BIOLOGICZNE KONCEPCJE INTELIGENCJI

Biologiczne podłoże inteligencji:

• Szybkość przewodzenia nerwowego

• Sprawność mózgu

• Wielkość mózgu

I.SZYBKOŚĆ PRZEWODZENIA NERWOWEGO

T.Hobbes „Lewiatan” (1651): inteligencja to szybkość, z jaką pojedyncza myśl wywodzi się z poprzedniej i po niej następuje

• Duża szybkość daje korzyści w sytuacjach ograniczeń czasowych

• Szybkie tempo procesów nerwowych może sprawić „prześcignięcie” naturalnych procesów utraty informacji (gł. zapominania w STM)

I A. Badania behawioralne

• Jensen: Badania związku między inteligencją a czasem reakcji

• ujemna korelacja między inteligencją a czasem decyzji przy reakcji prostej lub z wyborem (proste zadania „nieintelektualne”),

r = -0,31 dla reakcji prostej

r = -0,49 dla reakcji z wyborem

• Im wyższa inteligencja, tym krócej trwa proces wypracowania pożądanego sposobu reagowania

• Siła korelacji była wprost proporcjonalna do stopnia złożoności zadań

• Vernon: ujemna korelacja zachodzi również wtedy, gdy stosowano testy inteligencji bez presji czasowej

• Nettlebeck: badania czasu inspekcji

A B Maska

A - wymagana reakcja „lewy”

B - wymagana reakcja „prawy”

Czas inspekcji : minimalny czas ekspozycji bodźca, pozwalający na wykonanie zadania według założonego kryterium poprawności (np. 95% poprawnych decyzji)

Nie liczy się czasu reakcji, tylko czas ekspozycji bodźca, potrzebny na jego percepcyjne przetworzenie

Wnioski:

• Im wyższy iloraz inteligencji, tym krótsze czasy ekspozycji, niezbędne do prawidłowej inspekcji bodźca

• Siła związku waha się między r = -0,20 a r = -0,50

• Korelacja jest silniejsza w wypadku testów inteligencji płynnej

• Silniejsza korelacja przy podtestach wykonaniowych niż werbalnych (WAIS-R)

• Zatem: źródłem inteligencji jest szybkie tempo przebiegu elementarnych procesów poznawczych (procesów percepcyjnych) czy wręcz nerwowych

I B. Badania psychofizjologiczne

Potencjały wywołane - fazowa zmiana aktywności elektrycznej mózgu (EEG), spowodowana nagłym zadziałaniem bodźca

Wczesne badania Ertla - 1969 rok.

Weryfikacja - Reed i Jensen 1992 i później

• Czas latencji jest odwrotnie proporcjonalny do miar inteligencji (g)

• Osoby inteligentne wcześniej osiągają pik P300

• Wartość P300 (odchylenie od potencjału wyjściowego) jest tym wyższa, im wyższa jest inteligencja

• Pik N100 reprezentuje wczesną, przeuwagową i automatyczną rejestrację bodźca

• Pik P300 odpowiada świadomym procesom uwagi, związanym z detekcją, rozpoznaniem i kategoryzacją bodźca

• Inteligencja jest zatem powiązana z szybkością działania zarówno przeduwagowych, jak i uwagowych procesów detekcji informacji

I C. Badania neurofizjologiczne

• Wykorzystywanie neurofizjologicznych, bezpośrednich miar szybkości przewodzenia impulsów nerwowych.

• Vernon i inni (2000) - pomiary czasu propagacji aferentnego impulsu nerwowego (np. czas pokonania drogi między nadgarstkiem a barkiem)

• Uwzględnia się poprawkę na wzrost o.b. i związaną z nim długość połączeń nerwowych

• Czas propagacji jest tym krótszy, im wyższa inteligencja człowieka

1. Korelacje inteligencji z szybkością neuronalną nie są zbyt wysokie

2. Szybkość mentalna (np. szybkość myślenia, spostrzegania) a szybkość neuronalna?

3. Złożona sieć neuronów - dłuższa droga ?

II. SPRAWNOŚĆ MÓZGU

Hipoteza niezawodności systemu:

• Osoby inteligentne mają mózg nie tylko działający szybciej, ale też reagują bardziej regularnie, powtarzalnie

• Większa odporność mózgu na działanie czynników zakłócających transmisję neuronalną

• Krótszy czas reakcji, bo nie ma konieczności powtórek i „obsługi błędów”

• Stąd : podwyższony poziom kompetencji w trudnych zadaniach

• Zatem: system bezbłędnie przesyłający impulsy nerwowe jest systemem bardziej inteligentnym

• Badania Hendricksonów (uśrednione potencjały wywołane seriami bodźców)

• Wyniki:

• Niższa inteligencja to wykres bardziej płaski, o mniejszej amplitudzie, z mniejszą liczbą załomków

• Potencjały wywołane osób o wysokim IQ są bardziej powtarzalne w kolejnych pomiarach

• Pozytywna korelacja „długości sznurka” z inteligencją

• Mózg inteligentny reaguje na taki sam bodziec tak samo w kolejnych próbach

Hipoteza wydajności energetycznej mózgu
(Richard Haier i współpr. - 1992 i później)

• PET - obrazowanie poziomu metabolizmu określonych obszarów mózgu podczas różnych zadań przez ludzi o różnym IQ

• Trudniejsze zadania - bardziej „energochłonne” (zwiększone zużycie glukozy) u wszystkich badanych

• Ale: u osób inteligentnych - mniejszy wzrost zużycia glukozy

• Wniosek: wysoka inteligencja to mniejsze wydatkowanie energii

• Ale:może przy wysokim IQ wybierane są skuteczniejsze strategie rozwiązania (upraszczające zadania)??

III. WIELKOŚĆ MÓZGU

• Myślimy mózgiem - czy jego wielkość jest proporcjonalna do inteligencji?

• Sprawdza się to przy porównaniach międzygatunkowych i przy uwzględnieniu masy ciała (casus: delfiny)

• W obrębie gatunku - nie ma prostej zależności (Einstein a głęboko upośledzeni z b. dużym mózgiem)

• Philip Rushton (1997) - badania względnej pojemności czaszki (fMRI)

• Różnice międzypłciowe (pojemniejsze czaszki mężczyzn)

• Różnice międzyrasowe (najbardziej pojemne czaszki w proporcji do wagi ciała ma rasa żółta, potem biała, potem czarna)

• Ogólnie: korelacja 0,4 między indyw. IQ a pojemnością czaszki niezależnie od płci i rasy

11

---