Fascynacje czytelnicze

Anna Biernacka

Poszukiwanie skutecznych metod zorganizowania procesu dydaktycznego staje się coraz większym wyzwaniem w obliczu społeczności opanowywanej przez masowe media. Jednym z najważniejszych celów kształcenia, powinno się stać motywowanie uczniów do czytania lektur. Musi być to proces systematyczny, efekty nie będą widoczne od razu. Nie ważna jest sama wiedza, a umiejętność odnajdywania jej i kształcenia postawy zaangażowanej na lekcjach języka polskiego.

Prezentacja jako forma pojemna

• przemiany społeczne ingerują w mentalność dzieci

• kultura wizualna i ikonograficzna, pośpiech, podzielność uwagi, pop-kultura, zakłócają prawidłowy odbiór literatury

• R. Kapuściński: ludzie nie przestali czytać książek, tylko czytają je źle

• powierzchowność percepcji i sądów u młodzieży, jest wynikiem konieczności koncentrowania się równocześnie na wielu rzeczach, mnogości sygnałów i bodźców docierających do ucznia

• młodzież ma coraz mniej chęci i czasu (na czytanie i naukę) - uczeń sięga więc po środki zastępcze: adaptacje, ekranizacje, bryki, uproszczone streszczenia

Sposobem na zachęcenie uczniów do czytania książek może być prezentacja:

• jest samodzielnym wystąpieniem na forum klasy

• wybór lektury, przeczytanie jej, przygotowanie wystąpienia

• prezentacja jest formą pojemną, ponieważ składa się na nią przekaz ustny, obrazkowy i pisemny

• może posługiwać się: dłuższą wypowiedzią ustną, reklamę, notatkę, streszczenie, tabelę, wykres, plan, mapę, ilustrację, rekwizyty itp.

• prezentacja to kształcąca zabawa

• wszystko zależy od ucznia - poczucie niezależności

Fazy prezentacji:

• faza wstępna (organizacyjna)

• prezentacja właściwa (trwa od 20 do 30 minut)

• faza końcowa

Nauczyciel ma być jedynie obserwatorem. W razie konieczności, powinien wesprzeć ucznia. Z punktu widzenia dydaktyki ważna jest faza pierwsza i ostatnia, z punktu widzenia poznawczego decydująca jest sama prezentacja właściwa.

Dwa rodzaje prezentacji:

• prezentacje angażujące poznawczo uczniów prowadzone w trybie całorocznym (trwają cały rok szkolny, każdy uczeń powinien przygotować prezentację jednej wybranej książki, powinien podzielić się nie tylko wiedzą, ale i emocjami, powinien zarazić swoim entuzjazmem resztę klasy, literatura do prezentacji powinna pochodzić spoza kanonu)

• prezentacje zmierzające do wybrania kanonu na nowy rok szkolny (charakter teleologiczny, ma jasno ukształtowany cel): wybór lektury obowiązkowej spośród tytułów zaproponowanych przez nauczyciela, prezentacja zaczyna się na początku roku szkolnego i trwa ok. dwóch miesięcy

Oddziaływanie nauczyciela poprzez tzw. „czarne scenariusze” (kartkówka, zła ocena, wezwanie rodzica) zamiast stymulować, gasi entuzjazm ucznia. Uczeń, który kojarzy czytanie lektur z negatywnymi emocjami, będzie unikał kontaktu z literaturą.

Jako główną zaletę książki, która się „podoba”, uczniowie podają wartką akcję, mnogość wydarzeń. Największą popularnością cieszą się książki przygodowe, podróżnicze, fantastyczne, humorystyczne.

Ocenie podlega:

• wkład pracy

• waga zainteresowań

• rola samodzielności

• wystąpienie

• sposób prezentacji

• odpowiedź na pytania klasy

• opinia pozostałych uczniów

Dziecko powinno poczuć się po wystąpieniu ważne, docenione, wyróżnione - być „ekspertem” w danej dziedzinie.

Przed przystąpieniem do cyklu prezentacji, warto przeprowadzić lekcję na temat sposobów i zasad prezentacji (projektów).

KORZYŚCI UCZNIA:

• prezentacja uczy samodzielności

• uczy cierpliwości i umiejętności wczucia się w sytuację odbiorcy

• stwarza okazję do oswojenia się z publicznymi wystąpieniami

• kształci gamę umiejętności związaną z tzw. ćwiczeniem w mówieniu

• uczy trudnej sztuki przekonywania

KORZYŚCI KLASY:

• rozszerzenie horyzontów czytelniczych

• ćwiczenie w wyrażaniu sądów, opinii, argumentowaniu

• atrakcyjna metoda pracy na lekcji

Lekcje tego typu największą wartość mają w szkole podstawowej.

---