PKB mierzymy od strony: produkcji, dochodów i wydatków.

PKB od strony produkcji: Jest to suma produkcji finalnej wszystkich jednostek w gospodarce narodowej. Produkcja finalna - nie podlega dalszemu przetwarzaniu. Dobra finalne: dobra konsumpcyjne (jednokrotnego i wielokrotnego użycia) i inwestycyjne (trwałe, obrotowe i zapasy).

PKB od strony produkcji: Jest to suma wartości dodanych wszystkich przedsiębiorstw w gospodarce narodowej.

Wartość dodana - wkład danego przedsiębiorstwa do procesu tworzenia czegoś. Jest to różnica między ceną sprzeadży dobra finalnego, a kosztami nabycia dóbr pośrednich.

Wartość dodana dzieli się na : płace (dla pracowników) i zyski (dla właścicieli).

Gdy jesteśmy właścicielem dobra pośredniego i finalnego to wartość transakcji równa jest wartości dodanej.

PKB od strony dochodów: są to wszystkie dochody czynników produkcji ( pracy - płaca, kapitału - zysk, procent, dywidenda, ziemi - czynsz dzierżawny, renta gruntowa).

PKB to także dochody gospodarstw domowych {dochody rozporządzalne ludności

Yd=Y-(T-B); Y=Yd+(T-B) PKB=dochody rozporządzalne ludności + dochody państwa <podatki netto>}, przedsiębiorstw {zyski i amortyzacja} i państwa {podatki netto= T-B (podatki - transfery)}.

PKB od strony wydatków: Y=AD {zargegowany popyt (globalny), PKB od strony wydatków}

Y=AD=C+J+G+-NE {popyt konsumpcyjny+inwestycyjny+rządowy+nadwyżka eksportu}

Y=AD=C+J+G+E-Z NE=E-Z {nadwyżka eksportu=eksport-import}

RUCH OKRĘŻNY

1. {GD > Przed.}Usługi czynników produkcji G.D. na rzecz Przedsiębiorstw. G.D. maksymalizując użyteczność całkowitą muszą mieć dochody, czyli muszą pracować, pobierać renty itp.

2. {Przed. > GD}Opłaty za usługi czynników produkcji (Y). Jest to PKB od strony dochodów.

3. {2. > BS}Podatki do budżetu państwa (Tb) - p. bezpośrednie

4. {BS > 2.}Transfery (B) płacone przez Budżetu Państwa na rzezc G.D.

5. {GD} Dochody rozporządzalne (dyspozycyjne ludności) G.D. (Yd)- są to płace od Przedsiębiorstw i transfery z Budżetu Państwa.

6. {poza GD} Podział dochodó na C i S

Dochody rozporządzalne przeznaczane są na konsumpcję (C) i oszczędności (S)

Podział Yd na C i S zależy od:

c - krańcowej skłonności do konsumpcji

s - ------------- | | ------------ oszczędzania

c + s = 1 c = (∆C/∆Y) - przyrost konsumpcji w stosunku do przyrostu dochodów)

s = (∆ S/∆Y) - przyrost oszczędności w stosunku do przyrostu dochodów)

np. c=0,6 - z każdego przyrostu dochodu o 1 $ 60 centów wydajemy na konsumpcję, a 40 na oszczędności.

7. {GD > Przed.}Popyt konsumpcyjny (pieniądze na rynku) AD=C (popyt globalny = popyt konsumpcyjny)

8. {Przed. > GD}Podaż dóbr konsumpcyjnych - konkretne dobra konsumpcyjne dostarczane na rynek przez Przedsiębiorstwa.

9. {GD > Banki}Lokowanie oszczędności w bankach w formie depozytów.

10. {Banki > 6.}Inwestycje przedsiębiorstw - popyt inwestycyjny AD=C+J

(S-J) - nadwyżka finansowa sektora prywatnego

Inwestycje - powstawanie w gospodarce czegoś nowego, nowego obiektu majątku trwałego.

Przebsiębiorstwa: - produkujące dobra inwestycyjne, - inwestorzy

11. {Przed > Przed}Podaż inwestycyjna - podaż dóbr inwestycyjnych. Jest to popyt inwestorów na dobra inwestycyyjne od producentów dórb inwestycyjnych.

12. A. {BS > 6.}Inwestycje państwa (G) - pieniądz na inwestycje AD=C+J+G

12. B. {Przed > Przed}Iwestorzy, którzy wygrali przetarg rządowy i zgłaszają zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne u ich producentów.

13. {Przed > BS}Podatki od przedsiębiorstw (Td)

14. {Eksport i import pieniądza i rzeczy

Eksport: pieniądza: dolary zamienione na złotówki za eksport produktów

rzeczy: wywóz produktów za granicę

Import: pieniądza: złotówki w dolarach wypływające za granicę

rzeczy: przywóż produktów z zagranicy. }

{Zagr > 6.} Przypływ pieniędzy z tytułu eksportu (E) AD=C+J+G+E

15. {6. > Zagr}Odpływ pieniędzy z tytułu importu (Z) AD=C+J+G+E-Z

16. {Przed > Zagr}Odpływ produktów polskich za granicę (eksport rzeczy)

17. {Zagr > PrzedPrzypływ produktów zagranicznych do kraju (import rzeczy)

18. {6. > BS}Podatki pośrednie (Te) płacone przez konsumentów.

Wpływy budżetu państwa: T=Tb+Td+Te

Wydatki budżetu: B+G ( transfery + inwestycje sektora publicznego)

T = B + G budżet zrównoważony

T > B + G nadwyżka budżetowa

T < B + G

Nadwyżka eksportu: gdy NE jest + to NEz jest - i odwrotnie ( np. NE= 100 to NEz= -100)

RÓWNANIA TOŻSAMOŚCIOWE RUCHU OKRĘŻNEGO

1. Y od strony dochodów ≡ Y od strony wydatków

Yd + (T-B) ≡ Y

C + S + (T-B) ≡ C + J + G + E - Z

2. Suma odpływów w gospodarce ≡ suma wpływów (dopływów) w gospodarce

S + T + Z ≡ J + G + E + B

3. Nadwyżka finansowa sektora prywatnego ≡ saldo budżetu

| S - J | ≡ | BS + NEz |

4. Suma inwestycji w gospodarce ≡ suma oszczędności GD i państwa

J + NE ≡ S + BS

Te

Y=GDP (PKB w cenach rynkowych)

PNB = GNP

Amortyz.

PKB w cenach czynników produkcji

*)(IV)

NI

Tb

PI

C

Yd

S

Yd PI NI PKB Y

KATEGORIE:

1. PKB:

- od strony produkcji dóbr finalnych: jest to podaż dóbr konsumpcyjnych i dóbr inwestycyjnych

- od strony dochodów: opłaty za usługi czynników produkcji i dochody dyspozycyjne ludności

- od strony wydatków (AD) jest to GLOBALNY POPYT AUTONOMICZNY czyli popyt konsumpcyjny+inwestycyjny+rządowy+nadwyżka eksportu

2. Dochody dyspozyzyjne gospodarwst domowych (Yd)

3. Dochody osobiste ludności (PI) PI skłąda się z Yd i Tb - podatków bezpośrednich

4. Dochód narodowy (NI) NI=PKN w cenach czynników produkcji

*) Nz+Tp+Składka na ubezp.społ. - B

NI = PI + Nz(zyski zatrzymane przedsiębiorstw) + Tp(podatki od przedsiębiorstw) + Skłądka na ubezpieczenie społeczne - B (transfery)

5. PKB w cenach czynników produkcji - jest to NI + Amortyzacja(zużycie śr.trwałych)

6. PKB w cenach rynkowych (Y) - jest to PKB w cenach czynników produkcji + Te (podatki pośrednie - vat i akcyza)

7. PNB - Produkt Narodowy Brutto (w cenach rynkowych) - produkcja wytworzona przez Polaków.

PNB - PKB(Y) =

Saldo dochodów otrzymywanych z własności czynników produkcji za granicą

RYNEK TOWAROWY - model Keynsa

Zakłądał, że w krótkim okresie ceny i płace są sztywne (stałę). Zakłądał także, że Ye jest nalewo od Y*, czyli Ye < Y*, czyli gospodarka funkcjonuje przy nie w pełni wykorzystanych zdolnościach produkcyjnych.

Y - PKB - konkretna wielkość PKB (Y nierównowagi)

Ye - wielkość PKB przy której popyt globalny = podaży globalnej (Y równowagi)

- stan równowagi na rynku towarowym > czyli dochody = wydatki konsumpcyjne

Y* - potencjalny PKB - maksymalny do wytworzenia PKB - Ile jest w stanie z danego zasobu wytworzyć cała gospodarka?

Równowaga rynku towarowego:

1). podaż globalna = popyt globalny

2). inwestycje = oszczędności (planowane)

Konsumpcja zależy od:

1). oszczędności zgromadzonych

2). bieżących dochdów

3). nagromadzonego majątku

MODEL DWUSEKTOROWY

Y (PKB od str. prod. i dochdów) = AD (globalny popyt autonomiczny) = C + J

C = Ĉ + cY (gdyż Y = Yd)

Ĉ - konsumpcja autonomiczna - część

konsumpcji niezależna od bieżących dochodów.

Źródłami finansowania są oszczędności

wcześniej nagromadzone lub sprzedaż

majątku własnego.

FUNKCJA KONSUMPCJI

Linia 45 stopni - różnym wartościom Y od strony wydatów odpowaiadają różne wartości Y od strony dochodów. Jest to linia idealnej równowagi w gospodarcew (popyt = podaż; dochody = wydatki).

c - krańcowa skłonność do konsumpcji

c = (C) / (Y) czyli przyrost konsumpcji do przyrostu dochodów

s = (S) / (Y) czyli przyrost oszczędności do przyrostu dochodów

c + s = 1

Ye - wielkość PKB przy której popyt globalny = podaży globalnej (Y równowagi)

- stan równowagi na rynku towarowym > czyli dochody = wydatki konsumpcyjne

Y* - potencjalny PKB - maksymalny do wytworzenia PKB - Ile jest w stanie z danego zasobu wytworzyć cała gospodarka?

Y1 - nadwyżka popytu nad podażą

Y2 - nadwyżka podaży nad popytem

FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI

FUNKCJA INWESTYCJI

A). J = Ĵ Inwestycje autonomiczne (nie zależą od bieżących dochodów przedsiębiorstw)

B). J = Ĵ + aY

a = (J) / (Y) czyli Krańcowa skłonność do inwestowania to stosunek przyrostu inwestycji do przyrostu dochodów (np. a=0,1 z każdej 1 zł przyrostu zysku 10 gr na inwestycje)

J = Ĵ

wykres C i Y (globalne: podaż=popyt)

AD nachylenie c

C nachylenie c

E - punkt równowagi

Ye

A

Ya

___ __ __

AD = J + C

wykres S, J i Y (inwestycje = oszczędności)

S __

J = J

Ye

Ya

__

S

J = Ĵ + aY

wykres AD i Y

C nachylenie c

AD nachylenie c+a

wykres S,J i Y

J nachylenie a

Y = AD

Y = C + J

__ __

Y = C + cY + J + aY

OBLICZANIE Ye :

1). Grupujemy wielkości z kreską i wyprowadzamy Y przed nawias:

Y = Č + Ĵ + Y ( c + a ) ; Č + Ĵ = AD AD - wyraz wolny na OY,

c+a - nachylenie

2). Przenosimy wyrażenie z Y nalewą stronę:

Y - Y ( c + a) = AD

3). Wyłączamy Y przed nawias:

Y ( 1 - c - a) = AD

4). Dopisujemy e do Y:

Ye = AD * { 1 / ( 1 - a - c ) } , gdzie  (mnożnik) = 1 / ( 1 - a - c )

 = (Y / J) mnożnik to stosunek przyrostu dochodów do przyrostu inwestycji

PARADOKS OSZCZĘDNOŚCI

Część gospodarstw domowych oszczędza, a pozostałe nie oszczędzają. Gdyby wszystkie gospodarstwa chciałyby oszczędzać to suma oszczędności w skali całej gospodarki nie zmieni się.

Decyzja o oszczędzaniu jest jednocześnie decyzją o konsumpcji. Gdy więcej oszczędzam to mniej konsumuje czyli spada (maleje) popyt, a co za tym idzie maleje produkcja czyli maleją dochody, a po opłaceniu podatków maleją w rezultacie oszcędności.

wykres AD i Y

AD

E

AD1

E1

_ _

S=S+sY to C=C+cY

_ _

S1=S1+sY to C1=C1+cY

_ _ _ _

S = -C i S1 > S to C1 < C

wykres S, J I Y

S1

E1

S

E

J

_ _

S=S+sY S1=S1+cY

produkja i dochody zmniejszyły się

MODEL WIELOSEKTOROWY

1). Y ≠ Yd Yd = Y - (T - B)

2). AD = C + J + G + E - Z albo AD = C + J + G +- NE

FUNKCJA KONSUMPCJI:

_ _ _ _

C = C + cY czyli C = C + c [ Y - (T - B) ]

FUNKCJA PODATKÓW:

_

T = T (podatki stałe, niezależne od dochodów) PODATKI KWOTOWE (RYCZAŁTOWE)

T = tY (t - stopa podatkowa, Y - wielkość dochodu) PODATEK LINIOWY

_ _

T = T + tY Podatki:

- obniżają dochody dyspozycyjne G.D.

- stanowią wpływy budżetu państwa Funkcja konsumpcji:

C=Č+c[Y-(Ť+tY-B)]

FUNKCJA TRANSFERÓW:

_

_ B - transfery niezależące od bieżących dochodów

B = B - bY np. renty, emerytury, stypendia

b - współczynniik elastyczności zmian części wydatków tranferowych np. zasiłki dla bezrobotnych

-bY - dochody  to bezrobocie  i zasiłki 

dochody  to produkcja  bezrobocie  zasiłki 

Funkcja konsumpcji:

_

C=Č+c[Y-(Ť+tY-B+bY)]

FUNKCJA INWESTYCJI:

_ _

J = J J = J + aY

FUNKCJA wydatków rządowych:

_

G = G autonomiczne wydatki rządowe

FUNKCJA EKSPORTU:

­_

E = E eksport ma charakter autonomiczny

FUNKCJA IMPORTU:

_ _

Z = Z + mY gdzie Z - import niezależny od bieżących dochodów (dotyczy produktów, których nie można lub nie opłaca się wytworzyć

m - krańcowa skłonność do importu (m=0,2 z każdej dodatkowej 1 zł 20 gr na zakup towarów z importu)

FUNKCJA NADWYŻKI EKSPORTU

wykres E, Z i Y

__ _ _

NE = E - Z

Z nachylenie m

_

E = E

_

Z

wykres NE i Y

Y=AD

Y=C+J+G+E-Z

_ _ _ _ _ _ _

Y=C+J+G+E+cB-Z-cT + Y[c(1-t-b)+a-m]

___

Y = AD + Y[c(1-t-b)+a-m]

_

cB - częśąć transferów niezależnych od bieżących dochodów idących na konsumpcję

_

-cT - część podatków zmniejszająca konsumpcję

RÓWNOWAGA RYNKU TOWAROWEGO

_ cB _ E_ G _ J _ C

Nachylenie AD:

c(1-t-b)+a-m

Y1 - Y nierównowagi 0<Y1<Ye - NADWYŻKA POPYTU NAD PODAŻĄ

Ye - Y równowagi

Y2 - Y nierównowagi Ye<Y2<Y* - NADWYŻKA PODAŻY NAD POPYTEM

___

Ye = AD * 1 / {1 - c ( 1 - t - b ) - a + m}

mnożnik (omega) = 1 / {1 - c ( 1 - t - b ) - a + m}

RÓWNOWAGA BUDŻETU PAŃSTWA

Elementy budżetu państwa:

- wydatki: G + B G + B = T - równowaga budżetowa

- wpływy: T G + B > T - deficyt budżetowy

G + B < T - nadwyżka budżetowa

Ye - równowaga budżetu (BS=0) G+B=T

Y1 - deficyt budżetu (-BS) G+B>T

Y2 - nadwyżka budżetu (+BS)

G+B<T

RÓWNOWAGA BILANSU HANDLOWEGO (handel zagraniczny)

Ye - zerowe saldo bilansu handlowego (eksport=import)

Y1 - dodatnie saldo bilansu handlowego (eksport>import)

Y2 - ujemne saldo bilansu handlowego (import>eksport)

C

Y

C

45 ⁰

Ĉ

c

E

Ye

Y1

popyt

> podaż

podaż

> popyt

podaż z linii 45⁰

popyt z funkcji C

pole  to pozbywanie się oszczędności na rzecz konsumpcji

pole  to gromadzenie nowych oszczędności

Y2

s

Y

S

s

Š

Pozbywanie się oszczędności

Przyrost oszczędności

Ye

Ye

Ye

Ya

Ya

AD

S

J

Y

Y

______

AD

__

J

__

S

AD

C

S

J

Ye1

Ye

-Č1

__

J

___

C

__

J

___

S

___

S 1

__

T

t

T

B

Y

__

B

B

-b

Ya

Ĕ

+NE

-NE

NE

_

eT

Ya

Ĕ

_

Z

___

AD

AD

Ye

E

AD

Y

Y1

Y2

Y*

_

B

_

G

_

T

G B T

Y

Ye

Y1

Y2

_

G=G

G+B

T

-BS

+BS

-NE

+NE

Y*

Y*

E

Y2

Y1

Ye

Y

Z

---