Słowotwórstwo FORMACJA TRANSPOZYCJA *Rzeczowniki odczasownikowe - palenie, czytanie, pływalnia, ucieczka, wyjazd-ø, oświadczyny, przeprowadzka *Nazwa cech/ właściwości -czerń- ø, szarość, próżniactwo
FORMACJA MUTACJA *Wykonawca czynności i działacz -bogacz, mleczarz, rybak, dręczyciel, wizytator, rysownik, pijak, jeździec, trener, recenzent *Nazwy narzędzi- oczyszczarka, zakraplacz, odbiornik, gaśnica, kopaczka, zapałka, bielidło, zacisk-ø *Nosiciele właściwości / cech- mędrzec, szarak, młodzik, śmiałek, zalotnica, brodacz *Nazwa miejsca- pracownia, pływalnia, kawiarnia, wrzosowisko, trawnik *Nazwa mieszkańców-małopolanin, chińczyk, austryjak, anglik *Nazwa pokrewieństwa-doktorowa, starościna, szklarzówna, burmistrzanka *Nazwa zbiorów- nauczycielstwo, ptactwo, igliwie, listowie, grosiwo, dzieciarnia, chuliganeria *Nazwa obiektów/ wytworów czynności -dodatek, wklejka, spalenizna, preparat, mieszanina
FORMACJA MODYFIKACJA *Nazwa żeńska-studentka, pracownica, pomocnica (kobieta.. np. student) *Zdrobnienia-stolik, ławka *Zgrubienia- domisko, mięcho, wóda-ø *Nazwa istoty młodej- kociak, dzieciak, niemowlak
W rzeczownikach: *wyraz motywujący/ podstawowy: definicja = temat *wyr. motywowany/ derywat: podany + formant, kategoria, temat, formacja
W rzeczownikach odczasownikowych: *wyr. podstawowy: bezokolicznik „ć” *derywat: podany +TCT-ą, TCP-ła, formant, kategoria, formacja
Formant paradygmatyczny- ø - zapisujemy kiedy cały wyraz zawiera się w odmianach (np. wiersz-owi,a,ach,ami)
Złożenia (definicja, wyrazy w mianowniku, temat, formanty, złożenie egzo/endocentryczne)
Egzocentryczne- niesprecyzowane dokładnie np. elektrociepłownia- miejsce gdzie wytwarza się ciepło. Endocentryczne- konkretne, jasne, klarowne np. gwiazdozbiór-zbiór gwiazd.
Okrucieństwo- to co OKRUTNE/ rzeczownik odprzymiotnikowy *w.-ący: okrutny *w.-ny: okrucieństwo *formant: (alternacyjny- t:ć, n: ń, #:e )-STWO *formacja: Transpozycja *temat: *kat: nazwa abstr. cechy
Dwugłowy-ten, kro ma dwie głowy. *w. -ący: DWA, GŁOWA *temat: dw-, głow- *złożenie *formant: dw-, głow- u-interfiks, y-k. fleksyjna
FORMANTY: -alnia, -acz, -anka, -anin, -ak -aczka, -arz, -arka, -ator, -arnia, -at, -ca, -ctwo, -czyk, -ec,- er, -ek, -ent, -enie, -eria, -ik, -ina, -izna, -isko, -ina, -iwo, -lik,- ka, -owicz, -owie, -ość, -owa, -ówna, -stwo, -nik, -nia, -nica, -nie, -yny, - yciel, -wie,
SKŁADNIA!
Zdania współrzędnie złożone *zdania współrzędnie łączne - czynności współistnieją ze sobą __1__....__2__ (i, oraz, tudzież, (jak/i)również,a także,a,ani, ni, jak, też, jakże,) *zdania współrzędnie rozłączne-wykluczają się wzajemnie __1__<....>__2__ (albo, lub, bądź, czy,) *zdanie współrzędnie przeciwstawne- czynności przeciwstawiają się sobie _1__>....<__2__ (chociaż, ale, lecz, jednak,zaś, a, natomiast) *zdania współrzędnie wynikowe- jedna czynność wynika z drugiej __1__>....>__2__ (więc, zatem, dlatego, toteż, przeto, bo) *zdanie współrzędnie włączne- czynności wynikają jedna z drugiej __1__ ... __2__ ( czyli, to znaczy, mianowicie, innymi słowy, to jest) *nieosobowa forma czasownika ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Okoliczniki: *Miejsca- jak daleko? którędy? gdzie? dokąd? skąd? *Czasu-kiedy? jak długo? od kiedy do kiedy? jak często? *Procesu- jak? w jaki sposób? w czym? za pomocą czego? *Względu-ze względu na co?/ na kogo? pod jakim względem? *Uwarunkowania- po co? na co? w jakim celu? jak? w jaki sposób?z jakim skutkiem? pod jakim warunkiem? mimo co? dlaczego? z jakiego powodu? *Modalności- prawdopodobnie, na pewno, prawie, tylko, w ogóle, rzeczywiście *Stopnia- jak? jak długo? jak bardzo?/ daleko? o ile ? Dodatkowe: *Towarzyszenia- z kim? z czym? *Zastępstwa-zamiast czego? w zamian za co? *Włączenia i wyłączenia- obok czego? oprócz czego? *Odpowiedniości- zgodnie z czym? *Akcesoryjny- wśród jakich okoliczności?
S- podmiot, V-czasownik, O- dopełnienie, C- orzeczenie, A- okolicznik
*V, * VO, *VOO, * VA, *VOA,
*S*,*SVC*,*SVO*,*SVA*,* SVOO*,*SVOC*,*SVOA*,*SVCA*
Orzeczenie imienne składa się z orzecznika (być, stać się, zostać, wydawać się, okazać się, „to”) i łącznika (rzeczownik, przymiotnik, imiesłów, liczebnik, zaimek przymiotny)
1.Zdanie podrzędne podmiotowe - uzupełnia lub zastępuje podmiot zdania nadrzędnego i opowiada na pytania podmiotu - kto? co?, łączy się ze zd. nadrzędnym przy pomocy: że, żeby, iż, aby, by, co, kto, czyj, ktokolwiek. 2.Zdanie podrzędne orzeczeniowe - uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na pytania : jak/jaki jest? czym jest? kim jest?, łączy się z nadrzędnym przy pomocy: że, żeby, iż, aby, by, co, kto, jaki, który. 3,Zdanie podrzędne dopełnieniowo- określa czasownik lub przymiotnik zdania nadrzędnego.Odpowiada na pytania: kogo? czego? komu? czemu? co? z kim? z czym? o kim? o czym? . Łączy się prz pomocy: że, żeby, iż, aby, by, czy, jak, jeżeli,co, kto, ten,który, cokolwiek. 4. Zdanie podrzędne okolicznikowe-(odpowiada na pytania okolicznika) kiedy? gdzie? jak?po co? dlaczego? mimo co? pod jakim warunkiem? z jakim skutkiem? 5.Zdania podrzędnie rozwijające- zd. nadrzędne lub jego elementy są punktem odniesienia dla zd. podrzędnego
ALTERNACJA=OBOCZNOŚĆ=WYMIANA Automatyczna-ze względu na czynniki warunkujące przekształcenia postaci morfemów. Są uwarunkowaną strukturą fonologiczną systemu polszczyzny. Ze względu na modyfikację jakim ulegają morfemy dzielimy je na : * jakościowe- jeden fonem zostaje zastąpiony przez inny fonem (kara- karze, r: rz, ). *ilościowe”epenteza”-jakiś fonem zostaje wstawiony do morfemu (lask- : lasek- ø, */ LAS#K/ , #: e). *ucięcia[]- zastąpienie grupy fonemów albo fonemu ø (lice-[um] : lice-a, um: ø) Gramatyczna-spowodowane są sąsiedztwem morfologicznym, czyli dodaniem innego morfemu.