Filozofia – najogólniejsza refleksja i wiedza o świecie i człowieku. Działy: 1.Ontologia(metafizyka, teoria bytu) : - kosmologia – nauka o budowie wszechświata - kosmogonia – nauka o powstaniu wszechświata - Psychologia – nauka o duszy człowieka - teoria naturalna – nauka o Bogu, czyli przy pomocy rozumu staramy się dotrzeć do istoty Boga 2.Gnoseologia – epistemologia, logika,teoria poznania. Dzieli się na: -metodyka poznania – przy pomocy jakich środków i narzedzi poznajemy swiat i człowieka -krytyka poznania – weryfikacja uzyskanych wyników poznania 1	3.Aksjologia- teoria wartości. Składa się z etyki i estetyki Wartość – to jest to co jest cenne, obiekt naszego pożądania Etyka; -etyka właściwa – odpowiada na pytania jak być powinno? Dzieli się na deontologię moralną i aksjologie moralności -etyka opisowa – (etyka dyskreptywna,etologia). Stra się odpowiedziec na pytania :jak było? Jak jest? Dzieli się na: historię moralności, psychologię moralności, socjologię moralności - metaetyka (f.moralności) odpowiada na pytanie dlaczego tak był, Lub jest? Zajmuje się filozoficzną analizą języka etyki. 2	Ontologia Zadanie: poszukiwanie def.rzeczowych terminów opartych na wniknięciu w znaczenie przysługujące tym terminom. Substancja: „to o czymś coś innego może być orzekane, ale co samo nie może być orzeczone o niczym innym”(Arystoteles). Substancja: to wszystko, czemu: -przysługują jakieś cechy -co może do czegoś pozostawać w pewnym stosunku -co może znajdować się w jakimś stanie. Substancje są samoistne w przeciwieństwie do niesamoistnych cech,stosunków, stanów. 3
Ontologia analizuje także pojęcie bytu: -rzeczywistego – (esse reale) np.,Tatry,Bitwa nad Bzurą - tylko pomyślaneo –(esse In intellectu) np. Syreny, Balladyna Pojecie przedmiotów: -Idealnych (twory ponadc zasowe): liczby, figury geometryczne, -Realnych (przedmioty, fakty, zdarzenia itp. Które kiedyś tzn.w jakimś czasie istniały, istnieją lub będą istniały. Twierdzenie ontologiczne – na analizach wspomnianych pojęć ontologia opiera twierdzenie ogólne. Zasady ontologiczne : -Zasada sprzeczności – żaden przedmiot nie może jakiejś cech zarazem posiadać i jej nie posiadać -zasada wyłącznego środka- każdy przedmiot dowolną cechę posiada lub jej nie posiada. 4	Główne nurty ontologii: - idealizm metafizyczny (ontologiczny). Dzieli się na: i.subiektywny, metafizyczny realizm i idealizm obiektywny. Idealizm subiektywny : głosi, że umysł nie jest w stanie poznać rzeczywistości względem siebie zewnętrznej: 1.i.immanentny – (G.Berkeley) – umysł może poznawać tylko swe własne przeżycia: ciała (domy,zwierzęta,przedmioty) są tylko jedynie układami wrażeń spostrzegającego je umysłu. 2.i.transcedentalny: (I.Kant) Umysł może poznawać tylko swe łasne konstrukcje,ten idealizm nie utożsamia przedmiotów poznania z przeżyciami psychicznymi (wrażeniami,lecz stawia je na równi z fikcjami poetyckimi itp. 5	Metafizyczny idealizm subiektywny nie uznaje przyrody cielesnej, a zwłaszcza ciał, za coś co istnieje w dosłownym sensie tego wyrazu. Ciała nie istnieją niezależnie od poznającego je podmiotu, lecz posiadają byt od podmiotu zależny. Wg. idealistów immanentnych istnieją: -pozory ciał-to tylko te odbierane we wrażeniach jedynie człowieka -ciała rzeczywiste – ciała odbierane we wrażeniach pokrywających się z wrażeniami Boga. Różnica między światem materialnym a światem fikcyjnym polega na tym, że za ,światem materialnym opowiada się kryterium doświadczenia a za fikcjami się ono nie opowiada lub, nawet nim nie zaprzecza. Materialna rzeczywistość jest jedynie konstrukcją umysłu. „istnieć tzn. być postrzeganym” 6
Idealizm obiektywny: Uznaje w doświadczeniu dany świat(zarówno psychiczny, jak i materialny) za korelat tworu nazywanego duchem obiektywnym. Świat ducha obiektywnego to platońskie idee, sądy, pojęcia idealne, formy idealne, twory logiczne, niezależne od żadnego podmiotu psychicznego .Dla idealizmu obiektywnego przyroda to ogół przedmiotów tylko intencjonalnych, stwierdzonych w sądach idealnych spełniających kryterium prawdy. Jedyną prawdziwą rzeczywistością jest tylko świat ducha obiektywnego, a więc świat idei platońskich. Przyroda jest tylko tego świat korelatem, jest jego zjawiskiem. 7	Metafizyczny realizm: 1.R.naiwny – stanowisko przeciwne metafizycznemu idealizmowi to realizm metafizyczny. Jego naczelną tezą jest twierdzenie, że ciała istnieją w dosłownym sensie. Realizm jest naturalnym poglądem, który wyznaje człowiek przed wszelką refleksją epistemologiczną. Ten przyrodzony, nietknięty żadnymi rozważaniami nad poznaniem realizmu to r.naiwny. 2.R.krytyczny - po dokonaniu refleksji epistemologicznej i rozważeniu argumentów idealistycznych odrzuca je i podtrzymuje tezę o istnieniu tworów przyrody w sensie dołowany. Twory te uznaje się za trans subiektywne. Realiści krytyczni uważają zwykle, że obraz świata jaki przedstawia się bezpośrednio naszym zmysłom nie odpowiada rzeczywistości. 8	Gnoseologia :Inaczej teoria poznania,lub epistemologia. Jest tradycyjnie po ontologii działem filozofii. Jej przedmiotem jest poznanie ludzkie tj.stosunki pomiędzy podmiotem (człowiekiem),a przedmiotem w akcie poznania w aspekcie jego prawdziwości. Formy poznania ludzkiego -1.Forma (kontekst)- odkrycie wiedzy, (droga poznania prawdy) na która składają się 3 typy poznania : - sensualistyczne – (za pomocą zmysłów) , fakty, postrzeganie zmysłowe,gdy idzie o geneze wiedzy prawdziwej. -realistyczne – (za pomocą rozumu) – uogólnione fakty i konkrety w pojęciach ogólnych, ideach i abstraktach gdy idzie w podstawe wiedzy prawdziwe. 9

- empiryczne(za pomocą doświadczenia) potwierdzanie w doświadczeniach i praktyce zastosowania teorii gdy idzie o metodę pozyskania wiedzy prawdziwej 2. forma (kontekst) – uzasadnianie wiedzy na którą składają się 3 typy poznania : -racjonalistyczny – gdy idzie o uzasadnienie wiedzy -idealistyczny – wiedza jest prawdziwa (pewna),gdy jest zgodna z abstrakcją idealizacją konkretów w pojęcia rodzajowe i gatunkowe. -intelektualistyczna – wiedza jest prawdziwa, gdy jest zgodna z osądem intelektu, kojarzącego związki, tzn.łączy racje rozumu i intelektu. 10.	Źródła ludzkiego poznania: 1.Rozum – największy stopień prawdziwości, posiada wiedza racjonalna, zgodna z zasadami logiki, właściwego rozumowania, namysłu intelektualnego ścisłego myślenia – twierdzi racjonalizm 2. Doświadczenie – bazuje ono na tym co dostarczają przede wszystkim zmysły ludzkie, zgodnie z faktami i zdarzeniami naocznymi, praktyką i skutecznymi eksperymentami – zakłada empiryzm. 3. objawienie – lub inny przekaz od bytu boskiego, a więc istot doskonalszych od człowieka – dowodzi mistycyzm 4. intuicja – bezpośrednie obdarowanie o charakterze naturalnego przeczucia – identyfikowane z szóstym albo siódmym zmysłem – głosi intuicjonizm. 11	Grupy stanowisk gnoseologicznych wyodrębnionych na podstawie kryterium rozumu w poznaniu i generowaniu wiedzy: 1.Irracjonalizm: -negatywny(skrajny) : jedynym źródłem poznania są udostępnione niektórym ludziom (mistykom) prawdy boskie, absolutne i bezpośrednio niedostępne zwykłym ludziom -pozytywny (umiarkowany) : głównym źródłem poznania są udostępnione także zwykłym ludziom prawdy boskie,którzy w obliczu konfliktu prawd objawionych i pierwszeństwo przyznają objawieniu 2 intuicjonizm: - instynktowny (skrajny) : jedynym źródłem poznania są bezpośrednie odczucia i przeczucia dostępne ludziom szczególnie rozwiniętym intelektualnie 12
- nadświadomy (umiarkowany) : głównym źródłem poznania są bezpośrednie odczucia i uczucia dostępne wszystkim ludziom 2 Antyirracjonalizm: -a) racjonalizm: -natywizm (skrajny):jedynym źródłem poznania jest rozum, racjonalizm genetyczny, głosi że istnieje wiedza wrodzona, niezależna od doświadczenia(Platon, Kartezjusz) -aprioryzm (umiarkowany) : głównym źródłem poznania jest rozum niezależny od doświadczenia. Zmysły łudzą i mylą,prowadzą do wiedzy pozornej. b) empiryzm: -sensualizm (skrajny):jedynym źródłem poznania jest doświadczenie. Neguje istnienie wiedzy wrodzonej. Umysł jest początkowo tabula rasa. Poznajemy zmysłami (Locke) 13	- opsterioryzm (umiarkowany) : głównym źródłem poznania jest doświadczenie. Ów empiryzm metodologiczny stosuje metodę indukcji enumeracyjnej lub eliminacyjnej. (Bacon, Mill). Rodzaje poznania: Poznanie – to intencjonalne przyjęcie przedmiotu przez podmiot, równoznaczne z nadaniem mu nowego sposobu istnienia w psychice. Wyróżnia się: 1.Poznanie teoretyczne – osiągane przez władzę poznawczą poznającą dyskursywnie sam układ rzeczy. W jego obrębie są: -p. przednaukowe (potoczne) -p. naukowe – może być filozoficzne lub niefilozoficzne np. w naukach przyrodniczych 14	-p.filozoficzne : chodź dotyczy uniwersalnych aspektów rzeczywistości jest specjalistyczne, a nie ogólne, gdyż bada rzeczywistość nie z jakiejkolwiek strony, lecz pod kątem struktury, bytowej i jej ostatecznych uwarunkowań -p.specjalistyczne ; co do swej treści ogranicza się do określonej dziedziny, a co do formy odznacza się pewną systematycznością i uzasadnienie teoretycznym. 2. p.moralnościowe (etyczne) osiągane jest przez rozum dyskursywny, o ile kieruje on się czymś, co uzasadnia czyn moralny. W tym poznaniu rozum ma wskazywać takie środki, które doprowadzą do obranego celu. 2.p.twórcze – konstruuje poprawnie pojęcia w stosunku do obranego kryterium, np. wartości estetycznych. 15
Dowodzenie metodą indukcyjną i dedukcyjną: -m.dedukcyjna- przechodzenie od ogółu do szczegółu, a następnie do faktu -m.indukcyjna – wyprowadzenie z faktów i zdarzeń jednostkowych, wniosków ogólnych. Zatem uzasadnienie wiedzy prawdziwej obejmuje metodę indukcyjno – dedukcyjno. 16	Koncepcje prawdy : Centralnym pojęciem gnoseologicznym jest prawda. Teoria prawdy jest najważniejszą częścią poznania. Rozstrzyga ona takie zagadnienia jak : - co to jest prawda? -jakie są rodzaje prawdy? -jakie są kryteria prawdy? Def.prawdy: 1.przedklasyczna – prawda jest więc stanem rzeczy, faktem, jest tym co istnieje, bądź może istnieć. Zakłada istnienie prawdy i jej tożsamość z rzeczywistością. 2.klasyczna – zwana jest ona teorią zgodności sądu z rzeczywistością. (Arystoteles) – prawda jest powiedzeniem o tym, co jest, że jest, a o tym co nie jest, że nie jest. 17	Nieklasyczne def.prawdy: a)teoria oczywistości ( Kartezjusz) – prawda to sąd oczywisty, taki, któremu trudno rozsądnie zaprzeczyć. Sąd oczywisty to sąd jasny i wyraźny. b) teoria konwencjonalizmu – prawda to każdy sąd co do którego umówiono się że jest on prawdziwy. c) teoria koherencji – ujmuje prawdę jako wewnętrzną spójność danego systemu twierdzeń, czyli inaczej prawda to sąd zgodny z systemem uznawanej wiedzy. (Leibniz) d) t. pragmatyczna – traktuje prawdę jako relację między zdaniami, ale jej cechą charakterystyczną jest subiektywnie pojmowana użyteczność. 18

Rodzaje prawdy: 1.absolutna (bezwzględna) – związana z bytem ogólnym czy absolutnym i dotyczy całej rzeczywistości ,wszystkich jej światów 2.względna (cząstkowa) – związana z tym co szczegółowe i mniej ogólne, co związane jest z poszczególnymi światami. 3.jednostkowa – która związana jest z tym co jednostkowe i często unikalne. 19	Intuicjoniści – skłaniali się ku przekonaniu, że człowiek obok poznania zmysłowego i umysłowego,które oceniali jako zawodne,dysponują poznawczymi aktami intuicji dostarczającymi prawdy, jasnych pojęć oraz sądów prawdziwych. Aprrioryści – uważali, ze pewne sądy fundamentalne są dane człowiekowi i w operacjach umysłowych zwłaszcza dedukcji,pozwalają na rozróżnienie prawdy od fałszu. Empiryści – skłaniali się ku przekonaniu, ze zapisy bezpośredniego doświadczenia dane w poznaniu zmysłowych pozwalają zwłaszcza drogą indukcji rozstrzygnąć o tym co jest prawdą a co fałszem. 20	Stanowiska źródeł prawdy: 1.takie źródło niewątpliwie istnieje, ale jest niedostępne, albo trudno dostępne poznaniu ludzkiemu – ognoistycyzm 2.nie ma możliwości odpowiedzi pozytywnej ani negatywnej na pytanie o źródła wiedzy pewnej, bo ludzkie możliwości poznawcze są zbyt małe – sceptycyzm. 3.takie źródła prawdy istnieje i jest dostępne ludzkiemu poznaniu – gnostycyzm teoriopoznawczy. 21
Aksjologia: Rozpatruje zagadnienia nadrzędne w stosunku do przedmiotów takich dyscyplin szczegółowych, jak etyka, estetyka czy ekonomia. Dotyczy wszystkich wartości zarówno moralnych estetycznych, poznawczych i utylitarnych. Zagadnienia aksjologii: 1.Sposób istnienia wartości : Czy są one zależne od podmiotu jak twierdzi subiektywizm aksjologiczny czy też niezależne od niego jak twierdzi obiektywizm aksjologiczny. Czy istnieją w sposób zależny od innych rzeczy – relatywizm, czy w sposób niezależny od czegokolwiek – absolutyzm. 2.Sposoby poznawania i istnienia źródel naszej wiedzy o wartościach: objawienia,istnienia,zmysł moaralny,doświadczenie. 22	3. problem ilości wartości, w normach którego wyróżnić możemy: *monizm aksjologiczny – wywodzi się z tradycji platońskiej triady wartości Piękna-Dobra-Prawdy i której dowodzi istnienia jednej wartości przejawiającej się w różnych dziedzinach. *pluralizm aksjologiczny-jego zwolennicy są przekonani, że istnieje wiele niesprowadzalnych do siebie wartości, które można klasyfikować, hierarchizować, ustalać kryteria i zasady, dokonywać ich podziału, a ponadto rozstrzygać, którą z przyjmowanych wartości uznać za najwyższą. Suumum norum = wartość najwyższa 23	Przedstawiciele szkoły badeńskiej : *W.Windelband – filozofia jest krytyczną nauką o powszechnie ważnych wartościach *H.Rickert – odrzucił taki system wartości, którego podstawę stanowił podział na świat obiektywny i świat wartości. Wg. niego wartości są zjednoczone na świecie, w którym urzeczywistnia się sens powstający o ile jesteśmy podmiotami wartościującymi. MAX SCHELLER – wartości tworzą hierarchiczny porządek, który jest niezależny od porządku historycznego. Wartości prezentują się poprzez rzeczy albo poprzez dobra, w swej jakości są jednak od nich niezależne. Hierarchia wartości wg. Schellera: 1.absolutne – Bóg 2.duchowe –dobro, sprawiedliwość 3.witalne – szacunek, 4.przyjemnościowe 24
Dla Schellera człowiek jest istota miłującą, kochającą - ENS AMANS. Bóg uosobiony jest z osoba do której dąży człowiek. Jest to miłość totalnie rozumiana platonicznie. W Polsce kwestie aksjologiczne podejmowali : T. Czeżewski, W Tatarkiewicz, H. Elzenberg. T. CZEŻOWSKI – współtwórca szkoły lwowsko – warszawskiej, wszelkie systemy etyczne dzieli się na aksjologiczne (o systemie opisowym) i deontyczne ( o charakterze normatywnym). Wg. Niego etyka aksjologiczna budowana jest na sposób empiryczno-indukcyjny. 25	HENRYK ELZENGERG : podejmował przede wszystkim problematykę aksjologiczną. Wyróżnia się 2 rodzaje wartości : utylitarne (są względne, gdyż zawsze są wartościami dla kogoś) i perfekcyjne(są we wszystkich okolicznościach bezwzględne). Wartości perfekcyjne występują w odmianach dobra i piękna. Różnica między nimi pojawia się nie na poziomie obiektywności, a tylko zajmowanej wobec nich postawy i tak piękno jest podmiotem kontemplacji, dobro wiąże się natomiast z dążeniem do nadania przedmiotom określonej formy. Poglądy Elzenberga cechuje perfekcjonizm i indywidualizm. Mówił on także o etyce cnoty – dobro należy czynić dla samego dobra, nie oglądając się na korzyści. 26	ROMAN INGARDEN – współtwórca fenomenologii, twórca tzw. drugiej fenomenologii obiektywistycznej i realistycznej. Poglądy: - o rodzaju wartości i miejscu w hierarchii decyduje w pierwszej kolejności jej jakość -wartości etyczne są absolutne i bezwzględnie, lecz w tym sensie, że są niezależne w swym bycie od możliwości percepcyjnych człowieka -będąc specyficzną jakością obiektywnie zachodzących stanów rzeczy, same za sprawą swych „nosicieli” – także nabywają charakteru w pełni obiektywnego. Jest on m.in. autorem - wykładów z etyki (1989) Książeczki o człowieku (1972) 27

WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ: w Etyce prezentował stanowisko intuicjonistyczne: - etyka nie jest nauką empiryczną -dobro i zło są : bezwzględne, obiektywne, niedefiniowalne, poznaje się je dzięki intuicji, bez odwołania się do doświadczenia. -dobra dzieli się na 3 klasy: wartości myśli, estetyczne, witalne 28	SPRAWIEDLIWOŚĆ: Def.klascyczna – Arystoteles – poddawanie każdemu tego co, jest dla mu się słusznie przynależy. Def.słownikowa – obiektywizm, bezstronność osądu. Rodzaje: 1.zamienna – (wymienna) dotyczy wymiany dóbr między osobami prywatnymi i równowartości tych dóbr (d. wewnętrze i zewnętrzne) 2.prawna – (legalna) podporządkowuje dziłanie członków społeczeństwa dobru społecznemu 3.rozdzielcza – dystrybutywna- dotyczy rozdziału dóbr,podziłu pracy i równomiernego rozłożenia ciężarów 4.społeczna – polega na przestrzeganiu prawa regulującego stosunki miedzy społecznością a jednostkami i między społecznościami. 29	Teorie sprawiedliwości: 1.indywidualistyczne – fundamentem ich jest założenie, że społeczność to zbiór jednostek, które żyją niezależnie od siebie, a wchodą ze sobą w kontakty tylko wtedy gdy jest to dla nich społecznie korzystne. 2.wspólnotowe – założenie, że społeczność jest czymś więcej niż suma jednostek. Jednostką można być tylko w tym stopniu, na ile pozwala na to tożsamość. Teoria wspólnotowa jest starsza od indywidualistycznej. Platon dobro miasta stawiał wyżej niż dobro człowieka. Współczesne t.indywidualistyczne najpełniej reprezentuje R.Nozick w dziele „Anarchia,państwo,utopia”. Sprawiedliwość jako uprawnienie. 30
Podobne poglądy ma Singer – dzieło „etyka praktyczna” Zanegował on idee świętości życia ludzkiego. Życie ludzkie jest wartościowe dopóki człowiek czerpie z niego korzyści. Opowiadał się za eutanazją. R.Nozick – SPRAWIEDLIWOŚĆ JAKO UPRAWNIENIE, teorie zajmujące się teorią społeczną: 1.t.schematyczne: marksizm, utylitaryzm 2.t.niechematyczne – myślą tej teorii jest ukazanie faktycznego opisu rzeczywistości. Charakteryzują sprawiedliwość jako uprawnienie. UPRAWNIENIE: człowiek jest uprawniony do tego co posiada. co zrobił, co uzyskał w sposób legalny. Teoria ta przywiązuje znaczenie dla dóbr materialnych. 31	Zasady sprawiedliwego społeczeństwa: 1.sprawiedliwe pozyskiwanie 2.sprawiedliwe przekazanie dobra 3.dochodzenie praw J.RAWLS – t. wspólnotowej sprawiedliwości Zawarcie umowy społecznej opartej na: 1.nadrzednej zasadzie wolności 2.wtórnej zasadzie dyferencji Skoro nierówność jest nieunikniona, należy wybrać taką zasadę podziału dóbr, która najbardziej faworyzowałby tych, którzy znajdują się w korzystnym położeniu. Jest to zasada maksymalnego minimum. Istota – wybierz taką strategię przy której najbardziej niepomyślny wynik jest lepszy niż przy wszystkich pozostałych. 32	FILOZOFIA SPOŁECZNA: Ogólne rozważania o aktywności człowieka w wymiarze zbiorowym. Jej przedmiotem jest grupa społeczna lub relacje międzyosobowe typy więzi społecznej. Obejmuje: -teorię rodziny, narodu, państwa -teorię społecznych związków formalnych i nieformalnych -filozoficzna teorię życia ekonomicznego Zadania filozofii politycznej: -opisywanie minionych i istniejących instytucji społecznych -ocena tych instytucji 33
Zajmuje się : -jakie są właściwe granice władzy, rządu nad społeczeństwem? -czy możliwe jest posiadanie ścisłej kontroli nad ekonomicznymi działaniami ludzi bez pozbawienia ich wolności politycznych? -czy wybranym przedstawicielom do ciała prawodawczych wolno głosować zgodnie z własnym zdaniem? Czy powinni wyrażać opinię większości swego elektoratu? 34	HISTORIOZOFIA =F.DZIEJÓW Przekonanie, że dzieje mają jakiś dający się odczytać sens, wiąże się z: *założeniem że bieg dziejów zmierza do celu, który będzie kresem zł i cierpienia *wiarą, że wydarzenia historyczne są przejawem działań Boga *Tezą, że w dziejach występują związki przyczynowo – skutkowe pozwalające ustalić prawa rządzące światem *teorią, że pomiędzy faktami występują strukturalne analogie. Najczęściej występują tu teologiczne koncepcje. Głosił ją m.in. św. Augustyn. F.Hegla – rozpatrywał dzieje jako postępująca realizację powszechnej rozumności, tożsamej z rosnąca świadomością wolności. 35	FILOZORIA PRAWA: refleksja filozoficzna której przedmiotem są: -istota -rodzaj -sposób istnienia -przyczyny *prawa zajmowali się nią mi.in: Platon, Arystoteles, św .Tomasz z Akwinu, Locke FILOZOFIA KULTURY: zajmuje się twórczą działalnością człowieka, tj. przekształceniem jego samego jak i otaczającego go świata oraz uzupełnieniem tego co, zastane, a także utworzeniem nowych przedmiotów. Ponadto zajmuje się wyjaśnieniem przejawów i wytworów kultury. 36

- KONCEPCJE NATURY CZŁOWIEKA: 1.Starożytność: a) Platon – trychotomiczna teoria dusz. Cechy rozum, instynkt, temperament. Od naszej efektywności zależy czy zwrócimy się w stronę dobra czy też zła. Dusza człowieka decyduje o naszym zachowaniu. Narzędzie poznawcze dla duszy to ciało i zmysły. Dusza ludzka jest nieśmiertelna. Bóg jest ostatecznym źródłem moralności. Dla Platona źródłem moralności były idee doskonałe. b)Arystoteles – uczeń Platona. Materia jest fundamentem ciała. Dusza to forma człowieka,natomiast ciało to materia. Dusza składa się z; 1.cz.wegetatywna 2.cz.zmysłowa 3.rozum 37	c)Plotyn – dualistyczna koncepcja duszy . Komponenty – nadrzędny i niższy. Wyższa cz.duszy wędruje do niższej cz.duszy z zamiarem uduchowienia niższej części. Jednak ta lepsza cz.duszy ulega upadkowi. 2.F.chrześcijańska – a) św. Augustyn – poznanie człowieka wiedzie do poznania Boga, poznajemy to co Bóg stworzył. Człowiek jest wyjątkowy, bo posiada niematerialną dusze, wewnątrz siebie nosi Boga. Dusza istnieje samoistnie. Funkcje duszy: myśl, wola, pamięć. Jest doskonalsza od ciała bo jest bliższa Bogu .Zmysły kłamią ,ciało przeszkadza nam poznaniu. Najważniejszą formą życia duchowego jest wola. 38	b)św. Tomasz z Akwinu – do istoty natury człowieka wprowadził również ciało. Ciało obok duszy należy do istoty człowieka. Rozum odróżnia nas od innych stworzeń. Dusza nadaje nam władzę zmysłową. Człowiek to jedność duszy i ciała. Stworzył psychofizyczną koncepcję jedności człowieka. Dzięki ciału człowiek może realizować swoje życie. 3.Czasy nowożytne i współczesne; A) tabula rasa – (Locke) Człowiek nie rodzi się z wiedzą wrodzoną, Zdobywa wiedze poprzez doświadczenie i lekturę. B)szlachetnego dzikusa- (Rousseau) Ludzie którzy żyją w stanie natury cechuje altruizm, dobroć. Nienawiść i chciwość to produkty cywilizacji. C)duch w maszynie – (Kartezjusz) Człowiek w każdej dziedzinie dysponuje duszą i rozumem. 39
Ciało ludzkie podlega tym samym zasadom mechaniki, którym podlegają inne ciała. Dusza nie podlega ciałom mechaniki, jest nieśmiertelna. Zachowanie człowieka to wynik wolnego wyboru człowieka. Dusza nie jest ani podzielna, ani rozciągliwa. Kartezjusz twierdzi, że możemy wątpić w istnienie naszych ciał, ponieważ dzięki rozumowi możemy wyobrazić sobie cielesność. Może okazać się że życie ludzkie jest snem. Człowiek ma zrealizować wyższe cele np. oddawanie czci Bogu. Możliwość wyboru oznacza naszą wolność. Koncepcja natury człowieka wg. INGARDENA: Natura ludzka polega na wysiłku przekroczenia granic zwierzęcości tkwiącej w człowieku. 40

Natura człowieka zaczyna się tam gdzie się kończą granice zwierzęcości tkwiące w nas. Różnica między człowiekiem, a zwierzęciem polega na opanowaniu przez człowieka przyrody i wykorzystania jej do własnych celów. Człowiek jest względnie izolowanym systemem (mikroświatem) składającym się z podsystemów, dzięki temu możemy urzeczywistniać ludzkie działania. Ingarden uważa że strumień naszej świadomości sytuuje się na styku duszy i ciała. FILOZOFIA BEZPIECZEŃSTWA Bezpieczeństwo – Według encyklopedii, to stan niezagrożenia, spokoju, pewności, brak zagrożeń. Według Prof. Świniarskiego, (filozoficzna definicja bezpieczeństwa) to taki stan i proces który zapewnia trwanie, przetrwanie i rozwój każdej formy bytu. 41	FUNKCJE F.bez.: 1.Teoretyczno-poznawcza 2.Eksplikacyjna/Wyjaśniająca 3.Peognostyczna 4.Humanistyczna/Służąca człowiekowi Filozofia bezpieczeństwa – (Świniarski) to najogólniejsza refleksja i wiedza o formach istnienia, świata bytów przyrody, świata bytów społecznych i świata bytów techniki, oraz prawach tym istnieniem rządzących, środkach je sprawiających i zasadniczych przyczynach to istnienie zapewniających. Działy F.bezpieczeństwa: 1.Warstwa ontologiczna:Obejmuje rozważania teoretyczne dotyczące istoty i genezy bezpieczeństwa, występujące w tej dziedzinie prawidłowości (konieczności), możliwości eliminacji zagrożeń i budowania bezpieczeństwa. 42 42	2. Warstwa teoriopoznawcza: Dotyczy możliwości poznawczych człowieka, dróg i sposobów poznawania i wyjaśniania samego bezpieczeństwa, jego uwarunkowań i aspektów. 3.Warstwa aksjologiczna: Zajmuje się charakterem społecznym bezpieczeństwa i ściśle z nim powiązanymi zjawiskami wojny i pokoju (wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe). 4.Warstwa prakseologiczna: Szuka dróg i sposobów wiodących do trwałego bezpieczeństwa, w tym także do pokoju traktowanego często jako warunek konieczny rozstrzygnięcia wszystkich innych problemów ludzkości. 43
ZADANIA f.bez.: 1.Wzbogacanie wiedzy o wojnie i pokoju, o istocie bezpieczeństwa, jego zagrożeniach, determinantach i gwarancjach obejmujących aspekty społeczne, polityczne, prawne, etyczne, militarne, ekologiczne i inne. 2.Wprowadzanie ludzi w świat wartości uniwersalnych, ogólnoludzkich, sprzyjających przestrzeganiu tolerancji, pluralizmu i demokracji, poszanowaniu godności podmiotowości osób i wspólnot ludzkich 3.Formuowanie ogólnych reguł (norm) działania służących realizacji wyżej wymienionych wartości i samego bezpieczeństwa. 44	KONCEPCJE BEZPIECZEŃSTWA: (Prof. Janusz Świniarski) Źródła filozofii bezpieczeństwa mogą mieć naturę obiektywną, czyli niezależne będą od człowieka. Oraz źródła obiektywne, czyli zależne od ludzi. Koncepcje: koncepcje obiektywistyczne (teoretyczne), koncepcje subiektywistyczne (praktyczne). Subiektywistyczne koncepcje bezpieczeństwa: 1.Grupa etycznych koncepcji bezp.- (wiążą trwanie, przetrwanie i rozwój oraz doskonalenie człowieka z realizacją ludzkich pragnień – dobra, szczególnie dobra najwyższego i autotelicznego) 45	2.Grupa politycznych koncepcji bezp.- (łączą trwanie, przetrwanie i rozwój oraz doskonalenie człowieka dążącego do doskonałości, substancjonalności i suwerenności wspólnot ludzkich) 3.Grupa estetycznych koncepcji bezp. (łączą trwanie, przetrwanie i rozwój oraz doskonalenie człowieka z jego odczuwaniem świata, stanami emocjonalnymi i przeżyciami) się człowiekiem. 4.Grupa ekonomicznych koncepcji bezp. (łączą trwanie, przetrwanie i rozwój oraz doskonalenie człowieka z realizacją sprawiedliwości w wymianie dóbr między ludźmi i tworzeniem wspólnego dobrobytu) 46
Obiektywistyczne koncepcje bezpiecz.:- 1.Biologiczna koncepcja bezpieczeństwa autorstwa biologa G. H. Waddington’a - W teorii tej struktury biologiczne realizują swe życia [istnienie] w obszarze ograniczonym przez łatwość przystosowania i bezpieczeństw. 2.Techniczno-cybernetyczna teoria bezpieczeństwa- Wiąże ona bezpieczeństwo z nadmiarowością, która jest warunkiem niezbędnym niezawodności systemów 3. Teoretyczna filozofia bezpieczeństwa - ogólna refleksją o formach istnienia każdego stanu rzeczy, którą pojmować należy jako najogólniejszą refleksję o formach istnienia oraz prawach tym istnieniem rządzących). 47 47	PERSONALIZM CHRZEŚCIJAŃSKI: Istota personalizmu: „Człowiek jest osobą” mającą możność autonomicznego i wolnego decydowania, a nie tylko bytem dającym się zredukować do układu zależności fizycznych, biologicznych, ekonomicznych, kulturowych czy historycznych. Przyznaje mu się zdolność do wykraczania poza wszelkie ogólne struktury. 48 48	CYWILIZACJA ISLAMU: Zasadnicze dogmaty islamu: - wiara w jednego jedynego i niepodzielnego Boga Allaha - wiara w anioły, szatany i dżiny (demony) - wiara w święte księgi w Torę, Ewangelię i Koran - wiara w wysłanników, proroków Boga - wiara w dzień sądu ostatecznego, zmartwychstanie, życie przyszłe, ostateczne i wieczne, oraz wiara w niebo (ogród) i piekło (gehenna) Filary wiary muzułmańskiej: - wyznanie wiary - modlitwa – salat - jałmużna – zaka - post -pielgrzymka 49