POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE- wykład 1
Działalność administracji publicznej musi podlegać kontroli:
kontrola zewnętrzna - to taka kontrola, która jest sprawowana przez podmioty znajdujące się po za strukturą administracji, przez podmioty niezależne od administracji np. NIK, sądy, prokuraturę
kontrola wewnętrzna- to taka kontrola, która jest sprawowana przez uprawnione do tego podmioty czy też komórki organizacyjne, w zakresie działania, których znajdowały się uprawnienia kontrolne.
Kontrola zewnętrzna może być sprawowana przez sądy:
kontrolę administracyjną sprawują sądy powszechne
kontrolę taką sprawują sądy szczególne powołane do jej sprawowania.
Sądy powszechne a sądy administracyjne
Sądy administracyjne są z natury rzeczy powołane do kontroli administracji.
Sądy powszechne sprawują tę kontrole przy okazji, z uwagi na obowiązujące unormowania prawne:
Np. 1. grupa- orzecznictwo ZUS- owskie →pozew do sądu okręgowego pracy i ubezpieczeń zdrowotnych / sąd jako organ adm.
2. grupa- orzeczenia o stopniu niepełnosprawności→ przysługuje (art.134 KPA)skarga do sądu powszechnego / sąd okręgowego pracy i ubezpieczeń zdrowotnych / sąd jako organ adm.
Sytuacje prawne
Francja
Sądownictwo administracyjne zostało utworzone we Francji w okresie Wielkiej rewolucji Francuskiej, został utworzony organ- Rada Stanu- pierwotne była częścią władzy wykonawczej była integralną częścią szeroko rozumianej adm. i organ ten powołany był do kontroli rozstrzygnięć podejmowanych przez administrację.
W okresie Rewolucji Francuskiej dokonano wyraźnego rozgraniczenia podziału na prawo prywatne i prawo publiczne. W tym, co zostało zaliczone do prawa prywatnego miały zajmować się sądy powszechne, natomiast problemami łączonymi z prawem publicznym miały zajmować się specjalnie powołane w tym celu podmioty z Radą Stanu na czele.
Dopiero 1872 roku Rada Stanu usamodzielniła się w tym znaczeniu, że stała się niezależną od administracji. Funkcjonowanie Rady Stanu stało się inspiracją dla stworzenia części ogólnej prawa adm. i legło u podstaw stworzenia wielu pojęć i konstrukcji występujących w prawie adm.
We współczesnej Francji działają Departamentalne Trybunały Administracyjne, a od reformy z 1989 roku także Apelacyjne Sądy Administracyjne.
Funkcjonują jeszcze wyspecjalizowane sądy administracyjne, klasycznym przykładem są Izby Obrachunkowe → finanse podmiotów publicznych.
Niemcy
Pierwsze sądy administracyjne pojawiły się w 1863 roku w wybranych landach ( Hesja, Bawaria). Sądy te zajmowały się sprawami między obywatelem a administracją, wynikającymi ze stosunku administracyjno -prawnym. Natomiast tam, gdzie obywatel pozostawał w relacjach z administracja w oparciu o stosunki cywilno -prawne właściwe są sądy powszechne.
Sadownictwo niemieckie jest sądownictwem zawodowym łącznie z udziałem czynnika społecznego.
Sądownictwo administracyjne w Niemczech dzielimy na:
ogólne sądownictwo oraz
wyodrębniamy dwa sądy szczególne:
* w zakresie spraw socjalnych
* i finansowych
Sądownictwo administracyjne w Niemczech jest:
dwuinstancyjne
trójinstancyjne
I-instancyjny- sądy adm. (powiaty)
II- instancyjny- Wyższy Sąd Administracyjny (w landach)
III- instancyjny Federalny Sąd Administracyjny
I-inst.- sądy merytoryczne
III-inst. - sąd pełni rolę rewizji i kasacyjny.
Austria
Polska korzystała w znacznym stopniu z dorobku Austrii.
W Austrii mamy do czynienia z jednym sadem w Wiedniu-nosi nazwę Trybunału Administracyjnego, został utworzony w 1876 roku i działa do dzisiaj.
Jest to sąd jednoinstancyjny o charakterze kasacyjnym.
Zadania:
kontrola legalności orzeczeń podjętych przez administrację
Kryterium:
analogicznie do tego c w Niemczech ( stosunek adm.-prawny)
Klauzula Generalna- wszystkie sprawy podlegają temu sądowi, jeżeli leży ich stosunek adm.-prawny.
Wyjątki: w przypadku bezczynności organu administracyjnego.
Sąd może wydawać orzeczenia merytoryczne.
Skład tego sądu- sędziowie zawodowi, dobór pochodzi z trzech źródeł :
1/3 to reprezentanci środowiska sędziowskiego
1/3 to reprezentanci z organów adm. centralnej
1/3 to reprezentanci ze środowisk naukowych
Wielka Brytania
Odmienna sytuacja niż w kontynentalnym, w brytyjskim nie ma wyodrębnionego specjalnego sądu administracyjnego. Wynika to z tego, że na gruncie brytyjskim, anglosaskim nie występuje dualizm prawa (brak podziału na prawo prywatne i prawo publiczne), a system sądowy jest jeden. A zatem kontrolę administracji sprawują sądy powszechne. Przy czym rozwój administracji i obejmowanie przez administrację nowych sfer działania, nowych sfer życia społecznego, spowodowało pojawienie się instrukcji, których zadaniem jest pełnienie funkcji kontrolnych względem administracji.
Instytucje te noszą nazwę trybunałów i stanowią zaczątek wyodrębnienia się i tworzenia sądów administracyjnych w tym systemie.
Polska
Początkowo sądownictwo administracyjne rozwijało się na wzorcach sądownictwa zaborów. Po odzyskaniu niepodległości dążono do utworzenia sądu adm. Konstytucja Marcowa zakładała sądownictwo adm. jako odrębne od sadownictwa powszechnego. Sądownictwo to miało tworzyć w myśl Konstytucji: sądy adm., z Najwyższym Trybunałem Administracyjnym na czele.
W skład sądu adm. miał wychodzić czynnik zawodowy i społeczny.
3.08.1922 roku- przyjęta została ustawa o Najwyższym trybunale Administracyjnym. Ustaw ta w nikłym procencie zrealizowała postanowienia Konstytucji. Ustawa przewidywała istnienie tylko jednego sądu adm. - Trybunał Administracyjny.
Wyjątkiem: woj. śląskie, woj. wielkopolskie, woj. pomorskie z byłego zaboru pruskiego na terenie, którego były sądy adm. 3-instancyjne.
Ustawa wprowadzała sędziów zawodowych.
Najwyższy Trybunał Administracyjny- był powoływany do orzekania o legalności zarządzeń i orzeczeń organów administracji rządowej i administracji samorządowej.
Austriackie rozwiązania:
- przyjęto klauzulę generalną, że wszystkie orzeczenia i zarządzania z kazuistycznym wymienieniem spraw, które były wyłączone z pod kognicji tego sądu.
Podstawa wniesienia skargi była kontrola praw podmiotowych. Skargę mogła wnieść jedynie ta osoba, ten podmiot, kto uważał, że jego prawo podmiotowe mocą orzeczenia lub zarządzenia organu adm. zostało naruszone. NTA -orzeka w sposób kasacyjny.
W październiku 1932 roku Prezydent wydał rozporządzenie o NTA, rozporządzenia to uchyliło ustawę z 1922 roku. Rozporządzenie Prezydenta nie wprowadziło istotnych zmian w systemie sądownictwa kontroli adm. w Polsce.
NTA- jest „zakorkowane”, bardzo długi czas oczekiwania na rozstrzygnięcie skargi nawet d 5 lat.
Wprowadzono takie rozwiązania:
wprowadzono przymus adwokacki (tylko adwokat mógł złożyć sakrę, adwokat reprezentował)
podwyższono wpis do sądu
W 1939 roku- nawrót sytuacji z 1932 roku, nawał skarg do sądu adm.
Po zakończeniu II wojny światowej nie przywrócono sądownictwa administracyjnego, co prawda przedstawiciele doktryny, czynniki społeczno- polityczne uznały, że adm. działa dla obywateli.
W 1956 roku- zrzeszenie prawników, przygotował ustawę przywrócenia sądownictwa administracyjnego w Polsce. Ustawa ta została odrzucona. Na długie lata nastała ustawowa cisza. Końcówka lat 70 pozwoliła na podjęcie prac zmierzających do przywrócenia sądownictwa w Polsce.
Dnia 31 stycznia 1980 roku - ustawa o zmianie Kodeksu Postępowania Administracyjnego, jak również ustawą o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Tymi dwoma ustawami przywrócono sądownictwo administracyjne w Polsce. Sądownictwo było jednoinstancyjne i zawodowe.
Zajmowała się: (art.196§1) -20 grup spraw, na które można było wnieść skargi do sądu adm. skargę wnosiło się za pośrednictwem organu, dotyczyła skargi na niezgodność prawa, po wyczerpaniu toku danej instancji, w terminie 30 dni od wydania decyzji.
Jeden sąd w Warszawie: sąd 3-osobowy, czynnik zawodowy.
NSA- dnia 1 września 1980 roku rozpoczęcie działalności sądu.
Dnia 1 lipca 1981 roku- rozpoczęły działalność pierwsze ośrodki zamiejscowe w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu. W kieleckim, opolskim, lubelskim -nie było tam sądów.
W maju 1990 roku- reforma ustrojowa państwa, przywrócenie samorządu terytorialnego. Uległ zakres spraw podlegających kognicji tego sądu. Przyjęto klauzulę generalną wszystkie decyzje z wymienieniem, jakie sprawy są wyłączone. Dodano art. 196§2 , przewidziano możliwość rozstrzygania do SA nastąpiło wymienienie wszystkich postanowień na wszystkie postanowienia, na które przysługuje skarga czyli decyzje, wszystkie decyzje klauzula generalna:
- enumeratywnie wymienione postanowienia
- wprowadzone możliwości wniesienia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody i organów samorządu terytorialnego
- zaskarżenie aktów prawa miejscowego
- problematyka rozstrzygnięcia sporów o właściwość
W następstwie ustawy z 11 maja 1995 roku - o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, weszła w życie z dniem 1 października 1995 roku. Nie wprowadzono żadnych zmian, coraz większa liczba ośrodków zamiejscowych, kontrola.
Zmieniono zakres podmiotowy→ nowy sposób wnoszenia skarg.
Tryb→ skargi wnosiło się bezpośrednio do sądu nie za pośrednictwem organu administracyjnego, termin identyczny 30 dni, po wyczerpaniu toku.
Sądownictwo adm. było jedną nicią powiązane z sądownictwem powszechnym. W 1996 roku przyjęto ustawę, z której wynikało „od wyroku sądu adm. można było wnieść rewizję nadzwyczajną do Najwyższego Sądu”
Rewizje mógł wnieść:
Prezes NSA
Pierwszy Prezes SN
Minister Sprawiedliwości
Minister Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
!!! Uprawnienie nie przysługiwało stronie !!!
Istniało to do grudnia 2003 roku.
Dnia 2 kwietnia 1997 roku- weszła w życie Konstytucja RP, zakładała, że w ciągu 5 lat od wejścia w życie zostaną utworzone II-inst. Sądy w Polsce. Postanowienia zostały zrealizowane, ale nie do końca, zaczęły funkcjonować trochę później (okres przygotowawczy to rok 2003) Dnia 1 stycznia 2004 roku wszedł w życie Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Konstytucja zawierała kilka unormowań: w myśl postanowień Konstytucji w Polsce mamy dwa nie zależne od siebie piony sądownictwa:
Sądy Powszechne z Sądem Naczelnym na czele
Sądy Administracyjne składające się z Wojewódzkich Sądów Administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego
Między sądami powszechnymi a sądami administracyjnymi nie ma elementów wspólnych(1996 rok).
Sędziowie NSA pełnią analogiczną funkcję sędziów SN, a sędziowie WSA analogicznie do PSA.
Art. 184 wyznacza kryterium kontroli sprawowanych przez te sądy. Zgodnie z tym przepisem kontrola sądów adm. obejmuje badanie zgodności z ustawami, zarówno decyzji jak i uchwał organów samorządu terytorialnego oraz aktów prawa miejscowego.
Prezes NSA w myśl Konstytucji RP powoływany jest na 6-letnią kadencję przez Prezydenta RP i wyłaniany z 2 kandydatów ogólnego zgromadzenia NSA. Krajowa Rada Sądownictwa. Art.232- wprowadzenie sądownictwa. Nie ma punktu stycznego między sądami adm. a sądami powszechnymi.
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE- wykład 2
Sądownictwo II instancji:
Wojewódzkie Sądy Administracyjne
Naczelny Sąd Administracyjny
↕
Działają na obszarze województwa, każde województwo ma swój Sąd Administracyjny. Mamy 16 Sądów Administracyjnych ( ostatnio utworzone: Kielce, Gorzów Wielkopolski).
NSA jest sądem funkcjonującym na obszarze całego kraju (Sąd Wyższej Instancji).
Sądy Administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzygają spory kompetencyjne między organami administracji publicznej przy czym kontrola działalności administracji publicznej sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, a zatem występuje tutaj kryterium legalności. Przy czym ustawy mogą wprowadzić inne kryteria, jednakże do chwili obecnej brak jest tego typu unormowań.
W pierwszej instancji orzekają WSA, a NSA pełni funkcję odwoławczą.
Analiza Sądów Wojewódzkich.
Wojewódzki Sąd Administracyjny działa dla jednego lub więcej liczby województw.
Organy w WSA:
Prezes Sądu
Zgromadzenie Ogólne Sędziów WSA
Kolegium Sądu
Prezes WSA kieruje pracami tego sądu i reprezentuje ten sąd na zewnątrz. Prezes pełni czynności administracji sądowej i inne wynikające z przepisu prawa. W zakresie pełnienia funkcji administracji sądowej Prezes tego sądu podlega Prezesowi NSA. Obecne unormowania nie zawierają kadencyjności Prezesa WSA, jednakże w Sejmie jest projekt nowelizacji, który zakłada kadencyjność tego organu. Prezes swoje zadania wykonuje z Wiceprezesami, ilu ich jest zależy od wielkości sądu.
Prezesa i Wiceprezesów powołuje i odwołuje spośród sędziów WSA lub NSA .Prezes NSA po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia Ogólnego Sędziów WSA oraz po uzyskaniu opinii Kolegium nadrzędnego Sądu Administracyjnego. Wskazane organy przedmiotową opinie wydają w ciągu 2 miesięcy od przedstawienia kandydata. Jeżeli jest negatywna opinia Zgromadzenia, a Kolegium NSA wyrazi opinię pozytywną to wówczas Prezes NSA może danego kandydata powołać na Prezesa. Natomiast negatywna opinia Kolegium jest dla Prezesa wiążąca.
Prezes WSA jest zobowiązany raz w roku złożyć sprawozdanie z działalności Sądu. Prezes przewodniczy posiedzeniom Zgromadzenia danego WSA, przewodniczy pracami Kolegium Sądu.
Zgromadzenie Ogólne Sędziów tworzą sędziowie danego sądu.
Sędziom WSA może być osoba, która spełnia wymogi określone w art. 6 Ustawy:
obywatelstwo polskie, korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
jest nieskazitelnego charakteru;
ukończone wyższe studia magisterskie prawnicze w Polsce lub za granicą;
zdolny ze względu na stan zdrowia;
ukończenie 35 roku życia;
wyróżniać się wysokim poziomem wiedzy;
zatrudnienie minimum 8 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, radcy prawnego, adwokata, notariusza względnie 10 lat pozostawać w instytucjach administracji publicznej na stanowiskach związanych z tworzeniem lub stosowaniem prawa (komisje legislacyjne, zgodność projektu ustaw).
Ten wymóg nie odnosi się do doktorów habilitowanych i profesorów prawa.
Osoba, która nie spełnia tego wymogu może być powołana przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Na stanowisko może być powołana osoba, która pełniła rolę asesora minimum 2 lata. W Monitorze Polskim Prezes NSA ogłasza informację o wolnych stanowiskach sędziowskich WSA. Od momentu ogłoszenia przez 30 dni można składać dokumenty. Następnie Kolegium danego Sądu dokonuje oceny pod względem formalnym danego kandydata oraz oceny przydatności danego kandydata. Kolegium przeprowadza rozmowy z kandydatami. Przedstawiciel Kolegium przedstawia kandydata i w głosowaniu tajnym Zgromadzenie Ogólne wybiera. Nie jest to jednak wiążące. Idzie to do Krajowej Rady Sądownictwa i ona podejmuje decyzję. Nominację wręcza Prezydent RP. Wręczenie nominacji nie oznacza, że dana osoba jest sędziom, należy w ciągu 14 dni podjąć pracę aby pełnić funkcję sędziego. Kandydat, a później sędzia zobowiązany jest do złożenia oświadczenia lustracyjnego, ma ono być zgodne z prawdą. Każdy sędzia jest zobowiązany złożyć również oświadczenie majątkowe, jedno zostaje u Prezesa, a drugie do Urzędu Skarbowego. Składa się je do końca marca, za rok poprzedni.
Sędziowie są niezawiśli, tylko i wyłącznie w zakresie podejmowania rozstrzygnięć podlegają ustawą.
(Urzędnik jest związany przepisami prawa)
Sędzia jest pracownikiem i podlega kontroli administracyjnej. Przewodniczący kontroluje np. uzasadnienie, które sporządzone winno być w ciągu 14 dni.
Sędziowie nie mogą należeć do partii politycznej. Dysponują immunitetem. Nie może być pociągnięty do odpowiedzialności bez postępowania dyscyplinarnego, chyba, ze został złapany na gorącym uczynku.
Sędziom przysługuje urlop: 26 dni, po 5 latach pracy dodatkowo 6 dni i po następnych 5 kolejne 6 dni = 38 dni.
Zgromadzenie Ogólne tworzą sędziowie, nie wchodzą asesorzy.
Zadania Zgromadzenia (organ stanowiący i kontrolny).
przyjmuje sprawozdania Prezesa
wybiera Kolegium Sądu
uchwały bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby jego członków
Po ukończeniu 65 lat sędziowie przechodzą w stan spoczynku, mogą pracować do 70 lat, otrzymują 75 % wynagrodzenia.
Kolegium - ilość, kto wchodzi w skład decyduje Zgromadzenie. Kadencja Kolegium trwa 3 lata.
Zadania:
pracami przewodniczy Prezes;
opiniowanie kandydatów na sędziego, wstępne opinie;
ustalanie sposobu spraw sędziom.
Kolegium jest organem opiniodawczo - doradczym Prezesa WSA.
Sąd dzieli się na Wydziały:
Aby utworzyć Wydział musi on liczyć minimum 6 sędziów. Na czele stoi Przewodniczący Wydziału. Ile jest w danym sądzie Wydziałów zależy od liczby sędziów.
Ustawa zakłada możliwość istnienia Ośrodka Zamiejscowego.
W Wydziałach mogą być tworzone Sekcje - gdy jest duża ilość spraw.
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE- wykład 3
NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY
Organizacja sądu zbliżona jest do sądu wojewódzkiego.
Organy NSA:
Prezes NSA
Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA
Kolegium NSA
Podmiot NSA:
Sąd Dyscyplinarny
Prezes NSA
Jest wybierany przez Prezydenta RP na 6-letnią kadencję.
Procedura wyłonienia Prezesa NSA: na wstępie Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA wybiera 2 kandydatów, które przedstawia prezydentowi, a Prezydent RP wybiera 1 z tych 2 kandydatów ( obecnie prof. Janusz Trzciński)
Zadania Prezesa NSA:
stoi na czele sądu NSA i kieruje jego pracami jak, również reprezentuje ten sąd na zewnątrz
jest przełożonym wszystkich sędziów NSA jednak, że nie w ramach swoich uprawnień w sferę zastrzeżoną dla niezawisłości sędziowskiej
w chodzi w skład KRS
uprawnienie związanie z zapewnieniem sprawnego funkcjonowania NSA i Sądów Administracyjnych, w ramach tych uprawnień wydaje zarządzenia, które są aktami prawa wewnętrznie obowiązującego. Regulacja tymi aktami (kwestie dotyczące zasad biurowości)
określa stanowiska i kwalifikacje kadr zatrudnionych w sądzie
wydaje urzędowy zbiór orzeczeń sądowych
mianowanie asesorów asesorów WSA
tworzy i znosi wydziały w izbach NSA jak również, w kancelarii Prezesa NSA i w biurze Orzecznictwa tego sądu
powoływanie przewodniczących wydziałów, jak również zastępów wydziałów
odpowiada za jednolitość orzecznictwa (biuro orzecznictwa- przygotowuje wyroki), prezes tego sądu występuje do NSA do izby tego sądu o podjęcie uchwały określającej zasady orzekania w jakiejś kategorii spraw
Przygotowuje budżet NSA i Sądów Administracyjnych, jeden z nielicznych Podmiotów w Polsce, który sam opracowuje sobie budżet
Wiceprezesi NSA
Powoływanie i odwoływanie przez Prezydenta RP na wniosek Prezesa NSA, przy czym za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.
Zadania:
stoją na czele Izb NSA, względnie innych komórek organizacyjnych tego sądu
zakres zadań realizowanych przez wiceprezesa wynika z tego co mu powierzy Prezes NSA
kadencja wiceprezesa połączona jest z bytem Prezesa NSA
Trzy Izby NSA: (art.39 p.u.s.a.)
Izba Finansowa
Izba Gospodarcza
Izba Ogólno -Administracyjna
Zakres zadań poszczególnych Izb wyznaczonych jest w sposób normatywny, aby zmienić zakres niezbędna jest nowelizacja ustawy.
Zadania Izby Finansowej:
Nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach:
zobowiązań podatkowych
i innych świadczeń pieniężnych do których mają zastosowanie przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych
Zadania Izby Gospodarczej
Nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach:
działalności gospodarczej
ochrony własności przemysłowej
budżetu
sprawy dewizowe
papierów wartościowych
bankowości
ubezpieczeń
ceł
cen
czy stawek taryfowych
Zadania Izby Ogólno -Administracyjnej (art.39 § 4)
w sprawach nie wymienionych w art.39 § 2i3, należą wszystkie pozostałe sprawy
wyliczenia przykładowe: budownictwo, nadzór budowlany, ochrona środowiska itp.
Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA
Organ składający się z wszystkich sędziów NSA, są zatrudnieni w NSA i w WSA, w skład wchodzą tylko Ci, którzy SA zatrudnieni w NSA (jest ich ok.95).
Sędziowie orzekają do 65 roku życia za zgodą KRS do 70 roku życia, później przechodzą w stan spoczynku.
Jest organem stanowiącym kontrolę, najważniejszy organ w NSA:
rozpatruje sprawy przełożone przez Prezesa NSA lub kolegium
przedstawi KRS kandydatów na sędziego NSA
wybiera 2 przedstawicieli do KRS
wyraża zgodę na powoływanie i odwoływanie Prezesa i Wiceprezesów NSA
wybiera skład kolegium NSA na 3-letnia kadencję
co roku przedstawia sprawozdanie Prezesowi NSA z działalności sądu
podejmuje rozstrzygnięcia w formie uchwał, głosowania jawne, tajne- dotyczące spraw personalnych- personalnych myśl bezwzględnej większości głosów.
Kolegium NSA
Organ doradczy, opiniodawczy Prezesa NSA, a gdy przepis tak stanowi jest to organ współdecydujący, współdziałający.
Zajmuje się określeniem, podziału czynności, w NSA jak również określa zasady przydziały spraw poszczególnym sędzim
Przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA opinie o kandydatach na sędziów
Najczęściej wyraża zgodę na utworzenie wydziału w ramach Izb NSA, oraz powołania i odwołania przewodniczącego takiego wydziału.
Sąd Dyscyplinarny- nie jest to organ NSA
Zadania:
może zawiesić immunitet sędziowski
może orzec karę
Jest II- instancyjny.
Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych upoważnieni są wszyscy sędziowie NSA z wyjątkiem osób funkcyjnych ( prezes, wiceprezes) oraz Rzecznika Dyscyplinarnego i jego zastępcy.
I-instancja- orzeka 3 sędziów
II-instancja - orzeka 7 sędziów
Biuro Orzecznictwa- komórka organizacyjna NSA
Zadania:
analiza wyroków zapadłych w WSA oraz w NSA
dokonuje analizy w zakresie jednolitości
dba o publikację wyroków
wizytacja w WSA
Kancelaria Prezesa Sądu
aparat pomocniczy (urząd)
wszystkie kwestie personalne: księgowość, itp.
PRAWO O POSTĘPOWANIU PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI
Kontrola legalności
Uchwały podjęte do 31 grudnia 2003 nie wiążą
Sędzia- jest związany ustawami
Organ- urzędnik- jest związany ustawami, uchwałami gminy, rozporządzeniami, aktami prawa miejscowego, itp.
Zakres pozytywny- jest związany ze sprawami podlegającymi kognicji sądu administracyjnego.
Zakres negatywny- wykaz spraw wyłączonych z pod właściwości sądu administracyjnego.
Zakres pozytywny-( art.3 i 4 p.p.s.a.)
art. 3 § 2 pkt 1-8
art. 4
Sądowej kontroli podlegają:
decyzje administracyjne
postanowienia wydane w przepisach art. art. 3 § 2 pkt 1-8
art.4
Na które służy zażalenie, postanowienia rozstrzygające sprawę, co do istoty.
Zażalenie- służy w tedy, kiedy przepis prawa tak stanowi:
WYJĄTEK:
art.37 KPA- bezczynność organu- nie służy skarga do sądu.
Kategorie należące do kognacji sądów administracyjnych:
1. Postępowania wydawane w trybie art. 59 § 2 KPA odmowa przywrócenia terminu, przysługuje skarga do sądu adm.
2. Postanowienie art.134 KPA- niedopuszczalność odwołania (wady przedmiotowo-podmiotowe) i uchybienia terminu (wniesienie po terminie)
3. Art. 3 § 2 pkt 3 -postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie
4. Inne niż te wymienione:
decyzje i postanowienia, akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających obowiązków przepisów prawa (np. opłaty z tytułu sprowadzanych samochodów z zagranicy (podlega to kognacji SA- uchwała)
Akty prawa miejscowego - wydawane przez organy jednostek samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej
Uchwały organów j.s.t. i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu adm. publicznej, z wyłączeniem aktów prawa miejscowego
Rozstrzygnięcia nadzorcze nad działalnością organów j.s.t. art. 96 Konstytucji RP- możliwość rozwiązani organów gminy przez Sejm
Bezczynność organów- skarga na bezczynność organu w odniesieniu do punktu 1-4. Nie przysługuje a: akty prawa miejscowego, uchwały organów, rozstrzygnięcia nadzorcze
Rozstrzygnięcie sporów o własność, wówczas, gdy między 2 spornymi organami nie ma wspólnego organu wyższego stopnia art.4 p.p.s.a
Zakres negatywny: (art.5 p.p.s.a)
Ma on charakter zamknięty
Kategorie nienależące do kognacji sądów administracyjnych:
sprawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami adm. publicznej
kwestie wynikające z podległości służbowej między przełażonym a podwładnym
sprawy odmowy mianowania na stanowisko lub powołania do pełnienia funkcji w organach adm. publicznej chyba, że obowiązek taki wynika wprost z przepisów prawa
sprawy wiz wydawanych przez konsulów
ZASADY PSTĘPOWANIA SĄDOW-ADMINISTRACYJNEGO
Zasady te pełnią funkcje służebne-inaczej niż w KPA.
Zasada szybkości (art. 7 p.p.s.a)- zasada szybkiego działania, zasada ta była brana pod uwagę przy ustalaniu zasady biurowości.
sąd winien rozpatrywać sprawę szybko możliwie na jednym posiedzeniu (sąd orzeka zaraz po rozprawie, sąd może odroczyć publikację wyroku ma na to 21 dni, dotrzymanie terminów przy skardze kasacyjnej), terminy dyscyplinują sąd
WSA- szybkość załatwienia sprawy wynosił 18-19 miesięcy, obecnie 3-4 miesiące, obecnie działają na bieżąco.
NSA- szybkości załatwiania spraw wynosi obecnie15-18 miesięcy, wcześniej do roku.
Jeżeli sędzia nie zdąży napisać w ciągu 14 dni uzasadnienia to strona może wnieść skargę na przewlekłość działania sądu.
Zasada jawności- zasada ta jest powszechnie obowiązująca z ograniczeniem
sędzia może wyłączyć jawność ze względu na ochronę najważniejszych wartości
na rozprawach przed sądem administracyjnym mogą brać udział osoby pełnoletnie
Każdy może przyjść na salę, jeżeli nie ma wyłączonej jawności. Narada sędziów jest wyłączona z jawności. Udzielić wypowiedzi może Rzecznik Sądu, Przewodniczący Wydziału Informacji.
Zasada pomocy prawnej udzielanej stronie- zwłaszcza stroną występującym bez adwokata czy radcy prawnego.(ar.243-263- prawo pomocy)
Zasada ta sprowadza się do 2 aspektów:
Przyznawania prawa pomocy
Udzielanie wyjaśnień stronią występującym bez profesjonalnego pełnomocnik
Prawo pomocy obejmuje
przygnanie radcy prawnego bądź adwokata
względnie na zwolnieniu z kosztów sądowych
Pomoc osobą, stroną bez adwokata, sąd w myśl art.6 p.p.s.a- zobowiązany do informowania stron i uczestników postępowania o ich sytuacji prawnej i przysługujących im uprawnieniach.
Wniosek o wstrzymanie decyzji (wyroku) jeżeli radca lub adwokat nie uzasadni wniosku, sąd oddala wniosek.
Podmioty postępowania sądowo- administracyjnego (art.12)
Wymieniamy z jednej strony sąd, przed, którym toczy się postępowanie, wymieniamy strony i uczestników postępowania.
Sąd
II- instancji -orzeka NSA
I -instancji -orzeka WSA
NSA orzeka w sprawach:
Rozstrzyganie środków odwoławczych od orzeczeń WSA (rozpatrywanie zażaleń i skarg kasacyjnych)
Podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywoływało rozbieżność.
Podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie. (skład NSA może wystąpić do składu rozstrzyganego 5, 7 sędziów lub do całej izby w konkretnej sprawie-uchwała)
!!! spory o własność rozstrzyga tylko NSA!!!
Wszystkie pozostałe sprawy należą do kompetencji WSA (art.3 p.p.s.a.)
Właściwości miejscowe:
właściwość sądu wyznaczana jest właściwością organu administracji publicznej (jeżeli organ ma siedzibę w Warszawie sądem właściwym jest sąd w Warszawie )
Wyjątki:
są określone w rozporządzeniach Prezydenta RP
np. rozporządzenie z 2004 roku -regulujące kwestię kombatantów-miejsce zamieszkania osoby,
rozporządzenie z 28.08.2008 roku -sprawy dotyczące informacji podatkowych- Urzędy Skarbowe, ubezpieczenia społeczne- ZUS,KRUS,sąd powszechny wg miejsca zamieszkania.
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE- wykład 4
WSA- orzeka w składzie 3 osobowym, chyba, że przepis prawa będzie stanowił inaczej wówczas, gdy:
sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym- w tedy w składzie 1 sędziego
podejmuje rozstrzygnięcia w ramach trybu uproszczonego lub w drodze mediacji- w tedy w składzie 1 sędziego
3- osobowy skład w kwestiach wyłączenia sędziego.
Zarządzeni wydaje przewodniczący wydziału lub sędzia.
NSA- orzeka w składzie 3 osobowym, a na posiedzeniach niejawnych w składzie 1-osobowym, a może wystąpić sytuacja, kiedy NSA orzeka 7 sędziów- jeżeli 3 osobowy skład wystąpi o poszerzenie składu ( sprawy złożone i trudne)
Wyznaczenie składu następuje w dwojaki sposób:
przez przewodniczącego wydziału - każdy sędzia ma przypisane sprawy
względnie w drodze losowania- kiedy sprawa wraca z NSA z pominięciem tych, którzy już orzekli w tej sprawie
Przewodniczący wydziału na 2 miesiące do przodu przygotowuje harmonogram orzekania spraw i kompletuje składy sędziowskie na poszczególne sesje.
Wyłączenie sędziego:
związane jest z gwarancjami bezstronności sądu, sąd musi być bezstronny,
Mamy odczynienia z przesłankami obligatoryjnymi- wyłączenie obowiązkowe, wyłączany z uwagi na okoliczności fakultatywne, ( kiedy wystąpi o to sam sędzia, względnie strona prowadzonego postępowania)
Art.18 p.p.s.a.- wyłączenia sędziego
okoliczności fakultatywne
Jeżeli zachodzi wątpliwość, co do bezstronności sędziego. Strona zgłasza wniosek o wyłączenie sędziego bądź sędziów, sędziowie, których ten wniosek dotyczy składają oświadczenie, co do występowania przesłanek uzasadniających wyłączenie, a wylosowany skład orzeka czy wyłączyć czy nie wyłączyć.
Jeżeli sędziowie stwierdzą, że nie zachodzą przesłanki o wyłączenie to go nie wyłączają.
Na to postanowienie służy zażalenie do NSA.
Zdolność sądowa i procesowa
zdolność sądowa- możliwość uczestniczenia, bycie stroną w postępowaniu sądowo- administracyjnym. Zdolność ta przysługuje wszystkim podmiotom, którym prawo administracyjne taką zdolność przyzna.
zdolność procesowa- możliwość aktywnego udziału, możliwość uczestnictwa w postępowaniu.
Uczestnicy w postępowaniu sądowo- administracyjnym:
strony- jest organ, który wydał decyzję oraz podmiot, który kwestionuje dane rozstrzygnięcie
uczestnicy na prawach strony
W postępowaniu w WSA można dopuścić uczestników na prawach strony:
prokurator
Rzecznik Praw Obywatelskich
organizacje społeczne
inna osoba, która nie brała udziału w postępowaniu jednak wynik tego postępowania dotyczy jej interesu
Na to postanowienie służy zażalenie.
Pełnomocnicy (art. 34 i art. 35)
Pełnomocnikiem może być:
adwokat
radca prawny
Rzecznik Patentowy
Doradca Podatkowy
inny skarżący lub uczestnik postępowania
rodzice, małżonkowie, rodzeństwo lub zstępni strony
osoby pozostające w stosunku przysposobienia, a także inne osoby jeżeli przepisy tak stanowią
Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.
Rodzaje pełnomocnictwa:
ogólne do prowadzenia spraw
do wykonywania określonych czynności
Pełnomocnictwo ma być udzielne na piśmie i dołączone do akt sprawy, ustnie do protokołu.
Pełnomocnictwo trwa tak długo aż do końca sprawy albo do momentu aż nie zostanie wypowiedziane.
Wypowiedzenie pełnomocnictwa obowiązuje od dnia jego doręczenia sądowi z tym, że adwokat lub radca prawny jest zobowiązany do działania przez okres jeszcze 2 tygodni, chyba, że mocodawca zwolni go z tego.
Jeżeli strona umrze, względnie utraci pełną zdolność do czynności prawnych to pełnomocnik działa do momentu zwieszenia postępowania.
Pisma procesowe:
Pismo procesowe- jest pojęciem ogólnym i obejmuje swoim zakresem wnioski i oświadczenia strony. Każde pismo procesowe musi spełniać określone prawem wymogi, nie spełnienie wymogów formalnych uniemożliwia nadanie temu pismu dalszego biegu.
Uzupełnienie braków w piśmie, pismo idzie dale, jeżeli braki nie zostaną uzupełnione to nie będzie rozpatrywane.
Wymogi:
Każde pismo strony powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
12