Wykład ppsa, 21.05.2014r.

Przesłanki dopuszczalności postępowania sądowo-administracyjnego:

1. Istnienie przedmiotu zaskarżenia – to co może być przedmiotem kontroli sądowo-administracyjnej, to czy istnieje przedmiot wynika z art. 3§2 – i jeżeli coś nie mieści się w zakresie tego przedmiotu to skarga będzie podlegała odrzuceniu.

2. Istnienie aktu zaskarżenia – konkretny akt administracyjny, konkretna czynność, musi być zaskarżona w drodze pisma procesowego. Aktem zaskarżenia jest skarga. Żadne postępowanie sądowo-administracyjne nie może być wszczęte na zasadzie oficjalności (czyli z urzędu). Sąd nie może sam z urzędu wszcząć postępowania, wszystko może być dokonane w drodze skargi. To jest pewna różnica w stosunku do postępowania administracyjnego, bo w postępowaniu administracyjnym organ może wszcząć postępowanie z urzędu czy też stwierdzić nieważność z urzędu. W postępowaniu sądowo-administracyjnym sąd nie może wznowić postępowania z urzędu. Sąd nie działa z urzędu! Sąd może poszerzyć pewne kwestie, może poza zarzutami wziąć pod uwagę przesłanki. Zawsze musi istnieć akt zaskarżenia w postaci wniosku lub skargi.

Podstawowym aktem zaskarżenia, która uruchamia postępowanie sądowo-administracyjne jest skarga. I wyróżniamy takie rodzaje skargi:

• skarga normalna,

• skarga kasacyjna,

• skarga o wznowienie,

• skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

W drodze złożenia wniosku są rozstrzygane spory o właściwość i spory kompetencyjne. To jest postępowanie prowadzone przez NSA w I i ostatniej instancji. NSA rozstrzyga to postanowieniem.

Jeżeli istnieją te 2 przesłanki (czyli jeżeli istnieje przedmiot zaskarżenia i istnieje akt zaskarżenia, czyli skarga) to dopiero sąd administracyjny może badać właściwe przesłanki dopuszczalności skargi, czyli spełnione są warunki formalne, termin wniesienia skargi, i merytoryczne rozpatrzenie.

Skarga – podstawowy środek, na podstawie którego uruchamiane jest postępowanie sądowo-administracyjne. Może być wniesiona na podstawie art. 50 przez każdego, kto ma w tym interes prawny, niezależnie od tego czy brał udział w postępowaniu administracyjnym. Warunkiem wniesienia skargi w przypadku strony, nie jest branie udziału w postępowaniu administracyjnym. Prokurator, RPO, RPD i organizacja społeczna i ten podmiot, który brał uprzednio udział w postępowaniu administracyjnym. Żeby wniosły skargę muszą posiadać zdolność sądową i procesową lub działać przez upoważnione podmioty.

Warunki formalne określa art. 46 PPSA, które musi spełniać każde pismo procesowe, w tym skarga. Jeżeli te warunki są niespełnione to organ wzywa do ich uzupełnienia pod rygorem pozostawienia skargi bez rozpoznania.

Warunki formalne pisma:

• oznaczenie sądu, do którego pismo jest skierowane,

• imię i nazwisko stron, ich przedstawicieli, pełnomocników

• oznaczenie rodzaju pisma

• osnowę wniosku lub oświadczenia

• podpis strony, jej przedstawiciela lub pełnomocnika

• wymienienie załączników

• jeżeli jest pierwszym pismem to musi jeszcze zawierać wskazanie miejsca zamieszkania lub adresu do doręczeń

• jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który dotąd nie wniósł pełnomocnictwa, to musi załączyć to pełnomocnictwo.

Ilość odpisów powinna być taka: jeden do akt, a ponadto po jednym dla stron i organu, tak żeby każda ze stron dostała po egzemplarzu pisma wraz z odpisami załączników.

To są warunki podstawowe. Jeśli one nie są spełnione, to są warunki formalne, do których uzupełnienia sąd wzywa. Wzywa pod rygorem pozostawienia skargi bez rozpoznania. Wzywa się do uzupełnienia skargi nawet, gdy brak dotyczy braku podpisu.

Oprócz tego skarga powinna spełniać warunki typowe dla skargi określone w art. 57. I powinna zawierać w przypadku, gdy jej przedmiotem jest należność pieniężna – określenie wartości przedmiotu sporu – od tego jest uzależniony wpis. Jeżeli to będzie skarga kasacyjna czy inna potrzebne będą inne warunki.

Warunki typowe dla skargi:

• wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia lub innego aktu;

• oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy;

• jeżeli przedmiotem jest należność pieniężna, to określenie wartości przedmiotu sporu;

• określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego

1. Normalna skarga musi spełniać następujące warunki:

   1. musi nastąpić wyczerpanie toku instancji wcale niekoniecznie przez osobę, która ją złożyła. Nie tylko na decyzję ostateczną, ale też taką, która została wydana przez organ II instancji. O tym mówi art. 52 i przewiduje różne sytuacje: wyczerpanie środków, które służyły w sprawie. Jeśli chodzi o decyzję – wcześniej wniesiono odwołanie; postanowienie – niesiono zażalenie. Ten warunek nie odnosi się do Prokuratora i Rzecznika –ale oni mogą wnieść skargę na decyzję ostateczną, która stała się taką w I instancji – i tylko wtedy, gdy ten prokurator lub Rzecznik nie brali udziału w postępowaniu administracyjnym – chyba, że brali i wtedy obowiązują ich takie rygory jak strony. W niektórych sytuacjach ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia, w art. 52 §3 i §4 – indywidualne interpretacje podatkowe i akty i czynności z mocy prawa wynikające – co trzeba wtedy zrobić? Najpierw trzeba wezwać na piśmie właściwy organ – my – w terminie 14 dni od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o rozstrzygnięciu lub mogliśmy się dowiedzieć – do usunięcia naruszenia prawa – i to jest warunkiem wyczerpania toku instancji. W przypadku innych aktów – należy wezwać organ do usunięcia naruszenia prawa. Np. jeżeli skarżymy się na uchwałę organu gminy, to musimy najpierw wezwać do usunięcia naruszenia prawa. I tylko ten, kto wniesie to wezwanie, może złożyć skargę do sądu, a nie inna osoba. Są takie czynności, które w ogóle nie będą wymagały wzywania do usunięcia naruszeń., np. jeśli j.s.t. skarży się na akt nadzoru, to może wnosić skargę do sądu od razu. Jeżeli skarżymy bezczynność organu, to nie musimy niczego wnosić przed złożeniem skargi do sądu.

   2. musi być wniesiona w odpowiednim terminie, art. 53 – w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia, w przypadkach z 4 (indywidualnych interpretacji podatkowych lub innych aktów) – w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi (ale organ może nie odpowiedzieć i wtedy trzeba pilnować terminu końcowego – art. 53§2 - jeśli jej nie udzieli w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania). Prokurator i Rzecznik – inna sytuacja, gdy nie brali udziału w sprawie (w każdym innym przypadku muszą działać tak, jak strona, ale tutaj jest wyjątek)– mogą wnieść ją w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia rozstrzygnięcia stronie. Jak strona przegapi termin może lecieć do rzecznika lub prokuratora. W pozostałych przypadkach 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktów czy podjęcia innej czynności.

   3. odpowiedni tryb wniesienia - skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego decyzję, postanowienie czy inną czynność skarżymy. Skargi nie wnosi się bezpośrednio do sądu, tylko za pośrednictwem organu. To jest istotne, bo jeśli wniesiemy skargę bezpośrednio do sądu, to sad nam skargę odeśle, a my możemy stracić termin. Natomiast, jeśli organ nas źle poinformował, to możemy wystąpić o przywrócenie terminu – inaczej niż w postępowaniu administracyjnym, w postępowaniu sądowo-administracyjnym istnieje możliwość przywrócenia terminu na przywrócenie terminu, czyli ten termin 7 dni na złożenie wniosku o przywrócenie terminu jest przywracalny. Niekiedy przepisy szczególne przewidują bezpośredni wniesienia skargi, np. na podstawie ustawy prawo o zgromadzeniach.

   4. uiszczenie wpisu – następuje po wezwaniu.

To są warunki odnoszące się zasadniczo do wniosku.

Co się dzieje, gdy zostanie złożona skarga?

Wniesienie skargi do organu powoduje zawisłość sprawy – od tego czasu sprawa się toczy. Stanowi to ujemną przesłankę procesową, bo nie może już inna w tej sprawie być wniesiona.

Sąd w momencie wniesienia skargi pozostaje do końca właściwy, nawet jeśli podstawy właściwości by się zmieniły. Chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wniesienie powoduje powstanie pewnego obowiązku po stronie organu: musi dokonać samokontroli, albo przekazać skargę sądowi wraz z aktami sprawy. Wniesiona skarga wyznacza granice i przedmiot sprawy – sąd I instancji będzie związany granicami sprawy, a nie zarzutami - sąd nie będzie mógł inaczej rozstrzygnąć co do zasady innego aktu niż zaskarżony. Organ zastanawia się nad dokonaniem samokontroli – organ do którego wpłynęła skarga może uwzględnić skargę w całości – może to być dokonane w terminie 30 dni i jeżeli tego nie dokona to powinien skargę przekazać do sądu – art. 54§3.

Uwzględnienie skargi w całości – ma mniejszy zakres niż w postępowaniu mediacyjnym. Następuje tylko wtedy, jeżeli w całości zastosuje się do żądań strony. Od tego nowego rozstrzygnięcia skarga też będzie służyła. Organ przekazuje skargę wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę do sądu wojewódzkiego. Może też w tym czasie dokonać tzw. Ochrony tymczasowej, czyli dokonać wstrzymania aktu lub czynności – to wstrzymanie może być dokonane i przez organ, i przez sąd administracyjny. Na podstawie art. 61§2 – do czasu dopóki skarga nie zostanie przekazana do sądu może być wstrzymanie i z urzędu i na wniosek – wstrzymanie nie dotyczy jednak aktów prawa miejscowego, aktów nadzoru – bo nie wchodzą w życie dopóki nie staną się prawomocne. Nie dotyczy też sytuacji, kiedy jest rygor natychmiastowej wykonalności, albo ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie, i nie dotyczy takich sytuacji, gdy akty nie nadają się do wykonania.

Po przekazaniu aktów do sądu może się zdarzyć, że organ tego obowiązku nie wykona – wtedy istnieje możliwość zdyscyplinowania organu, ale te środki mogą być tylko zastosowane na żądanie skarżącego. Jeżeli organ nie wykonuje tych obowiązków, to wtedy:

• sąd może orzec grzywnę, ale tylko na wniosek skarżącego.

• Oprócz grzywny istnieje możliwość, że sąd na żądanie skarżącego rozpatrzy sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi. A jeśli była przedtem grzywna i nadal organ nie przesłał – to można orzec na podstawie tego odpisu, bez akt - jeżeli jest to możliwe.

• Trzecim środkiem jest sygnalizacja – na podstawie art. 54§4 – z urzędu – skład orzekający lub prezes sądu może zawiadomić organy nadrzędne. Może się zdarzyć, że wystąpi przeszkoda przy orzekaniu - okaże się, że została wniesiona skarga do sądu, a wcześniej np. wszczęto inne postępowanie wznowieniowe czy nieważnościowe – wtedy zawieszeniu podlega to postępowaniu przed sądem do czasu ukończenia tego postępowania przed organem administracji.

Skutki wniesionej skargi:

1. Zależą od tego, jakie są braki:

   1. jeśli są braki formalne, to jest wezwanie do uzupełnienia braków i dopiero potem odrzucenie.

   2. Niezachowanie trybu właściwego powoduje zwrot skargi i to skutkuje odrzuceniem, jeżeli termin upłynie.

   3. Jeżeli jest niespełniony warunek w postaci istnienia przedmiotu zaskarżenia, czyli skarga dotyczy sprawy, która nie dotyczy zakresu właściwości sądów administracyjnych, to skargę się odrzuca.

   4. Jeżeli skargę wniósł niewłaściwy podmiot niedysponujący interesem prawnym – to co do zasady badanie legitymacji następuje na rozprawie. I w razie stwierdzenia, że skargę wniósł podmiot, który nie ma interesu prawnego – skargę się oddala wyrokiem, od którego przysługuje skarga kasacyjna. Jedynie w nie budzących wątpliwości przypadkach, np. skargę wniósł organ I instancji, bo jest niezadowolony, że organ II instancji mu decyzję uchylił, to skargę się odrzuca.

   5. Wniesienie po upływie terminu powoduje odrzucenie skargi w drodze postanowienia, od którego służy skarga kasacyjna. Z tymże strona może wnieść o przywrócenie terminu do złożenia skargi i wówczas najpierw należy rozpatrzyć wniosek o przywrócenie terminu, a dopiero później w razie braków, skargę odrzucić.

Przesłanki odrzucenia skargi:

• sprawa nie należy do właściwości SA

• wniesiona jest po upływie terminu

• nie uzupełniono braków formalnych w odpowiednim terminie

• sprawa jest już w toku lub została prawomocnie osądzona

• jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, skarżący nie ma zdolności procesowej,

Przebieg postępowania.

Składa się z czynności wstępnych, postępowania wyjaśniającego i fazy orzekania.

1. Czynności wstępne.

Dokonywane przez przewodniczącego wydziału oraz sędziego, który został wyznaczony do rozpatrzenia sprawy. Przewodniczący zapoznaje się ze sprawą i jeżeli od razu widzi, że skarga dotyczy sprawy, która nie może być przedmiotem zaskarżenia, to nie wzywa do uiszczenia opłaty tylko od razu kieruje na posiedzenie niejawne 1 sędzia – z reguły ten sędzia, który otrzymuje tą sprawę – wydaje postanowienie o odrzuceniu skargi, służy od niego skarga kasacyjna. Ale często nie zgadza się ze stanowiskiem przewodniczącego wydziału – wtedy sędzia pisze zarządzenie: skierować sprawę na rozprawę i to wiąże.

Jeżeli przewodniczący widzi że się sprawa nadaje, wtedy wydaje zarządzenie określające wysokość wpisu i wzywa się do jego uiszczenia. I wyznacza skład orzekający – według kolejności wpływu. W skardze o wznowienie, i sprawach dyscyplinarnych – skład się losuje. Wyznaczenie jest o tyle istotne, że zmiany muszą być potem zapisane. Nie zawsze sędzia wyznaczony będzie uczestniczył (wyłączenie, choroba) – ale dąży się do tego, by składów nie zmieniać.

W ramach czynności wstępnych sąd może na posiedzeniu niejawnym – wyznaczany sędzia, który będzie sprawę prowadził – sąd rozpatruje na tym posiedzeniu wnioski formalne - dotyczą przykładowo wstrzymania wykonania aktu.

Zgodnie z art. 61§3 - sąd może zadecydować o wstrzymaniu wykonania zaskarżonego aktu – na wniosek skarżącego (inaczej niż organ), to że organ odmówił wstrzymania, to nie znaczy, że sąd odmówi. Wstrzymanie może nastąpić tylko na nasz wniosek, ale już to postanowienie o wstrzymaniu może być w każdym czasie uchylone lub zmienione – przy zmianie okoliczności. Wstrzymanie upada, gdy zostanie wydane orzeczenie sądu I instancji.

Żeby wniosek był skuteczny, wniosek wymaga uzasadnienia. Strona musi uzasadnić: wskazać, że zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do przezwyciężenia skutków. Najczęściej sądy nie wstrzymują, jeżeli chodzi o zapłatę pieniędzy. Od postanowienia przysługuje zażalenie – skarga do NSA.

Może być złożony też wniosek o wyłączenie sędziego – mają charakter zawsze obligatoryjny, są określone w art. 18 i 19 P.P.S.A. Wyłączenie dzieli się na:

• z mocy prawa (art. 18) – istotne, że żądać wznowienia można tylko z tego powodu, że orzekał sędzia, który powinien być wyłączony z mocy prawa.

• na wniosek (art. 19) – niezależnie od tych przyczyn, gdy zachodzą okoliczności mogące budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego.

Wniosek o wyłączenie składa się na piśmie do protokołu. O wyłączeniu decyduje w składzie 3 sędziów na posiedzeniu niejawnym ten sąd, przed którym sprawa się toczy. Wskutek wyłączenia sędziów może być niewłaściwy cały sąd – wtedy wyznacza się inny sąd (nie można skompletować sędziów). Wyłączenie sędziego jest zaskarżalne w drodze zażalenia.

1. Postępowanie rozpoznawcze

Zazwyczaj na rozprawie się toczy w I instancji w składzie 3 sędziów (zawsze taki skład), w II instancji może być czasem skład 7-osobowy, ale to się rzadko zdarza. Zasadą jest rozpatrzenie sprawy na rozprawie, wyjątkiem jest posiedzenie niejawne – może być nie tylko wtedy, gdy są czynności wstępne, może być też tryb uproszczony stosowany. Ale w tej chwili tryb zwykły. Rozpatrzenie sprawy jako przedmiot postępowania – mogą być połączone skargi. Rozprawa jest w zasadzie jawna dla publiczności, a więc dla osób pełnoletnich, można utajnić sprawę , gdy dotyczy to okoliczności związanych z charakterem osobistym. Jeżeli zaskarża się jakiś akt, sąd bada wszystkie wady tego aktu, nie tylko te podniesione przez stronę. Co do zasady sąd jest ograniczony co do badanego aktu, chyba że chodzi o akty poprzedzające. Sąd może wypowiadać się co do aktów późniejszych.

Sprawdzana jest lista obecności, następuje zapytanie stron czy są wnioski formalne, sędzia sprawozdawca przedstawia treść sprawy, następnie dochodzi do udzielenia głosu stronom. Sąd działa na podstawie akt sprawy, tego o czym strony mówią na rozprawie. Ocenia dowody zawarte w aktach sprawy, ale zasadniczo nie przeprowadzać nowego postępowania dowodowego, jedynie na podstawie art. 106 §3 – sąd MOŻE – czyli fakultatywnie – przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów i tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania.

Może się zdarzyć tak, że sąd uznaje od razu sprawę za ukończoną, nie powinien raczej odraczać rozprawy. Jeżeli uznaje, że sprawa jest wyjaśniona, zamyka rozprawę, udaje się na naradę, po czym następuje ogłoszenie. Odroczenie publikacji – gdy sąd nie jest jeszcze przekonany co do rozstrzygnięcia. Zasadniczo orzeka się od razu po zakończeniu rozprawy. Sąd może łączyć rozprawy.

Tryby uproszczone

1. Postępowanie mediacyjne

Stanowi przykład alternatywnego rozstrzygania sporów, ale to co łączy go z postępowaniem szczególnym – to to, że się toczą według odmiennych reguł niż postępowanie zwykłe. Postępowanie mediacyjne toczy się przed sędzią lub referendarzem sądowym wyznaczonym przez przewodniczącego wydziału.

Postępowanie mediacyjne ma na celu wyjaśnienie i rozważenie wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych, by doszło do przyjęcia przez strony pewnych ustaleń. Nie zmierza do wydania rozstrzygnięcia. Nie kończy się wydaniem rozstrzygnięcia przez sąd, chociaż po nim może nastąpić rozstrzygnięcie. Dąży ono do tego, żeby strony dokonały między sobą pewnych ustaleń i się do czegoś między sobą zgodziły. Strony mogą więcej niż przy samokontroli (bo przy samokontroli organ może w całości uwzględnić skargę). Jedna i druga może coś odpuścić lub mogą się zgodzić co do części. Od ugody w postępowaniu administracyjnym się różni w tym sensie, że występuje między organem a stroną. Jeżeli mediacja nie dojdzie do skutku, dalej nie powinien ten sędzia brać dalej udziału w postępowaniu. Sąd wyjaśnia jaki jest stan sprawy i jakie są przepisy prawa.

Postępowanie mediacyjne może być na wniosek stron, jak i z inicjatywy sądu. Ale odbywa się zawsze z udziałem stron. Kończy się tak naprawdę spisaniem protokołu przed sądem, lub wróceniem do sprawy, gdy do mediacji nie dojdzie.

Protokół podpisuje prowadzący postępowanie i strony, które coś ustaliły. Ustalenia mogą być różne.

Co dalej?

• Może się zdarzyć, ze mediacja nie doprowadzi do skutku – postępowanie w trybie zwykłym dalej jest prowadzone.

• Mediacja zakończyła się spisaniem protokołu i ustaleniami. Np. cofnęła skargę – i wtedy sąd umarza postępowanie.

• Może być tak, że w wyniku mediacji organ uchyla decyzję i wydaje nową, strona jest zadowolona, tego nie zaskarża, i wtedy sąd umarza postępowanie, bo już nie ma zaskarżonego aktu.

• Organ wydał akt, ale strona uważa, że nie taki jaki ustalono – co robi strona? Składa skargę na nowy akt. Sąd ma dwie skargi, na akt którego już nie ma i na nowy akt. Rozpatruje skargę na nowy akt, uznaje, że jest zasadna, uchyla nowy akt, odżywa stara skarga. Co robi sąd? Rozpatruje starą skargę, uważa, że jest bezzasadna. Oddala skargę i umarza tą pierwszą sprawę…

Wątpliwości dotyczą tego, co się dzieje, gdy mimo mediacji, organ niczego nie czyni. Niektórzy mówią, że wtedy skarży się stary akt, inni mówią, że możliwa jest skarga na bezczynność organu. Stanowiska w tej kwestii są podzielone.

1. Postępowania uproszczone/szczególne

Są jego trzy rodzaje, to zależy od przyczyny i podmiotu, który może o to wnioskować.

1. Art. 119 pkt. 1 – tutaj sąd może działać z urzędu, sąd może taką sprawę skierować na postępowanie uproszczone, odbywa się ono na posiedzeniu niejawnym, które nie powoduje opóźnień. To się robi wówczas, gdy decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności lub wydane z naruszeniem prawa będących podstawą do wznowienia. Czyli jeżeli sąd od razu widzi, że są przesłanki do stwierdzenia nieważności lub przesłanki wznowienia, to kieruje sprawę na posiedzenie niejawne w składzie 1 sędziego. Jeżeli sędzia bada i stwierdzi, że nie ma przesłanek – i wtedy kieruje sprawę na rozprawę. Bo tutaj może wydać rozstrzygnięcie tylko wtedy, gdy stwierdzi nieważność lub wznowienie. Czyli tutaj sprawa kończy się albo wyrokiem, albo musi iść na rozprawę.

2. Art. 119 pkt. 2 - na wniosek strony, gdy strona chce szybko załatwić sprawę, warunkiem jest to, że pozostał strony w ciągu 14 dni nie zażądają przeprowadzenia rozprawy. To jest najlepszy sposób na przyśpieszenie postępowania przed sądem administracyjnym. Istnieje tylko ten jeden warunek nie zgłoszenia przez pozostałe strony żądania przeprowadzenia rozprawy.

3. Kiedy zachodzi sytuacja z art. 55 §2 – kiedy organ nie przekazał skargi sądowi, mimo wymierzenia grzywny i można sprawę rozpoznać na podstawie odpisu skargi. Wtedy o tym decyduje jeden sędzia na posiedzeniu niejawnym – bez udziału strony – i na tym polega to uproszczenie.

1. W sprawie odtworzenia akt zaginionych lub zniszczonych – p. prof. już nam je daruje

2. W sprawie przyznania prawa pomocy – będzie omawiane przy opłatach i kosztach.

3. W sprawie wymierzenia organowi grzywny

Może dotyczyć 3 przypadków:

1. Sytuacja przewidziana w art. 55 §2 - Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi, mimo wymierzenia grzywny. Sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

2. Art 112, jeżeli organ uchyla się od postanowienia sądu, sąd mu coś nakazał, a on się uchyla od tego. W razie uchylania się organu od zastosowania się do postanowienia sądu podjętego w toku postępowania i w związku z rozpoznaniem sprawy, sąd może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6. Przepisy art. 55 § 1 i 3 stosuje się.

3. Kiedy chodzi o skargę (bardziej chodzi o wymierzenie grzywny niż o samą skargę) na niewykonanie wyroku sądu, na podstawie art. 154 PPSA, jeżeli organ po wydaniu wyroku nie wykonuje tego wyroku – ale to jest rozumiane wąsko, stąd wynikają częste nieporozumienia. Chodzi o takie sytuacje, kiedy został wydany wyrok SA, i w nim uwzględniono skargę na bezczynność i powiedziano, że organ ma w jakimś czasie rozstrzygnąć sprawę i organ tego nie robi.

• Nie chodzi o sytuacje, gdy organ wydaje decyzję niekorzystną dla strony, tylko w ogóle nic nie robi.

• Jeżeli był wyrok uchylający lub stwierdzający nieważność, a organ milczy po tym, a powinien podjąć nowy akt, a nic nie robi. Czyli nie, że organ wydaje wyrok, który jest sprzeczny z zaleceniami sądu, tylko w ogóle nic nie robi.

Strona wtedy musi najpierw wezwać organ do wykonania wyroku, a następnie wnieść skargę żądając wymierzenia grzywny.

To są te postępowania szczególne.

1. Trzecia faza orzekania - Wydanie rozstrzygnięcia

Sąd administracyjny podejmuje orzeczenia, czyli wyroki i postanowienia, quasi-orzeczenia, czyli zarządzenia.

Wyrokiem rozstrzyga się co do istoty sprawy, rozstrzyga się też kwestie interesu prawnego, wtedy gdy dochodzi się do merytorycznego rozstrzygnięcia, bo np. uznaje się, że nie wniosła skargi osoba, która posiada interes prawny.

Postanowieniem umarza się postępowanie, odrzuca skargę, rozstrzyga się też różnego typu sprawy procesowe.

Jakie mogą zapaść rozstrzygnięcia?

Wyroki zapadają po rozprawie, dotyczą istoty sprawy, podjęte zostają większością głosów, wydawane w imieniu RP, są uzasadniane, ale nie wszystkie w I instancji – w I instancji nie uzasadnia się z urzędu wyroków oddalających skargę. Jeżeli w ciągu 7 dni od kiedy on zapadł, nie wystąpi się o uzasadnienie wyroku, to traci się prawo do wniesienia skargi kasacyjnej (mimo, że skargę kasacyjną wnosimy w ciągu 30 dni). Jeżeli wystąpimy o uzasadnienie i je otrzymamy, to mamy 30 dni od dnia otrzymania uzasadnienia na wniesienie skargi kasacyjnej. Wyroki wydawane na posiedzeniu niejawnym są uzasadniane. Wyroki uchylające, stwierdzające nieważność są zawsze uzasadniane – uzasadniamy w ciągu 14 dni. Wyroki NSA są wszystkie uzasadniane w terminie 30 dni. Strona, która nie wniosła o uzasadnienie, może otrzymać wyrok (jak o to wystąpi), ale to nie otwiera nowej drogi do żądania uzasadnienia. Może o uzasadnienie wnieść tylko w czasie 7 dni od czasu ogłoszenia orzeczenia. Ostatnia możliwość – prokurator. Tylko ta osoba, która wniosła o uzasadnienie, może wnieść skargę kasacyjną.

Postanowienia – wydawane w sprawach formalnych, nie rozstrzygają sprawy co do istotny, ale mamy też takie, które kończą postępowanie – o odrzuceniu skargi, o umorzeniu postępowaniu. Odrzucenie występuje w sytuacji przewidzianej w art. 58 PPSA i od postanowienia służy skarga kasacyjna. Umorzenie postępowania – również postanowienie kończące, następuje ono: w razie skutecznego cofnięcia skargi – skuteczne wtedy, jeżeli nie zachodzą przesłanki nieważności; w razie śmierci strony, gdy przedmiot postępowania odnosi się ściśle do osoby zmarłego; może być skutkiem zawieszenia postępowania. Mogą być takie, które nie kończą postępowania – postanowienie: w sprawie wstrzymania akty lub czynności, zawieszenia, odmowy sprostowania wyroku, w sprawie odmowie dopuszczenia kogoś jako uczestnika postępowania. Mogą dzielić się na zaskarżalne i niezaskarżalne. Postanowienia zaskarżalne mogą być skarżone skargą kasacyjną, gdy kończą postępowanie, zażaleniem, gdy przepis wyraźnie tak stanowi. Art. 194 mówi o postanowieniach, na które służy zażalenie. I są postanowienia, na które w ogóle nie służy środek prawny – jeżeli to są postanowienia WSA to one mogą być rozpatrywane przez NSA w ramach złożonej skargi kasacyjnej. Oprócz tego mamy postanowienia, które rozstrzygają spory kompetencyjne i spory o właściwość – to są postanowienia wydawane przez NSA, nie są zaskarżalne i spory rozstrzyga sąd tylko w ramach założonego wniosku i tylko NSA, to robi, tylko w formie postanowienia, i tym postanowieniem może wniosek odrzucić, jeżeli nie doszło do sporu, oddalić, gdy np. żaden z podmiotów nie jest właściwy, lub może wskazać organ właściwy do rozpatrzenia sprawy spośród tych, które toczą spór przed sądem.

Mogą być wydane zarządzenia, czyli quasi orzeczenia – mogą być zarządzeniami przewodniczącego składu, przewodniczącego wydziału, sądu. Dzielą się na zewnętrzne – kierowane na zewnątrz – co do zasady niezaskarżane, ale jeżeli przepis szczególny tak stanowi mogą służyć na nie zażalenia, np. zarządzenie o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia. Mogą być czystko wewnętrzne odnoszące się do funkcjonowanie sądu – i jeżeli są niezgodne z prawem z urzędu mogą być uchylane przez prezesa sądu.

Mogą być też uchwały.

Rozstrzygnięcia w stosunku do poszczególnych prawnych form działania – czyli jaki może być sposób zachowania sądu w stosunku do określonej formy działania.

1. Wpływa skarga na decyzję lub postanowienie:

   1. może być odrzucona – następuje wtedy, kiedy taka skarga jest np. niedopuszczalna, bez wyczerpania toku instancji, po terminie. Odrzucenie następuje postanowieniem, na które służy skarga kasacyjna.

   2. Może być umorzona – kiedy np. strona cofnie skargę lub w toku postępowania organ uchyli decyzję lub postanowienie w wyniku samokontroli. Umorzenie następuje w formie postanowienia, od którego służy skarga kasacyjna.

   3. Może być oddalona – wtedy, gdy stwierdza, że jest brak interesu prawnego przez wnoszącego skargę (z wyjątkiem spraw oczywistych, bo wtedy sąd skargę odrzuca) albo kiedy sprawę rozpatruje merytorycznie i stwierdza, że zarzuty są bezzasadne i że nie doszło do naruszenia prawa. Oddalenie następuje w formie wyroku, od którego służy skarga kasacyjna.

2. Sąd uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie – sąd przyznaje, że jest zasadna – i wtedy sąd może rozstrzygać na podstawie art. 145 ppsa:

   1. uchylić decyzję lub postanowienie w całości lub części:

      1. stwierdza naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

      2. stwierdzi naruszenie prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania,

      3. stwierdzi naruszenie innych przepisów postępowania administracyjnego poza tymi, które są w art. 145 PPSA, jeżeli mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

   2. stwierdzić nieważność w całości lub części – następuje od samego początku, kiedy zachodzą przyczyny nieważności z art. 156 lub odpowiednio z Ordynacji Podatkowej.

   3. stwierdzić niezgodność z prawem orzeczenia w całości lub części – wtedy, gdy zachodzą przyczyny w kpa lub odrębnych przepisach, a nie można stwierdzić nieważności, np. nieodwracalne skutki prawne, upływ terminu. I wtedy decyzja jest w obrocie.

3. Wpływa skarga na akty z 4 (czyli inne akty lub czynności) i indywidualne interpretacje podatkowe:

   1. można odrzucić skargę: te same przypadki – następuje to postanowieniem, na które służy skarga kasacyjna,

   2. można umorzyć sprawę – kiedy strona np. cofa skargę – następuje to postanowieniem, na które służy skarga kasacyjna,

   3. można oddalić skargę – kiedy skarga jest niezasadna; następuje to wyrokiem, na który przysługuje skarga kasacyjna.

4. Wpływa skarga na akty z 4. i sąd może stwierdzić, że strona ma rację – wtedy:

   1. uchyla akt, lub interpretację

   2. stwierdza bezskuteczność czynności i wtedy też może być orzeczenie merytoryczne.

5. Akty prawa miejscowego:

   1. sąd może odrzucić –np. kiedy nie wezwano wcześniej do usunięcia naruszenia prawa wcześniej; w formie postanowienie, od którego służy skarga kasacyjna,

   2. sąd umarza – kiedy akt uchylono, a nie wywoływał określonych stosowanych skutków. Umarza się postanowienie, na który przysługuje skarga kasacyjna.

   3. Sąd oddala – gdy sąd uważa, że akt prawa miejscowego nie narusza prawa. Oddalenie następuje wyrokiem, na który służy skarga kasacyjna.

6. Sąd uwzględnia skargę na akta prawa miejscowego – uwzględniając skargę na akt prawa miejscowego, sąd stwierdza jej nieważność (skargi) od samego początku. Stwierdzenie nieważności następuje w formie wyroku, od którego przysługuje skarga kasacyjna.

7. Skarga na inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, te które nie są aktami prawa miejscowego – sąd:

   1. Może odrzucić – gdy np. nie wezwano. Czyni to postanowieniem, na które przysługuje skarga kasacyjna.

   2. Może nastąpić umorzenie – np. gdy nastąpi wycofanie skargi. Umorzenie w formie postanowienia, na które służy skarga kasacyjna.

   3. Może oddalić – np. gdy sąd stwierdza, że nie ma naruszenia prawa. Oddalenie skargi następuje wyrokiem, od którego służy skarga kasacyjna.

8. Skarga na inne akty j.s.t. zostaje uwzględniona – sąd wydaje 2 orzeczenia, może:

   1. stwierdzić nieważność - uchylenie skutków następuje od samego początku;

   2. stwierdzić, że akty zostały wydane z naruszeniem prawa – uchylenie następuje z momentem, kiedy wyrok sądu staje się prawomocny.

Przy aktach prawa miejscowego – można w nieskończoność nieważność, przy innych, nie będących aktami prawa miejscowego – nieważność do roku, a potem stwierdzenie niezgodności z prawem, co oznacza w istocie uchylenie aktu.

1. Skarga na akt nadzoru. Co robi sąd? Po pierwsze akt nadzoru musi stać się prawomocny. Sąd może:

   1. odrzucić – następuje postanowieniem, na które służy skarga kasacyjna,

   2. oddalić – np. gdy skarga jest niezasadna – w formie wyroku, od którego przysługuje skarga kasacyjna,

   3. umorzyć – np. gdy nastąpiło skuteczne cofnięcie skargi – następuje to postanowieniem, na które służy skarga kasacyjna.

2. Gdy skarga na akt nadzoru została wniesiona skutecznie:

   1. Sąd uchyla – art. 148 - nie ma tu nieważności. Uchylenie aktu nadzoru następuje w formie wyroku, na który służy skarga kasacyjna.

3. Bezczynność. Sąd nie może zastąpić ją rozstrzygnięciem.

   1. Sąd zobowiązuje do dokonania czynności, stwierdza czy to miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. I tak samo:

      1. Odrzuca,

      2. umarza,

      3. i inne dalsze rozstrzygnięcia

Na mocy przepisów szczególnych mogą być bardziej skomplikowane orzeczenia, np. przy referendum – wyrok sądu może zastępować uchwałę referendalną