Drogi ruchowe.
Charakterystyka ogólna.
Zasadnicza droga ruchowa.
Układ pozapiramidowy i jego połączenia.
Pozapiramidowe drogi ruchowe.
Uwagi kliniczne.
Ad 1.
Drogi ruchowe to zstępujące drogi projekcyjne, które rozpoczynają się w ośrodkach ruchowych kory, a kończą w mm. szkieletowych.
Zasadnicza droga ruchowa jest zawsze II - neuronowa; poboczne drogi ruchowe są co najmniej III - neuronowe, a ilość tych neuronów zależy od ilości jąder ruchowych pozapiramidowych, w których te drogi przełączają się.
Zasadnicza droga ruchowa składa się zatem z drogi korowo - rdzeniowej (bądź korowo - jądrowej) i drogi rdzeniowo - mięśniowej (bądź jądrowo - mięśniowej), wyróżnia się tu 1 neuron ośrodkowy i 1 neuron obwodowy.
W pobocznych drogach ruchowych wyróżnia się przynajmniej 2 neurony ośrodkowe a tylko 1 obwodowy.
Zasadnicza droga ruchowa inicjuje ruch, a do jego kontynuacji, i zakończenia wymagane są dwie drogi tj.: zasadnicza i poboczna.
Poboczna droga ruchowa związana z układem pozapiramidowym modyfikuje ruchy dowolne i utrzymuje napięcie mm. szkieletowych.
Ad 2.
Zasadnicza droga ruchowa:
dla mm. zaopatrywanych przez nn. czaszkowe składa się z:
drogi korowo - jądrowej i jądrowo - mięśniowej.
- droga korowo - jądrowa rozpoczyna się w ośrodkach ruchowych kory, przebiega w mózgowiu jako wieniec promienisty, przechodzi przez kolano torebki wew. i kończy się stopniowo w jądrach ruchowych nn. czaszkowych, dochodząc przeważnie do obustronnych jąder.
upośledzone w tym względzie są: cz. dolna n. VII i jądra nerwu XII, gdyż otrzymują one zasilanie w postaci drogi korowo - jądrowej, tylko z przeciwległej półkuli.
droga jądrowo - mięśniowa to drugi neuron zasadniczej drogi ruchowej, i tworzą ją włókna nn. czaszkowych.
dla mm. zaopatrywanych przez nn. rdzeniowe składa się z drogi korowo - rdzeniowej, czyli piramidowej (I - neuron) i drogi rdzeniowo - mięśniowej (II - neuron).
droga korowo - rdzeniowa - rozpoczyna się w ośrodkach ruchowych kory, przebiega jako wieniec promienisty, przechodzi przez odnogę tylną torebki wew., buduje w 60% odnogi mózgu, w moście tworzy wyniosłości piramidowe a w rdzeniu przedłużonym piramidy, które w części dolnej rdzenia przedłużonego krzyżują się tzn., że 80 - 90% włókien tej drogi przechodzi na drugą stronę, do sznurów bocznych rdzenia kręgowego, gdzie stopniowo zasila rogi przednie 31 - neuromerów rdzenia kręgowego, kończy się w alfa - motoneuronach, czyli ośrodkach ruchowych rdzenia kręgowego.
droga rdzeniowo - mięśniowa utworzona jest z włókien ruchowych nn. rdzeniowych.
Ad 3.
W układzie pozapiramidowym wyróżnia się 3 piętra:
górne - tworzy kora przedruchowa (pole 6 wg Brodmann'a)
środkowe - tworzy prążkowie, gałka blada, jądro czerwienne, jądro niskowzgórzowe, istota czarna i niektóre jąrda wzgórza (brzuszne przednie, boczne i środkowo-przyśrodkowe)
dolne - tworzy twór siatkowaty tyłomózgowia.
Bezpośredni wpływ na rogi przednie rdzenia kręgowego wywierają tylko 2 jądra:
czerwienne w postaci drogi czerwienno - rdzeniowej;
niskowzgórzowe w postaci drogi niskowzgórzowo - rdzeniowej.
(wszystkie pozostałe jądra za pośrednictwem wzgórza wpływają na korę ruchową, ta zaś jako organ nadrzędny moduluje ruchy dowolne).
Ad 4.
Drogi pozapiramidowe są zawsze przynajmniej III - neuronowe, ale zawsze ostatni neuron jest neuronem obwodowym, czyli drogą rdzeniowo - mięśniową.
przykład drogi III - neuronoej: droga korowo - czerwienna, droga czerwienno - rdzeniowa, droga rdzeniowo - mięśniowa.
przykład drogi IV - neuronowej: droga korowo - blada, droga blado - czerwienna, droga czerwienno - rdzeniowa, droga rdzeniowo - mięśniowa.
przykład drogi V - neuronowej: droga korowo - blada, blado - czarna, czarno - czerwienna, czerwienno - rdzeniowa, rdzeniowo - mięśniowa.
Ad 5.
Uszkodzenie dróg ruchowych powoduje porażenia, czyli niedowłady.
uszkodzenie neuronu ośrodkowego powoduje niedowład spastyczny;
uszkodzenie neuronu obwodowego powoduje niedowład wiotki.
uszkodzenie drogi korowo - jądrowej po jednej stronie powoduje drugostronny niedowład spastyczny mm. języka i mm. mimicznych dolnego piętra twarzy, gdyż tylko one mają zasilanie z jednej półkuli.
uszkodzenie drogi jądrowo - mięśniowej spowoduje niedowład wiotki ipsilateralny w zakresie mm. zaopatrywanych przez dany nerw czaszkowy.
uszkodzenie drogi piramidowej przed skrzyżowaniem powoduje niedowład spastyczny kontralateralny, a jeżeli pod skrzyżowaniem, czyli w rdzeniu kręgowym to wystąpi niedowład spastyczny ispsilateralny.
exemplum:
Prawostronne, połowicze przecięcie rdzenia kręgowego w sensie ruchu, spowoduje....???
ipsilateralny niedowład spastyczny mm. szkieletowych połączonych niżej, i dalej, z racji uszkodzenia rogu przedniego na poziomie przecięcia wystąpi wąski pas porażeń wiotkich.
Istota czarna, jądro czerwienne i gałka blada (jądra kolorowe) fizjologicznie zmniejszają toteż wzmagają ruchy, w razie ich uszkodzenia dochodzi do spowolnienia ruchów; pozostałe jądra pozapiramidowe (niskowzgóżowe) fizjologicznie zwiększają napięcie mm., czyli spowalniają ruchy. W razie ich uszkodzenia dochodzi do ruchów mimowolnych, czyli pląsawiczych.
2
Wykład XIII - 10.05.2001r.