ZESTAW 1

1.Społeczny stosunek pracy

Definicja stosunku pracy - "Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem." art. 22 k.p.

Stosunki pracy to pojęcie o szerokim zakresie, które obejmuje ogół relacji zachodzących między pracodawcami, pracownikami, reprezentującymi ich organizacjami oraz rządem. Powstają one na płaszczyźnie wzajemnego przenikania i oddziaływania gospodarki oraz prawa jako określonego systemu społecznego.

2. Inspektorat ochrony środowiska

Główny Inspektor Ochrony Środowiska, kierujący działalnością Inspekcji Ochrony Środowiska jest centralnym organem administracji rządowej - powoływanym i odwoływanym przez Prezesa Rady Ministrów.

Misją Inspekcji Ochrony Środowiska jest kontrola podmiotów gospodarczych pod kątem zgodności ich działalności z zasadami i normami ochrony środowiska, monitoring, ocena stanów środowiska i przepływ informacji o środowisku.

Zadania IOŚ:

Główny Inspektor Ochrony Środowiska przy pomocy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska wykonują zadania Inspekcji. Podstawowe zadania Inspekcji Ochrony Środowiska to kontrola przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska, badanie stanu środowiska, w ramach programu Państwowego Monitoringu Środowiska oraz przeciwdziałanie poważnym awariom. Ich realizacja odbywa się, między innymi, poprzez:

• kontrolę przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody,

• kontrolę przestrzegania decyzji ustalających warunki użytkowania środowiska,

• udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji, 

• udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska, oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,

• kontrolę eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem, 

• podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska, lub naruszaniem warunków korzystania ze środowiska,

• współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami kontrolnymi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami administracji publicznej, obrony cywilnej, a także organizacjami społecznymi,

• organizowanie i koordynowanie Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadzenie badań jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz zachodzących w nim zmian,

• opracowywanie i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolno-pomiarowych,

• inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego,

• uzgadnianie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi.

3. Zasada zrównoważonego rozwoju – godząca zarówno cele ochrony środowiska jak i wzrostu gospodarczego. Ochrona środowiska powinna zawsze być brana pod uwagę a odstępstwa od niej powinny być jedynie wyjątkami gdy przemawia za nimi nadrzędny interes publiczny i gdy poczynione zostaną działania kompensacyjne.

Zestaw 2.

1. Pojęcie ryzyka w prawie pracy

2. Społeczna Inspekcja Pracy

SIP Jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych określonych w przepisach prawa pracy. Reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe. Podstawę prawną funkcjonowania SIP stanowi ustawa z 24 czerwca 1983 roku o Społecznej Inspekcji Pracy.

• SIP tworzą w zakładzie: zakładowy, oddziałowi i grupowi społeczni inspektorzy pracy.

• Wybierani na okres 4 lat przez pracowników zakładu

• Wybory zakładowe przeprowadzają zakładowe organizację związkowe na podstawie własnych regulaminów.

ZADANIA:

• Kontrola stanów budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesów technologicznych z punktu widzenia BHP

• Kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy w szczególności z zakresu BHP, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych.

• Kontrola przestrzegania przepisów dot. Ochrony środowiska naturalnego

• Udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy

• Opiniowanie projektów, planów poprawy warunków BHP

PRAWA

• Wstęp w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy

• Żądania od kierownika zakładu pracy, oddziału i pracowników informacji oraz okazania dokumentów w sprawach wchodzących w zakres działania

3. SZKODA W ŚRODOWISKU – to negatywna mierzalna zmiana stanu lub funkcji elementów przyrodniczych oceniana w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska. Rodzaje szkody:

• W gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych

• W wodach

• Na powierzchni ziemi

Zestaw 3.

1. Zasada niedopuszczalności pogarszania stanu środowiska

Jest zasadą nadrzędną –pozostałe mają charakter zasad służebnych wobec niej. Ustawodawca uważa za optymalny taki stan środowiska w którym można stwierdzi równowagę przyrodniczą .To że stan środowiska się nie polepsza w danym okresie czasu jest dopuszczalne ,jednak nie może się pogorszyć.

2. Kodeks pracy jako źródło prawa pracy

Kodeks pracy to akt normatywny zawierający przepisy prawa wraz z obowiązkami w odniesieniu do wszystkich pracowników. Kodeks pracy jest podstawowym dokumentem regulującym prawa pracownicze.

Kodeks pracy – dotyczy praw i obowiązków pracowników zatrudnionych na podstawie:

• umowy o pracę,

• powołania,

• mianowania,

• wyboru,

• spółdzielczej umowy o pracę

Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, nie czyni tego jednak w sposób wyczerpujący. Znaczna część prawa pracy uregulowana jest w ustawach pozakodeksowych.

3. Państwowa Inspekcja pracy

Zestaw 4.

1. Regulaminy pracy

2. Środowisko jako przedmiot ochrony prawnej

Ochrona środowiska oznacza podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególności na:

a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,

c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego;

Akty prawne regulujące ochronę środowiska w Polsce:

- ustawa Prawo ochrony środowiska

- ustawa O ochronie przyrody

- ustawa O zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie

- ustawa O udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie

Według tych ustaw, środowisko definiowane jest jako: ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami

3. Pośrednictwo pracy

Pośrednictwo pracy polega na udzielaniu pomocy bezrobotnym i innym osobom szukającym pracy w uzyskaniu zatrudnienia. Powiatowe Urzędy Pracy rejestrują bezrobotnych poszukujących pracy, w razie braku możliwości znalezienia odpowiedniego zatrudnienia świadczą usługę poradnictwa zawodowego, umożliwiają udział w zajęciach klubu pracy, inicjują, organizują i finansują szkolenia bezrobotnych, przyznają i wypłacają dodatki szkoleniowe i stypendia. UP tworzą i dofinansowują dodatkowe miejsca pracy, inicjują i realizują projekty lokalne, przyznają i wypłacają zasiłki i inne świadczenia z tytułu bezrobocia.

Zestaw 5.

1. Poradnictwo zawodowe

Poradnictwo zawodowe- informacje zawodowe, które polegają na udzielaniu bezrobotnemu i poszukującemu pracy, pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, oraz pracodawcom w wyborze kandydatów do pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych. Obok udzielania informacji przewiduje się również możliwość kierowania na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie w celu uzyskania opinii o przydatności do pracy i zawodu.

Sieć EURES- cudzoziemcom, którzy są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej oraz tym, którzy są obywatelami państw, z którymi UE zawarła umowy o swobodzie przepływu osób, udziela się pomocy w uzyskaniu zatrudnienia, zgodnie z regułami wynikającymi z udziału publicznych służb zatrudnienia w sieci Eures.

2. Zasada zanieczyszczający płaci – jest to jedna z 6 podstawowych zasad polskiej polityki ekologicznej polega ona na odpowiedzialności sprawcy za skutki poczynionych zanieczyszczeń.

3. Funkcje prawa pracy

Prawo pracy spełnia funkcję:

• Ochronną – Funkcja ochronna prawa pracy polega na stworzeniu pracownikowi bezpiecznych warunków pracy, sformułowaniu jego praw i obowiązków, jak również zapewnienia stałości oraz prawidłowości ich przestrzegania.

• Organizacyjna – realizowana za pomocą przepisów sprzyjających prawidłowemu funkcjonowaniu zakładu pracy

• Wychowawcza:

1. poszanowanie godności pracownika art. 11

2. równe traktowanie art. 18 (3)

3. zakaz mobbingu

4. przestrzeganie zasad współżycia społecznego art. 94

5. starannego, sumiennego wykonywania pracy

6. dbanie o dobro zakładu pracy

Zestaw 6.

1.Zatrudnienie osób niepełnosprawnych/ korelacja z przepisami BHP

Przedmiotem regulacji prawa są też więzi społeczne powstające w związku z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych czyli takich których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnienie ról społecznych a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej.

Można wymienić 3 stopnie niepełnosprawności : znaczny, umiarkowany, lekki, o których na wniosek osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego pierwszej instancji orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, drugiej instancji – wojewódzkie zespoły orzekania o niepełnosprawności. Od nich przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Takie orzeczenia są ważne w BHP ponieważ bardzo istotna treść - czyi co w takim orzeczeniu jest napisane – jakie prace może / lub nie może wykonywać dana osoba.

2.Zasada prawa pracownika do wypoczynku

Prawo do wypoczynku gwarantuje art. 66 ust.2 Konstytucji oraz art. 14 kodeksu pracy. Urzeczywistnieniu tego prawa służą

- ustawowe ograniczenie czasu pracy,

- obowiązkowe dobowe i tygodniowe okresy odpoczynku

- ustawowe określenie dni wolnych od pracy

- oraz coroczne odpłatne urlopy wypoczynkowe

3. Dozór techniczny

Dozór techniczny wykonywany jest przez: inspektorów i specjalistyczne organy.

Pracownicy DT dbają o zapewnienie bezpieczeństwa w momencie eksploatacji urządzeń technicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka.

PRAWA (zgodnie z ustawą o dozorze technicznym):

• Wstęp do pomieszczeń i obiektów w których znajdują się urządzenia techniczne.

• Swoboda poruszania się po obiektach i pomieszczeniach

• Dostęp do urządzeń technicznych

• Żądanie od przedsiębiorcy informacji niezbędnych w procesie sprawowania nadzoru

• Prowadzenie pomiarów oraz innych czynności potrzebnych do ustalenia stanu technicznego urządzenia, prawidłowości jego eksploatacji oraz wydawania zaleceń technicznych.

Urządzenie objęte działaniami DT- Urządzenia techniczne stwarzające zagrożenie poprzez:

• Rozprężanie gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego

• Wyzwalanie energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków o ograniczonym zasięgu tj. windy, dźwigi, taśmociągi

• Rozprzestrzenianie się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu

ZADANIA

• Badania techniczne urządzeń w czasie ich eksploatacji

• Nadzór nad wytwarzaniem i montażem urządzeń technicznych

• Uzgadnianie modernizacji i napraw urządzeń technicznych

• Nadawanie uprawnień zakładom wytwarzającym, uprawniającym lub modernizującym urządzenia

• Poświadczenie kwalifikacji (uprawnień) osób wykonujących czynności spawania, zgrzewania, lutowania, oraz przeróbkę plastyczną i cieplną w toku wytwarzania, naprawy i modernizacji urządzeń oraz wytwarzania elementów stosownych do wytworzenia, naprawy lub modernizacji tych urządzeń

• Uznawanie laboratoriów przeprowadzających badania niszczące i nieniszczące wytwarzanych, montowanych, naprawianych lub modernizowanych urządzeń

• Uzgadnianie programów szkoleń dla osób ubiegających się o uzyskanie zaświadczeń kwalifikacyjnych.

Zestaw 7.

1.Obszary szczególnej korelacji ochrony środowiska i bhp

• Substancje stanowiące szczególne zagrożenie dla środowiska – Rozporządzenie Ministra środowiska z 9,12,2003 w sprawie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska

• Wygląd etykiet – prawo unijne – Rozporządzenie Parlamentu Europy i Rady z dnia 25,10,2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Zmiany dotyczą :

- wprowadzenia wymagań mających na celu zwiększenie czytelności etykiet,

- obowiązkowe informowanie o wartości odżywczej produktu

- zamieszczanie pełnych i dokładnych informacji o alergenach

- ujawnianie kraju pochodzenia mięsa wieprzowego, baraniny, drobiu i mięsa koziego,

- wielkość Trzcionki

- informacje na etykiecie muszą być nieusuwalne

- informacje na temat alergenów musza być wyszczególnione na opakowaniu za pomocą pisma które odróżni się od reszty składników wypisanych na etykiecie

- obowiązkowo na etykiecie umieszcza się kraj pochodzenia w przypadku mięsa, ryb, oliwy z oliwek, miodu, owoców i warzyw

2. Podporządkowanie pracownika pracodawcy

Jedną z kluczowych cech, odróżniającymi stosunek pracy od innych, na przykład od stosunków cywilnoprawnych, jest podporządkowanie pracownika pracodawcy, polegające przede wszystkim na obowiązku stosowania się do poleceń pracodawcy dotyczących pracy. Zgodnie z art. 100 § 1 k.p. pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa pracy i umową o pracę.

3. Pragmatyki pracownicze

Pragmatyki – inaczej ustawy około kodeksowe. Regulują one prawa i obowiązki przedstawicieli poszczególnych zawodów np. nauczycieli, członków służby cywilnej

Poprzez pragmatyki rozumieć należy przepisy regulujące stosunki pracy określonych grup pracowniczych. Pragmatyki stanowią normy prawne rangi ustawowej dla niektórych grup pracowniczych. Prawa pracownicze wynikające z pragmatyk nie mogą być mniejsze niż te wynikające z kodeksu pracy. Należy pamiętać, że pragmatyki stosowane są tylko do ściśle określonych grup pracowników. Dla tych pracowników podstawą stosunku pracy są pragmatyki i wydane na ich podstawie akty wykonawcze. Jako przykład najbardziej znanych pragmatyk można podać: Kartę Nauczyciela, Kartę Górnika, ustawa o pracownikach samorządowych, ustawa o służbie cywilnej itp.

Zestaw 8.

1.Układ zbiorowy pracy – jest umową miedzy stroną pracodawcy a związkami zawodowymi , ma dotyczyć warunków zatrudnienia, pracy i płacy. Treść układu składa się z trzech części:

1. Po pierwsze części normatywnej określającej warunki pracy i płacy,

2. Po drugie – części obligacyjnej w której znajduje się stwierdzenie kto będzie dokonywał interpretacji i wykładni układu

3. Po trzecie – części socjalnej

Układ zawsze musi być na piśmie, forma taka potrzebna jest by pracownik w każdym momencie miał prawo wglądu. Organ rejestrujący również będzie sprawdzał układ pod kątem zgodności jego treści z prawem. Idee zawierania układu i prowadzenia rokowań to poszanowanie interesu drugiej strony i dobra wiara. Nie ma przeszkód by strony które zawarły układ zawierały do niego tzw. Protokoły dodatkowe ale one też muszą być rejestrowane. Jeżeli strona np. pracownik nie rozumie jakiejś treści w układzie to należy mieć na uwadze że to strony które podpisały układ dokonują jego wykładni a sąd dopiero w dalszej kolejności, chyba że strony ewidentnie działają niezgodnie z prawem

2.Zasada bezpieczeństwa i higieny pracy w prawie pracy – zgodnie z art. 66 konstytucji każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy zaś sposób realizacji tego prawa i obowiązki pracodawcy w tym zakresie określa ustawa. W artykule 15 kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Art. 207 paragraf 2 kodeksu pracy stanowi że pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracownika przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Zasadniczym celem jest ochrona zdrowia i życia pracowników a realizacja obowiązku bhp jest tylko środkiem do jego realizacji. Stan zdrowia i życia pracownika decyduje o zdobyciu i utrzymaniu zatrudnienia. Wpływa na sposób realizacji stosunku pracy i umożliwia zdobycie środków utrzymania

3. Działania naprawcze w ochronie środowiska

DZIAŁANIA NAPRAWCZE to wszelkie działania w celu naprawy lub zastąpienia w równoważny sposób elementów przyrodniczych lub ich funkcji, prowadzące do usunięcia zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz przywrócenia równowagi przyrodniczej i walorów krajobrazowych na danym terenie.

W ramach działań naprawczych może zostać wykonane między innymi oczyszczenie gleby i wody, przywrócenie naturalnego ukształtowania terenu, zalesienie, zadrzewienie lub utworzenie skupień roślinności oraz odnowienie populacji zniszczonych gatunków.

Za niepodjęcie działań zapobiegawczych lub naprawczych oraz niezgłoszenie szkody ustawa przewiduje karę grzywny, którą RDOŚ (Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska) nakłada na podmiot korzystający ze środowiska - sprawcę szkody, zobowiązanego do podjęcia działań zapobiegawczych lub naprawczych oraz zgłoszenia szkody.