Nakładała na swych członków liczne zadania, z których najważniejsze służyły zagwarantowaniu trwania rodziny jako całości;
Była grupą i instytucją społeczną, w ramach której i poprzez którą przekazywano ojca na syna własność, zawód i pozycję społeczną;
Poprzez nią i rozwijanie w jej ramach stosunki harmonizowane były interesy jednostkowe z interesami społecznymi;
Stanowiła związek osób, oparty na trwałym i podbudowanym sankcją religijno-prawną małżeństwie;
Była instytucją wszechogarniającą życie człowieka, zajmującą moralne i prawne wsparcie w religii chrześcijańskiej;
Jako samowystarczalna jednostka gospodarcza była w stanie zaspokoić niemal wszystkie potrzeby swych członków - członkowie rodziny mogli oczekiwać od siebie wzajemnej pomocy w każdej sytuacji życiowej .
Tak ukształtowany model rodziny, funkcjonujący przez pięć z górą wieków, wypiera - mniej więcej od czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej .
KATOLICKI MODEL MAŁŻEŃSTWA I RODZINY
Rodzina jest społecznością naturalną, opartą na nierozerwalnym związku małżeńskim, podniesionym przez Chrystusa do godności sakramentu; stanowi ona niepowtarzalna wspólnotę duchową wchodzącą w jej skład osób- małżonków oraz rodziców i dzieci, jest instytucją dostarczającą społeczeństwu i Kościołowi nowych członków, a przez to zajmuje szczególne miejsce zarówno w porządku prawnym jak i społecznym. Biorąc pod uwagę rangę wykonywanych zadań, małżeństwo jak i rodzina zostają w każdym społeczeństwie wyposażone w szczególne prawa jak i przywileje, a także zajmują wyjątkowe miejsce w hierarchii wartości jednostkowych i społecznych.
Jak mówi encyklika Casti Connubii pod względem dogmatycznym przypomina boskie ustanowienie małżeństwa a także cech małżeństwa chrześcijańskiego. „Małżeństwo zostało ustanowione nie przez ludzi, lecz przez Boga”. Przez małżeństwo partnerzy łączą się ze sobą najpierw duchowo a następnie cieleśnie, zaś jego celem jest rodzenie i wychowywanie potomstwa.
WYCHOWANIE RELIGIJNE W RODZINIE
Wychowywanie jako proces świadomy, celowy i zamierzony stanowi nieodłączny element szeroko pojmowanej socjalizacji, w trakcie której przekazywane są m.in. wzory kulturowe. Celem wychowywania dzieci w rodzinie katolickiej winien być przede wszystkim rozwój głębokich postaw religijnych, podczas gdy socjalizacja prowadzi raczej do kontynuacji tradycji kulturowej, poprzez przekazywanie dziedzictwa kulturowego, zwyczajów, obyczajów religijnych a także praktyk.
Wychowanie religijne powinno obejmować całego człowieka, jego życie psychiczne, zdolności spostrzegania i kojarzenia, aktywność intelektualną, życie uczuciowe jak i emocjonalne, a także zdolność wyboru dobra i zła, powinno zmierzać głównie do tego żeby wychowany był zdolny do pełnej spójni myśli, słowa i czynu.
Wychowanie religijne w środowisku rodzinnym, wymaga od rodziców świadomego wyboru najważniejszych wartości religijnych, z jednej strony na kształtowanie postaw, które sprzyjają rozwojowi wrażliwości religijnej, a z drugiej zaś skierowanego na pomoc w wyborze wartości jako zasad dalszego życia .
MAŁŻEŃSTWO I RODZINA W DOKTRYNIE PRAWOSŁAWNEJ
B. Balcerzak- Paradowska, Rodzina i polityka rodzinna na przełomie wieków,Instytut Pracy i spraw Socjalnych, Warszawa 2004, s.11
A. Giddens, Socjologi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s.732
F. Adamski, Rodzina Wymiar społeczno - kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002,s.99
F. Adamski, Rodzina Wymiar społeczno - kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002, s.101