Politechnika Warszawska

Wydział Budownictwa Mechaniki i Petrochemii w Płocku

Laboratorium Chemii Budowlanej

Instrukcja do ćwiczenia:

ANALIZA WODY DO CELÓW BUDOWLANYCH

Opracowała: dr inż. Maria Bukowska

Płock, marzec 2008

Spis treści

Temat ćwiczenia.................................................................................................... Cel ćwiczenia ........................................................................................................ Podstawy teoretyczne............................................................................................ Wstęp………………………………..…………………………………...………... Klasyfikacja rodzajów wody wg PN-EN 1008:2004…..……………………..……. Wymagania stawiane wodzie zarobowej…….…...………………………………... Opis wykonania ćwiczenia..................................................................................... Oznaczenie: barwy, zapachu i pH wody, obecności w wodzie detergentów, olejów, tłuszczów, oraz siarkowodoru (H2S)………………..………………...…. Oznaczenie obecności substancji humusowych……………………………………. Oznaczenie zawartości jonów chlorkowych (Cl^-)……………………..…………. Oznaczenie zawartości jonów siarczanowych (SO4^2-)............................................ Oznaczenie zawartości cukrów.............................................................................. Oznaczenie zawartości fosforanów (PO4^3-)………………………………………. Oznaczenie zawartości jonów ołowiu (Pb^2+)…………………………………….. Opracowanie wyników, wnioski............................................................................. Literatura............................................................................................................... Załącznik. Schemat badania wody zarobowej do betonu wg PN-EN 1008:2004 …

3 3 3 3 4 6 8 8 8 9 9 10 10 10 11 11 12

1. TEMAT ĆWICZENIA: Analiza wody zarobowej do betonu

2. CEL ĆWICZENIA: Zaznajomienie z normową klasyfikacją rodzajów wody warunkującą jej użycie do wytwarzania betonu, wymaganiami normowymi stawianymi wodzie do celów zarobowych oraz jakościowymi (orientacyjnymi) metodami badania i oceny przydatności wody zarobowej do betonu.

3. PODSTAWY TEORETYCZNE

1. Wstęp

Woda występująca w przyrodzie zawsze zawiera pewne ilości rozpuszczonych w niej gazów, soli oraz mikroorganizmów. Woda jest bowiem doskonałym rozpuszczalnikiem dla wielu substancji nieorganicznych o wiązaniach jonowych i atomowych spolaryzowanych oraz substancji organicznych zawierających grupy hydroksylowe -OH. Ten stan rzeczy spowodowany jest właściwościami fizykochemicznymi wody:

- posiada ona małe ruchliwe cząsteczki powiązane z sobą wiązaniami wodorowymi lub siłami elektrostatycznego przyciągania typu dipol-dipol,

- jej cząsteczki mogą oddziaływać z dipolami i jonami substancji rozpuszczonych (siły przyciągania elektrostatycznego dipol-dipol oraz dipol-jon),

- woda jest także czynnikiem warunkującym wszelkie formy życia.

Okoliczności te sprawiają, że woda deszczowa, gruntowa, powierzchniowa czy głębinowa jest zawsze roztworem wielu substancji. Ponadto w wyniku przemieszczania się przez warstwy gleby woda może zawierać zawiesiny ilaste i substancje humusowe, rozpuszczone nawozy sztuczne (siarczany, fosforany, azotany). Woda pochodząca z procesów przemysłowych może zawierać cukier, detergenty, metale ciężkie. Zanieczyszczenia te powinny zostać usunięte w procesie oczyszczania ścieków.

Pracownicy budowlani pracujący w wykonawstwie lub eksploatacji mają do czynienia z dwoma rodzajami wody: wodą do zarabiania betonów i zapraw oraz wodą środowiskową. O ile wodę pierwszego rodzaju można sobie wybrać, to woda drugiego rodzaju towarzyszy budowli, która powstaje w określonym miejscu; można jedynie zmniejszyć jej szkodliwe działanie na fundamenty, zbiorniki czy konstrukcje hydrotechniczne.

Woda do zarabiania betonów ze względu na jej uczestnictwo w procesach wiązania i twardnienia cementu musi być wystarczająco czysta. Zastosowanie wody o niewłaściwym składzie chemicznym może spowodować:

- zaburzenia procesu wiązania, wywołując nieplanowane spowolnienie lub przyspieszenie,

- pogorszenie właściwości wytrzymałościowych betonu,

- pogorszenie trwałości betonu podczas eksploatacji.

W tablicy 1 zestawiono szkodliwe substancje, które mogą być zawarte w wodzie zarobowej oraz opisano ich wpływ na właściwości mieszanki betonowej i betonu.

Tablica 1. Wpływ zanieczyszczeń wody zarobowej na procesy wiązania i jakość betonu

Rodzaj zanieczyszczenia	Efekty działania
Kwasy	Mocne kwasy mineralne reagują ze składnikami cementu i beto-nu, tworząc rozpuszczalne związki; utrudniają lub uniemożli-wiają wiązanie cementu
Oleje, tłuszcze, detergenty	Zakłócają proces wiązania cementu i mogą obniżać wytrzyma-łość betonu
Substancje humusowe	Utrudniają wiązanie cementu
Siarkowodór i sole	Utrudniają wiązanie cementu, po utlenieniu tworzą siarczany
Chlorki	Przyspieszają proces wiązania w niskich temperaturach lecz wywołują korozję zbrojenia
Siarczany	Zakłócają procesy wiązania, mogą reagować ze składnikami betonu wywołując w środowisku wody jego rozsadzanie
Alkalia	Reagują z kruszywem zawierajacym aktywną krzemionkę, wywołują tzw. korozję wewnętrzną betonu
Cukry	Opóźniają wiązanie cementu, mogą nawet uniemożliwić związanie cementu
Fosforany	Opóźniają wiązanie cementu
Azotany	Przyspieszają wiązanie cementu. Azotany słabych zasad mogą wywoływać korozję kwasową w wyniku hydrolizy
Sole ołowiu (II)	Opóźniają wiązanie cementu
Sole cynku	Opóźniają wiązanie cementu

Dlatego woda do celów zarobowych powinna zawierać niewielkie ilości wymienionych zanieczyszczeń. Wymagania stawiane wodzie zarobowej precyzuje norma PN-EN 1008:2004 „Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu”, która zastąpiła normę PN-B-32250:1988 „Woda do betonów i zapraw”. Norma ta, wśród innych rodzajów wody, które mogą być wykorzystane do celów zarobowych, uwzględnia również wodę odpadową powstającą podczas produkcji mieszanki betonowej i pielęgnacji betonu.

2. Klasyfikacja rodzajów wody wg PN-EN 1008:2004

Przydatność wody do wytwarzania betonu zależy na ogół od jej pochodzenia. Można rozróżnić rodzaje wody wymienione w p. 2.1 - 2.6.

2.1. Woda pitna (woda z sieci wodociągowej)

Wodę tę uznaje się za przydatną do stosowania w betonie. Woda pitna nie wymaga badania.

2.2. Woda odzyskana z procesów produkcji betonu

Woda ta, zdefiniowana została w załączniku A do normy i będzie zazwyczaj przydatna

do stosowania w betonie, powinna jednak spełniać wymagania podane w załączniku.

Dokładniej woda odzyskana z procesów produkcji betonu obejmuje:

- wodę, która była częścią niewykorzystanej mieszanki,

- wodę użytą do czyszczenia wnętrza betoniarek stacjonarnych, samochodowych i pomp do miesza-nek betonowych,

- wodę użytą do cięcia, szlifowania i obróbki strumieniowej powierzchni betonu,

- wodę odzyskaną z mieszanki betonowej podczas jej wytwarzania.

UWAGA: Woda odzyskana z procesów produkcji betonu zawiera różne stężenia bardzo drobnych cząstek, których wymiar jest zasadniczo mniejszy niż 0,25 mm.

Norma narzuca jednak ograniczenia w stosowaniu wody odzyskanej z procesów produkcji betonu:

- woda ta może być stosowana jako woda zarobowa do betonu ze zbrojeniem lub bez zbrojenia oraz do betonu zawierającego elementy metalowe, a także do betonu sprężonego, pod warunkiem że spełnione są następujące wymagania:

1. Dodatkowa masa materiału stałego w betonie wynikająca z użycia wody odzyskanej z procesów produkcji betonu powinna być mniejsza niż 1% całkowitej masy kruszywa zawartego w betonie.

2. Jeśli istnieją specjalne wymagania dotyczące produkowanego betonu, powinien być uwzglę-dniony możliwy wpływ zastosowania tego rodzaju wody, np. w betonie architektonicznym, betonie sprężonym, betonie napowietrzonym, betonie narażonym na działanie agresywnego środowiska itp.

3. Ilość zużywanej odzyskanej wody powinna być w ciągu dziennej produkcji rozłożona tak równomiernie, jak to możliwe.

W przypadku niektórych procesów produkcyjnych możliwe jest użycie wody z większą zawartością materiału stałego, pod warunkiem że można wykazać uzyskanie zadowalających właściwości betonu.

Wymagania stawiane wodzie

Woda odzyskana z procesów produkcji betonu lub woda mieszana stosowana do betonu, powinna spełniać wymagania określone w p. 3 dotyczącym oceny wstępnej i składu chemicznego oraz powinna być odpowiednio zabezpieczona przed zanieczyszczeniem i ujednorodniona przed użyciem. Także powinno się uwględnić przy projektowaniu betonu ilości materiału stałego zawartego w odzyskanej wodzie.

2.3. Woda ze źródeł podziemnych

Woda ta może być przydatna do stosowania w betonie, jednakże powinna być badana.

2.4. Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych

Woda ta może być przydatna do stosowania w betonie, jednakże powinna być badana.

2.5. Woda morska lub woda zasolona

Woda ta może być stosowana do betonów niezbrojonych i niezawierających innych elementów metalowych, natomiast jest zasadniczo nieodpowiednia do wytwarzania betonu zbrojonego i betonu sprężanego. W przypadku betonu zawierającego stalowe zbrojenie lub elementy metalowe decydującym czynnikiem jest dopuszczalna całkowita zawartość chlorków w betonie

2.6. Woda z kanalizacji

Woda ta nie nadaje się do stosowania w betonie.

3. Wymagania stawiane wodzie zarobowej

Woda przeznaczona do stosowania w betonie powinna spełniać wymagania zawarte w punktach 3.1, 3.2. albo wymagania dotyczące czasu wiązania i wytrzymałości na ściskanie zawarte w p. 3.3. Woda dostarczana jako woda pitna (z sieci wodociągowej) jest uważana za zgodną z wymaganiami według niniejszej normy.

3.1. Ocena wstępna

Woda powinna być badana zgodnie z procedurami normowymi i spełniać wymagania wstępne zamieszczone w tablicy 2. Woda niespełniająca jednego lub większej liczby wymagań może być użyta jedynie w przypadku, gdy można wykazać jej przydatność do stosowania w betonie zgodnie z p. 3.3.

Tablica 2. Wymagania dotyczące wstępnej oceny wody zarobowej

		Wymaganie wstępne
1	Oleje i tłuszcze	Nie więcej niż widoczne ślady.
2	Detergenty	Ewentualna piana powinna zanikać w ciągu 2 minut.
3	Barwa	Woda niepochodząca ze źródeł sklasyfikowanych w 2.2: barwa powinna być oceniona jakościowo jako blado źółta lub jaśniejsza.
4	Zawiesiny	Woda ze źródeł sklasyfikowanych w 2.2. (zgodnie z zał. A)
		Woda z innych źródeł: nie więcej niż 4 ml osadu.
5	Zapach	Woda ze źródeł sklasyfikowanych w 2.2. Bez zapachu, z wyjątkiem zapachu dopuszczalnego w przypadku wody pitnej i lekkiego zapachu cementu oraz w przypadku zawartości w wodzie żużla wielkopiecowego, lekki zapach siarkowodoru.
		Woda z innych źródeł. Bez zapachu, z wyjątkiem zapachu dopuszczalnego w przypadku wody pitnej. Bez zapachu siarkowodoru po dodaniu kwasu chlorowodorowego.
6	Kwasy	pH≥4
7	Substancje humusowe	Po dodaniu NaOH barwa powinna być jakościowo oceniona jako żółtawobrązowa lub jaśniejsza.

3.2. Właściwości chemiczne

Chlorki

Zawartość chlorków w wodzie, badana zgodnie z odpowiednią procedurą i wyrażona jako Cl^-, nie powinna przekraczać poziomów podanych w tablicy 3.

Tablica 3. Maksymalna zawartość chlorków w wodzie zarobowej

Przeznaczenie	Maksymalna zawartość chlorków mg/dm^3
Beton sprężany lub zaczyn iniekcyjny do kanałów kablowych	500
Beton zawierający zbrojenie lub elementy metalowe	1000
Beton niezawierający zbrojenia ani elementów metalowych	4500

Siarczany

Zawartość siarczanów w wodzie, wyrażona jako SO₄^2-, nie powinna przekraczać 2000 mg/l.

Alkalia

Jeżeli przewiduje się zastosowanie w betonie kruszyw reaktywnych wobec alkaliów, należy sprawdzić zawartość alkaliów w wodzie zgodnie z odpowiednią procedurą. Równoważna zawartość tlenku sodu w wodzie normalnie nie powinna przekraczać 1500 mg/l. W przypadku przekroczenia tej zawartości, woda może być stosowana jedynie wtedy, gdy można będzie wykazać, że zostały podjęte działania zapobiegające szkodliwej reakcji krzemionki z alkaliami.

Szkodliwe zanieczyszczenia

W pierwszej kolejności przeprowadza się badania jakościowe dotyczące występowania cukrów, fosforanów, azotanów, ołowiu i cynku. Jeśli badania jakościowe dadzą wynik pozytywny, należy albo wykonać oznaczania ilościowe substancji, których to dotyczy, albo przeprowadzić badania czasu wiązania i wytrzymałości na ściskanie. Jeśli zostanie wykonana analiza chemiczna, woda powinna spełniać wymagania podane w tablicy 4.

Tablica 4. Wymagania dotyczące szkodliwych zanieczyszczeń w wodzie zarobowej

Substancja	Maksymalna zawartość (mg/dm^3)
Cukry	100
Fosforany - wyrażone jako P2O5	100
Azotany - wyrażone jako NO3^-	500
Ołów - wyrażony jako Pb^2+	100
Cynk - wyrażony jako Zn^2+	100

3.3. Czas wiązania i wytrzymałość

Czas początku wiązania, wyznaczony na próbkach wykonanych z użyciem badanej wody podczas badania przeprowadzonego zgodnie PN-EN 196-3 nie powinien być krótszy niż 1 h i nie powinien się różnić więcej niż 25% od czasu początku wiązania próbek zarabianych wodą destylowaną. Czas końca wiązania nie powinien być dłuższy niż 12 h i nie powinien się różnić więcej niż 25% od czasu końca wiązania określonego na próbkach wykonanych z użyciem wody destylowanej. Średnia wytrzymałość na ściskanie po 7 dniach określona zgodnie z PN-EN 196-1 powinna wynosić co najmniej 90% średniej wytrzymałości na ściskanie odpowiednich próbek przygotowanych z użyciem wody destylowanej.

4. OPIS WYKONANIA ĆWICZENIA

Ćwiczenie polega na ocenie przydatności do zarabiania betonu jednej lub dwóch próbek wody. W tym celu sprawdza się najpierw spełnienie przez badana wodę wymagań podstawowych (punkty 1 - 2) a następnie wymagań dotyczących zawartości substancji szkodliwych (punkty 3 - 7). Ze względu na długotrwałość niektórych oznaczeń badanie wody należy rozpocząć od nich (p. 2 i p. 5).

Uwaga: wszystkie cylindry, pipety, próbówki oraz zlewki wykorzystywane w ćwiczeniu do badanej wody należy przed wykorzystaniem umyć wodą bieżącą i wypłukać wodą badaną.

1. Oznaczenie: barwy, zapachu i pH wody, obecności w wodzie detergentów, olejów, tłuszczów oraz siarkowodoru (H₂S)

Do naczynia z korkiem na szlif odmierzyć cylindrem próbkę badanej wody objętości 100 cm³. Wylot naczynia zamknąć korkiem, wstrząsać silnie przez 30 sekund i po uchyleniu korka natychmiast sprawdzić obecność zapachu innego niż zapach czystej wody - zanotować. Odstawić wodę na 30 minut w miejscu nie narażonym na drgania.

Po 2 minutach sprawdzić, czy utrzymuje się piana i czy są wizualne oznaki obecności olejów i tłuszczów (zanotować).

Po 30 minutach zaobserwować i zanotować barwę wody i objętość stałego osadu.

W celu określenia pH wody należy w badanej wodzie zanurzyć na 15 sekund pasek wskaźnikowy i porównać jego barwę ze skalą wzorcową. Odczytać i zanotować pH wody.

W celu określenia obecności siarkowodoru (H₂S), do próbki badanej wody wlać 0,5 cm³ stężonego kwasu solnego. Po wymieszaniu sprawdzić czy występuje zapach siarkowodoru i zanotować wynik próby. Reakcja wydzielania siarkowodoru:

S^2- + 2HCl H₂S↑ + 2Cl^-

2. Oznaczenie obecności substancji humusowych

Do próbówki odmierzyć pipetą 5 cm³ badanej wody i dodać za pomocą odpowiedniej pipety 5 cm³ 3% roztworu wodorotlenku sodu - NaOH. Wodę pozostawić na 1h. Po tym czasie obserwować zabarwienie wody. Woda spełnia wymagania normy jeżeli jej barwa jest żółtawobrązowa lub jaśniejsza. Zanotować wynik badania.

3. Oznaczenie zawartości jonów chlorkowych (Cl^-)

Oznaczenie przybliżonej zawartości jonów chlorkowych przeprowadza się przez miareczkowanie badanej wody roztworem azotanu srebra - AgNO₃ w obecności chromianu potasu - K₂CrO₄ jako wskaźnika, który reaguje z AgNO₃ po wytrąceniu jonów chlorkowych, tworząc charakterystyczny czerwono-brunatny osad.

Reakcje wytrącania chlorku srebra i chromianu srebra:

Cl^- + AgNO₃ ↓AgCl + NO₃^-

biały osad

K₂CrO₄ + AgNO₃ ↓Ag₂CrO₄ + 2KNO₃

czerwono-brunatny osad

Dwie próbki badanej wody po 10 cm³ każda odmierzyć za pomocą pipety lub cylindra do kolbek stożkowych o pojemności 50 cm³. Dodać po 3-4 krople roztworu K₂CrO₄. Następnie do każdej kolby dodawać za pomocą pipety wielomiarowej roztwór AgNO₃ o stężeniu 0,5 mol/dm³: najpierw 1-2 krople, a następnie stale mieszając, porcje po 0,5 cm³. Należy uchwycić moment, w którym zabarwienie roztworu zmieni się z jasnożółtego na trwale brunatne, po czym z tablicy 5 odczytać przybliżoną zawartość jonów chlorkowych w badanej próbce wody. W przypadku dużej różnicy między wynikami uzyskanymi dla obu próbek wody, należy wykonać próbę rozjemczą na trzeciej próbce wody, postępując w sposób opisany wyżej. Jako wynik końcowy przyjąć średnią z dwóch oznaczeń, jeżeli różnica między zużytymi objętościami roztworu AgNO₃ nie przekracza 1 cm³. Zanotować wynik.

Tablica 5. Zawartość jonów chlorkowych w badanej wodzie zarobowej

Objętość 0,5 m roztworu AgNO3 do momentu zmiany barwy, cm^3	Zawartość jonów chlorkowych w badanej wodzie, mg/dm^3
1-2 krople	<500
0,5	500 ÷1000
1÷6	1000÷4500
>6	4500

4. Oznaczenie zawartości jonów siarczanowych (SO₄^2-)

Oznaczenie przybliżonej zawartości jonów siarczanowych przeprowadza się w środowisku kwaśnym w reakcji z roztworem chlorku baru - BaCl₂, który wytrąca osad siarczanu baru - BaSO₄ w obfitości zależnej od zawartości jonów SO₄^2-. Reakcja wytrącania siarczanu baru:

BaCl₂ + SO₄^2- ↓BaSO₄ + 2Cl^-

Odmierzyć za pomocą pipety 1 cm³ badanej wody do próbówki; mętną wodę należy przesączyć. Następnie dodać 4 cm³ wody destylowanej, 2,5 cm³ 10% roztworu HCl i 2,5 cm³ 10% roztworu BaCl₂ odmierzonych za pomocą odpowiednich pipet, wymieszać zawartość próbówki. Natychmiastowe powstanie obfitego osadu siarczanu baru świadczy o zawartości jonów siarczanowych większej niż 2000 mg/dm³, brak osadu lub jego powstanie dopiero po kilku minutach - o zawartości SO₄^2- mniejszej niż 2000 mg/dm³. Zanotować wynik oznaczenia.

5. Oznaczenie zawartości cukrów Oznaczenie przybliżonej zawartości cukrów przeprowadza się wykorzystując reakcję Molischa. Reakcja ta polega na przemianie cukrów w cukry proste (przez ogrzewanie z roztworem kwasu solnego) i wybarwieniu cukrów prostych -naftolem w obecności stężonego kwasu siarkowego stosowanego do podwarstwiania (podwarstwienie polega na powolnym dodawaniu do wody po ściance próbówki stężonego kwasu bez możliwości wymieszania). W przypadku obecności cukrów, na granicy warstw kwasu siarkowego i wody pojawia się fioletowo-czerwony pierścień. Natężenie barwy i szybkość pojawienia pierścienia świadczą o zawartości cukrów; pojawienie się zielonego pierścienia świadczy o zanieczyszczeniu -naftolu.

Do zlewki o pojemności 100 cm³ odmierzyć 50 cm³ badanej wody, dodać 1 cm³ roztworu HCl o stężeniu 1 mol/dm³, przykryć szkiełkiem zegarkowym i ogrzewać przez 30 min. na płytce elektrycznej z podkładką ceramiczną, nie dopuszczając do wrzenia. Po tym czasie płytkę należy wyłączyć i zawartość zlewki schłodzić. Czystą próbówkę wypłukać dwukrotnie ochłodzoną wodą i nalać do niej 2 cm³ tej wody. Do wody dodać 3 krople barwnika (5% roztwór -naftolu) i podwarstwić stężonym kwasem siarkowym (pod wyciągiem!). Przybliżoną zawartość cukru określić wg tablicy 6, zanotować wynik.

Tablica 6. Orientacyjna zawartość cukru w badanej wodzie

Barwa pierścienia i czas powstania	Zawartość cukru, mg/ dm^3
Fioletowo-czerwona, powstaje natychmiast	>500
Fioletowo-czerwona, powstaje po kilku sekundach	100
Jasno-różowa, powstaje po upływie kilku minut	5

6. Oznaczenie zawartości fosforanów (PO₄^3-)

5 cm³ badanej wody odmierzyć do próbówki i dodać 5 cm³ roztworu AgNO₃ o stężeniu 0,5 mol/dm³. Powstanie żółtego osadu Ag₃PO₄ świadczy o zawartości fosforanów (w przeliczeniu na P₂O₅) większej niż 100 mg/dm³. Brak żółtego osadu świadczy o tym, że zawartość jonów fosforanowych w wodzie jest mniejsza niż 100 mg/dm³. Reakcja wytrącania fosforanów:

PO₄^3- + 3AgNO₃ ↓Ag₃PO₄ + 3NO₃^-

7. Oznaczenie zawartości jonów ołowiu (Pb²⁺)

Odmierzyć do próbówki 5 cm³ badanej wody i dodać 5 cm³ roztworu KI o stężeniu 1 mol/dm³. Powstanie obfitego żółtego osadu PbI₂ - jodku ołowiu (II) świadczy o zawartości jonów ołowiu (II) większej niż 100 mg/dm³. Brak żółtego osadu świadczy o tym, że zawartość jonów ołowiu w wodzie jest mniejsza niż 100 mg/dm³. Reakcja wytrącania jonów ołowiu (II):

Pb²⁺ + 2KI ↓PbI₂ + 2K⁺

5. OPRACOWANIE WYNIKÓW, WNIOSKI

W sprawozdaniu należy opisać rodzaj i sposób przeprowadzania oznaczeń, wyniki oznaczeń porównane z wymaganiami normy PN-EN 1008:2004 zestawić w tablicy (tablica 7). Wnioski powinny zawierać ocenę czy badana woda spełnia wymagania normy PN-EN 1008:2004 i może być wykorzystana jako woda zarobowa do betonów, czy nie spełnia wymagań i nie może być wykorzystana w tym celu, bądź czy należy poddać wodę dodatkowym badaniom.

Tablica 7. Wyniki oznaczeń

	Rodzaj oznaczenia	Badana woda	Wymagania normowe wg PN-EN 1008:2004
Wymagania podstawowe	Zapach/obecność siarkowodoru (H2S)		czystej wody, brak zapachu H2S po dodaniu HCl
		Detergenty, piana po 2 min.		brak piany po 2 min.
		Oleje, tłuszcze		brak śladów
		Osad po 30 min, cm^3		< 1
		Odczyn, pH		> 4
		Substancje humusowe		po dodaniu NaOH, barwa żółtawobrązowa lub jaśniejsza
	Wymagania dotyczące substancji szkodliwych	Chlorki (Cl^-), mg/ dm^3		zależnie od przeznaczenia 500; 1000; 4500
		Siarczany (SO4^2-), mg/ dm^3		<2000
		Cukry, mg/ dm^3		<100
		Fosforany w przeliczeniu na P2O5, mg/dm^3		<100
		Ołów w przeliczeniu na Pb^2+, mg/dm^3		<100

6. LITERATURA

1. PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu.

2. Praca zbiorowa pod redakcją L. Czarneckiego, Ćwiczenia laboratoryjne z chemii budowlanej. Oficyna wydawnicza PW, Warszawa 2007.

7. Schemat badania wody zarobowej do betonu (wg. załącznika B normy)

UWAGA: Poniższy schemat badania jest pomyślany jedynie jako sugestia dotycząca praktycznego sposobu badania próbek wody. Postanowienia zawarte w normie mają zawsze priorytet.

Rodzaje wody

Akceptuj wodę	← tak	1	Woda pitna
Odrzuć wodę	← tak	2	Woda z kanalizacji
Patrz załącznik A	← tak	3	Woda odzyskana z procesów produkcji betonu lub woda mieszana
Przejdź do 6	← tak	4	Woda ze źródeł podziemnych Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych	Patrz także p. 3
Stosować tylko do betonu niezbrojnego lub bez elementów metalowych	← tak	5	Woda morska lub woda zasolona

Ocena wstępna

Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	6	Oleje i tłuszcze: widoczne ślady	Dotyczy pozycji 6 - 12, patrz także tablica 2
Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	7	Detergenty: trwała piana
Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	8	Barwa: ciemniejsza niż jasnożółta
Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	9	Zawiesiny: > 4 ml
Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	10	Zapach: Silny zapach inny niż zapach wody pitnej	jeśli występuje żużel, patrz tablica 2 wiersz 5
Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	11	Kwasy: pH < 4
Przejdź do 28 lub odrzuć wodę	← tak	12	Substancje humusowe: barwa ciemniejsza niż źółtawobrązowa

Badania chemiczne

Akceptuj wodę	← tak	13	Zawartość rozpuszczalnych soli <100 mg/l
Odrzuć wodę, chyba że nie jest przekroczony maks. dopuszczalny poziom chlorków w betonie	← tak	14	Zawartość chlorków przekracza poziomy podane w tablicy 2
Odrzuć wodę	← tak	15	Zawartość siarczanów > 2000 mg/l
Akceptuj wodę, chyba że w betonie będzie stosowane reaktywne kruszywo w stosunku do alkaliów	← tak	16	Równoważna zawartość tlenku sodu przekracza 1500 mg/l
Akceptuj wodę	← tak	17	Zawartość rozpuszczonych soli NaCl ≤ 100 mg/l
Akceptuj wodę	← tak	18	Zawartość rozpuszczonych soli NaCl - Na2SO4 ≤ 100 mg/l
Akceptuj wodę	← tak	19	Zawartość rozpuszczonych soli NaCl - Na2SO4 - Na2CO3 ≤ 100 mg/l

Szkodliwe zanieczyszczenia

Przekroczenia zawartości wszystkich zanieczyszczeń wymienionych w tablicy 4 wywołuje generalnie odrzucenie wody.

Czas wiązania i wytrzymałość

Odrzuć wodę	← tak	28	Czasy wiązania nie spełniaja wymagań p. 3.3.
Odrzuć wodę	← tak	29	Wytrzymałość nie spełnia wymagań p. 3.3.
		30	Jeżeli badana woda nie spełnia wymagań zawartych w pozycjach 6 - 12, przejdź do badań chemicznych i wykonaj badania wskazane w pozycjach 13 - 19
		Akceptuj wodę

11

Odrzucona woda wymieniona w 14 i 16 może być stosowana pod ppewnymi warunkami

nie → przejdź do 29

nie → przejdź do 30

---