WYKŁADY bromy

WYKŁAD 4.11

Zawartość cholesterolu w wybranych produktach żywnościowych

Najwięcej nerki- 740 mg / 100g gotowych do spożycia

wątroba- 435 mg/ 100g gotowych do spożycia

jajka( 1 żółtko lub 1 jajko) 250 mg/ 100g gotowych do spożycia

mleko odtuszczone – 1 filiżanka- 5mg

Źródła najważniejszych kwasów tłuszczowych tłuszczowych pożywienia

kw. tł Wielonienasycone nazwa źródła
n-6 C18:2 linolowy

olej :- krokoszowy

-kukurydziany

-słonecznikowy

-sojowy

-bawełniany

-arachidowy

-rzepakowy niskoerukowy

-oliwa
n-6 C 18:3 γ-linolenowy

-olej z wiesiołka

-olej z ogórecznika

-mleko kobiece
n-3 C18:3 α-linolenowy

-olej lniany

-olej rzepakowy

-olej sojowy

-rośliny liściaste
n-6 C20:3 dihomo-γ-linolenowy -mleko
n-6 C20:4 arachidonowy produkty zwierzęce, mięso

n-6 C18:2

n-3 C18:3

linolowy

linolenowy

-olej sojowy z orzechów włoskich,

-kiełków pszenicy

-rzepakowy niskoerukowy
n-3 C20:5 eikozapentaenowy EPA

-łosoś

-olej wątłuszczowy (dorsz)
n-3 C22:6 dekozaheksaenowy DHA olej z makreli

Wartość biologiczna tłuszczów zwierzęcych i roślinnych

Cechy tł. poch. zwierzęcego tł. poch. roślinnego
wartość energetyczna wysoka nieco niższa
zaw. nienasyconych kw. tł zwykle nieduża duża / b. duża
zaw. wit. A lub karotenów w niektórych duża, w większości b. niewielka w niektórych obecny karoten
zaw. wit. E mała duża lub b. duża
zaw. wit. D występuje tylko w niektórych brak
podatność na psucie się mniejsza niż u roślinnych większa
rodzaj znajdujących się steroli głównie cholesterol głównie sitosterol (nie przyswajalny u ludzi)

Charakterystyka enzymów trawiennych

Enzymy lipolityczne - Esterazy

Enzym wydzielina trawienna Optimum pH (aktywator) Substrat sposób działania
lipaza ślinowa ślina 4,0-4,5 trójacyloglicerole odczepia krótkołańcuchowe kw. tł. w pozycji -3
lipaza żołądkowa sok żołądkowy acyloglicerole odczepia krótkołańcuchowe kw. tł. w pozycji -3
lipaza trzustkowa sok trzustkowy ok. 8,0 (żółć , fosfolipidy) acyloglicerole atakuje wiązania estrowe tł. zemulgowanych przez żółć**
fosfolipaza* sok żołądkowy (trypsyna, jony Ca) fosfolipidy odczepia kw. tłuszczowe
Esteraza karboksylowa sok trzustkowy (żółć, jony Ca) estry cholesterolu odczepia kw. tł. połączone z cholesterolem
lipaza jelitowa dok jelitowy (żółć , fosfolipidy) acyloglicerole atakuje wiązania estrowe tł. zemulgowanych przez żółć
fosfataza alkaliczna sok jelitowy fosfolipidy odczepia reszty fosforowe

*enzym wyst. w odmianach nieznacznie różniących się budową i specyfiką działania

** z acylogliceroli zawierających długołańcuchowe kw. tł. odcina jedynie w pozycjach skrajnych 1 i 3 , pozostawiając monogliceryd

Schemat metabolizmu kwasów tł. z rodziny n-3 i n-6

kwas linolowy 18:2 n-6 18:3 n-3 α-linolenowy

δ-6-desaturaza

γ-linolenowy 18:3 n-6 18:4 n-3

GLA elongaza

dihomo-γ-linolenowy 20:3 n-6 20:4 n-3

DGLA δ-5-desaturaza

arachidonowy (AA) 20:4 n-6 20:5 n-3

elongaza

adrenowy 22:4 n-6 22:5 n-3 eikozapentaenowy (EPA)

δ-4-desaturaza

dokozapentaenowy 22:5 n-6 22:6 n-3 dokozaheksaenowy (DHA)

Metabolizm wielonienasyconych kwasów tł.

eikozanoidami (gr. εἴκοσι, eikosi = dwadzieścia, czyli zawierające 20 atomów węgla) – nazywa się grupę organicznych związków chemicznych, będących produktami przemian niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych(NNKT):

Podział eikozanoidów:

Eikozanoidy wpływają na :

-regulację czynności układu sercowo-naczyniowego

-regulację ciśnienia krwi

-formowanie się skrzepów wewnątrznaczyniowych

-st. trigliverydów w osoczu

-odpowiedź immunologiczną

-procesy zapalne

-proliferację komórek

-regulację czynnościową hormonów i neuromediatorów

-ekspresję genów

-funkcjonowanie nerek

-odczuwanie bólu i inne

Biologiczne funkcje eikozanoidów powstałych z kwasu AA i kwasu EPA

komórki Eikozanonidy pochodne
kwasu arachidonowego
Płytki krwi

TxA2

agregacja

zwężenie naczyń krwionośnych
śródbłonek

PGI2

dz. antyagregacyjne

wazodylatacyjne
leukocyty

LTB4

chemotaksja+++

agregacja+++

wiązanie receptora +++

przepuszczalność+++
niektóre inne komórki

PGE2

efekt immunosupresyjny

działanie wazolidacyjne

przepuszczalność

hyperalgezja

Proponowane mechanizmy nowotworzenia wywołanego dietami zaw. kw. tł. n-6 z olejów roślinnych lub tłuszczów zwierzęcych

-osłabienie układu immunologicznego

-produkcja prostaglandyn (PGE2)

-tworzenie wolnych rodników

-zmiany płynności bł. komórkowych

-zmiany w systemie transportu wewnątrzkomórkowego

-wzrost spożytkowania kalorii

-wzrost sekrecji hormonów mamotroficznych\

Skutki niedoboru NNkw. Tłuszczowych .

- zahamowanie w org. rosnących , zahamowanie wzrostu i spadek wagi

- zmiany skórne zapalenia , odbarwienie skóry

-zwiększona przepuszczalność skóry

- zwiększona wrażliwość na zakażenia bakteryjne

-spadek płodności , nawet bezpłodność.

-zwiększenie spożycia wody

-↑zaw. 3-glicerydów i fosfolipidów w tk. wątrobowej

-↑poziomu wolnych kw. tł. w surowicy krwi

-zaburzenia gospodarki i metabolizm cholesterolu

-↓stabilności lipoprotein bł. kom.

-↑łamliwości naczyń włosowatych

-uszkodzenie nerek (hematuria)

- mała odporność na promieniowenie jonizujące

-↓ ostrości wzroku

-osłabienie kurczliwości mięśnia sercowego

-zmiany załamka QRS w EKG

-osłabienie napięcia mięśniowego

-wzrost jednych narządów i zmniejszenie innych np. tarczycy

-↓syntezy ATP w mitochondriach serca i wątroby

-↑spożywania pokarmów przy zmniejszonej retencji azotu w ustroju

-zmniejszenie syntezy prostaglandyn

NNkw. Tłuszcz. – wchodzą w skład membran kom. Po utlenieniu ich mogą powstawać aldehydy, które mogą być rakotwórcze lub wręcz przeciwnie zapobiegać rozwojowi nowotworów . Należy do org. dostarczyć p.utleniacze np. vit.C , B-karoten . Są to reakcje wolnorodnikowe . Wolne rodniki powodują wiele chorób . W org. niemoże być za dużo NNkw.tł.

Zapotrzebowanie na NNKT (30 % energii z tłuszczu)

-nasycone kw. tł 8% energii

-jednonienasycone kw. tł.

C18:1 13% energii

-wielonienasycone kw. tł.

(n-6) C18:2 7% energii

-wielonienasycone kw. tł

(n-3) C18:3 1%energii

-wielonienasycone kw. tł

(n-3) C20:5 C22:5 1% energii

**pozytywny wpływ tłuszczów na niektóre objawy ch. reumatycznej (olej rybny—niskie i szczególnie wysokie dawki; oliwa=nie)

Peroksydacja wielonienasyconych kwasów tłuszczowych

Oksydacja tluszczów

Tluszcze się latwo utleniaja ( jelczeja)

Czynniki sprzyjajace utlenianiu:

Etapy oksydacji:

  1. indukcja: indukuje to temp, swiatlo, pochlanianie tlenu przez tluszcze, brak niekorzystnych zmian. Ale chemiczna analiza wykarze zmiany absorbancji UV - powstaja sprzezone wiazani

  2. Tworzenie nadlenkow: przyspieszenie pochlaniania tlenu, powstawanie duzej ilosci nadtlenkow

  3. Rozpad nadtlenkow – spadek ilosci nadtlenkow

  4. Polimeryzacja – zwieksza się lepkosc , powstaja zw wieloczasteczkowe.

Najbardziej niebezpieczny dla nas jest okres pierwszy bo zmiany sa niezauwazalne

Teoria rodnikowa

Wolny rodnik powstaje przez oderwanie się od atomu elektronu. Tam wtedy może przyłączyć się tlen. Inicjatorem może tez być wolny rodnik, np.: naturalnie wystepujace w organizmie – rodniki tlenowe (powstają tez podczas ogrzewania).

Postacie nadtlenkowe maja charakter rodnikow i one inicjuja inne czasteczki tluszczu – reakcja lawinowa - etap pekania w miejscu mostkow wodorowych. Powstaje bardzo duza ilosc zw.niebezpiecznych np.: 2- aldehyd malanowy. Sa one kancerogenne i mutagenne.

Schemat reakcji lawinowej:

R• + O2 → RO2•

RO2• + RH → ROOH + R•

Czynnikiem przerywajacym te reakcje jest antyoksydant – on ma wodór który latwo się odrywa i blokuje wolne rodniki

Reakcja dla antyoksydanta:

ROO• + AH → ROOH + A•

Często stosuje się wit. E ale nie jest ona zbyt silnym antyutleniaczem

Związki chemiczne powstające w procesie utleniania lipidów

  1. Produkty rozszczepienia lancucha i cyklicznego utleniania:

  1. W wyniku kolejnych przegrupowań:

  1. Dalsze produkty utleniania

-cykloendonadtlenki i analogi

4) Produkty polimeryzacji

-di i wielo polimery łączone eterowym lub C-C wiązaniem

W procesie utleniania wazny jest katalizator np. zelazo, on bardzo przyspiesza reakcje utleniania, dlatego np.:poziom zelaza w organizmie podlega scislej kontroli:

Droga powstawania rodnika wodorotlenowego in vivo

1) Fe2+ + H2O2 → •OH + OH− + Fe3+

2) O2− • + Fe3+ → O2 + Fe2+

3) O2− • + H2O2 + Fe2+ → •OH + OH− + O2 + Fe3+

O2− • - anion rodnik tlenkowy jest b.aktywny ale bardziej niebezpieczny jest OH•

Wolne rodniki – wplyw na organizm (przyklady)

  1. zakłócenia metabolizmu przez wplyw na:

  1. zmiany przepuszczalnosci blon (wplyw na):

Na tym etapie jest bardzo niebezpieczne wnicowanie się kwasu utlenionego w błonę komorową. Komorka jest wtedy otwarta na dzialanie zewnętrznych czynników

Inne negatywne skutki wolnych rodnikow (atakuja tluszcze , bialka ,cukry

WYKŁAD 18.11

Prawdopodobne relacje między procesem chorobowym, a poziomem RFT:

  1. Zmiany pozniomu RFT→Zmiany metabolizmu→Proces chorobowy

  2. Zmiany metabolizmu→Zmiany poziomu RFT→Proces Chorobowy

  3. Zmiany metabolizmu→Proces chorobowy→Zmiany poziomu RFT

DEFINICJA PRZECIWUTLENIACZA

Przeciwutleniaczem jest każdasub., której obecność w niewielkim stopniu, w porównaniu do sub. Utlenianej, znacznie opóźnia bądź zapobiega utlenieniu tego związku (sub. Utlenianą w zywych kom. Może być białko, lipidy, węglowodany, DNA)

SCHEMAT INTERACJI ZACHODZĄCYCH W BŁ. BIOLOGICZNYCH MIĘDZY α-TOKOFEROLEM, A WIELONIENASYCONYMI FOSFOLIPIDAMI.

ZWIĄZKI O PRZECIUTLENIAJĄCYCH WŁAŚCIWOŚCIACH

KATALAZA

PEROKDYDAZA

GLUTATIONOWA

DYSMUTAZA

PONADTLENKOWA

 CERULOPLAZMINA

Ciężar

cząsteczkowy

 234 000 7600

32 000

(80 000)

 132 000
Podjednostki 4 4 -

Atomy centrum

aktywacji

 Fe Se

Cu/Zn

Mn

 Cu

Liczba centów

Aktywacji

 4 4 2(4) 6-8
Lokalizacja poroksysomy cytosol cytosol (mitochondria)

wątroba

krew

FLAWONOIDY:

APIGENINA (flawon)KWERCETYNA (flawonol)

HESPERYDYNA (flawonol)GENISTEINA(izoflawon)

FENOLOKWASY:

KW.BENZOESOWYKW.CYNAMONOWY

KW.SALICYLOWYKW. FERULOWY

KW.GALUSOWY

KW. CYKORIOWY ?

OGÓLNA ZAWARTOŚĆ POLIFENOLI W W WARZYWACH I OWOCACH

ROŚLINA

ZAWARTOŚĆ POLIFENOLI

(w µM/l lub µM/kg masy)

Fasola

Herbata czarna

Herbata zielona

Winogrona

Jabłka

Czerwone wino

Cebula

Pomarańcze

Ziemniaki

Sok pomarańczowy

Biełe wino

30 100

21 060

13 751

6700

6400

6192

3180

1400

1160

768

602

CZYNNIKI OKRESLAJĄCE STAN RÓWNOWAGI POMIĘDZY STRESEM OKSYDACYJNYM, A PRZECIWUTLENIAJĄCĄ OBRONĄ.

OKSYDACYJNY STRES PRZECIWUTLENIAJĄCA OBRONA

Zapalenia

Palenie tytoniu

Ćw. Fizyczne

Zanieczyszczenie powietrza

Promieniowanie

Wysoki udział WNKT

Niedotlenienie

Nowotwory

Wit. E

Wit. A

β-karoten

SOD (Zn, Cu, Mn)

Peroksydaza glutationowa (Se)

Katalaza glutationowa

SPRZĘŻONE DIENY KW. LINOLOWEGO

CLA (conjugated linoleic acid)- stanowi mieszaninę pozycyjnych i geometrycznych izomerów kwasu linolowego.

ŹRÓDŁA

Głównym źródłem jesy mięso i produkty mleczne poch. Od zwierząt przeżuwających. Powstaje w wyniku przemian: bakteryjnej syntezy w żwaczu i endogenna synteza z udziałem ∆9-desaturazy

WLAŚCIWOŚCI BIOLOGICZNE CLA

Ze względu na obecność ukł. Wiązan sprzężonych charakteryzują odmienne wł. Od innych kw. Tłuszczowych.

Cis-9, trans-11 CLA ,Trans-10, cis-12 CLA

PODZIAŁ MIKROELEMENTÓW

Niezbędne (istotne) Fe, Cu, Zn, J, Mn, Co, Mo, Se, F
Przypuszczalnie niezbędne (istotne) Li, Ni, V, Sn, Si
Nieistotne Al, B, Ge, Cd, As, Pb, Hg

PODZIAŁ SKŁ. MINERALNYCH ZE WZGLĘDU NA ICH ROLĘ

  1. Skł. Mineralne bedące podstawowym materialem budulcowym szkieletu kostnego i zębów oraz skóry i włosów:

  2. Skł. Mineralne wchodzące w skład zw. O podstawowym znaczeniu dla wielu procesów biologicznych:

  2. Skł. Mineralne regulujące szereg procesów życiowych:

  1. Skł. Mineralne o różnych specyficznych dla danego pierwiastka działaniu na org.

FUNKCJE METABOLICZNE GRUB ENZYMÓW AKTYWOWANYCH PRZEZ MIKRO- I MAKROPIERWIASTKI

FUNKCJE METABOLICZNE GRUP ENZYMÓW PIERWIASTKI AKTYWUJĄCE
Biosynteza tk. Łącznej Ca, Cu, (Si)
Biosynteza DNA, RNA Zn, Mg, K, (Cu)
Biosynteza i katabolizm białek Zn, (Mg)
Reakcje oksydacji Fe, Cu, Mn
Reakcje redukcji Fe, Mo
Transfer energii Mg, Fe, Cu, Mn
Przewodnictwo nerwowe Na, K
Skurcze mięśni Na, K, Mg, Ca
Detoksykacja Fe, Cu, Zn, Mn

PIERWASTKI PRZYPUSZCZALNIE NIEZBĘDNE W ŻYCIU CZŁOWIEKA

Zawartość w org dorosłego Absorpcja z diety, wydalanie, wchłanianie i obj deficytu u zw. Przypuszczalne zapotrzebowanie Produkty bogate w dany pierwiastek
NIKIEL

1-2 mg

lub

5-10 mg

 Absorpcja z diety < 10%, z wody ok. 50%, nie kumuluje się, wydalane z moczem, potem żółcią, prawdopodobnie skł. Metaloenzymów, deficyt hamuje wzrost i hemopoezę, zaburza metabolizm Ca, Zn, Cu i Wit. B12 100 µg (spożycie w Polsce 195 µg)

  • Strączkowe

  • Kasze

  • Płatki zbożowe

  • Pieczywo
KRZEM 1-3 mg Absorpcja 1-4 %, wysokie stęż, w skórze i tk. Naczyń krwionośnych, potrzebny do mineralizacji kości, deficyt zaburza metabolizm tk. Łącznej i kości i powoduje odkładanie się Al w mózgu 5-20 mg

  • Kasze

  • Przetwory zbożowe

  • Preparaty błonnikowe
WANAD

10 mg

lub

100 µg

 Absporpcja 1-5%, wydalany z moczem, odkłada się w tk. Tluszczowej, hamuje syntezę cholesterolu, uczestniczy w mineralizacji kości, metab. Glukozy i glutationu, deficyt-zab.rozrodczości 6-10 µg

  • Owoce morza

  • Grzyby

  • Przyprawy
CYNA 7-14 mg Absorpcja 2%, wydalany z moczem, kumuluje się w wątrobie i śledzionie, deficyt hamuje wzrost, łysienie i zab. Metab. Skł. Mineralnych ?

  • Orzechy

  • Produkty puszkowane
BOR

10-20 mg

lub

48 mg

 Absorpcja 99%, wydalany z moczem, kumuluje się w kościach, współdziała z Ca, zwiększa odporność kości na resorpcję, deficyt- zmniejsza zdolność uczenia się 0,5 – 1 mg

  • Orzechy

  • Warzywa liściaste

  • Strączkowe

TKANKI I NARZĄDY KUMULUJĄCE PIERWIASTKI ŚLADOWE

Al Mózg, włosy, nerki, paznokcie J Gruczoł tarczowy, ślinianki, mięśnie gałki ocznej
As Wątroba, nerki, skóra, włosy, paznokcie Mn Trzustka, wątroba, nerki
Ba Skóra, płuca, kości, zęby Mo Wątroba, nerki, zęby, kości
Be Kości, zęby, wątroba Ni Gruczoły limfatyczne, nerki, kości
Bi Nerki, płuca Pb Kości, aorta, wątroba, mózg
Cd Nerki (kora), wątroba, kości Se Nerki, wątroba, mięśnie
Co Wątroba, nerki Si Płuca, skóra
Cr Nerki, rdzeń pacierzowy, kości, mięśnie Sb Nerki, włosy
Cu Wątroba, nerki, serce, mózg, jądra Sn Jądra
F Zęby, kości Sr Kości, aorta, jądra, gruczoł krokowy
Fe Czerwone ciałka krwi, wątroba, śledziona, szpik V Płuca, kości, tk. Tłuszczowa
Hg Nerki, tarczyca, przysadka mózgu Zn Włosy, paznokcie

ROLA SKŁ. MINERALNYCH W ŻYWIENIU CZŁOWIEKA (Makroelementy)

Zawartość w org. dorosłego Zalecane dziennie spożycie dorosły

Produkty bogate

(w 100g)
WAPŃ (Ca) 1200 g 900 mg

  • Sery podpuszczkowe

  • Mleko, napoje mleczne

  • Ser twarogowy

  • Sardynki, śledzie

  • Jarmuż

  • Fasola
FOSFOR (P) 700-900g 700 mg

  • Sery podpuszczkowe

  • Fasola, groch

  • Sery twarogowe

  • Mięso, ryby

  • Zbożowe- całe ziarno
MAGNEZ (Mg) 25-35 g

Mężczyźni : 370 mg

Kobiety: 300mg

  • Kasza gryczana

  • Groch, fasola

  • Płatki kukurydziane

  • Zbożowe całe ziarno

  • Makarony
SÓD (Na) 90-100 g 575 – 625 mg

  • Sól kuchenna

  • Ryby solone

  • Wędlina i wędzonki

  • Konserwy mięsne

  • Sery podpuszczkowe

  • Pieczywo

ROLA SKŁ. MINERALNYCH W ŻYWIENIU CZŁOWIEKA (Mikroelementy)

FLUOR (F) 3000-4000 mg Skł. Kości i zębów, przeciwdziała próchnicy, zwiększa gęstość kości 1,5- 4 mg

  • Ryby

  • Soja

  • Wątroba
MOLIBDEN (Mo) 9-16 mg Skł. Enzymów potrzebnych do utl. Aldehydów (oksydaza aldehydowa), metabolizm puryn i pirymidyn (oksydaza ksantynowa), 75-250 µg

  • Strączkowe

  • Wątroba

  • Kapusta czerwona

  • Jaja

  • Wołowina

  • Kasza
JOD (J) 25-20 mg Wchodzi w skł. Hormonów tarczycy, zapobiega powstawaniu wola endemicznego 160 µg

  • Sól kuchenna jodowana

  • ryby
SELEN (Se) 9-16 mg Skł. Peroksydazy glutationowej (rozkład nadtlenku wodoru i nadtlenków lipidowych), niezbędny do przemiany hormonów tarczycy (dejonydaza), chroni przed stresem oksydacyjnym

Mężczyźni: 70 µg

Kobiety:60 µg

  • nerki

  • ryby

  • kukurydza

  • wątroba

  • orzechy
CHROM (Cr) 1-6 mg Skł. Czynnika tolerancji glukozy, obniża stęż. Cholesterolu w surowicy 50-200 µg

  • drożdże piwne

  • wątroba

  • groszek

  • kukurydza

  • jaja
KOBALT (Co) 1,1-1,5 mg Wchodzi w skł. Wit. B 12 (4%), w formie nieorganicznej działa korzystkie na erytropoezę Jako Wit. B 12

  • fasola

  • cebula

  • smalec

  • wątroba

  • kapusta
NIEDOBÓR NADMIAR
MIAŻDŻYCA Mg, Cu, Fe, Zn, Si, Mn Ca, F, Cd, Pb
PRÓCHNICA Fe, Cu, Mg, B Mo, Al.
PIERWIASTKI ŚLADOWE A CZYNNOŚĆ MÓZGU

Mn-zab. Zachowania

J-opóźnienie rozwoju, kretynizm

Fe-zab. Psychoneurologiczne dzieci (bark koncentracji, uczenia się)

Zn-zab.regulacji wzrostu i dojrzewania mózgu płodów (polimeraza RNA)

Cu-zab. Pamięci (ch. Wilsona)

 Mn- demencja (Parkinson)

MIKROELEMENTY

ŻELAZO

Zawartość w organizmie dorosłego człowieka : 3500 – 4500 mg

NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE:

ZALECANE DZIENNIE SPOŻYCIE

Mężczyźni : 15 mg

Kobiety: 18-19 mg

PRODUKTY BOGATE W Fe : (4-20 mg/100g)

NIEDOBÓR :

-częstoskurcz

-powiększenie serca

-omdlenia

-Łamliwość włosów i paznokci

-zajady

-plamy na skórze

-zapalenia języka

-uczucie swędzenia i pieczenia naturalnych jam ciała

-zanik śluzówki żołądka

-trudności w przełykaniu

-przewężenie przełyku

PRZYCZYNY NIEDOBORU:

MOBILIZACJA Fe z ZAPASÓW WĄTROBOWYCH

MIEDŹ

Zawartość w organizmie dorosłego : 60- 80 mg

NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE:

ZALECANIE DZIENNE SPOŻYCIE:

2-2,5 mg

PRODUKTY BOGATE W Cu:

ZABURZENIA GOSPODARKI MIEDZIĄ:

Ch. Menkesa:

Upośledzone wchłanianie Cu z przewodu pokarmowego.

Jest to choroba dziedziczna. Występuje u niemowląt płci męskiej.

OBJAWY: zahamowanie wzrostu, niedorozwój psychomotoryczny z hipotonią mięśniową.

Ch. Wilsona

Zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowe.

Cechuje się nadmiernym odkładaniem się Cu w wątrobie, rogowce oka, jadrach podstawy mózgu i nerkach. Powoduje to zwyrodnienie lub upośledzenie funkcji narządów.

OBJAWY:

u dzieci:

u dorosłych:

NIEDOBÓR MIEDZI POWODUJE:

WYKŁAD 25. 11

SELEN

WYSTĘPOWANIE W ORGANIŹMIE CZŁOWIEKA:

w narządach, tkankach, płynach ustrojowych człowieka w zakresie 0,02-2,0 ppm

ROLA:

NADMIAR (SELENOZA):

Występuje na obszarze obejmującym gleby alkaliczne i torfowe z wysoką zawartością tego pierwiastka

U zwierząt:

U ludzi:

Nadmiar uważany jest za czynnik teratogenny.

WCHŁANIANIE:

Wchłanianie Se z diety ok. 80% z poł. Org i 40-70% z poł. Nieorg.

Wit. C hamuje wchłanienie

ŹRÓDŁA POKARMOWE SELENU:

Bogate:

Woda pitna zawiera 3,5 – 200 µg Se 1 (USA)

DZIENNE SPOŻYCIE:

Bardzo zróżnicowane, zależy od zawartości w glebie.

NORMA ZALECANEGO SPOŻYCIA

Kobiety: 60 µg/ dobę

Ciężarne: 65 µg/dobę

Karmiące: 75 µg/dobę

Mężczyźni: 70 µg /dobę

Powyżej 60 r.ż. : 60µg/ dobę

NIEDOBORY :

Uzależnione od dostarczenia wit. E

U zwierząt:

U ludzi:

Zwiększona zachorowalność na:

MANGAN

WYSTĘPOWANIE W ORGANIŹMIE:

Zawartość e org. Czlowieka wynosi : 10-20 mg

Obecny we wszytskich tkankach:

Jest obecny w mitochondriach komórkowych, tworzy połączenia z DNA i RNA.

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE DLA DOROSŁYCH:

2-5 mg

Dziennie pobranie z diety: 3-10 mg (przyswajalność 15-20 %)

ROLA:

PRODUKTY BOGATE W Mn (W 100g produktu):

Produkty zbożowe: 60%, Ziemniaki-10%, Warzywa: 8%

WCHŁANIANIE:

3-4% (2-15%)

↑-histydyna, kw. Cytrynowy, lecytyna, cholina, białko

↓-fityniany, fosforany

↓-Ca, Fe, błonnik

W osoczu transportowany jest przez TRANSFERYNĘ

WYDALANIE: głównie z żółcią

NIEDOBÓR:

U zwierząt:

U ludzi:

NADMIAR:

CYNK

Zawartość w org dorosłego człowieka : 3500-4500 mg

Dużo w trzustce, gruczole krokowym, oczach, nerkach, wątrobie i mięśniach.

NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE:

ZALECANE DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE DLA DOROSŁYCH:

Kobiety : 16 mg

Ciężarne: 20 mg

Karmiące: 25 mg

Mężczyźni: 13 mg

PRODUKTY BOGATE W Zn :

NIEDOBÓR:

Zmniejszony poziom Zn:

KOBALT

Zawartość w org. Wynosi: 1,1-1,5 mg

Występuje we wszystkich tkankach org i gromadzi się w wątrobie i nerkach. Odkłada się w tkance kostnej.

ROLA:

ZAPOTRZEBOWANIE:

Nie znane jest dzienne zapotrzebowanie dla człowieka (1-3 µg ?)

Dzienne pobranie z diety : ok. 30-60 µg Co, wykorzystanie 10-15%

WYSTĘPOWANIE:

NADMIAR:

NIEDOBÓR:

U zwierząt:

U ludzi:

JOD

W organizmie występuje 25-50 mg.

Najwięcej w gruczole tarczycowym.

ROLA:

ZAPOTRZEBOWANIE:

Dorośli: 150 µg/ dobę

Ciężarne: 175 µg/dobę

Karmiące: 200 µg/dobę

NIEDOBÓR:

NADMIAR:

INTERAKCJE:

ZAWARTOŚĆ W ŻYWNOŚCI:

Największą zawartością jodu charakteryzują się się produkty pochodzenia morskiego.:

Również:

Zawartość jodu w wodzie pitnej wynosi ok. 20µg/100g

Przyswajalność jodu mogą utrudniać takie sub. Jak :

Występują one głównie w : kapuście, kalafiorach i orzeszkach ziemnych

CHROM

Występuje w org. We wszystkich tkankach, najwięcej w mózgu, rdzeniu pacierzowym oraz w nerkach 0,3- 3 mg/kg

Zawartość Cr maleje z wiekiem. Występuje jako Cr3- i Cr6-.

Wchodzi w skład enzymów np. trypsyny.

DZIENNE POBRANIE:

60-290 µg/dobę

Przyswajalność Cr3- z przewodu pokarmowego wynosi 0,5 – 3% dawki.

ROLA:

MOLIBDEN

W organizmie człowieka w stęż 0,1-3,2 mg/kg (zwłaszcza w wątrobie i w nerkach)

ROLA:

POBRANIE DZIENNE:

75 – 100 µg Mo

WYSTĘPOWANIE:

NIEDOBÓR:

U zwierząt:

U ludzi:

ANTAGOZNIM:

Cu, S, Ca

FLUOR

ŹRÓDŁO:

Obliczona, że 2/3 F pochodzi z wody pitnej, a 1/3 z żywności.

ZALECANE SPOŻYCIE:

Mężczyzni: 1,4 – 4,0 mg /dobę (mała aktywność)

1,5 - 4,5 mg/dobę (duża aktywność)

Kobiety: 1,5 -4,0 mg/dobę

NEDOBÓR:

Próchnica

NADMIAR:

FLUOROZA SZKLIWA ZĘBÓW I FLUOROZA SZKIELETU (zwyrodnienie stawów, osteoporoza – 3mg F/l)

WAPŃ

Ponad 99% Ca i 85% fosforu w organizmie dorosłego jest zdeponowane w kościach, w postaci hydroksyapatytu.

1% w organiźmie pełni :

ROLĘ:

ŹRÓDŁA:

ABSORPCJA:

↑ :

↓:

NIEDOBÓR:

NADMIAR:

HIPERKALCEMIA

REGULACJA STĘŻENIA WAPNIA PRZEZ PARATHORMON (PTH)

ZAPOTRZEBOWANIE na Ca i P jest największe w okresie wzrostu

STOSUNEK MOLOWY Ca:P U DZIECI POWINIEN WYNOSIĆ:

1:1

WAGOWY 1,3:1

MAGNEZ

ŹRÓDŁA:

TO :

WCHŁANIANIE:

Może odbywać się w oparciu o dwa niezależne systemy transportu:

  1. Pierwszy z nich zachodzi dzięki procesowi nośnikowemu, który jest wysycany przy niskim stęż. Mg w świetle jelita. Prawdopodobnie nośnik ten uzależniony jest od Ca.

  2. Drugi mech. Udowodniony w latach 80- oparty jest na procesie prostej dyfuzji i ma miejsce przy wyższych stężeniach tego pierwiastka w przewodzie pokarmowym.

↓:

ZALECANE SPOŻYCIE:

  1. Niemowlęta i dzieci do 9 lat

WIEK mg/ osobę

0-0,5

0,5-1

1-3

4-6

7-9

50

70

100-150

150

200

  1. Dziewczęta i kobiety

WIEK POZIOM BEZPIECZNY NORMA ZALECANA

10-15

16-18

19-60

Ciężarne

Karmiące

Powyżej 60 lat

280

320

280

320

350

280

300

340

300

350

380

300

  1. Chłopcy i mężczyźni

WIEK POZIOM BEZPIECZNY NORMA ZALECANA

10-12

13-15

16-18

19-60

Powyżej 60

270

280

350

350

350

290

300

400

370

370

MAKROELEMENTY

SÓD

Zawartość w organizmie dorosłego : 90-100 g

NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE:

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE DLA DOROSŁYCH:

575 -625 mg (zależy od aktywności fizycznej)

PRODUKTY BOGATE W Na:

POTAS

Prawie 90% znajduje się wewnątrz komórek, ok. 8% jest w kościach.

Na i K wydalane są głównie z moczem.

K jest łatwo usuwany z moczem, dlatego nawet wysokie pobranie nie stanowi zagrożenia.

Stężenie elektrolitów w pocie:

Na 460-1800 [mg/dm3] 20-80 [mmol/ dm3]

K 160-300 4-8

Cl 700-2100 20-60

Od prawidłowej zawartości tych pierwiastków wewnątrz i zewnątrz komórki zależ:

HIPOKALEMIA:

HIPERKALEMIA:

Diety bogate w warzywa dostarczają więcej potasu.

FOSFOR

Zawartość w organizmie 700-900 g, z tego 80% - w kościach i zębach, reszta tkanki miękkie.

FUNKCJE:

GŁÓWNE REGULATORY GOSPODARKI FOSFOREM:

ZAWARTOŚĆ P W PRODUKTACH SPOŻYWCZYCH:

W żywności P występuje w znaczących ilościach głównie w postaci łatwo przyswajalnych fosforanów, a także jako trudno przyswajalne fityniany np. w ziarnach zbóż.

Dla przyswajalności tego pierwiastka ważną rolę odgrywa zachowanie odpowiedniej proporcji pomiędzy P:Ca

DIETA WYSOKOFOSFORANOWA:

Może nastąpić kalcyfikacja tkanek miękkich i wzrost porowatości kości.

NIEDOBÓR:

Objawy:

INTERAKCJE MIĘDZY MAKRO- I MIKROELEMENTAMI W ORGANIZMACH ŻYWYCH

ANTAGONIZM SYNERGIZM
Ca Al, B, Ba, Be, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, F, Fe, Li, Mn, Ni, Pb, Sr, Zn Cu, Mn, Zn
Mg Al, Be, Ba, Cr, Mn, F, Zn Al, Zn
P Al, B, Be, As, Cd, Cr, Cu, Fe ,Mo, Mn, Se, Zn, Hg, Ni, Pb, Se Al, B, Cu, F, Fe, Mo, Mn, Zn
K Al, B, Mg, Cd, Cr, F, Mo, Mn, Rb
S As, Ba, Fe, Mo, Pb, Se, Zn F, Fe
Na Mn
Si B, Mn

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
bromy wyklady Marty id 93141 Nieznany
bromy wykłady Marty
Napęd Elektryczny wykład
wykład5
Psychologia wykład 1 Stres i radzenie sobie z nim zjazd B
Wykład 04
geriatria p pokarmowy wyklad materialy
ostre stany w alergologii wyklad 2003
WYKŁAD VII
Wykład 1, WPŁYW ŻYWIENIA NA ZDROWIE W RÓŻNYCH ETAPACH ŻYCIA CZŁOWIEKA
Zaburzenia nerwicowe wyklad
Szkol Wykład do Or
Strategie marketingowe prezentacje wykład
Wykład 6 2009 Użytkowanie obiektu
wyklad2
wykład 3

więcej podobnych podstron