TEMATY DO OPANOWANIA NA EGZAMIN Z PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PUBLICZNEGO W SEMESTRZE LETNIM ROKU AKADEMICKIEGO 2006/2007 Źródła prawa międzynarodowego i zobowiązań międzynarodowych Art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości 2. Zwyczaj międzynarodowy 3. Ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane 4. Akty jednostronne państw (w tym problem acquiescence oraz estoppel) Wzajemne relacje między poszczególnymi źródłami prawa 1. Problem hierarchii źródeł prawa międzynarodowego 2. Problem hierarchii norm prawa międzynarodowego 3. Zobowiązania erga omnes oraz dopuszczalność actio popularis w prawie międzynarodowym Metody służące zapewnianiu przestrzegania prawa międzynarodowego Kompetencja Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w zakresie rozstrzygania sporów międzynarodowych (art. 36 Statutu MTS) 2. Problem dopuszczalności użycia siły zbrojnej użycie siły w samoobronie interwencja na zaproszenie interwencja humanitarna użycie siły na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ działalność „sił pokojowych” użycie siły w ramach wykonywania prawa do samostanowienia 3. Sankcje samopomocowe retorsje represalia 4. Środki nie polegające na użyciu siły zbrojnej a nakładane przez RB ONZ na podstawie art. 41 Karty Narodów Zjednoczonych IV. Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego. Uznanie za państwo V. Zakres kompetencji jurysdykcyjnej państwa 1. Terytorialny wymiar kompetencji jurysdykcyjnej państwa. Wyjątki od zasady pełnego władztwa nietykalność osoby przedstawiciela dyplomatycznego immunitet jurysdykcyjny przedstawicieli dyplomatycznych immunitet jurysdykcyjny głów państw oraz innych wysokich urzędników państwowych immunitet suwerenny państwa (oraz porównanie tej instytucji z amerykańską doktryną act of state) traktatowe wyłączenia kompetencji sądów danego państwa działalność międzynarodowych trybunałów karnych (ze szczególnym uwzględnieniem Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze) traktatowe przekazanie pewnych uprawnień władczych państwu obcemu ograniczenia władztwa państwowego na obszarze morza terytorialnego 2. Personalny wymiar kompetencji jurysdykcyjnej państwa pojecie „obywatelstwa” oraz sposoby nadawania obywatelstwa obywatelstwo Unii Europejskiej zasada czynnego zwierzchnictwa terytorialnego zasada biernego zwierzchnictwa terytorialnego opieka dyplomatyczna 3. Wykonywanie przez państwo kompetencji jurysdykcyjnej w przypadkach, które jednoznacznie nie mieszczą się w jej wymiarach: terytorialnym i personalnym Alien Tort Claim Act zasada jurysdykcji ochronnej zasada skutku traktatowe rozszerzenie kompetencji jurysdykcyjnej państwa poza wymiar terytorialny i personalny zasada jurysdykcji uniwersalnej (represji wszechświatowej) wykonywanie przez państwa kompetencji jurysdykcyjnej na morzu pełnym VI. Miejsce prawa międzynarodowego w polskim porządku prawnym 1. Status w polskim prawie ratyfikowanych umów międzynarodowych 2. Status w polskim prawie umów międzynarodowych innych, niż ratyfikowane 3. Status w polskim prawie wiążących uchwał organizacji międzynarodowych 4. Status w polskim prawie norm międzynarodowego prawa zwyczajowego VII. Odpowiedzialność państwa w prawie międzynarodowym publicznym 1. Zasady ponoszenia odpowiedzialności 2. Przesłanki bezprawności czynu przypisanie czynu naruszenie prawnomiędzynarodowego zobowiązania 3. Problem winy i szkody jako przesłanek odpowiedzialności państwa 4. Okoliczności wyłączające bezprawność 5. Konsekwencje aktu bezprawnego VIII. Prawo traktatów (prawo umów) 1. Zawarcie i wejście w życie traktatów 2. Przestrzeganie, stosowanie i interpretacja traktatów 3. Nieważność, wygaśniecie i zawieszenie działania traktatów Sukcesja państw w odniesieniu do zobowiązań traktatowych IX. Prawo dyplomatyczne i konsularne 1. Zakres podmiotowy przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i konsularnych (komu przysługują) 2. Zakres materialny przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i konsularnych („treść” poszczególnych przywilejów i immunitetów) X. Pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych 1. Mediacja, koncyliacja, dobre usługi 2. Sądownictwo międzynarodowe a arbitraż międzynarodowy Rola Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w rozstrzyganiu sporów międzynarodowych XI. Status prawny obszarów morskich Wody wewnętrzne, Morze terytorialne, Strefa przyległa i wyłączna strefa ekonomiczna, Morze pełne i szelf kontynentalny (w tym: prawo wizyty i rewizji, prawo pościgu).

SUGEROWANE PODRĘCZNIKI (do wyboru) R. Bierzanek, J. Symonides: Prawo międzynarodowe, W. Góralczyk: Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, A. Łazowski, A. Zawidzka: Prawo międzynarodowe publiczne, S. Sawicki, W. Góralczyk: Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, A. Wyrozumska, W. Czapliński: Prawo międzynarodowe publiczne. LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA W. Czapliński, A. Wyrozumska: Sędzia krajowy wobec prawa międzynarodowego, M. Frankowska: Prawo traktatów, B. Liżewski: Prawo międzynarodowe w polskiej praktyce sądowej, M.N. Shaw: Prawo międzynarodowe, J. Sutor: Prawo dyplomatyczne i konsularne, A. Wyrozumska: Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka.

Egzamin przeprowadzony będzie w formie testu wielokrotnego wyboru, tzn. że w danym pytaniu wchodzi w grę wybór więcej niż jednej odpowiedzi, tzn. poprawne: jedna, dwie bądź więcej odpowiedzi. Przykładowo:

• W 1993 roku niepodległość ogłosiła Erytrea. Przyjmując, że zakaz naruszania nietykalności osobistej przedstawicieli dyplomatycznych jest normą powszechnie obowiązującego prawa zwyczajowego (która wykształciła się przed 1993 rokiem) stwierdzić można, że: (a) Erytrea jest prawnie zobowiązana do przestrzegania tej normy od chwili odzyskania niepodległości, (b) Erytrea jest prawnie zobowiązana do przestrzegania tej normy, o ile wyraźnie wyraziła zgodę na związanie się tą normą, (c) Erytrea jest prawnie zobowiązana do przestrzegania tej normy, o ile wyraziła zgodę na związanie się tą normą. Zgodę w takim przypadku domniemywa się dopóty, dopóki państwo nie wyrazi wyraźnie woli przeciwnej, (d) Erytrea jest prawnie zobowiązana do przestrzegania tej normy, o ile wystąpiła jako persistent objector.

• Polski okręt wojenny, który na pełnym morzu spotyka płynący pod banderą panamską statek, podejrzany o to, że trudni się piractwem: (a) może wykonać prawo wizyty i rewizji. Jeżeli podejrzenie okaże się uzasadnione, statek może zostać zajęty wyłącznie za zgodą Panamy; (b) może wykonać prawo wizyty i rewizji. Jeżeli podejrzenie okaże się uzasadnione statek może zostać zajęty, a piraci aresztowani; (c) może wykonać prawo wizyty i rewizji wyłącznie za zgodą Panamy. Jeżeli podejrzenie okaże się uzasadnione, statek może zostać zajęty, a piraci aresztowani; (d) może wykonać prawo wizyty i rewizji wyłącznie za zgodą Panamy. Zgody wymaga również zajęcie statku i aresztowanie piratów, o ile podejrzenie o piractwo okaże się uzasadnione.

• (*) Źródłami prawa międzynarodowego publicznego (w znaczeniu formalnym) są: (a) konwencje międzynarodowe, (b) zwyczaj międzynarodowy, (c) akty jednostronne państw, (d) comitas gentium, (e) wszystkie rezolucje Rady Bezpieczeństwa i Zgromadzenia Ogólnego ONZ.

---