これを読んでほしい

 

Witam wszystkich w kolejnej odsłonie mojego działu. O czym będzie dzisiaj? O tym, co zwykle, czyli gramatyce Dokładniej mówiąc, będzie o dwóch zagadnieniach. A mianowicie o formie potencjalnej oraz o chęci zrobienia czegoś. Z tego tez powodu dzisiejsza odsłona będzie podzielona na dwie części logiczne. Nie traćmy więc czasu i od razu przejdźmy do części pierwszej.

 

1. Forma potencjalna

Prawdopodobnie większość z was domyśla się już, co może kryć się pod tym hasłem. Nie będzie więc zdziwieniem gdy napiszę, że forma ta służy do mówienia o czynnościach potencjalnie możliwych do wykonania. Obrazowo mówiąc konstrukcja ta będzie używana we wszelkiego rodzaju wypowiedziach, w których mamy do czynienia ze słówkami typu: potrafię, mogę, nie mogę, jestem w stanie, da się to zrobić, można itd.

Konstrukcja ta modyfikuje oczywiście czasownik.

 

Oto wzór:

Dla czasowników z pierwszej grupy:

Czasownik+4 baza+る

Dla czasowników z drugiej grupy odcinamy końcówkę る i wstawiamy られる.

Dla wyjątków sprawa wygląda następująco:

来る->来 られる (こられる)

する->できる

Do tej regułki należy jeszcze dołożyć jedna ważną rzecz:

Czasowniki 聞こえる oraz 見える nie posiadają formy potencjalnej. Jest tak, dlatego iż samo znaczenie czasowników wyraża „stan potencjalny”.

 

Jedyne co pozostało, to przedstawić kilka przykładów użycia:

その大きなスイカをぜんぶ食べられるの？ - Dasz rade zjeść tego całego arbuza?

いい考えだぞ、行けるかも。 – Dobry pomysł! To może się udać!

しろこさんは日本語でよく話せます。 – Pani Shiroko umie dobrze mówić po japońsku.

ええ、信じられないよ！- Co!? To nie możliwe! (np. aby coś takiego się stało)

大阪から東京まで１時間でひこうきで 行けますか？ - Czy da się w ciągu godziny przeleci samolotem z Osaki do Tokyo?

Przy okazji zagadnienia strony biernej wspominałem o dużym podobieństwie budowy konstrukcji właśnie do formy potencjalnej. Dla czasowników grupy II wygląda ona identycznie. W związku z tym trzeba się zdać na kontekst zdania, aby wiedzieć się, z czym mamy do czynienia. Jednakże istnieje twór zwany 「ら抜き言葉」(ら ぬきことば). Jak sama nazwa wskazuje są to słowa w których nie ma ら. Termin ten odnosi się do czasowników w formie potencjalnej pozbawionych właśnie tego znaku. Pomysł jest bardzo prosty. Dla czasowników grupy II usuwamy ら, gdy mamy na myśli formę potencjalną a nie bierną i już mamy jasne rozróżnię. Należy pamiętać, że taka forma jest formą potoczną w związku z tym nie możemy jej użyć w języku urzędowym, oficjalnym, uprzejmym itd.

Oto przykład:

食べる-> 食 べられる-> 食べれる

起きる-> 起きられる-> 起きれる

W związku z nieformalnym charakterem formy skróconej, można ją bez problemu użyć w jednym z poprzednich przykładów:

その大きなスイカをぜんぶ食べれるの？

Drugim sposobem stworzenia formy potencjalnej jest konstrukcja ことができる. Co dosłownie można tłumaczyć jako „jakaś rzecz jest możliwa”. Np.

そんなことできるんですか。 – Jesteś w stanie zrobić coś takiego?

日本語で話すことができますか。 – Czy umiesz mówić po japońsku?

この学校ではいろんなぶかつに入ることができます。 -  W tej szkole można zapisać się do rożnych klubów szkolnych.

大阪から東京まで１時間でひこうきで 行くことができますか？ - Czy da się w ciągu godziny przeleci samolotem z Osaki do Tokyo?

To tyle, jeśli chodzi o formę potencjalna. Teraz czas na wyrażanie chęci.

 

 

2. Wyrażanie chęci

 

Tej konstrukcji będziemy używać prawie zawsze, gdy mówimy o tym, co chcemy robić czy też, kim chcemy zostać w przyszłości. Krótko mówiąc kluczowe wyrażenie to: „chcę coś zrobić”.

Czasowniki I grupy: II grupa+たい

Czasowniki II grupy: czasownik bez る+たい

Należy pamiętać o tym, iż tak przekształcony czasownik zaczyna zachowywać się jak i-przymiotnik. Wszelka dalsza odmiana czy też przeczenie odbywa się tak jak dla zwykłego i-przymiotnika.

Teraz czas na przykłady:

食べたいものがりますか？ - Czy masz na cos ochotę?

日本に行きたい。 – Chcę jechać do Japonii.

今日は何もしたくないぞ。 – Nie chce mi się dziś nic robić.

大人になったら、うちゅうひこうしになりたい。 – Gdy dorosnę, chce zostać astronautą.

Oprócz formy たい istnieje jeszcze słówko ほしい, które znaczy po prostu ‘chcieć’. Można je łączyć z czasownikami jak i rzeczownikami.

W przypadku połączenia z rzeczownikiem otrzymujemy konstrukcję, która znaczy „chcę mieć tą rzecz”. Np.

新しい車がほしい。 – Chcę mieć nowy samochód.

ほしいものはいっぱいある。 – Jest dużo rzeczy, które chciałbym mieć.  

ほしい można również połączyć z czasownikiem poprzez formę łączoną. Forma ta jednak ma trochę inne znaczenie gdyż odnosi się do czynności, które chcemy, aby były wykonane przez kogoś. W takim wypadku wykonawcą czynności będzie ktoś inny niż my. Wykonawca czynności nie jest jednak podmiotem w zdaniu, dlatego też łączymy go z resztą wypowiedzi poprzez partykułę dopełnienia dalszego に, a nie は.

その件なら、川本くんにやってほしい。 - Jeśli chodzi o ta sprawę, to chce aby zajął się nią Kawamoto.

君に読んでほしい本がある。 – Mam książkę, która chciałbym abyś przeczytał.

いっしょに行ってほしい。 – Chciałbym abyśmy poszli razem.

あいてに言ってほしい言葉。 – Słowa które chciałbym, aby powiedział partner.

 

Konstrukcja ta jest używana tylko, gdy mówimy o nas samych. Przeważnie nie stosujemy jej do mówienia o innych osobach. W końcu nie możemy decydować za innych o tym, czego chcą a czego nie chcą. Możemy jedynie przypuszczać, czego ktoś chce. Pewne podobieństwo, widać również w języku polskim. Częściej powiemy „on chciałby się z nami spotkać” niż „on chce się z nami spotkać”. W naszym języku te reguły nie są aż tak ważne, jednakże w japońskim ma to większe znaczenie. Co wiec zrobić, aby powiedzieć, że ktoś „chciałby coś zrobić”?

W tym wypadku, przychodzą nam z pomocą dwie konstrukcje zastępujące poprzednie, odnoszące się do nas samych.

Zamiast たい mamy たがる a zamiast ほしい otrzymujemy ほしが る. Mamy tu do czynienia z czasownikami grupy 1, więc należy uważać na różnice w odmianie w porównaniu do formy たい.

Zacznijmy zatem od たがる i sposobu tworzenia formy:

Czasowniki I grupy: II grupa+た がる

Czasowniki II grupy: czasownik bez る+たがる

Jak już wcześniej wspominałem, z osobami trzecimi jest ten kłopot iż tak naprawdę nigdy nie możemy być pewni czy to co o nich mówimy jest w 100% prawdziwe. Tym bardziej nie możemy być pewni, czego inni ludzie chcą na dłuższa metę (np. cel życiowy). Język japoński jest wyczulony, jeśli chodzi o precyzję w tego typu sprawach. Z tego tez powodu, mówiąc o innych i stosując konstrukcje たがる sensownie jest ograniczyć się do chwili obecnej lub tez czynności ulotnych, chwilowych (np. Chęć pójścia na spacer).

A teraz przykłady:

たかぐちさんは旅行に行きたがっています。 - Takaguchi chciałby jechać na wycieczkę.

みえさんはリンゴを食べたがります。 - Mie chciałaby zjeść jabłko.

W przypadku ほしがる obowiązuje nas taki sam tok rozumowania. Od strony gramatycznej należy uważać na sposób łączenia ほしい oraz ほしがる. ほしい łączymy poprzez が, natomiast ほしが る łączymy partykułą を.

子どもはいつも新しいおもちゃをほしがっている よね。 – Dzieci zawsze chcą nowych zabawek.

W przyszłości powrócimy jeszcze do pewnych aspektów poruszanych w tym tekście. Pozostało bowiem jeszcze kilka dosyć ważnych i ciekawych konstrukcji. Są one jednak związane również z innymi aspektami języka, dlatego też o nich kiedy indziej : )