21. Alianse strategiczne przedsiębiorstwa a proces globalizacji
Alians strategiczny - typ sojuszu dwóch lub większej liczby przedsiębiorstw z zamiarem osiągnięcia wspólnego celu strategicznego np. wejścia na nowy rynek, opracowania nowego produktu, przejęcia innej firmy lub wzmocnienie przewagi konkurencyjnej. Mają postać umowną, są zawierane między dotychczasowymi lub potencjalnymi konkurentami. Alianse występowały już w latach 30 XX wieku, jednak okresem największego ich natężenia był przełom lat 80-90.
Typy aliansów:
1. Umowy o współpracy - w postaci umów franchisingowych i licencyjnych.
2. Spółki typu joint venture - nowe jednostki organizacyjne powoływane przez członków aliansu, oznacza wspólną działalność gospodarczą.
3. Wykup udziału kapitałowego w spółce partnera lub wzajemny wykup udziałów - forma częściowego wykupu, strony nadal zachowują swoją niezależność
Typy aliansów ze względu na sposób zawierania:
Alians typu integracja ścisła - partnerzy wytwarzają produkty substytucyjne, wspólne działania w ramach badań i rozwoju.
Alians addytywny - partnerami są firmy produkujące podobne produkty, współpraca polega na podziale zadań w ramach wytwarzania produktu.
Alians komplementarny - partnerami są przedsiębiorstwa wytwarzające różne produkty, firmy wnoszą do sojuszu różne umiejętności, celem jest rozszerzenie geograficzne działalności.
Typy aliansów ze względu na wielkość partnerów:
Alians niesymetryczny - przedsiębiorstwa mają nierówne potencjały ekonomiczne, istnieje groźba przejęcia jednej firmy przez drugą.
Alians symetryczny - tworzony przez firmy o porównywalnym potencjale ekonomicznym.
Alianse strategiczne są odpowiedzią na powstanie globalnej konkurencji i gwałtowny postęp technologiczny. Celem ich tworzenia jest chęć uzyskania przewagi konkurencyjnej, jakiej pojedyncze przedsiębiorstwo nie miałoby szansy osiągnąć. Eksplozja aliansów jest związana ze zmianą warunków funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw, która wystąpiła w drugiej połowie lat 70. Czynnikiem uznawanym za najważniejszy jest globalizacja rynków i związana z tym konieczność, a nawet przymus globalizacji zarządzania przedsiębiorstwem. Przedsiębiorstwa globalne to te, w których konkurencja rozgrywa się w wymiarze międzynarodowym, a pozycja konkurencyjna firmy w jednym kraju jest uzależniona od pozycji w innych. Do sektorów, w których osiąga się największy efekt globalizacji, należą lotnictwo, przemysł komputerowy, samochodowy, telekomunikacja i przemysł chemiczny.
Najważniejsze zmiany otoczenia przedsiębiorstwa zwiększających atrakcyjność zawierania aliansów:
globalizację rynków,
wzrost kosztów rozwoju,
skrócenie cyklu życia produktu,
wzrost znaczenia kosztów.
Globalizacja stawia przed przedsiębiorstwem nowe zadania i bariery, których pokonanie jest warunkiem utrzymania się na rynku. Szansę tę mają firmy, które potrafią ulepszyć swoje funkcjonowanie w dotychczasowych obszarach działalności lub z powodzeniem wkroczyć na nowe terytorialnie i produktowo obszary działalności. W warunkach, globalizacji do realizacji skutecznych strategii rozwoju, szybkiego wprowadzania nowego produktu, konieczne jest przeciwdziałanie rosnącym kosztom funkcjonowania przedsiębiorstw. Alianse są, więc szansą podzielenia tych kosztów z innymi uczestnikami globalnej gospodarki.
Przedsiębiorstwo zmuszone do konkurowania w sektorze globalnym jest narażone na wyższe koszty działania związane z wyścigiem technologii i marketingu niż w przypadku przedsiębiorstwa działającego w sektorze wielonarodowym czy krajowym. Jednocześnie daje mu nieporównanie większe możliwości rozwoju i generowania zysku, jeżeli sprosta trudnym warunkom konkurencji. Przedsiębiorstwo w sektorze globalnym nie tylko musi, ale jest zainteresowane stosowaniem strategii globalnej i szuka różnych możliwości jej podjęcia. Z jednej strony rosnąca globalizacja zarządzania zwiększa zapotrzebowanie na alianse, z drugiej zaś fakt zawierania licznych, międzynarodowych aliansów zwiększa poziom globalizacji.
J. Rokita: Zarządzanie strategiczne. Tworzenie i utrzymywanie przewagi konkurencyjnej. PWE, Warszawa 2005, s. 282-287