Metody leczenia
W chwili obecnej nie są znane metody wyleczenia zarażenia HIV. Naukowcy opracowali dotąd preparaty, które zapobiegają namnażaniu się wirusa oraz utrudniające wnikanie mu do komórek.
Najpopularniejszą stosowaną dziś metodą leczenia jest intensywna terapia antyretrowirusowa (HAART) charakteryzująca się tym, iż pacjentowi podaje się kilka różnych leków mających zaatakować różne etapy rozwoju wirusa. Leczenie to może być okupione uciążliwymi objawami ubocznymi takimi jak - wymioty, biegunka, anemia, zapalenie wątroby. Jednak u wielu pacjentów nie dochodzi do groźnych skutków ubocznych. Efektem terapii nie jest całkowite zniszczenie wirusa w organizmie człowieka, a sprowadzenie liczby jego cząstek we krwi do bardzo niskiego poziomu. Stan ten określa się niewykrywalną wiremią ponieważ współczesne metody nie są w stanie wykryć tak małej ilości wirusa. Sytuacja ta umożliwia odbudowę układu odpornościowego człowieka, przede wszystkim przez zwiększenie liczby atakowanych przez wirus HIV limfocytów CD4. Przy odpowiednim leczeniu liczba ta może wzrosnąć nawet do 1000 komórek/ml krwi. U osób zdrowych liczba ta zawiera się w granicach 500-1500.
Odpowiednio prowadzona terapia HAART pozwala utrzymać chorego w dobrym zdrowiu latami, aczkolwiek jej koszt jest bardzo wysoki i wynosi ponad 1000 EUR miesięcznie. Obecnie w Polsce i Unii Europejskiej terapia antyretrowirusowa jest w całości refundowana, pod pewnymi warunkami.
Obecnie zarejestrowane są leki anty-HIV należące do czterech głównych grup:
Nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI) (AZT, 3TC, ABC, d4T, ddC, ddI, FTC, TDF).
Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NNRTI) (delawirdyna, efawirenc, newirapina).
Inhibitory HIV-proteazy (PI) (amprenawir, atazanawir, indinawir, lopinawir, nelfinawir, ritonawir, sakwinawir, tipranawir).
Inhibitory fuzji i wejścia wirusa do komórki - T-20.
Osoby żyjące z HIV stosujące odpowiednie leczenie i regularnie badające stan swojego układu odpornościowego żyją normalnie. Zakażenie i choroba nie muszą być widoczne. Przy dostatecznym wzroście liczby limfocytów CD4 pacjenci odzyskują siły, a choroby oportunistyczne nie występują. Następuje to jednak tylko, gdy pacjent bardzo skrupulatnie stosuje się do wymogów podjętego leczenia. Zastosowane leczenie znacznie wydłuża życie chorego, prawdopodobnie do wieku naturalnej śmierci. Ogrom środków finansowych wykorzystywanych na badania nad leczeniem HIV/AIDS daje efekt w postaci produkcji nowych leków, które nie są tak uciążliwe w stosowaniu jak leki używane zaledwie kilka lat temu. Możliwe jest stosowanie terapii ograniczającej się do zażywania kilku tabletek raz dziennie.
Ceny leków stosowanych przy zakażeniu HIV są bardzo zróżnicowane. Średni koszt nowoczesnej terapii w Europie wynosi powyżej 1000 EUR miesięcznie. Najniższa cena terapii w państwach Unii Europejskiej została osiągnięta w Polsce. Państwa rozwijające się (Afryka, Brazylia, Indie i inne), by sprostać zapotrzebowaniu zaczęły produkować (sprowadzać) stosować środki generyczne z pogwałceniem zasad patentowych w cenie kilku USD za opakowanie. Na skutek porozumienia TRIPS w ramach Światowej Organizacji Handlu obecnie mogą to robić legalnie.
Standardowo chory otrzymuje 3 lub 4 preparaty przeciwwirusowe, w dawkach blokujących replikację wirusa, lub zarażanie kolejnych komórek. Przykładowy koszt leków: Epivir-HIV (60 tabl. 150 mg lamiwudyna) koszt około 1200 PLN miesięcznie, Combivir (60 tabl. lamiwudyna + zydowudyna) koszt około 2300 PLN miesięcznie. Najdroższym preparatem jest obecnie T-20, koszt terapii wynosi około 8.500 PLN[11] miesięcznie (jest to jedyny nierefundowany w Polsce środek, stosowany w ramach indywidualnego przydziału w sytuacji gdy inne leki zawiodą). Szacunkowy koszt utrzymania terapii HAART wynosi około 40 000 PLN rocznie. W Polsce leczenie jest w pełni refundowane (dla pacjenta - bezpłatne) i do terapii mają dostęp wszyscy chorzy spełniający kryteria medyczne (m.in. wykluczani są czynni narkomani do czasu rozwiązania problemu z nałogiem).
Warto dodać, że wiele środków badanych w kierunku leczenia zarażeń HIV okazały się skuteczne przeciwko innym chorobom wirusowym. Większość leków przeciw HIV okazuje się skuteczna w leczeniu np. zakażeń HBV. Badania stanowią zatem nie tylko pomoc chorym na AIDS, ale wzbogacają naszą wiedzę o wirusach i przyczyniają się do poznania leków przeciw innym schorzeniom.
Prace mające na celu wyprodukowanie szczepionki skupiają się nad wynalezieniem preparatu uniemożliwiającego wniknięcie wirusa do komórek układu odpornościowego. Z kolei inni naukowcy starają się stworzyć produkt, który nauczy organizm rozpoznawać i niszczyć zaatakowane wirusem komórki. W wyobrażalnej przyszłości nie jest możliwe opracowanie i rozpowszechnienie szczepionki zapobiegawczej, oczekiwana jest natomiast szczepionka terapeutyczna, która może zastąpić stosowane obecnie leczenie HAART.
Lekarzom Gero Hutterowi i Thomasowi Schneiderowi z Kliniki Gastroenterologii, Infekcji i Reumatologii szpitala berlińskiej Akademii Medycznej Charite udało się całkowicie usunąć HIV z ciała pacjenta, przeszczepiając mu szpik kostny od dawcy odpornego na HIV (odporność związaną z brakiem koreceptorów HIV posiada ok. 3% europejskiej populacji). Mężczyzna był chory na białaczkę, którą również wyleczono tym zabiegiem. Po 20 miesiącach od operacji testy nadal nie wykazują obecności wirusa w jego organizmie[12][13].
AIDS i zakażenia HIV stanowią poważny problem społeczny (szczególnie w krajach rozwijających się). Pierwszy grudnia jest światowym dniem walki z AIDS. Czerwona wstążeczka jest znakiem solidarności z zakażonymi HIV i chorymi na AIDS.