Towaroznawstwo

1. Pojęcie towaroznawstwa-Towaroznawstwo-Nauka której dziedziną jest poznanie towaru a zwłaszcza:właściwości,metody badania i oceny,czynniki,zjawiska i procesy wpływające na jakość.

Jest nauką o właściwościach,pozyskiwaniu,badaniu oraz znaczeniu gospodarczym towarów

Towaroznawstwo jest dziedziną wiedzy której przedmiotem poznania jest towar

Towaroznawstwo to wiedza ludzi o tworzeniu,ocenie,ochronie jakości towarów i wyrobów gotowych

*Johann Beckmann-profesor Uniwersytetu w Getyndze

1. Powiązanie towaroznawstwa z innymi dziedzinami nauki-Współcześnie towaroznawstwo jest ściśle powiązane z następującymi dziedzinami nauki:

• Chemia(właściwości i skład chemiczny materiałów,wyrobów pozwala wyeliminować negatywne skutki produkcji,składowania,dystrybucji i eksponowania)

• Fizyka(właściwości fizyczne np.gęstość,twardość,elastyczność,plastyczność)

• Mikrobiologia(rozwój bakterii w aspektach negatywnych i pozytywnych)

• Materiałoznawstwo(właściwościwy dobór materiałów)

• Informatyka(baza danych umożliwiająca np.identyfikację towarów)

• Ekonomia(analiza produkcji,cen,konsumpcji itp.)

• Marketing(dostosowanie towarom ich właściwości do oczekiwań rynku pod kątem dostępności,oznakowani,opakowań)

• Logistyka(zawsze na czas,w odpowiedniej jakości,w odpowiednim miejscu,przy akceptowalnej cenie)

• Psychologia(dobór logistyki,kształtu,sposobu prezentacji informacji i towarza)

• Geografia(globalna gospodarka nie zna granic,konieczna jest znajomość miejsc pochodzenia,stref czasowych,pór roku)

• Prawo(każda transakcja wywołuje skutki,jest umową cywilno-prawną co wiąże się z odpowiedzialnością)

1. Pojęcie towaru,dobra,wyrobu,artykułu

Towar-Produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży a następnie do konsumpcji.Zaspokaja potrzeby materialne i niematerialne.Towar zawsze posiada postać handlową i określoną cenę

Dobro-Wszystkie środki mające zdolność do zaspokajania potrzeb ludzkich.Dzielimy je na:

• Substytucyjne-są to zamienniki

• Komplementarne-muszą istnieć w zespole bez partnera nie działa w pełni np.whisky-lód,samochód-paliwo,długopis-tusz,lampa naftowa-paliwo)

Wyrób-Końcowy efekt określonego procesu produkcyjnego.Posiada określoną postać,stan fizyczny i właściwości

Artykuł-Towar wskazujący na jego rodzaj czy typ.Określa siędo zwłasza w oznaczaniu towarów symbolami lub kodem kreskowym

4.Rodzaje towaroznawstwa

• Towaroznawstwo encyklopedyczne(okres poprzedający rewolucję przemysłową,koncentrując się głownie na właściwościach danego towaru)

• Towaroznawstwo surowcowe(czasy kolonialne,podbite kraje stały się miejscem generującym dużo nieznanych dóbr,koncentrowano się głownie na badaniach i ocecnach towarów)

• Towaroznawstwo technologiczne(czasy rewolucji przemsyłowej,zastępowanie manufaktur fabrykami,koncentrowano się głównie na jakości wytwarzanych dóbr)

• Towaroznawstwo strategiczne(kolejne rewolucje przemysłowe)

• Towaroznawstwo gospodarki rynkowej(zmiana konkurencji cenowej na jakościową,logistyczna,ekologiczną)

Towaroznawstwo możemy podzelić na:

• Spożywcze(skład chemiczny,właściwości chemiczne,czas przechowywania,wpływ na organizm)

• Ogólne(systematyka rodzajów towarów,wartość użytkowa i jakość,normalizacja,transport i magazynowanie,metody badań)

• Przemysłowe(koncentruje się na towarach nie spożywczych)

5.Towaroznawstwo artykułów spożywczych

Podział składników pokarmowych-energetyczne i zapasowe,budulcowe,regulacyjne

Skład chemiczny-białka,cukry,tłuszcze,kwasy organiczne,sole mineralne,kwasy,witaminy,woda,barwniki

Używki-nie posiadają praktycznie żadnych wartości odżywczych

Białka-związki organizmowe zawierające azot,węgiel,wodór i tlen.W czasie procesów zachodzących w organizmie ulegają rozkładowi na aminokwasy.

Aminokwasy-zawarte są w ok.25 produktach spożywczych,niezbędnych do funkcjonowania potrzebnych jest ich ok.10.

Węglowodany-związki organiczne,zbudowane z węgla,wodoru i tlenu.Wchodzą w skład produktów roślinnych.

Sole mineralne-artykuły żywnościowe zawierające dostateczną ilość związków mineralnych.

Witaminy-związki chemiczne regulujące procesy życiowe i przemiany zachodzące w organizmie.Znajdują się w artykułach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

Woda-naturalny składnik artykułów żywnościowych oraz rozpuszczalnik,przy jego pomocy pokarmy znajdujące się w przewodzie pokarmowym zostają rozłożone na czynniki proste.

Fermenty,enzymy-wytwarzane przez komórki znajdujące się we wszystkich organizmach żywych

Owoce-

• Ziarnkowe

• Pestkowe

• Jagodowe

• Łupinowe

• Cytrusowe

Owoce transportuje się w zależności od ich stanu,świerze w łubiankach,klatkach a delikatne pakowane są jednostkowo w papier i inne dedykowane opakowania.Wszystkie źle znoszą transport dlatego niekiedy przewozi się je w chłodniach.

W stanie świeżym przechowywać można owoce ziarnkowe i łupinowe z zastosowaniem mikroklimatu

Zamrażanie owoców odbywa się w temperaturze -18 C

Warzywa-

Rośliny zielne,których owoce lub inne części wegetatywne w naturalnej postaci używane są jako pokarmy

Dzielą się na:

• Kapustne

• Korzeniowe

• Dyniowe

• Cebulowe

• Strączkowe

• Pomidory i ziemniaki

Przechowywanie i zamrażanie podobnie jak owoce

Zboża i przetwory-

To rośliny kórych owoce nadają się do wyrobu na mąkę i kaszę.Są to:

• Przenica

• Żyto

• Jęczmień

• Owies

• Proso

• Kukurydza

• Ryż

Przechowywuje się je zazwyczaj w silosach i magazynach.Przechowywanie może być utrudnione przez liczne szkodniki np.myszy,wołek zbożowy,kapustnik itp.

Mąka i kasza-

To zmielone ziarna otrzymane w drodze przemiału.

Przechowywuje się je miejscach suchych,z dala od szkodników i grzybów.

Wyroby przemysłu fermentacyjnego-

Są to:

• Spirytus

• Wódka

• Piwo

• Wino

• Miody pitne

Przechowywywane są w beczkach i opakowaniach szklanych.Temperatura nie powinna być większa niż 10 C

Mięso-

W czasie uboju przed dopuszczeniem do obrotu musi być oznakowane przez lekarza weterynarii.Dotyczy to wieprzowiny,baraniny i koniny

Dopuszczenie do obrotu bez badań i zezwolenia jest przestępstwem

Przechowywanie mięsa:

• Po uboju musi być zawsze schłodzone

• Proces ten trwa około kilku godzin

• Dopiero odpowiednia temperatura umożliwia jego transport

• Temperatura mięsa schłodzonego to od 0-4 C

• Temperatura mięsa mrożonego nie więcej niż 8C

Mleko i przetwory mleczne-

• Mleko to wydzielina gruczołu mlecznego krów

• Dzieli się na surowe i specjalnej jakości

• Można je podzielić na pasteryzowane,zagęszczone i w proszku

Przetwory mleczne są to głównie sery i śmietana

Koncentraty-

• Produkty otrzymane w drodze przemysłowego odwodnienia lub zagęszczenia.Są to min.zupy mleczne,sosy,desery itp.

Opakowania

Pojęcie opakowania-Opakowanie-wytwór posiadający odpowiednią konstrukcję,mający za zadanie ochronę opakowanego wyrobu przed działaniem szkodliwych czynników lub zabezpiecza otoczenie przed szkodliwym działaniem tego wyrobu,umożliwia jednocześnie przemieszczenie,magazynowanie,transport,sprzedaż oraz informuje o zawartości,ma funkcję oddziałującą na kupującego dzięki swojej estetyce.

Podział opakowań:

• Funkcja jaką spełnia(jednostkowe,transportowe,zbiorowe)

• Materiał z jakiego został wykonany(paierowe,tekturowe,szklane,metalowe,z tworzywa sztucznego)

• Kształt

• Forma własności(własne,obce,dzierżawione)

• Z punktu widzenia ekologii(degradowalne,niedegradowalne)

• Sposób wykonania(jednorazowe,zwrotne,wielokrotnego użytku)

Funkcje opakowań:

• Formalno-prawna

• Ekonomiczne

• Marketingowe

• Ekologiczne

• Indywidualność produktu

• Logistyczna

• Stawiane przez gestora zamówienia

Funkcje i wymagania opakowań:

• Ogólne(mała wrażliwość na zmiany temperatur,szczelność,odporność na korozję,odporność na tłuszcz,trudna zapalność)

• Związane z transportem i magazynowaniem(stabilność formy,odporność na zderzenia i nacisk,podatność na piętrzenie,znormalizowane wymiary,łatwość manipulacji,podatność na tworzenie jednostek ładunkowych,oszczędność przestrzeni i miejsca)

• Identyfikacyjno-informacyjne(cechy reklamowe,łatwość identyfikacji,odróżnialność)

• Związane z użytkowaniem(łatwość otwierania,możliwość ponownego zamykania,ekologiczność,higieniczność)

Funkcje logistyczne opakowań:

• Funkcje magazynowe i zabezpieczające towar

• Funkcje transportowe

• Funkcje kompletacyjne

Funkcje informacyjne(nazwa produktu,nazwa producenta,loga,kraj,charakterystyka produktu,oznakowania,kod kreskowy)

Funkcje marketingowe(dotyczy opakowań jednolitych,spełniają funkcję w sprzedaży samoobsługowej,przyciąga zamożnego klienta,kształtuje obraz produktu i gatunek towaru,wprowadza innowacje)

Palety

EUROPALETA:1200X800

MIEJSCE PALETOWE:1300X900

MODUŁ ISO:600X400

1.Obrót paletami płaskimi:

• EPAL-Europejskie Porozumienie Paletowe,system wymiany palet,dotyczący palet EUR

• CHEP-Międzynarodowy System Obrotu Paletami Zwrotnymi,nie dotyczy palet EUR,palety znakowane są na niebiesko

• EURO PAL-działa na podobnej zasadzie jak CHEP,organizacja umożliwia obrót paletami typu EUR

• NPP RABEN-wewnętrzne uregulowania w ramach grupy oparta na systemie wymiany palet

• SOP SCHENKER-polega na rejestracji ruchu palet pomiędzy uczestnikami systemu.Operator obraca paletami typu EUR

Znakowanie opakowań

Grupa znaków-informacyjne,niebezpieczeństwa,zasadnicze,manipulacyjne

System identyfikacji GS1-globalna organizacja o charakterze non-profit zajmująca się standaryzacją w obszarze zarządzania łańcuchem dostaw oraz zarządzania popytem.

Zasady GS1-otwartość,unikatowość,przejrzystość,nieoznaczność

Towaroznawstwo artykułów przemysłowych

Baza surowcowa-są nią zasoby mineralne użyteczne dla człowieka

Podział zasobów:

• energetyczne

• metale

• chemiczne

• budowlane

• inne

Zasoby energetyczne:

• Węgiel-czarna zbita masa dająca 15% popiołu po spaleniu,przy jego ocenie bierze się pod uwagę:wartość opałową(dla węgla to 7500-8500 kcal/kg,topliwość,zawilgocenie,ilość substancji lotnych i siarki,uziarnienie),dzieli się go na wielkość ziaren(orzech 1,orzech 2,groszek 2,groszek 1,grysik 1,grysik 2,miał 1,miał 2)

• Koks-powstaje w sposób odgazowania węgla,węgiel rozkłada się w wysokiej temperaturze bez dostępu powietrza,koks dzieli się na odlewniczy,generatorowy,wielkopiecowy,opałowy,karbidowy

• Węgiel brunatny-różni się od kamiennego wiekiem i ilością wody,dzieli się na lignit,ziemisty,smolisty,stosowany do elektrowni po zbrykietowaniu,do produkcji olejów i smarów,parafiny

• Torf-posiada małą kaloryczność w porównaniu do węgla,stosowane dla celów rolniczych,lokalnych,czasami stosowane są do materiałów budowlanych

• Ropa naftowa-substancja palna,pod względem składu chemicznego stanowi mieszaninę węglowodorów stałych,gazowych,ciekłych.Powstaje po procesie destylacji która przebiega przy stale wzrastającej temperaturze wrzenia i przekropleniu mieszaniny substacji coraz mniej lotnych

Oleje

Produkty po dalszej frakcjonowaniu ropy naftowej,stosowane min.do smarowania silników,paliw itp.

Asfalt

Występuje w formie naturalnej lub naftowej,przechowywuje się go ze względu na warunki i czas przechowywania,stosowany głównie do wykonywania nawierzchni pod drogi.

Nawozy sztuczne

Substancje wprowadzane do gleby dostarczają jej azotu,fosforu,potasu i wapnia.Dzieli się na azotowy,fosforowy,potasowy,wapniowy i mieszany.Magazynowany w workach na potrzeby detaliczne,przeworzony specjalnymi pojazdami

Kauczuk

Produkt otrzymywany z roślin kauczukowych lub syntetycznie jako butaden

Guma

Produkt przemiany kauczuku w gumę po procesie wulkanizacji.Polega naugotowaniu kauczuku z siarką.

Tworzywa sztuczne

Powstają na drodze przetworzenia związków chemicznych drogą obróbki chemicznej,w drodze polimeryzacji lub polikondensacji prostych związków chemicznych.

Wyroby metalowe

Wykorzystywane powszechnie w przemyśle.Dzieli metale żelazne,kolorowe,ze względu na ciężar dzieli się na ciężki i lekki.

Produkcja metali polega na wydobyciu rudy żelaza,później zostaje odtleniona przy użyciu koksu a następnie w postaci surówki i stanu białego odlany w stal.

Proces metalurgiczny-wytopienie rudy surówki w wielkim piecu,przerabianie surówki w stal w stalowni,powstawanie wylewki,plastycza obróbka metali w walcowni

Wielki piec-konstrukcjia z cegieł i stali,wysokość ponad 30 metrów,przekrój kołowy,temperatura wewnątrz pieca przekracza 1700 C.

Maszyny do obróbki metalu

• Tokarki(obraca się przedmiot,narzędzie stoi)

• Frezarki(narzędzie się obraca,przedmiot stoi)

• Strugarki(narzędzie się porusza,przedmiot stoi)

• Wiertarki i szlifierki

• Wielofunkcyjne automaty

Materiały budowlane

• Gips

• Cement

• Wapno

Magazyn

Magazyn-jednostka funkcjonalno-organizacyjna przeznaczona do magazynowana dóbr materialnych w wyodrębnionej przestrzeni budowli według ustalonej technologii.Wyposażona w odpowiednie środki techniczne,zarządzanie i obsługę.

Magazynowanie-zespół czynności związanych z czasowym przejmowaniem,kompletowaniem,kontrolowaniem,konserwacją,wydawaniem dóbr materialnych.

Funkcje magazynu:

• Kontrola popytu i podaży

• Redukcja kosztów transportu

• Wspomaganie procesów produkcyjnych

• Wspomaganie procesów marketingowych

Rodzaje magazynów:

1.Ze względu na przeznaczenie:

• Przemysłowe

• Dystrybucyjne

• Rezerwowe

2.Uwzględniające postać przechowywanych materiałów

• Sztukowe

• Materiałów sypkich

• Materiałów ciekłych i gazowych

Program magazynowania-to plan zamierzonej działalności,opracowanej w formie zbioru wytycznych zaleceń określających kompleksowo i jednoznacznie cel,środki,metody oraz czynności których wskazanie zapewnia sprawny przebieg procesów magazynowania.

Zagospodarowanie magazynu:

• Podział na strefy (przyjęć,składowania,kompletacji,wydań)

• Rodzaje magazynów(przelotowy,kątowy,workowy)

Składowanie rzędowe-swobodny dostęp do każdego asortymentu,przejrzystość rozmieszczenia jednostek ładunkowych,łatwa ogranizacja pracy,duża liczba dróg dojazdowych,niski wskaźnik wykorzystania powierzchni

Składowanie blokowe-wykorzystanie powierzchni,brak dostępu do jednostek w środku,trudność w zastosowaniu zasady wydawania jednostek ładunkowych w kolejności w jakiej były dostarczone do magazynu

Przyjmowanie:

• Zewnętrzne

• Wewnętrzne

Zadania realizowane przy przyjęciu towaru:

• Rozładunek

• Sortowanie

• Identyfikacja

• Kontrola jakości

• Przygotowanie do składowania

• Przekazanie dostawy do stref załadowania

Składowanie-zbiór czynności związanych z umieszczeniem towaru na powierzchni lub przestrzeni budowli magazynowej

Kolejność wydań

LIFO- OSTATNIE PRZYSZŁO PIERWSZE WYSZŁO

FIFO-PIERWSZE PRZYSZŁO PIERWSZE WYSZŁO

FEFO-PIERWSZE TRACI WAŻNOŚĆ PIERWSZE WYCHODZI

Ps.skojażyć sobie z angielskiego:

L-Last-Ostatnie

F-First-Pierwsze

Środki transportu wewnętrznego-dźwig,dźwignice,wózki transportowe,ładowarki,suwnice

Dokumenty magazynowe

PZ-DOWÓD PRZYJĘCIA ZEWNĘTRZNEGO

PW-DOWÓD PRZYJĘCIA WEWNĘTRZNEGO

ZW-DOWÓD ZWRTOWU WEWNĘTRZEGO

MM-DOWÓD PRZENIESIENIA MIĘDZYMAGAZYNOWEGO

RW-DOWÓD WYDANIA WEWNĘTRZNEGO

WZ-DOWÓD WYDANIA ZEWNĘTRZNEGO

Zarządzanie jakością

System zarządzania organizacją-uporządkowany zbiór instrumentów,reguł,procedur

ISO-gr.isos-dorównywanie,Międzynarodowa Ogranizacja Normalizacyjna

Cel ISO-Rozwój normalizacyjny na całym świecie,ułatwienia wymiany towarów między krajami,świadczenie wzajemnych usług,współpraca na rynku

System ISO 9000-dotyczy głownie przedsiębiorstw handlowych,produkcyjnych,usługowych.Nie są to normy techniczne

Zasady zarządzania jakością:

• Skupianie uwagi na kliencie

• Zaangażowanie pracowników

• Przywódctwo

• Podejście procesowe

• Ciągłe doskonalanie

• Rzeczowe podejście do podejmowanych decyzji

• Wzajemny kontakt z dostawcą

HACCP-Zarządzanie jakością żywności

CHŁODNICTWO

Podstawowe procesy:

• Przejście stanu skupienia stałego w ciekły

• Przejście ze stanu stałego w gazowy

• Rozprężanie gazów

Przemiany w obiegu zamkniętym:

• Skraplanie

• Dławienie

• Parowanie

• Sprężanie

Czynniki chłodnicze:

• Amoniak(-10 - -60 C,duza toksyczność i wybuchowość,stosowany w dużych i średnich urządzeniach)

• Freon(0 - -40 C,całkowicie nie palny,stosowany we wszystkich urządzeniach chłodniczych,trujący w stężeniu powyżej 30%)

Chłodnie:

• Klasa A-utrzymanie temperatury 0 C

• Klasa B-utrzymanie temperatury -10C

• Klasa C-utrzymanie temperatury -20C

• Niska temperatura uzyskiwana jest przy wykorzystywaniu urządzeń chłodniczych