Międzynarodowy rynek finansowy

• MRF sensu largo:

• MRW

• MRP

• MRK

• MRF sensu stricto:

• MRP

• MRK

• Na międzynarodowym rynku pieniężnym odbywa się handel płynnymi aktywami finansowymi, takimi samymi jak na krajowych r.p. bądź podobnymi, ale opiewającymi na waluty obce.

• Czyli będzie to rynek, na którym przeprowadzane są operacje depozytowe i odbywa się obrót instrumentami kredytu krótkoterminowego (do 1 roku).

• Na międzynarodowym rynku kapitałowym odbywa się obrót instrumentami kredytu średnio- i długoterminowego (powyżej 1 roku). Przedmiotem transakcji na tym rynku będą akcje i obligacje.

• Na międzynarodowym rynku walutowym przedmiotem transakcji są waluty obce.

Instrumenty MRF: rynek pieniężny

• Lokaty i pożyczki międzybankowe

• Weksle handlowe (trade bills, echange bills)

• Weksle i akcepty bankowe (bank bills)

• Weksle i bony skarbowe (treasury bills/bonds)

• Zbywalne certyfikaty depozytowe

• Eurocertyfikaty depozytowe

• Euronoty

• Rynek lokat i pożyczek międzybankowych ma swe źródło w nadwyżkach ponadobowiązkowych rezerw gotówkowych banków. Banki mogą ulokować nadwyżki rezerw gotówkowych w banku centralnym lub mogą je odpożyczać na wyższy procent innym bankom.

• Transakcje te zawiera się w bardzo dużych okrągłych sumach, na okres od dnia do roku, z tym że dominują pożyczki jednodniowe (ang. overnight money) i pożyczki z siedmiodniowym wypowiedzeniem. Po gotówce najbardziej płynne są właśnie pożyczki o jednodniowym terminie wypowiedzenia.

• Międzybankowy rynek nadwyżek gotówkowych może być zorganizowany przez instytucję prywatną lub przez bank centralny. Pierwsze rozwiązanie przyjęto w Wielkiej Brytanii i Francji, drugie w Stanach Zjednoczonych.

• Rynek pieniądza międzybankowego w Wielkiej Brytanii rozwinął się w latach sześćdziesiątych. Jest on obsługiwany przez domy dyskontowe. Transakcje międzybankowe rozwinęły się w Wielkiej Brytanii na tak dużą skalę, że zaczęły wręcz przeważać nad transakcjami z klientami, jednostkami prywatnymi. W 1983 r. lokaty krótkoterminowe przyjmowane od innych banków stanowiły w Wielkiej Brytanii aż 60% zobowiązań banków rozliczeniowych.

• Oczywiście dany bank może być pożyczkodawcą lub pożyczkobiorcą, w zależności od tego, czy ma nadwyżkę czy niedobór rezerw gotówkowych.

• Stopa procentowa na rynku międzybankowym w Londynie, tzw. londyńska stopa pożyczek międzybankowych (London interbank bid/offered rate), kształtuje się w zależności od podaży i popytu na tego rodzaju nadwyżki i ma bardzo duże znaczenie ekonomiczne. Jest podstawą określania stóp procentowych na wielu innych segmentach krajowego i zagranicznego rynku pieniężnego.

• LIBOR – stopa bazowa od depozytów dziennych, 1-mies., 3-mies., 6-mies. i rocznych

• BID RATE – stopa zakupu

• BID RATE – stopa sprzedaży

• W Stanach Zjednoczonych rynek nadobowiązkowych rezerw gotówkowych skoncentrowany jest w 12 bankach Rezerwy Federalnej. Jest to tzw. rynek funduszy federalnych.

• Amerykańskie banki handlowe mogą lokować rezerwy nadobowiązkowe w bankach Rezerwy Federalnej na odrębnych od obowiązkowych oprocentowanych rachunkach.

• Rachunki obowiązkowe, które banki handlowe muszą utrzymywać, są nieoprocentowane.

• Wkłady nadobowiązkowe są odpożyczane na procent innym bankom handlowym, w danej chwili odczuwającym niedobór rezerw.

• Stopa oprocentowania funduszy federalnych zmienia się w zależności od relacji podaży do popytu na te fundusze. Jest to inna stopa procentowa aniżeli stopa dyskontowa, według której banki handlowe zaciągają pożyczki krótkoterminowe w bankach Rezerwy Federalnej.

Relacja stopy oprocentowania funduszy federalnych do stopy dyskontowej ma duży wpływ na postępowanie banków handlowych odnośnie do gospodarowania aktywami

• Istnieje zasadnicza różnica między pożyczkami zaciągniętymi w banku centralnym a pożyczkami zaciągniętymi na rynku międzybankowym.

• Te pierwsze zwiększają rezerwy gotówkowe banków.

• W drugim przypadku istniejące już rezerwy są tylko przesuwane do innych banków.

• Kolejnym segmentem rynku pieniężnego jest rynek weksli własnych przedsiębiorstw. Emitują je duże przedsiębiorstwa o uznanej pozycji finansowej.

• Weksel własny jest dokumentem, na podstawie którego emitent, czyli przedsiębiorstwo, zobowiązuje się wypłacić posiadaczowi weksla określoną sumę, w określonym czasie.

• Walory te są zbywalne, prawo własności może być przeniesione z osoby na osobę poprzez odpowiednią adnotację na grzbiecie weksla.

• Terminy wykupu weksli wynoszą od 3 do 270 dni, ale ta druga granica jest częściej stosowana.

• Prócz przedsiębiorstw produkcyjnych, weksle własne emitują także przedsiębiorstwa użyteczności publicznej oraz firmy czysto finansowe zajmujące się wyłącznie handlem papierami wartościowymi.

• Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa produkcyjne, to weksle własne mogą służyć finansowaniu zapasów sezonowych, nie sprzedanych jeszcze zapasów wyrobów gotowych itp. W szczególnych wypadkach mogą finansować nawet długookresowe potrzeby przedsiębiorstwa, jeżeli wykupowi starych weksli towarzyszy emisja nowych.

• Weksle własne przedsiębiorstw zakupują najczęściej inne firmy, które akurat dysponują wolnymi zasobami pieniężnymi oraz banki handlowe.

• Generalnie jednak ta metoda pozyskiwania funduszy nie ma większego znaczenia.

• Z rynkiem weksli łączy się rynek akceptów bankowych (weksli akceptowanych przez bank). Akceptując weksle innych jednostek, niejako pożyczając swoją nazwę, banki pobierają tzw. opłatę akceptacyjną. Wysokość opłaty waha się w zależności od ryzyka i stopnia zaufania do dłużnika wekslowego. Banki na ogół mają dobre rozeznanie co do sytuacji finansowej wystawcy weksla, tak że ewentualne straty z tytułu bankructwa dłużnika wekslowego są mało prawdopodobne. Banki w swej działalności akceptacyjnej wykazują dużą ostrożność.

• Akcepty bankowe nie muszą być przez bank przechowywane do momentu wykupu weksla. Są zbywalne. Jeżeli bank potrzebuje w danej chwili gotówki, to może sprzedać akcepty maklerowi specjalizującemu się w tego rodzaju transakcjach. Akcepty są również kupowane przez banki centralne.

• Ważnym instrumentem kredytowym rynku pieniężnego są weksle skarbowe.

• Weksle skarbowe jako instrument finansowania wydatków rządowych wyemitowano po raz pierwszy w Anglii w 1870 roku.

• Weksle emituje się na okresy 3 i 6 miesięcy oraz roczne. Weksle skarbowe są sprzedawane co tydzień na drodze aukcji. Ich ilość nieustannie wzrasta w związku z rosnącym długiem rządów, chociaż nie są jedynym instrumentem finansowania deficytów budżetowych, które są pokrywane także w drodze emisji długoterminowych obligacji.

• Finansowanie narastających deficytów budżetowych wymaga ciągłego wykupywania starych weksli i emitowania nowych. Ale operacja ta nie jest ani ryzykowna, ani kosztowna.

• Dlaczego jednak potrzeby w istocie długoterminowe finansuje się kredytem krótkoterminowym?

• Czyni się tak dlatego, że weksle skarbowe są relatywnie nisko oprocentowane, a koszt kredytu ma duże znaczenie dla zadłużonego na dużą skalę skarbu państwa. Ponadto, dla kupujących weksle skarbowe są dobrą lokatą chwilowo wolnych środków finansowych. Utrzymywane są zamiast gotówki przez banki rozliczeniowe, inne instytucje pośrednictwa finansowego, przez przedsiębiorstwa, władze lokalne, wreszcie banki i rządy zagraniczne.

• Banki centralne, kupując i sprzedając weksle, są w stanie regulować obieg pieniężny w kraju.

• Instytucjami pośredniczącymi w transakcjach kupna-sprzedaży weksli między skarbem państwa a rynkiem pieniężnym są w Stanach Zjednoczonych wyspecjalizowane firmy maklerskie, a w Wielkiej Brytanii domy dyskontowe. W niektórych przypadkach mogą to być wyspecjalizowane departamenty banków handlowych (rozliczeniowych).

• Skarb państwa gotów jest zawrzeć transakcję z każdym maklerem, który oferuje cenę sprzedaży czy cenę zakupu zgodną z jego preferencjami. Dochodem maklera jest różnica między ceną zakupu weksla a ceną, po jakiej makler weksel sam sprzedaje (bid and ask spread). Maklerzy mogą ponadto zyskać na zmianie stopy oprocentowania, czyli inaczej na zmianie rynkowej ceny weksla.

• Zupełnie nowym rodzajem instrumentu kredytowego jest zbywalny certyfikat depozytowy.

• W Stanach Zjednoczonych przedsiębiorstwa na coraz szerszą skalę zaczęły lokować wolne środki pieniężne nie na nieoprocentowanych rachunkach w bankach, ale w wekslach skarbowych. To z kolei ujemnie odbiło się na dochodach banków. Aby więc ponownie przyciągnąć fundusze przedsiębiorstw, banki w Stanach Zjednoczonych zaczęły w 1961 r. emitować zbywalne certyfikaty depozytowe. Są one odmianą wkładów terminowych.

• Wkłady terminowe mogą być ulokowane na różne okresy, od 3 miesięcy do kilku lat. Są one więc po części instrumentami rynku pieniężnego, a po części instrumentami rynku kapitałowego.

Zbywalne certyfikaty depozytowe są instrumentami wyłącznie krótkoterminowymi. Certyfikaty te emituje się w dużych okrągłych sumach. W Stanach Zjednoczonych najniższa wartość jednego certyfikatu wynosi 100 tys. dolarów. Są łatwo zbywalne na rynku pieniężnym. Okres spłaty może wynosić od 1 do 12 miesięcy, jednak przeciętny okres wykupu wynosi 3 miesiące. Oczywiście, im dłuższy jest termin wykupu, tym wyższe jest oprocentowanie

• Certyfikat depozytowy to po prostu wydawane przez banki zbywalne pokwitowanie wkładu, potwierdzające wkład pieniędzy na określony czas wg podanej %. Certyfikat opiewa zwykle na okaziciela i może być przenoszony w sposób nieograniczony, tj. zbywany przed terminem płatności po obowiązującej w danym momencie cenie rynkowej.

• Z punktu widzenia banków CD są metodą sekuratyzacji wkładów, a dla klientów są b. wygodne ze względu na możliwość obrotu nimi na r. pieniężnym i upłynninia go przed terminem wykupu bez utraty odsetek.

• Największy popyt na zbywalne certyfikaty depozytowe zgłaszają przedsiębiorstwa. Ich stopa oprocentowania jest wyższa od stopy oprocentowania weksli skarbowych. Wynika to stąd, że ryzyko niewypłacalności banków jest wyższe aniżeli ryzyko niewypłacalności rządu.

• Poza tym stopa oprocentowania musi kształtować się po prostu na konkurencyjnym poziomie, inaczej bowiem zbywalne certyfikaty depozytowe nie byłyby kupowane.

• Znaczenie CD rośnie.

Obrotem tymi instrumentami zajmują się domy dyskontowe (specjalne domy zajmujące się sprzedażą papierów wartościowych), najbardziej rozpowszechnione w Wielkiej Brytanii

• Eurocertyfikaty depozytowe pojawiły się 22 czerwca 1966 roku za sprawą londyńskiej filii First National City Bank z NY. Jest to odmiana certyfikatów depozytowych, która pojawiła się na rynku eurowalutowym (np. CD emitowane w Europie opiewające na dolary).

• Konkurencyjne dla nich są tzw. eurocommercial papers, tj weksle handlowe emitowane przez instytucje niebankowe.

• Coraz powszechniejsze w obiegu są tzw. euronoty.

• Są to zobowiązania dłużne z okresem ważności do 1 roku, emitowane przez rządy i wielkie korporacje, denominowane w walutach innych niż waluta kraju, który je emituje, z możliwością przedłużenia (wykupienia w dłuższym terminie).

• Są powszechnie przedmiotem handlu, w ich sprzedaży pośredniczą banki, które kupują je od emitentów i sprzedają inwestorom.

• Instrumenty te nie mają i nie muszą mieć zabezpieczenia, sama pozycja emitenta stanowi gwarancję.

Ich znaczenie rosło od lat 80.

Instrumenty MRF: rynek kapitałowy

• Na rynku kapitałowym dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży walorów będących instrumentami kredytowania, których termin wykupu jest dłuższy niż rok.

• Najbardziej popularne instrumenty:

• akcje

• obligacje.

Znaczenie tego rynku rośnie (szczególnie od lat 80.) ze względu na akcje korporacji międzynarodowych oraz obligacje wykorzystywane do finansowanie deficytów budżetowych.

Różnica między akcją a obligacją

• polega na tym, że akcja daje tytuł własności w stosunku do majątku spółki, a obligacja daje prawo do dochodu z tytułu wykupu obligacji.

• Akcja przynosi dochód zmienny w zależności od kondycji spółki i zasad podziału zysku, oprocentowanie obligacji jest zazwyczaj stałe, ustalone z góry.

• Obligacje na rynku międzynarodowym:

• zagraniczne

• euroobligacje

• emitowane w jednostkach umownych, takich jak SDRy i ECU (b. popularne przed utworzeniem UGiW)

• Obligacje zagraniczne to zagraniczne papiery dłużne o stałym oprocentowaniu, emitowane przez cudzoziemców na krajowym rynku kapitałowym. Są denominowane w walucie krajowej i rozprowadzane oraz poręczane przez konsorcja banków krajowych.

• (czyli obligacje jakiegoś kraju emitowane na inny rynek w jego walucie)

• Euroobligacje – są emitowane w eurowalutach i nie są przywiązane do rynku konkretnego kraju. Subskrybowane poza granicami kraju i nie sprzedawane w kraju waluty, w której są denominowane.

• Eurowaluta to waluta, która jest wykorzystywana na rynku pieniężnym i kapitałowym innym niż rynek macierzysty, np. eurodolar to dolar podlegający obrotowi na rynku innym niż rynek USA.

• Eurokredyt dolarowy to np. kredyt w dolarach udzielony przez bank brytyjski bankowi niemieckiemu.

Podmioty MRF

• Banki

• Skarb państwa

• Przedsiębiorstwa, głównie międzynarodowe zasobne w kapitał

• Instytucje ubezpieczeniowe

• Fundusze powiernicze i emerytalne

• Kasy budowlane

• Giełdy

Gospodarstwa domowe

• Rozwój MRF przyczynił się do rozwoju sieci banków międzynarodowych. Jest to zjawisko stare, ale po II wojnie św. Bardzo się zdynamizowało.

• Bank międzynarodowy to bank, który posiada swą siedzibę w określonym kraju i przeprowadza operacje depozytowo-kredytowe w obcych walutach. Jego cechą jest posiadanie agend w różnych krajach.

• Międzynarodowa działalność bankowa prowadzona jest w różnych formach organizacyjnych:

• biuro przedstawicielskie,

• agencja,

• bank afiliowany,

• oddział zagraniczny,

• bank pomocniczy,

• bank konsorcjalny.

Biuro przedstawicielskie

• jest to zagraniczne biuro banku krajowego, w którym jedna lub kilka osób reprezentuje bank. Koszty działalności takiej instytucji są bardzo niskie. Biuro nie może przyjmować wkładów ani udzielać kredytów. Zbiera jedynie informacje i przekazuje je centrali banku, ewentualnie innym oddziałom.

Ponieważ biuro przedstawicielskie może być łatwo zamknięte, banki uznały je za dogodną formę badania możliwości działania za granicą

• W sensie prawnym przedstawicielstwo to inna struktura organizacyjna w stosunku do przedsiębiorcy, zajmująca pozycję zewnętrzną. Przedstawiciel realizuje zadania przedsiębiorcy, ale w sferze reprezentowanego (na cudzy rachunek i w cudzym imieniu).

Agencja

• jest formą organizacyjną, która ma cechy pośrednie między biurem przedstawicielskim a oddziałem. Agencja nie może przyjmować wkładów, może jednak udzielać kredytów.

• Środki na tę działalność agencja zdobywa przez zaciąganie pożyczek na lokalnym, międzybankowym rynku pieniężnym lub na rynku eurowalutowym. Agencja może też pożyczyć fundusze od swego banku macierzystego czy też innych banków afiliowanych przy banku macierzystym.

Bank afiliowany

• jest to bank lokalny, działający według prawa miejscowego, w którym bank zagraniczny posiada mniejszą, a więc jeszcze nie dającą kontroli, część udziałów. Dzięki bankowi afiliowanemu, bank zagraniczny ma pełny dostęp do działalności wkładowo-pożyczkowej na lokalnym rynku finansowym.

• Bank zagraniczny, posiadający udziały banku afiliowanego, z reguły uzyskuje lwią część transakcji zagranicznych tego drugiego. Ten pierwszy również odwzajemnia się, powierzając bankowi afiliowanemu obsługę transakcji finansowych na terenie jego działania.

• Forma organizacyjna banku afiliowanego ma jednak wadę. Mogą powstać konflikty między krajowymi udziałowcami filii a bankiem zagranicznym posiadającym mniejszość akcji. Konflikty mogą dotyczyć strategii działalności pożyczkowej i rodzaju oferowanych usług bankowych.

• Wygodniejsze jest więc zakładanie za granicą oddziałów bankowych lub banków pomocniczych. Problem tylko w tym, że nie każdy kraj na to pozwala. Utworzenie banku afiliowanego może okazać się jedynym sposobem rozszerzenia działalności za granicą.

Oddział zagraniczny

• jest to przedłużenie działalności banku macierzystego poza granicę. Oddział nie jest jednostką prawnie wyodrębnioną, nie emituje się oddzielnie jego akcji. Chociaż oddział prowadzi własne księgi rozliczeniowe na użytek wewnętrzny, to nie ma on własnych aktywów i zobowiązań.

Oddział może prowadzić cały wachlarz transakcji finansowych w skali krajowej i międzynarodowej, ze wszystkimi ograniczeniami nakładanymi przez lokalne przepisy prawne. Przyjmuje więc wkłady, udziela kredytów, zawiera transakcje z bankami lokalnymi i zagranicznymi, ich oddziałami i filiami. Zabezpieczeniem tej działalności jest cały kapitał zagranicznego banku macierzystego

• Oddziały są w stanie skutecznie konkurować na rynku lokalnym, ogólnokrajowym i międzynarodowym dzięki ścisłym związkom z zagranicznym bankiem macierzystym i innymi jego jednostkami organizacyjnymi.

• W sensie prawnym oddział zagraniczny to wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywana przez przedsiębiorcę poza głównym miejscem wykonywania działalności (poza zakładem głównym).

Bank pomocniczy

• jest odrębną organizacją bankową, w której bank zagraniczny posiada taką część udziałów, która pozwala mu kontrolować jego działalność (wchodzi z nimi do banku miejscowego).

• Nie musi to być nawet 51% akcji. Może być mniej, jeżeli pozostałe udziały nie są zblokowane. Najlepiej jest oczywiście, gdy bank zagraniczny posiada 100% akcji. W pozostałych przypadkach pomniejsi posiadacze akcji mogą okazać się wpływowi, tak że mogą pojawić się konflikty na tle działalności banku.

Bank konsorcjalny

jest to jednostka będąca wspólnym przedsięwzięciem kilku banków zagranicznych. Bank konsorcjalny należy odróżniać od konsorcjum banków. To drugie pojęcie obejmuje grupę banków, z których każdy jest odrębną instytucją finansową i działa we własnym imieniu. Banki połączone są tylko więzami wynikającymi z faktu udzielenia wspólnego kredytu zagranicznego. Konsorcjum banków zanika wraz ze zrealizowaniem i spłatą kredytu

• Bank konsorcjalny jest natomiast jednostką prawną, na stałe prowadzącą międzynarodową działalność bankową. Banki konsorcjalne rozwinęły się w latach sześćdziesiątych XX w. Zakładane są przede wszystkim w centrach finansowych świata.

• Głównym celem ich tworzenia jest dążenie do połączenia zasobów kapitałowych i nowych technik zarządzania, w celu podbicia danego rynku finansowego. Forma banku konsorcjalnego jest dobrym rozwiązaniem dla małych i średnich instytucji bankowych, pragnących włączyć się w działalność rynku eurowalutowego.

Banki konsorcjalne często prowadzą własną politykę, niezależną od preferencji poszczególnych udziałowców

Główne cechy różniące MRF od krajowych rynków finansowych

• Operacje na rynku międzynarodowym są przeprowadzane w walutach obcych.

• Operacje na rynku międzynarodowym są w zasadzie wolne od podatków i przepisów obowiązujących banki krajowe. Wyjątkiem może być ustawa o bankowości międzynarodowej wydana w USA w 1978 roku.

• Banki międzynarodowe świadczą usługi przede wszystkim klientom zagranicznym.

Przyczyny powstania i rozwoju eurorynków pieniężnych
i kapitałowych

• 1. Dynamiczny rozwój handlu (eksportu) światowego i konieczność jego obsługi, do wzrostu obrotów handlowych przyczyniała się działalność organizacji m-narodowych:

• GATT;

• UNCTAD- Konferencja NZ ds. Handlu i Rozwoju, która powstała, aby zabiegać o interesy krajów rozwijających się;

• MFW – finansował deficyty bilansów płatniczych;

• Grupa Banku Światowego

• 2. Wprowadzenie w grudniu 1958 r. w krajach EWG zewnętrznej wymienialności walut krajowych

• 3. Proces znoszenia ograniczeń dewizowych i liberalizacja przepływu kapitału.

• Za prekursora liberalizacji kapitału uważana jest RFN, rząd niemiecki przestał się wtrącać do polityki Bundesbanku, który stał się odpowiedzialny za politykę pieniężną już w latach 60. XX w. i prowadził ją w kierunku umacniania DEM. Od 1979 r. stała się ona kotwicą ESW (największy udział w koszyku ECU). W 1985 r. Bundesbank wydał zezwolenie na emisję obligacji w walutach zagranicznych a od 1986 w ECU.

• Inne kraje, które liberalizowały politykę w zakresie przepływu kapitału w latach 80. to WB i USA (polegało to na znoszeniu środków administracyjnych – zniesieniu zakazów i obowiązków uzyskiwania zezwoleń; a także na znoszeniu lub ograniczaniu tzw. środków pośrednich, tj np. podatków specjalnych nakładanych na operacje finansowe.

• Liberalizacja przepływu kapitału w Europie rozwijała się w związku z powstaniem EWG, ale nie od razu tylko „małymi kroczkami” (pierwsze dyrektywy liberalizacyjne lata 60., kolejne lata 80.). Od lipca 1990 r. istnieje swoboda przepływu kapitału w ramach WE oraz z i do krajów trzecich.

• 4. Inwestycyjna i lokacyjna działalność przedsiębiorstw międzynarodowych.
  P-stwa te prowadzą działalność w skali świata i rozwijając inwestowanie przyczyniają się do rozwoju rynku pieniężnego i kapitałowego. Dysponując nadwyżkami środków finansowych czynnie uczestniczą w rynku pieniężnym.

• Rozwój instytucji bankowych – tworzenie sprawnej sieci tych instytucji przyczyniło się do rozwoju rynku pieniężnego i kapitałowego. Ta sprawna sieć umożliwiła transfer środków finansowych z krajów nadwyżek do krajów niedoboru kapitału.

• 6. Lokowanie funduszy dolarowych przez ówczesne kraje socjalistyczne poza USA.

• 7. Polityka pieniężna Wielkiej Brytanii. W momencie kiedy funt zaczął słabnąć WB podjęła się działań stabilizacyjnych i w 1957 r. wprowadziła zakaz stosowania szterlingowych kredytów akceptacyjnych do finansowania handlu niebrytyjskiego. Przed tym banki londyńskie mogły udzielać takich kredytów. Zakaz został wprowadzony, aby ograniczyć kreację pieniądza brytyjskiego. Banki brytyjskie zaczęły więc prowadzić i rozliczać transakcje handlowe w dolarach.

• Kredyt akceptacyjny – to typowy kredyt krótkoterminowy stosowany w transakcjach międzynarodowych; jego celem jest dostarczenie eksporterowi natychmiastowego pokrycia finansowego zanim jeszcze transport towarów dotrze do odbiorcy.

• Eksporter lub jego bank ciągnie tzw. tratę na bank importera. Bank ten akceptuje ją w zamian za uzyskane zabezpieczenie w formie dokumentów i odsyła do eksportera. Zaakceptowana trata może być w każdej chwili upłynniona na rynku. Trata jest bezwarunkowym poręczeniem wypłaty. Często jest też nazywana wekslem trasowanym – wekslem ciągnionym na kogoś.

• 8. Od 1974 r. eurorynki były poważnie zasilane petrodolarami (zyski ze sprzedaży ropy naftowej).

• 9. Ważnym powodem rozwoju eurorynków pieniężnego i kapitałowego była ich atrakcyjność. Pojawiła się na nich konkurencja między bankami, które oferowały klientom korzystne warunki, obejmujące:

• korzystne oprocentowanie;

• sprawność obsługi;

wysoki poziom bezpieczeństwa

Przyczyna bezpośrednia – polityka pieniężna USA

• Regulacja Q (1960-1973) – wprowadzona na życzenie Rady Gubernatorów FED. Zniesiono oprocentowanie wkładów bieżących i obniżono oprocentowanie wkładów terminowych. W wyniku obniżki oprocentowania lokaty poza granicami USA stały się atrakcyjniejsze.

• Do powstania rynku eurowalut i euroobligacji doprowadziło wprowadzenie kontroli dewizowej i kontroli obrotów kapitałowych w USA.

Przyczyny rozwoju eurorynku kapitałowego

• POŚREDNIE

• 1. Internacjonalizacja działalności gospodarczej i jej prowadzenie w skali świata:

• wzrost znaczenia przedsiębiorstw m-narodowych na świecie od lata 60.; lata 90. to pełna globalizacja;

• dynamiczny rozwój handlu międzynarodowego;

• rozwój inwestycji portfelowych i zagranicznych inwestycji bezpośrednich w skali świata

• 2. Wprowadzenie zewnętrznej wymienialności walut przez kraje Europy Zachodniej w 1958 r.

• 3. Deficyt bilansu płatniczego USA.

BEZPOŚREDNIE – polityka pieniężna USA

• Podatek wyrównawczy (1964-1974)

• Obciążono nim dochody z zakupu zagranicznych papierów wartościowych przez rezydentów amerykańskich. Podatek ten obejmował inwestycje portfelowe (opodatkowane były odsetki od zagranicznych papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu) i stanowił jakby karę dla tych, którzy te papiery nabywali.

• Na początku wynosił 17,5%, potem 11,5%.

• Został wprowadzony, bo władze USA uznały, że zbyt dużo zagranicznych papierów pojawiła się na rynku amerykańskim, co powodowało silny odpływ dolarów.

• Podatek nie dotyczył papierów z Kanady, Meksyku i krajów rozwijających się.

• Podatek stanowił rodzaj kontroli dewizowej. W czasie jego wprowadzenie oprocentowanie w USA było niższe niż gdzie indziej, co skłaniało do zaciągania pożyczek w USA. Podatek podwyższał o około 1% koszty kredytu dla nierezydentów.

• Dobrowolne ograniczenia wywozu kapitału (1965)

• Oprócz podatku wyrównawczego wprowadzono też inne ograniczenia wywozu kapitału poza granice USA. Pojawiło się zalecenie dla podmiotów amerykańskich, aby ograniczały wywóz dolarów. Wywiezienie kapitału, który przewyższał sumę 100 tys. dolarów wymagało uzyskania zezwolenia od Ministerstwa Handlu (formalne ograniczenia).

• Skutki takiej polityki:

• Rezydenci amerykańscy zostali zmuszeni (w sposób ekonomiczny) do zakupu amerykańskich papierów wartościowych.

• Zwiększyło to presję na rynek europejski – zwiększył się popyt na papiery wartościowe w innych centrach finansowych świata, głównie w Londynie. Rynek londyński poprawił swoją sprawność – skutecznie przetwarzał depozytu w średnio i długoterminowe kredyty. Rozwinęły się takie instrumenty jak euroobligacje. Londyńskie instytucje finansowe wciągnęły w taką działalność inne banki europejskie i pozaeuropejskie.

• Do rozwoju rynku euroobligacji przyczyniało się też to, że nie był on kontrolowany przez władze narodowe.

• Zaczęto stosować na nim zmienne stopy procentowe, co podniosło znacząco elastyczność rynku.

Gwałtowny rozwój rynków finansowych w minionych dekadach

Rozwój rynków finansowych (w bilionach USD)

w bilionach USD	1980	1993	2000	2005
PKB globalne (nominalne)	10.1	24.4	31.7	44.5
Globalna kapitalizacja rynku obligacji	4.0	22.3	36.0	58.0
- rządowe papiery dłużne	2.0	10.6	14.0	23.0
- prywatne papiery dłużne	2.0	11.7	22.0	35.0
Globalna kapitalizacja rynku akcji	3.0	14.3	32.0	44.0
Globalne depozyty bankowe	5.0	16.4	25.0	38.0
Aktywa funduszy hedgingowych	n.a.	0.1	0.5	1.5
Aktywa funduszy emerytalnych	n.a.	5.3	10.3	17.9
Globalny rynek instrumentów pochodnych	n.a.	94.2	109.5	355.5
Rezerwy walutowe Banków Centralnych	0.4	0.9	1.9	4.2
Aktywa SWF (sovereign wealth funds)	N/A	N/A	N/A	2.1-2.5

Gwałtowny rozwój rynków finansowych w minionych dekadach

% of nominal global GDP	1980	1993	2000	2005
Global bond market capitalization	39.6	91.4	113.6	130.3
- government debt securities	19.8	43.4	44.2	51.7
- private debt securities	19.8	48.0	69.4	78.7
Global equity market capitalization	29.7	58.6	100.9	98.9
Global bank deposits	49.5	67.2	78.9	85.4
Global derivative markets (notional outstanding)	n.a.	386.1	345.4	798.9

Główne waluty świata

Rodzaje międzynarodowych rynków finansowych

Rodzaj	Źródła funduszy	Rozdysponowanie funduszy	Przykłady
Centrum główne	ogólnoświatowe	ogólnoświatowe	Londyn
Centrum rejestracji transakcji	zewnętrzne	zewnętrzne	Nassau Kajmany Bahama
Centrum gromadzące fundusze	zewnętrzne	wewnętrzne	Singapur Panama
Centrum rozdyspo- nowujące fundusze	wewnętrzne	zewnętrzne	Bahrajn

• Centrum główne jest najbardziej rozwiniętym rynkiem finansowym. Służy klienteli z całego świata, zasoby finansowe pozyskuje i rozdysponowuje na skalę ogólnoświatową. Korzystają z tego przede wszystkim kraje wysoko uprzemysłowione. Centra główne oferują wszystkie rodzaje usług finansowych. Infrastruktura bankowa jest tam tak samo rozwinięta, jak na najbardziej rozwiniętych rynkach wewnętrznych.

• Pozostałe rynki finansowe mają charakter peryferyjny.

• Rynek rejestracji transakcji międzynarodowych funkcjonuje dzięki korzystnym preferencjom podatkowym kraju jego siedziby. Banki międzynarodowe zakładają tam tylko oddziały muszelkowe, rejestrujące depozyty i pożyczki eurowalutowe.

• Taki rynek ma słabo rozwiniętą infrastrukturę bankową, pośrednictwo finansowe dokonywane jest wyłącznie między cudzoziemcami. Jest to swego rodzaju składnica funduszy faktycznie rozdzielanych gdzie indziej. Przykładem rynków drugiego rodzaju mogą być ośrodki finansowe Wysp Karaibskich i Nassau.

• Jako oazy podatkowe specjalizują się często małe wyspy, ale na szlakach handlowych. Banki międzynarodowe zakładają tam swoje oddziały.

• Oazami są:

• Bermudy,

• Wyspy Bahama,

• Cypr,

• Malta,

• Wyspa Mann,

• Lichtenstein,

• Monako.

• W USA za oazę podatkową traktuje się miejsce, w którym:

• Są zaproponowane niezwykle korzystne warunki podatkowe (nie ma w ogóle podatków lub są one bardzo niskie w stosunku do USA)

• Informacje handlowe i finansowe są poufne

• Funkcjonuje nowoczesny system przepływu informacji (nie ma bariery komunikacji)

• Rynek gromadzenia funduszy. Takie kraje, jak Singapur, Hong­kong czy Panama gromadzą fundusze zagraniczne i przeznaczają je na finansowanie potrzeb całego regionu geograficznego. Na przykład, 80% funduszy międzynarodowych gromadzonych w Singapurze pochodzi spoza krajów azjatyckich. Podobnie jest w Panamie.

• Fundusze zagraniczne służą do finansowania regionalnych projektów inwestycyjnych, deficytów sektora publicznego i deficytów bilansów płatniczych.

• Inaczej przedstawia się problem w przypadku międzynarodowego centrum rozdysponowującego fundusze. Jego przykładem jest Bahrajn.

• Nadwyżki finansowe krajów arabskich nie mogą być tam w pełni racjonalnie wykorzystane ze względu na słabe zaludnienie i niekorzystne warunki naturalne. Są więc rozdzielane na rzecz innych regionów świata, naturalnie w celu pomnożenia dochodów.

Globalizacja rynków finansowych

• Proces globalizacji polega na coraz silniejszym powiązaniu narodowych rynków walutowych, pieniężnych i kapitałowych oraz takichże rynków międzynarodowych w jeden coraz bardziej zintegrowany finansowy rynek świata. Powstaje globalny rynek finansowy.

• Rynki finansowe nie integrują się wszędzie w jednakowym stopniu, przede wszystkim proces integracji przebiega między centrami głównymi.

Przyczyny globalizacji rynków finansowych

• Procesy regionalnej integracji walutowej i finansowej (np. EWG/UE).

• Liberalizacja przepisów dewizowych i dotyczących przepływu kapitału.

• Działalność instytucji międzynarodowych (np. MFW, BIS, OECD) i ich udział w procesach liberalizacji i ujednolicania standardów na poszczególnych rynkach finansowych.

• Z technicznego punktu widzenia globalizacja nie była by możliwa, gdyby nie postęp techniczny i sprawne sieci połączeń międzynarodowych.