WYKŁAD: Kształtowanie pojęć z edukacji przyrodniczej

Pojęcia są wytworem poznawania rzeczywistości społecznej i przyrodniczej, powstają w wyniku myślenia abstrakcyjnego. W pojęciach odzwierciedla się cechy ogólne i istotne klas przedmiotów, a nie jednostkowych przedmiotów. Zatem pojęcie pomija indywidualne cechy i odnosi się do cech wspólnych danej klasy. Z różnych konkretnie istniejących przedmiotów myśl wydobywa niektóre ich właściwości(ogólne i istotne) i tworzy pojęcie.

np. rzeka mówię ogólnie o rzece a nie o Wiśle, o wszystkich rzekach.

Hierarchiczny układ pojęć (klasyfikacja pojęć):

Pojęcia różnią się pod względem ogólności. Miarą ogólności każdego pojęcia jest jego miejsce w systemie innych pojęć.

I. Na najniższym stopniu ogólności są pojęcia gatunkowe, będące uogólnieniem cech równorzędnych przedmiotów genetycznie, np. pies, kot.

II. Wyższy stopień uogólnienia to pojęcia rodzajowe odzwierciedlające cechy wspólne grup przedmiotów, np. ssaki.

III. Na wyższym stopniu ogólności znajduje się z kolei pojęcie grupowe, np. zwierzę.

IV. Najbardziej ogólne są pojęcie rzędu kot, pies> ssak> zwierzę> przyroda ożywiona.

Pojęcia różnią się między sobą stopniem abstrakcyjności. Pojęcie proste= konkretne (drzewo); złożone, abstrakcyjne= widnokrąg, komunikacja

Zależności występujące między pojęciami:

- nadrzędności przyroda ożywiona, kot

- równorzędności pies i kot

- współrzędności kot podrzędny do zwierzęcia

W pojęciach występują podobieństwa:

- jakościowe np. kolor

- genetyczne np. wspólne pochodzenie

- czasowe- przyczynowo- skutkowe

- pod względem funkcjonalności np. drzewa iglaste i liściaste w procesie fotosyntezy pełnią tą samą funkcję

W tworzeniu pojęć biorą udział wszystkie procesy myślowe:

- analiza,

- synteza,

- porównywanie,

- abstrahowanie,

- uogólnienie.

Stwierdzono, że pojęcia powstają dzięki abstrakcji i uogólnieniu bowiem obie te czynności towarzyszą przechodzeniu od myślenia konkretno- obrazowego do myślenia abstrakcyjno- pojęciowego, którego czynności wychodzą poza spostrzeżenia przedmiotu i dostrzeganych bezpośrednio stosunków między nimi.

Okoń uważa, że w procesie kształtowania pojęć występują 3 etapy:

I. kojarzenie nazw z danym przedmiotem, okres od niemowlęctwa do wieku przedszkolnego

II. kształtowanie elementarnych pojęć na podstawie zewnętrznych cech przedmiotów, edukacja przedszkolna

III. kształtowanie pojęć naukowych, rozpoczyna się od klasy 1trwa cały czas też podczas studiów

Tworzenie pojęć

W procesie kształtowania pojęć występują wspólne elementy dotyczące pojęć elementarnych i naukowych:

I. moment zestawienia danych przedmiotów z innymi (różne owoce)

II. wyszukiwanie cech wspólnych i różnych, wspólna- generalizacja, różnicowanie- różnych

III. określenie pojęcia na podstawie znajomości cech przedmiotu, jest to 1 próba definiowania pojęcia

IV. zastosowanie poznanego pojęcia w nowych sytuacjach, następuje nadawanie mu użyteczności, łączenie tego pojęcia do siatki wcześniej poznanych pojęć

Poznańska uważa, że trzeba zachować pewne zasady. Prawidłowy proces przebiega, gdy są spełnione określone warunki:

1. należy opierać się na poznaniu zmysłowym tzn. na spostrzeganiu i wyobrażeniu przedmiotów, ich cech i stosunków między nimi

2. wiązać te przedmioty, elementy, ich stosunki i układy ze słowami i utrwalać je w wyrażeniach języka

3. stwarzać warunki do procesu uogólnień

4. opracowywać uzyskane treści w postaci spójnego niesprzecznego systemu wiedzy (czyli wilk jako zwierzę a nie postać z bajki)

5. stwarzać, uwzględniać aktywność, samodzielność ucznia w działaniu

Metody kształtowania pojęć:

I. metoda porównawcza polega na szukaniu podobieństw i różnic między rzeczami, wydarzeniami, z którymi uczniowie zapoznali się już na poprzednich zajęciach jako jednostkowe przedmioty. Najłatwiej jest porównywać przedmioty o cechach dostrzegalnych zmysłowo.

II. metoda przeciwstawiania- polega na równoczesnej analizie 2 różnych przedmiotów, sytuacji, czy grup przedmiotów, by w rezultacie dojść do uogólnienia dwóch zdecydowanie różnych pojęć. Stosujemy tę metodę w procesie kształtowania pojęć kontrastowych pod względem treści i występujących łącznie jakby na dwóch biegunach tego samego wydarzenia np. siła miłości i gniewu

III. opis- stosujemy przy opisie np. krajobrazu, sad wiosną, opis obrazu danej pory roku itp.

WYKŁAD: Budowa pojęcia na podstawie pojęcia geograficznego

W klasach młodszych kształtujemy 300 pojęć z zakresu geografii, w tym 80 pojęć abstrakcyjnych. Dotyczą one przede wszystkim:

I zakres treści:

- komponentów środowiska geograficznego

• budowa geologiczna

• ukształtowanie terenu

• gleby

• wody

• atmosfera

• świat roślin

• świat zwierząt

- z zakresu geologii kształtujemy pojęcie skał, które budują litosferę; dzieci muszą poznać skały swojego otoczenia

- z zakresu geomorfologii (krajobrazy) omawiamy wszystkie krajobrazy jakie występują w Polsce od nadmorskiego do wysokogórskiego

- z zakresu gleboznawstwa- gleby najbliższej okolicy

- z zakresu hydrografii- omawiamy zbiorniki wodne z najbliższego otoczenia

- klimat najbliższej okolicy, dzieci obserwują, oglądają prognozę pogody

- świat roślin i zwierząt- ogród szkolny, park, las, łąka, sad, pola uprawne, zwierzęta w tych ekosystemach

- elementy mapy, przeliczanie podziałek

- pojęcia astronomiczne ( zmiany pór roku)

II zakres treści:

Geografia społeczno- gospodarcza i ekonomiczna:

- własny region: rolnictwo, przemysł, urzędy, ludność (zawody, które poznajemy podczas wycieczek), budownictwo dawniej i dziś, rozróżnianie zbóż, rośliny pastewne

- prosta monografia własnej miejscowości, własnego regionu: zakres merytoryczny geografii jako nauki interdyscyplinarnej jest na tyle szeroki, że niektóre pojęcia z geografii roślin i zwierząt mieszczą się w biologii np. rezerwat przyrody, lub w socjologii np. miasto, wieś. Ścisłe rozgraniczenie merytoryczne niektórych pojęć jest trudne i niepotrzebne, gdyż chodzi o to by integrować treści szeroko ujmowanych zjawisk geograficznych i procesów.

Istota i struktura pojęcia geograficznego:

Pojęcie może być rozpatrywane z punktu logicznego, czyli rozumienie nazwy bądź odbiciem abstrakcyjnym ogólnych zjawisk, procesów, przedmiotów. Pojęcie geograficzne to myśl, która odzwierciedla w sobie ogólne, istotne cechy procesów, zjawisk geograficznych, obiektów lub przedmiotów. Myśl ta uwarunkowana jest stopniem rozwoju intelektualnego ucznia.

Budowa pojęcia

forma zawartość

definicja poddefinicja treść zakres

Forma pojęcia jest konstrukcją myślową, która może być wyrażona w postaci definicji lub poddefinicji.

Na definicję klasyczną składa się definiendum, czyli wyrażenie, którego znaczenie jest nieznane.

Definiens- wyrażenie, które jest znane i równoznaczne z definiendum.

łącznik, który łączy poprzednie elementy "jest to"- tak jest wyrażony

definiendum to np. góra

definiens to np. definicja wypukła część ukształtowania terenu

Poddefinicja jest to orientacyjne określenie danego pojęcia, wyrażone jest w postaci określenia celów, porównywania czy coś do tego jest podobne przy pomocy fabularyzacji, np. Co to jest góra? np. Tatry

Zawartość pojęcia to cała wiedza o pojęciu, na które składa się treść i zakres.

np. pojęcie rzeka to zjawisko

fakty: głębokość, długość

procesy: rozwój doliny rzecznej

zakres- to jego desygnaty

np. Wisła- nazwa, rzeka- pojęcie

Między zawartością a formą pojęcia istnieje ścisły związek, bowiem bogatsza wiedza ułatwi definiowanie pojęcia, czyli doskonali formę pojęcia. Doskonalsza forma definicji będąca wynikiem wyższej sprawności intelektualnej ułatwi wzbogacenie zawartości pojęcia, zdobywanie wiedzy.

Czynności nauczyciela w kształtowaniu pojęć:

Proces ten jest złożony, posiada szereg uwarunkowań:

- psychologicznych: zależność od sprawności i operacji myślenia (abstrahowanie i uogólnienie)

- merytoryczne- wynikają ze stopnia trudności pojęć w związku ze złożonością i bogactwem treści w ramach zawartości pojęcia

- dydaktyczne- organizacja procesu polega na przyjęciu właściwej kolejności rozwijania formy i zawartości pojęcia z zachowaniem stopniowania stopnia trudności

Stadia kształtowania pojęć:

I. stadium wprowadzenia pojęć - jest to praca nad pojęciem całkiem nowym lub opanowanym tylko w znaczeniu potocznym, a nie na podstawach naukowych;

- ze względu na spostrzeżeniowo- wyobrażeniowy charakter myślenia dziecka w 1-3 podstawą wprowadzenia pojęcia powinien być konkret, ale w zależności od abstrakcyjności, można kształtować od abstrakcji do konkretu (transport- żegluga);

- wyróżnia się 2 podstawy wprowadzania pojęć:

a) obrazowa- główną rolę odgrywa obserwacja pośrednia i bezpośrednia

b) abstrakcyjna- główną rolę odgrywa słowo np. pogadanka oraz obserwacja symboliczna, którą za pośrednictwem środków dydaktycznych, które nie odzwierciedlają świata realnego, lecz go symbolizują w sposób poglądowy (globus, mapa).

II. stadium wzbogacenia- Odbywa się wówczas, gdy uczniowie rozumieją już jego istotę. Następuje wzrost wiedzy o pojęciu przez wzbogacenie jego treści i rozszerzenie zakresu.

- przekazywanie wiedzy odbywa się poprzez poszukujące metody nauczania, różne środki dydaktyczne.

III. stadium zastosowania- Najwyższy stopień , zastosowanie praktyczne, rozwiązanie zadań w terenie, eksperymenty, doświadczenia fizyczne. Pojęcia używane ze zrozumieniem, umiejętność czytania mapy.

WYKŁAD: POZNAWANIE PRZYRODY PRZEZ DZIECI

Poznawanie przyrody przez dzieci mieści się w szeroko pojętym procesie edukacyjnym i spełnia ważną funkcję w rozwoju ich osobowości. Wychowanie dzieci w umiłowaniu przyrody i życia tworzy podstawę i warunki do świadomego postępowania w duchu szacunku do przyrody oraz jej ochrony teraz i w przyszłości. Jedno z zasadniczych zadań edukacyjnych w tej dziedzinie polega na tym, aby przez aktywne kontakty z przyrodą wykształcić u dzieci właściwy stosunek do wszystkiego, co żywe, a także stopniowo doprowadzać je do zrozumienia stanowiska i roli człowieka w przyrodzie.

Poznawanie przyrody- zgodnie z wymogami metodologicznymi- odbywa się według następującego schematu:

M. Sawicki, opisując schemat poznania, podkreśla, że:

,,(…) pierwszą fazą tego procesu jest zbieranie danych empirycznych, odkrycia faktów (przypadkowe lub planowane). Czynnościami podstawowymi w tej fazie są: spostrzeżenia, obserwacje i eksperymenty.

Drugą fazą jest tworzenie nazwy, terminów (języka) opisujących te fakty przyrodnicze, pojawiają się także znaczenia terminów- a więc są konstruowane pojęcia. W umyśle dziecka zachodzą operacje myślowe: analiza, synteza, porównanie, uogólnianie, wnioskowanie, abstrahowanie, porządkowanie, klasyfikacja.

Już w tej fazie zaczynają się wyłaniać proste struktury pojęciowe opisujące i wyjaśniające nowo odkrytą dziedzinę rzeczywistości.

W trzeciej fazie pojawia się model teoretyczny włączany do istniejącego systemu wiedzy dziecka. Następują: ocena pod względem formalnym i logicznym powstałej teorii, eliminacja ewentualnych sprzeczności, uściślenie pojęć. ,,W fazie tej powstaje symbolowy obraz świata zjawisk rozmaitego rodzaju.”

Ostania faza procesu poznawczego w naukach przyrodniczych ma charakter czysto metodologiczny, meta naukowy- cała nauka, jej założenia, procedury badawcze, struktura teorii, związek między innymi naukami. Z kolei ogólna wiedza naukowa z danej dziedziny wyjaśnia oraz interpretuje teorie i prawa w niej sformułowane, a nowy model teoretyczny pozwala interpretować i rozumieć pojęcia, a także przewidywać nowe fakty przyrodnicze.

Zdaniem K.R Poppera, poznanie odbywa się na podstawie trzech światów:

- świat pierwszy- fizyczne, materialne fakty są poznawane zmysłowo, ale wiedza o nich jest najczęściej subiektywna

- świat drugi- jednostkowe sądy o przyrodzie

- świat trzeci- obiektywna wiedza zawarta w twierdzeniach, teoriach, udowodnionych i logicznej zweryfikowanych, opublikowanych i sprawdzonych faktach naukowych

K.R. Popper pisze:

Każde poznanie rozpoczyna się z określonym bagażem doświadczeń, które jednostka stale uzupełnia, rozwija czy przekształca. Można powiedzieć, że odkrywanie nowych, nieznanych (subiektywnie) zjawisk czy obiektów zależy też od doświadczeń wcześniejszych- dziecko, które dopiero odkrywa arkana wiedzy, często nie zastanawia się nawet nad poszczególnymi zjawiskami czy obiektami. Także teorie naukowe, będące przecież zwieńczeniem procesu poznania, nie są wolne od osobistych poglądów i sądów ich twórców.

W klasach początkowych myślenie dzieci, pamięć, wola i procesy decyzyjne zaczynają się dopiero odsłaniać i to w specyficznych formach i aspektach. Przeważają steny i procesy nieświadome nas stanami i procesami świadomymi.

Dziecko nie może więc poznawać przyrody tak jak to robi dorosły badacz; nie jest bowiem w stanie formułować hipotez, weryfikować ich ról. Zaciekawienie, zachwyt, zdumienie czy przerażenie, odraza odczuwane przez dziecko wyzwalają te pierwowzory, powodują, że pragnie ono poznać tajemnicze dla niego fakty czy zjawiska.

Aby dziecko mogło poznać przyrodę, musi jej doświadczyć- nie tylko zmysłami, świadomie, lecz także swoimi przeżyciami, emocjami. Każde działanie w trakcie poznawania przyrody może się stać takim doświadczeniem egzystencjalnym, jeśli wiąże się z silnymi przeżyciami emocjonalnymi: poruszeniem, zaskoczeniem, fascynacją, zdumieniem.

FAZY POZNANIA PRZYRODY

FAZA 1 Poznawanie przyrody- zbieranie danych poprzez przeżywanie doświadczeń: Przeżycia dziecka pobudzają do stawiania pytań.,,(…) ciekawość świata jest podstawowym warunkiem efektywności edukacji środowiskowej. Zewnętrznym przejawem tej ciekawości świata są między innymi pytania dziecięce w kontekście kontaktu ze środowiskiem.” Rolą nauczyciela jest rozbudzanie zainteresowań światem przyrody, stymulowanie dociekliwości, zachęcanie do stawiania pytań.

Dzieci potrzebują więc dla swoich odkrywczych i badawczych działań nie tylko motywującego otoczenia pełnego różnorodnych bodźców, lecz również dorosłych, którzy będą dodawali im odwagi oraz wspierali ich ciekawość świata, żądzę wiedzy i pęd ku dociekaniu istoty wszystkiego wokół siebie. Potrzebują one uczucia, że mogą samodzielnie znajdować odpowiedzi. Potrzebują one poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie, jakie daje im wyrozumiałe wsparcie i akceptacja ze strony otoczenia, aby mogły się rozwijać i uczyć.

Potrzeby poznawcze dzieci, ich ciekawość świata, wyrażająca się między innymi w pytaniach, określa dobór tematyki obserwacyjnej, doświadczeń, eksperymentów itp. w ramach edukacji środowiskowej.

FAZA 2 Pragnienie zadawania sobie pytań, nazywanie pojęć, zjawisk: Kiedy dziecko odkryje odpowiedni na swoje wątpliwości i pytania, wtedy zaczyna je ujmować słownie. Poznawanie prawidłowych nazw, pojęć, określeń jest w edukacji środowiskowej sprawą ważną- z jednej strony ten obszar edukacji stanowi źródło wielu różnorodnych terminów, z drugiej strony nabyte pojęcia mają przygotowywać dziecko do kształcenia systematycznego.

Rolą nauczyciela jest pomóc dziecku w połączeniu nazw z poznanymi przedmiotami i zjawiskami. Opanowanie podstaw nauk o przyrodzie i społeczeństwie wiąże się zawsze z opanowaniem pojęć tychże nauk.

FAZA 3 Ostatnią fazą procesu poznania jest rozumienie: polega ono na uwewnętrznieniu wiedzy

Wnętrze dziecka zapełnia się ,,obszarami duszy” w miarę doświadczenia egzystencjalnego i procesu nazywania (mowy) wszystkiego, co pojawia się w dookolnym świecie życia. Obrazy te są dynamiczne, wiodą własne życie, lub umysł świadomie na nie działa. Zrozumienie zagadnienia, włączenie go do struktur własnej wiedzy jest punktem wyjścia od podjęcia nowych dociekań, stawiania kolejnych pytań.

Uczeń, który przeszedł przez rozważane wcześniej trzy fazy procesu poznawczego, wraca do pierwszego doświadczenia, przeżywając go raz jeszcze, ale inaczej. Poznawanie przyrody przez dzieci młodsze może się odbywać dwoma sposobami: bezpośrednio, w trakcie kontaktu z obiektami w poszczególnych środowiskach, lub pośrednio, gdy omawiając elementy środowiska, nauczyciel posługuje się dostosowanymi do potrzeb odbiorców środkami dydaktycznymi. Aby uczeń mógł zdobywać rzetelną, trwałą i operatywną wiedzę w drodze bezpośredniego poznawania określonych rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów, należy umiejętnie kierować jego działalnością poznawczą, tzn. dostarczać mu odpowiednich wskazówek i zwracać jego uwagę na istotne cechy poznawanego przedmiotu.

WYKŁAD : Wycieczka szkolna: istota, klasyfikacje, funkcje

Wycieczkę można traktować w 3 aspektach:

1) jako środek dydaktyczny

2) jako metodę nauczania

3) jako formę organizacji pracy szkoły- tak jak i lekcja, ale o zmiennym czasie trwania i odmiennej strukturze

Kto się zajmował tematyką wycieczek szkolnych:

- Czajkowski "Wycieczka uczy, wychowuje"

- Kazimierz Denek

- T. Łobożewicz

- Janina Załoga

- Helena Gutowska

- Krystyna Szymkowska

- W. Okoń

Wielu autorów różnie rozumie pojęcie "wycieczek szkolnych":

1) zamierzone, zorganizowane wyjście poza szkołę w celu bezpośredniej obserwacji rzeczy

2) Jest to grupa podróży lub wędrówek, zorganizowanych w celu wspólnego poznania środowiska, w jednej lub w kilku miejscowościach, w kraju lub za granicą, odbywającą się wg określonego programu realizowanego pod nadzorem kierownika wycieczki

3) Jest to każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, kształcących, wychowawczych, lub zdrowotno- rekreacyjnych

4) Każde celowe, zorganizowane wyjście z codziennego otoczenia

5) Wycieczka szkolna to lekcja w terenie, która posiada 3 atrybuty: musi być przygotowana, zorganizowana i celowa

6) W. Okoń- aktualnie przyjęta przez MEN: Wycieczka jest jedną z form pracy dydaktyczno- wychowawczej szkoły, umożliwiająca uczniom bezpośrednie poznanie środowiska lokalnego, własnego regionu, kraju ojczystego, bądź innych krajów, ich właściwości geograficznych, historycznych, kulturowych, etnicznych, spełnia cele kształcące, wychowawcze i zdrowotne.

Klasyfikacja wycieczek, kryteria podziału:

1) ze względu na środki lokomocji:

- piesze

- autokarowe

- rowerowe

- lotnicze

- kolejowe

2) ze względu na liczbę uczestników:

- indywidualne

- grupowe

- zespołowe- klasa

3) ze względu na realizowane w toku lekcji zagadnienia:

- polonistyczna

- historyczna

- przyrodnicza

4) ze względu na cel i charakter organizacji:

- terenowe- zapewnienie uczestnikom ruchu, gry, zabawy terenowe

- krajoznawczo- przyrodnicze- pomniki przyrody

- wyprawy naukowe- badane folkloru, przeszłość

- wycieczki o tematyce społecznej- obiekty, zakłady produkcyjne, usługowe

5) ze względu na czas:

- długotrwałe

- krótkotrwałe

6) ze względu na zasięg:

- krajowe

- zagraniczne

Rodzaje wycieczek wg Marii Jakowickiej:

1) wycieczki rozpoznawcze- służące rozszerzeniu doświadczeń

2) wycieczki poznawcze- systematyzujące nowe doświadczenia

3) wycieczki pogłębiające- likwidujące luki w jakości doświadczeń

4) wycieczki porównawcze- podsumowujące realizację określonej tematyki

5) wycieczki podsumowujące organizowane po zakończeniu cyklu zajęć, na których powstały różne wytwory pracy

W nauczaniu początkowym wycieczki szkolne dzielmy ze względu na cel organizacji:

- Wycieczki lekcyjne, zwane także lekcjami w terenie, w czasie których realizuje się treści programu nauczania i trwają one 1-2h;

- Wycieczki przedmiotowe, zwane także zintegrowanymi lub programowymi, organizowane przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów dla potrzeb dydaktyczno-wychowawczych, wynikających z programu nauczania, mogą być organizowane dla jednej lub kilku klas, mogą również mieć charakter wyjść pozalekcyjnych (kilka godzin);

- Wycieczki krajoznawcze, organizowane przez nauczycieli i wychowawców dla potrzeb dydaktyczno- wychowawczych; Są to wycieczki jedno lub kilkudniowe;
- Wycieczka turystyczno- krajoznawcza- dla uczniów zainteresowanych problematyką wycieczki. Ich głównym celem jest wędrówka, wysiłek fizyczny, reakcja przy jednoczesnym uwzględnieniu celów poznawczych.

W nauczaniu początkowym wycieczki szkolne dzielmy ze względu na czas trwania:

- powyżej 1h lekcyjnej, w czasie której obserwujemy zjawiska, które występują w danym momencie

- wycieczki, na których kształtuje się postawy badawcze (2-3h)

- całodniowe z określoną problematyką

Funkcje wycieczek szkolnych:

- poznawcza- to dostarczenie uczniom informacji i spostrzeżeń w oparciu o penetrację najbliższego otoczenia; na wycieczce uczniowie mają możliwość zetknięcia się bezpośrednio z faktami przyrodniczymi w ich naturalnych warunkach dzięki czemu dostrzegają powiązania zachodzące między tymi faktami; dzięki tej funkcji poznają takie ekosystemy jak park, las, sad, ogród i łąka;

- kształcąca- polega na rozwijaniu wrażeń i spostrzeżeń niezbędnych do pracy umysłowej, tworzenia wyobrażeń, rozwijanie mowy oraz w kształtowaniu pojęć, ponadto rozwijają umiejętności praktyczne i kształtują wartości estetyczne; na wycieczce rozwijana jest obserwacja

- wychowawcza(społeczno-moralne)- wyraża się w kształtowaniu u uczniów pożądanych cech życia społecznego, jak: empatia, uprzejmość, musimy kształtować umiejętność współpracy w grupach, planowania racjonalnego gospodarowania czasem, uczy zaradności życiowej, poczucia odpowiedzialności za powierzone zadanie, wyrabiają pozytywny stosunek do środowiska przyrodniczego

- zdrowotna (rekreacyjna)- kształtująca zdrowie fizyczne

- motywująco- aktywizujące- wyzwalamy motywację wewnętrzną poprzez aktywne uczestnictwo

- integrująca- występuje wiele płaszczyzn integracji: wiedza z praktycznym działaniem, integracja między uczniami, między uczniem a środowiskiem, między uczniem a nauczycielem; Występowanie elementów wielostronnego kształcenia, bowiem uczeń jednocześnie poznaje świat.

Na wycieczkę składają się 4 elementy w strategii kształcenia:

A.J – poznaje

O – działa (strategie operacyjne)

P – odkrywa świat (sytuacja problemowa)

E – przeżywa (sytuacja emocjonalna)

 

Zdaniem Okonia te wszystkie elementy występują jednocześnie i w tym upatruje się największą wartość wycieczek, bowiem to co dziecko przeżyje lepiej zrozumie i zapamięta .