UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI

WYDZIAŁ EKONOMII I ZARZĄDZANIA

KIERUNEK: Bezpieczeństwo Narodowe

INSTYTUCJE BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP

Wykonały:

Paulina Patelska

Paulina Polaków

Prowadzący:

dr inż. Grzegorz Nakielski

Zielona Góra 2013r.

Spis treści:

1. Wprowadzenie.

2. Siły Zbrojne- wstęp.

3. Rodzaje Sił Zbrojnych.

4. Formacje policyjne.

5. Służby specjalne.

6. Służby ochronne.

7. Służba więzienna.

8. Straże.

1. Wprowadzenie

W temacie „ Instytucje bezpieczeństwa narodowego RP” omówione zostanie pojęcie bezpieczeństwa, rozumiane jako wolność od różnorodnych zagrożeń, które jest jednym z egzystencjalnych potrzeb każdego człowieka. Główną rolę w tym zakresie odgrywają instytucje bezpieczeństwa narodowego znajdujące swoje umocowanie zarówno w Konstytucji, jak również w ustawodawstwie zwykłym. Podstawowym zamierzeniem niniejszej prezentacji jest próba kompleksowego przestawienia spojrzenia na powyższe instytucje w możliwie przystępny i przejrzysty sposób.

1. SIŁY ZBROJNE- wstęp.

Siły Zbrojne RP to podstawowy element obronności państwa przeznaczony do ochrony i obrony jego interesów wykorzystywany jako czynnik odstraszania, wymuszania i utrzymywania pokoju, lub z w razie konieczności do prowadzenia walki zbrojnej. Ze względu na charakter prowadzonych działań i strukturę organizacyjną dzielą się na : wojska operacyjne i obrony terytorialnej. Ze względu na środowisko i rodzaje sił zbrojnych, na wojska: lądowe, siły powietrzne i marynarkę wojenną. W skład sił zbrojnych wchodzi : Sztab Generalny (organ planowania wykorzystania sił zbrojnych) oraz w czasie wojny : Naczelne Dowództwo.

FUNKCJE SIŁ ZBROJNYCH:

• Zapobieganie powstaniu zagrożeń oraz ich ograniczenie,

• Obrona bytu narodowego i państwowego w warunkach skonkretyzowania się tych zagrożeń ,

• Zapewnienie nienaruszalności terytorium państwa,

• Zapewnienie suwerenności państwowej rozumianej jako wyłączność w zakresie,

• egzekwowania prawa na jego terytorium.

CELE POŚREDNIE SIŁ ZBROJNYCH:

• Wsparcie polityki i obrona interesów państwa na arenie międzynarodowej środkami militarnymi,

• Realizacja zobowiązań międzynarodowych i sojuszniczych w zakresie użycia sił zbrojnych,

• Udział w obronie praworządności, porządku publicznego i trwałości państwa,

Jest to wyspecjalizowany element systemu obronności państwa oaz główny obok dyplomacji instrument realizacji strategii bezpieczeństwa RP. Siły Zbrojne utrzymują w gotowości niezbędny potencjał środków wojskowych do przeciwdziałania lub usuwania przyczyn i skutków zewnętrznych lub wewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa a więc wydzielają potencjał do zintegrowanej struktury wojskowej NATO. Będą też uczestniczyć w operacji kryzysowych UE zgodnie z deklaracjami politycznymi państwa oraz w ramach ONZ i OBWE.

SIŁY ZBROJNE ZAPEWNIAJĄ:

• Ochronę niepodległości i niepodzielności terytorium Polski,

• Bezpieczeństwo i nienaruszalność granic,

• Wsparcie polityki zagranicznej i żywotnych interesów państwa na arenie międzynarodowej,

• Pomoc organom administracji publicznej w reagowaniu na zagrożenia pozamilitarne,

• Wsparcie operacji antyterrorystycznych i ratowniczych .

ZADANIA SIŁ ZBROJNYCH:

• Zadania obronne- odparcie agresji na terytorium Polski lub innego państwa sojuszniczego,

• Zadania reagowania kryzysowego- także w ramach misji międzynarodowych,

• Zadania stabilizacyjne i prewencyjne- w czasie pokoju,

• Zadania związane z występowaniem zagrożeń pozamilitarnych- klęski żywiołowe , katastrofy.

3. RODZAJE SIŁ ZBROJNYCH

1. Wojska Lądowe

2. Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej

3. Marynarka Wojenna

4. Formacje specjalne

W ramach ww. wojsk utrzymuje się stale wojska o wysokich stopniu gotowości do działania, które są zdolne do szybkiego reagowania na każdy rodzaj zagrożeń w warunkach pokojowych czy zagrożenia. Pozostała część sił zbrojnych to wojska o zróżnicowanych stopniu gotowości, które służą do wspierania i kontynuowania prowadzonych już operacji, do włączania się w działania wojenne potrzebują określonego czasu na przygotowanie. Wszystkimi wojskami dowodzą Dowództwa Rodzajów SZ.

Wszystkie wojska sił zbrojnych dzielą się na:

• Wojska operacyjne- przygotowane są do wydzielenia w razie potrzeby i podporządkowania dowództwo NATO gdzie działają w jednostkach wielonarodowych poza granicami Polski.

• Wojska obrony terytorialnej- pozostają pod dowództwem narodowym i przeznaczone są do działań na terytorium Polski

Wg stanu z 01.10.2000r. struktura zatrudnienia żołnierzy w rodzajach Sił Zbrojnych wynosiła:

• Wojska Lądowe- 66%

• Wojska Lotnicze- 22%

• Marynarka Wojenna- 8%

• pozostałe rodzaje wojsk- 4%

Ad.1) WOJSKA LĄDOWE

Ich zadaniem jest obrona terytorium kraju przed atakiem lądowo- powietrznym w każdym rejonie kraju, na każdym kierunku i wypadku każdej formy militarnego zagrożenia. Podstawą ich struktury są związki taktyczne, oddziały i pododdziały zorganizowane w korpusy narodowe i wielonarodowe. Wśród nich wyróżniamy :

* Wojska Zmechanizowane i Pancerne

* Wojska Rakietowe i Artyleria

* Wojska Obrony Przeciwlotniczej

* Wojska Inżynieryjne

* Wojska Obrony Przeciwchemicznej

* Wojska Rozpoznania i Walki Radioelektronicznej

* Wojska Łączności i Informatyki

* Wojska Aeromobilne

* Jednostki Międzynarodowe

Wojska Lądowe przeznaczone są do zapewnienia obrony przed atakiem lądowo-powietrznym w dowolnym rejonie kraju, w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego. Mają również za zadanie wspieranie innych rodzajów sił zbrojnych przez zwalczanie infrastruktury naziemnej sił powietrznych i morskich oraz środków napadu powietrznego przeciwnika. Mogą także zajmować, utrzymywać, kontrolować lub osłaniać pewne obszary, jak też przebywać tam przez długi okres czasu, demonstrując swoją obecność. Wojska lądowe dysponują własnym szkolnictwem wojskowym, chorążych i podoficerów. Posiadają system logistyczny zabezpieczający proces szkolenia pokojowego, funkcjonowania jednostek wojskowych oraz ich przygotowania do prowadzenia działań bojowych.

Ad 2) WOJSKA LOTNICZE I OBRONY POWIETRZNEJ

Przeznaczone do obrony przestrzeni powietrznej RP i są fundamentem polskiego systemu obrony powietrznej, który to zintegrowany jest z systemem obrony powietrznej NATO. Wśród nich wyróżniamy:

* Wojska Lotnicze
* Wojska Obrony Przeciwlotniczej
* Wojska Radiotechniczne

PODSTAWOWE ZADANIA :

• obrona polskiej przestrzeni powietrznej,

• niszczenie celów powietrznych, naziemnych i nawodnych,

• prowadzenie rozpoznania,

• transport ludzi i sprzętu.

Zadania realizowane przez lotnictwo transportowe sprawiają, że działa ono na korzyść całych Sił Zbrojnych RP. Poszczególne typy samolotów i śmigłowców przystosowane są do przewozu na dalekie, średnie i bliskie odległości ludzi, sprzętu bojowego, uzbrojenia i wyposażenia osobistego żołnierzy.

Ad 3) MARYNARKA WOJENNA

Przeznaczona do obrony morskiej granicy państwa i sfery odpowiedzialności sojuszniczej , ochrony żeglugi i interesów gospodarczych Polski na morskich akwenach, ochrona wybrzeża. Marynarka zapewnia przestrzeganie jurysdykcji polskiej na wodach wewnętrznych, terytorialnych i w sferze ekonomicznej. Wyróżniamy:

*3 Flotylle Okrętów im. kmdr. Bolesława Romanowskiego
* 8 Flotylle Obrony Wybrzeża im. wiceadm. K. Porębskiego
* 9 Flotylle Obrony Wybrzeża im. kontradm. W. Steyera
* Brygada Lotnictwa MW im. kmdr.por.pil. K. Trzasko- Durkiego
* jednostki i służby zabezpieczenia: jednostki brzegowe, służba hydrograficzna, jednostki ratownictwa morskiego

Ad 4) FORMACJE SPECJALNE

Służą w nich komandosi, żandarmi oraz żołnierze Wojskowych Służb Informacyjnych i Kompanii Reprezentacyjnej WP w jednostkach pozostających poza struktura dowodzenia rodzajów sił zbrojnych:

• Żandarmeria Wojskowa (podlega Ministrowi Obrony Narodowej)

• Wojskowe Służby Informacyjne (podlegają MON)

• wojska specjalne

• obrona terytorialna

• Dowództwo Garnizonu Warszawa

4. FORMACJE POLICYJNE

Umiejscowienie Policji w systemie bezpieczeństwa RP wynika z jej przeznaczenia i zadań określonych w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji.

Policja jest umundurowana i uzbrojoną formacją służącą społeczeństwu przeznaczoną do jego ochrony i utrzymywania bezpieczeństwa oraz porządku publicznego.

ZADANIA POLICJI:

• Ochrona życia ludzi i mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,

• Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego

• Inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń

• Współdziałanie w organami państwowymi samorządowymi i organizacjami społecznymi w zakresie ww.

• Wykrywanie przestępstw i wykroczeń – ściganie ich sprawców

• Kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych

• Nadzór nad strażami miejskimi i wydawanie zezwoleń na posiadanie broni

• Prowadzenie akcji kurierskiej na potrzeby mobilizacyjne sił zbrojnych RP ( w przypadku wprowadzenie wyższych stanów gotowości obronnej państwa

• Obowiązek zapewnienia łączności i obiegu poczty specjalnej na potrzeby naczelnych i terenowych organów władzy ( wyższy stan gotowości obronnej państwa)

• Udział w ochronie obiektów o szczególnym znaczeniu ( wyższy stan gotowości)

• Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego w czasie ewakuacji ludności ( wyższy stan gotowości )

Podział na okręgi policyjne został ściśle dostosowany do zasadniczego podziału terytorialnego kraju. Zasadniczymi jednostkami organizacyjnymi były:

• Komenda Główna ( na czele Policji stoi Komendant Główny Policji podległy ministrowi do spraw wewnętrznych, powoływany przez Premiera na wniosek MSWiA.

• Komendy wojewódzkie (komendant wojewódzki)

• Komendy powiatowe (komendant powiatowy (miejski) )

• Komendy miejskie

• Komisariaty i posterunki

Podział Policji na komórki organizacyjne w służbie kryminalnej:

• Kryminalna,

• Operacyjno- Rozpoznawcza,

• Dochodzeniowo- Śledcza

• Techniki Operacyjnej

• Obserwacji Werbunków

• Techniki Krymininalistycznej

• Inne

Podział Policji na komórki organizacyjne w służbie prewencyjnej:

• Prewencji

• Prewencji kryminalnej

• Profilaktyki społecznej

• Wykroczeń

• Wywiadowcza

• Inne

Podział Policji na komórki organizacyjne w służbie wspomagającej:

• Inspektorat komendanta lub inspekcji, kontroli, skarg i wniosków, prawna, kadr, spraw osobowych, psychologów, finansów i inne

W skład Policji wchodzi również policja sądowa, której zakres zadań określa w drodze rozporządzenia MSWiA w porozumieniu w Ministrem Sprawiedliwości.

W skład Policji wchodza również inne samodzielne jednostki organizacyjne: Wyższa Szkoła Policji, Ośrodki Szkolenia, Szkoły Policyjne, Wyodrębnione Oddziały Prewencji, Pododdziały terrorystyczne i jednostki badawczo rozwojowe.

Podsumowując, podstawowe zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa obywateli realizowane są przez Policję.

5. SŁUŻBY SPECJALNE

Służby specjalne – ogólna nazwa opisująca instytucje, które prowadzą działania operacyjno-rozpoznawcze o charakterze niejawnym wewnątrz kraju. Domeną służb specjalnych jest pozyskiwanie i ochrona informacji kluczowych dla zapewnienia wewnętrznego bezpieczeństwa państwa. W państwach demokratycznych działania służb specjalnych wymykają się niekiedy spod kontroli organów nadzorczych. Kontrowersje budzą niektóre techniki stosowane przez służby specjalne, szczególnie te niedozwolone przez prawo ich państwa macierzystego, jak przekupstwo, szantaż, tortury, skrytobójstwo oraz nielegalny handel bronią i narkotykami. Praktyki te są niekiedy usprawiedliwiane ochroną interesów państwa i jego obywateli i dotyczą służb specjalnych zarówno krajów demokratycznych (np. tortury więźniów CIA), jak i reżimów dyktatorskich (np. likwidacja opozycjonistów przez radzieckie KGB).

Służby specjalne można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

1. służby informacyjno-wywiadowcze – których podstawowym zadaniem jest pozyskiwanie cennych informacji o strategicznym znaczeniu oraz czasami dezinformowanie analogicznych służb wrogich państw. Służby informacyjno-wywiadowcze prowadzą m.in.

   • wywiad wojskowy – polegający na gromadzeniu i przetwarzaniu informacji wywiadowczych dotyczących obcych sił zbrojnych przez służbę opartą na strukturze militarnej

   • wywiad polityczny – gromadzenie przez daną agencję informacji dotyczących sytuacji politycznej, poszczególnych państw lub ugrupowań

   • wywiad wewnętrzny – działalność wywiadowcza prowadzona wobec przedmiotów krajowych, których działalność stwarza sytuację zagrażającą bezpieczeństwu wewnętrznemu państwa

   • wywiad techniczny – działalność wywiadowcza prowadząca do zdobycia materiałów z obcych źródeł, dotyczących wyposażenia technicznego i możliwości technicznych danego państwa

   • wywiad operacyjny – gromadzenie danych wywiadowczych następnie wykorzystywanych w planowaniu operacyjnym na poziomie regionalnych teatrów działań wojennych

   • wywiad parapsychologiczny – gromadzenie danych wywiadowczych za pośrednictwem (pomocą), osób obdarzonych rzekomo zdolnościami percepcji pozazmysłowej

2. służby policyjno-prewencyjne – których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego – zarówno w sensie bezpieczeństwa osobistego obywateli danego kraju, jak i zapewnianie bezpieczeństwa i stabilności władzy.

Służby specjalne III Rzeczypospolitej:

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego od 2002 r. (ABW)
  
  ZADANIA:
  -zwalczanie terroryzmu

-kontrwywiad

-przeciwdziałanie proliferacji BMR

-zwalczanie przestępstw ekonomicznych

-zwalczanie przestępczości zorganizowanej

-zwalczanie korupcji

-ochrona informacji niejawnych

-analizy i informacje

• Agencja Wywiadu od 2002 r. (AW)

Agencja Wywiadu jest urzędem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i obsługującym Szefa Agencji Wywiadu. Agencja działa zgodnie z jego zarządzeniami, decyzjami, rozkazami, wytycznymi i poleceniami oraz pod jego bezpośrednim kierownictwem. Działalność wykonywana przez Agencję Wywiadu nie jest objęta zakresem działów administracji rządowej w rozumieniu ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, toteż bezpośredni nadzór nad nią - bez uszczerbku dla ustawowych uprawnień Szefa Agencji Wywiadu w stosunku do kierowanej przez niego Agencji - sprawuje Prezes Rady Ministrów. Szef Agencji Wywiadu jest uprawniony do tworzenia lub powoływania - w zakresie swojej właściwości i stosownie do potrzeb:

1. zespołów - o charakterze stałym lub doraźnym (np. typu zespołów zadaniowych),

2. kolegialnych organów doradczych i opiniodawczych.

Szef Agencji Wywiadu może również - w drodze zarządzenia - tworzyć, przekształcać i likwidować ośrodki szkolenia Agencji Wywiadu (w zakresie nieobjętym innymi przepisami).

ZADANIA AGENCJI WYWIADU:

- uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego;
- rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej;
- rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia;

• Centralne Biuro Antykorupcyjne od 2006 r. (CBA)

Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA) to służba specjalna powołana do zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Działa na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz 621).

Działalność CBA jest finansowana z budżetu państwa. CBA jest urzędem administracji rządowej, przy pomocy którego działa Szef CBA, będący z kolei centralnym organem administracji rządowej.

Szef CBA, najpóźniej na 2 miesiące przed końcem roku kalendarzowego, przedstawia Prezesowi Rady Ministrów do zatwierdzenia roczny plan działania CBA na rok następny.

Corocznie, do dnia 31 marca, Szef CBA przedstawia Prezesowi Rady Ministrów oraz Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych sprawozdanie z działalności CBA za poprzedni rok kalendarzowy. Szef CBA przedstawia także corocznie do dnia 31 marca Sejmowi oraz Senatowi informację o wynikach działalności CBA, z wyjątkiem informacji, do których stosuje się przepisy o ochronie informacji niejawnych.

• Służba Kontrwywiadu Wojskowego od 2006 r. (SKW)

SKW to służba specjalna, której zadaniem jest ochrona przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej. SKW jest urzędem administracji rządowej, podległym Ministrowi Obrony Narodowej. SKW utworzono z dniem 1 października 2006 r. na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego.

Szef SKW jest centralnym organem administracji rządowej i podlega Ministrowi Obrony Narodowej, z zastrzeżeniem uprawnień Prezesa Rady Ministrów lub Ministra Koordynatora Służb Specjalnych, w przypadku jego powołania.

Działalność Szefa SKW podlega kontroli Sejmu.

Funkcjonariuszem SKW może być osoba:

• posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie,

• korzystająca z pełni praw publicznych,

• wykazująca nieskazitelną postawę moralną, obywatelską i patriotyczną,

• dająca rękojmię zachowania tajemnicy stosownie do wymogów określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych,

• posiadająca co najmniej średnie wykształcenie i określone kwalifikacje zawodowe oraz zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia służby.

Informacje niejawne: Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182 poz. 1228 - zwana dalej „ustawą") wskazuje na konieczność i określa zasady ochrony informacji, których nieuprawnione ujawnienie powoduje lub może spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo jest z punktu widzenia jej interesów niekorzystne.

• Służba Wywiadu Wojskowego od 2006 r. (SWW)

Służba specjalna właściwa w sprawach ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności RP oraz bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, powołana na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2006 i podległa Ministrowi Obrony Narodowej.

SWW rozpoczęła działalność 1 października 2006. Dzień wcześniej (30 września 2006) zostały rozwiązane Wojskowe Służby Informacyjne.

Budżet SWW na 2011 r. 106.26 mln PLN .

Żołnierzem SWW pełniącym służbę w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego jest Assistant Director generał brygady Jarosław Stróżyk, NATO International Military Staff Intelligence Division. Generał brygady SWW J. Stróżyk służy na stanowisku koordynującym działania wywiadów sił zbrojnych państw członkowskich Organizancji Traktatu Północnoatlantyckiego.

• Jednostka Wojskowa GROM

Jednostka wojskowa Wojsk Specjalnych Rzeczypospolitej Polskiej, sformowana 13 lipca 1990. Istnieje kilka wytłumaczeń pochodzenia nazwy jednostki. Oficjalnie wywodzi się ją jako skrótowiec od "Grupa Reagowania Operacyjno Manewrowego". JW GROM przygotowana jest do prowadzenia szerokiej gamy operacji specjalnych: działań ratunkowych, akcji bezpośrednich, działań antyterrorystycznych, oraz kontr terrorystycznych. Zamysłem naczelnym, deklarowanym także obecnie była szeroka gama operacji ratunkowych terytoriach wrogich państw, oraz innych objętych wojną, kryzysem itd. Jej tworzenie rozpoczęto w 1990 r., dzięki pomocy Amerykanów, wykorzystując najlepsze doświadczenia zagraniczne, zwłaszcza Stanów Zjednoczonych Ameryki i Wielkiej Brytanii. Jednostka, do której można porównać JW GROM pod względem przeznaczenia, to amerykański 1st Special Forces Operational Detachment "Delta" (tzw. Delta Force).
Dowódcą JW. GROM jest płk Piotr Gąstał.

JW 2305 uczestniczyła w misjach typu policyjnego i wojskowego na Haiti, Bałkanach (kilkakrotnie), Zatoce Perskiej, Iraku, Afganistanie. Jednostka brała udział w ataku na Irak w 2003 (Bitwa pod Umm Qasr 21.3.2003).

ZADANIA JW GROM: (m.in.)

- MOOTW (ang. Military Operations Other Than War) - Operacje reagowania kryzysowego operacje wojskowe inne niż wojna, w tym tzw. Non Combatment Evacuation – sprawne, bezpieczne i szybkie ewakuowanie z rejonów objętych walkami czy niepokojami społecznymi obywateli polskich;
- CT – (Counterterrorism) - Kontr-terroryzm, czyli fizyczne zwalczanie terrorystów;
- PR – (Personel Recovery) - ewakuacja personelu z zagrożonych działaniami terenów, ambasad itp.;
- CSAR- (Combat Search and Rescue) – Prowadzenie bojowych akcji ratowniczo-poszukiwawczych np. ewakuacja lotników zestrzelonych nad terytorium przeciwnika;
- DA – (Direct Action) – Akcje bezpośrednie. Przygotowywanie zasadzek, zdobywanie, niszczenie wskazanych obiektów lub pojazdów przenoszących broń. Sabotaż na lotniskach i w portach przeciwnika. Likwidacja stanowisk dowodzenia, węzłów komunikacyjnych, łączności i energetycznych. Prowadzenie akcji dywersyjnych, paraliżujących poczynania przeciwnika (jest to m.in. minowanie terenu, powodowanie paniki);
- MS – (Military Support) – Wsparcie militarne – szkolenie wojsk sojuszniczych podczas pokoju, a w szczególności polskich formacji. Doradztwo oraz wsparcie sojuszników w czasie kryzysu i wojny;

UZBROJENIE ODDZIAŁU:

- Pistolety,
- Pistolety maszynowe,
- Karabinki automatyczne,
- Karabinki i karabinki maszynowe,
- Wielkokalibrowe karabiny maszynowe,
- Karabiny wyborowe,
- Strzelby,
- Granaty,
- Granatniki,
- Moździerze,
- Przeciwpancerne pociski kierowane,
- UAV Bezzałogowy aparat latający.

• Jednostka Wojskowa AGAT

Jednostka została sformowana z dniem 1 lipca 2011 roku, w garnizonie Gliwice. AGAT jest w założeniu lekką jednostką szturmową o charakterze powietrznodesantowym jak 6 Brygada Powietrznodesantowa, wykonującą akcje bezpośrednie w ugrupowaniu i na tyłach przeciwnika. Obecnym dowódcą JW AGAT jest płk Sławomir Berdychowski.

ZADANIA JW AGAT (główne):

- dywersja na tyłach i w ugrupowaniach przeciwnika, Typowe zadanie dla JW AGAT brzmi: "zniszczyć" lub "znaleźć i zniszczyć".
- prowadzenie działań pozorujących oraz zabezpieczających czyli branie na siebie głównego ciężaru walki z przeciwnikiem uzbrojonym w sprzęt pancerny czy wojskowe statki powietrzne

UZBROJENIE ODDZIAŁU:

- broń przeciwpancerna,
- broń maszynowa,
- broń przeciwlotnicza.

• Jednostka Wojskowa Formoza

Dawniej m. in. Morska Jednostka Działań Specjalnych - jednostka wojskowa płetwonurków bojowych. Pododdział Wojsk Specjalnych Rzeczypospolitej Polskiej. Nazwa JW 4026 pochodzi od potocznej nazwy bazy jednostki, poniemieckiej torpedowni w Gdyni-Oksywiu, nazywanej "Formoza". Nazwa jest związana z tym, że baza JW 4026 jest zbudowana na morzu jak wyspa (nie uwzględniając kładki, łączącej ją z lądem) niedaleko lądu. Aktualnym dowódcą JW. 4026 jest kmdr por. Radosław Tokarski.

UZBROJENIE ODDZIAŁU:

- Pistolety
- Pistolety maszynowe
- Karabiny automatyczne
- Karabiny maszynowe
-Karabiny wyborowe
- Granatniki
- Granaty

• Jednostka Wojskowa Nil

JW 4724 ma za zadanie prowadzić rozpoznanie i analizę rozpoznawczą, wspierać dowodzenie oraz zapewniać zabezpieczenie logistyczne Dowództwa Wojsk Specjalnych. Jednostka ta sformowana została w 2009r. Obecnym dowódcą JW Nil jest płk Mirosław Krupa.

STRUKTURA :

-Sztab
-Pion Szkolenia
-Zespół Zabezpieczenia Logistycznego
-Zespół Dowodzenia
-Zespół Wsparcia Informacyjnego

• Jednostka Wojskowa Komandosów w Lublińcu

Do 2011 roku nazywana 1 Pułkiem Specjalnym Komandosów. Obecnym dowódcą JW 4101 jest płk Wiesław Kukuła

DZIAŁANIA ZBROJNE NA TERENACH:

- Afganistanu
- Iraku
- Kongo
- Macedonii
- Pakistanu
- Syrii
- Kambodży

W Iraku żołnierze pełnili służbę w latach 2003-2008, w Afganistanie w 2004 r. i od 2007 r. do czasów obecnych. Pełnili ochronę osobistą polskich dygnitarzy m.in. Ministrów Obrony Narodowej wizytujących Polskie Kontyngenty Wojskowe np. w Iraku lub Afganistanie. Ochraniali także dowódców US Army.

UZBROJENIE ODDZIAŁU:

- Pistolety,
- Pistolety maszynowe,
- Karabinki automatyczne,
- Karabiny i karabinki maszynowe,
- Wielkokalibrowe karabiny maszynowe,
- Karabiny wyborowe,
- Strzelby,
-Wyrzutnia rakiet,
- Granaty,
- Granatniki,
- Moździerze.

6. SŁUŻBY OCHRONNE

Agencje Ochrony Mienia m.in.:

• BOR (Biuro Ochrony Rządu) jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja podległa Ministrowi Spraw Wewnętrznych, której głównymi zadaniami są ochrona obiektów i osób, które są ważne ze względu na dobro i interes państwa.

Osoby ochraniane przez BOR:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

• Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

• Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

• Prezes Rady Ministrów

• Wiceprezes Rady Ministrów

• Minister właściwy do spraw wewnętrznych

• Minister właściwy do spraw zagranicznych

• Byli Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej

• Przedstawiciele delegacji państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Obiekty ochraniane przez BOR:

• Obiekty służące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, budynki Sejmu i Senatu

• Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne

• Urzędy konsularne oraz przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej

• Inne obiekty i urządzenia o szczególnym znaczeniu

Liczba funkcjonariuszy ochraniających Prezydenta RP wynosi 12, premiera RP - 9, marszałków Sejmu i Senatu, wicepremierów, ministrów i byłych prezydentów - po 1-4; w zależności od potrzeb liczba funkcjonariuszy może zostać zmieniona. Ochrona BOR przysługuje również byłym premierom przez okres 6 miesięcy po zakończeniu sprawowania funkcji szefa rządu.

• Specjalistyczne Uzbrojone Formacje Ochronne (SUFO) - wewnętrzne służby ochrony, które są tworzone na podstawie Ustawy o ochronie osób i mienia z 1997 r.

SUFO tworzone są jako prywatne przedsiębiorstwa przez osoby, które uzyskały koncesje Ministerstwa SW na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, posiadają pozwolenie na broń palną na okaziciela, wydane na podstawie odrębnych przepisów.

Podstawowym zadaniem SUFO jest ochrona osób i mienia (ochrona obiektów, konwojowanie). Zadanie te realizują pracownicy ochrony posiadający licencję (1 lub 2 stopnia). SUFO w zakresie ochrony osób i mienia ma obowiązek współpracy z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami miejskimi. Pracownicy SUFO w ramach swej służby mają prawo do:

• legitymowania, kontroli osobistej oraz ujęcia osób,

• stosowanie siły fizycznej jako środka przymusu bezpośredniego,

• stosowanie środków przymusu bezpośredniego takich jak pałka, kajdanki, gaz obezwładniająco-paraliżujący, paralizator itp.,

• użycia broni palnej ostrej.

• Służba Celna

Organizację Służby Celnej określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm.).W myśl art. 9 ustawy organami Służby Celnej są:

1) minister właściwy do spraw finansów publicznych;
2) Szef Służby Celnej;
3) dyrektorzy izb celnych;
4) naczelnicy urzędów celnych.

Minister finansów koordynuje i współdziała w kształtowaniu polityki państwa w zakresie zadań Służby Celnej.

Szef Służby Celnej podlega ministrowi finansów. Wykonuje zadania przy pomocy:

1) naczelników urzędów celnych;
2) dyrektorów izb celnych;
3) komórek organizacyjnych w urzędzie obsługującym ministra.

Zewnętrzna struktura organizacyjna Służby Celnej została określona  w zarządzeniu Nr 30 Ministra Finansów z dnia 29 października  2009 r. w sprawie nadania statutów izbom celnym i urzędom celnym (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 13, poz. 72, ze zm.). Obejmuje ona izby celne oraz urzędy celne wraz z oddziałami celnymi.

• Służba Ochrony Lotnisk

• Obrona Cywilna Kraju

Obrona Cywilna Kraju- Obecny kształt Obrony Cywilnej w Polsce, oprócz Protokołu Dodatkowego I do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczącego ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzonego w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. 1992, Nr 41, poz. 175), który Rzeczpospolita Polska przyjęła 19 września 1991, normuje ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity, Dz.U. 2004, Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) oraz akty wykonawcze do niej.

 Zgodnie z art. 17 ust. 1 ww. ustawy centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

Zgodnie z art. 137 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity, Dz.U. 2004, Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) obrona cywilna ma na celu:

• ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;

• ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;

• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej. Formacje tworzą w drodze rozporządzenia ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) – w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

W rozumieniu Protokołu określenie "obrona cywilna" oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych wymienionych niżej zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania. Są to m.in.:

1.  służba ostrzegawcza;

2. ewakuacja;

3. przygotowanie i organizowanie schronów;

4. obsługa środków zaciemnienia;

5. ratownictwo;

6. służby medyczne, włączając w to pierwszą pomoc oraz opiekę religijną;

7. walka z pożarami;

8. wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych;

9. odkażanie i inne podobne działania ochronne

7. SŁUŻBA WIEZIENNA

Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadającą własną strukturę organizacyjną.

ZADANIA SŁUŻBY WIĘZIENNEJ:

• prowadzenie działalności resocjalizacyjnej wobec osób skazanych na kary pozbawienia wolności, przede wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczania oraz zajęć kulturalno-oświatowych;

• wykonywanie tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania karnego;

• zapewnienie osobom skazanym na kary pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religijnej;

• ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw osadzonymi w zakładach karnych i aresztach śledczych;

• zapewnienie w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa;

• wykonywanie aresztów zastosowanych na podstawie innych przepisów oraz pomocy prawnej z tytułu umów międzynarodowych.

Służba Więzienna współdziała z organami państwowymi i samorządowymi, stowarzyszeniami, organizacjami oraz instytucjami, których celem jest współudział w wykonywaniu kary, jak również z kościołami, związkami wyznaniowymi, szkołami wyższymi i placówkami naukowymi oraz osobami godnymi zaufania.

Jednostkami organizacyjnymi Służby Więziennej, zwanymi dalej “jednostkami organizacyjnymi”są:

1) Centralny Zarząd Służby Więziennej;
2) okręgowe inspektoraty Służby Więziennej;
3) zakłady karne i areszty śledcze;
4) ośrodki szkolenia i ośrodki doskonalenia kadr Służby Więziennej.

Funkcjonariusze podczas pełnienia obowiązków służbowych są uprawnieni do stosowania względem osób pozbawionych wolności środków przymusu bezpośredniego w postaci:

• użycia siły fizycznej;

• umieszczenia w celi zabezpieczającej;

• założenia kasku ochronnego;

• założenia kajdan lub prowadnic;

• założenia pasów obezwładniających lub kaftana bezpieczeństwa;

• użycia wodnych środków obezwładniających;

• użycia siatki obezwładniającej;

• użycia chemicznych środków obezwładniających;

• użycia reflektora olśniewającego;

• użycia petard;

• użycia pałek służbowych;

8. STRAŻE

Straże należą do grupy formacji uzbrojonych i umundurowanych działających na obszarze lokalnym np. straże miejskie i gminne bądź też sektorowym np. straż kolejowa, straż parków narodowych, straż leśna. Straże mają znacznie ograniczone uprawnienia w porównaniu z formacjami policyjnymi. Cechą charakterystyczną działania straży jest zapobieganie określonym zagrożeniom przy pomocy kontroli i kar pieniężnych.

OBECNIE W POLSCE DZIAŁAJĄ:

• Państwowa Straż Pożarna (, dawniej straż ogniowa – zorganizowana formacja zajmująca się prewencją i walką z pożarami oraz pozostałymi zagrożeniami (innymi niż przestępczość) dla zdrowia i życia ludzkiego, dobytku oraz środowiska naturalnego. Do zadań straży pożarnej należy także usuwanie skutków klęsk żywiołowych i katastrof.

• Ochotnicza Straż Pożarna (umundurowana, wyposażona w specjalistyczny sprzęt, organizacja społeczna, składająca się z grupy ochotników, przeznaczona w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.)

• Straż Graniczna (jednolita, umundurowana, w pełni zawodowa formacja typu policyjnego. Została powołana do życia ustawą z dnia 12 października 1990, jej funkcjonowanie rozpoczęło się 16 maja 1991 wraz z rozformowaniem Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP). Wykonuje zadania związane z ochroną granicy państwowej i kontrolą ruchu granicznego).

• Straże Miejskie i Gminne ( funkcjonują w niektórych krajach instytucja powołana w celu utrzymywania porządku publicznego i bezpieczeństwa ludzi, która podlega lokalnemu samorządowi a nie władzy centralnej. Zazwyczaj straż gminna dysponuje bardziej ograniczonymi uprawnieniami w porównaniu z policją państwową).

• Straż Parków Narodowych

• Straż Leśna (organ odpowiedzialny za ład i porządek na terenie Lasów Państwowych powołany ustawą z dnia 28 września 1991 roku o lasach. Strażnik na terenie lasu może karać mandatami oraz pozwać do sądu jako oskarżyciel publiczny. Stanowiska: starszy strażnik leśny, strażnik leśny.

• Państwowa Straż Łowiecka

• Państwowa Straż Rybacka

• Straż Ochrony Kolei (umundurowana i uzbrojona formacja działająca na podstawie ustawy o transporcie kolejowym. Do zadań Straży Ochrony Kolei należy: kontrola przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych; ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych. Straż Ochrony Kolei współdziała z Policją, Strażą Graniczną, Żandarmerią Wojskową, organami kontroli skarbowej, Służbą Celną i Inspekcją Transportu Drogowego).

Bibliografia:

1.Jan Wojnarowski „System obronności państwa”, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2005.

2.B.Wiśniewski, Z.Piątek „Współczesny wymiar funkcjonowania Straży Granicznej”, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2006, ISBN 83-89423-83-9.

3.B.Wiśniewski, Z.Piątek Współczesny wymiar funkcjonowania Policji”, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7523-092-5.

4.A.Ciupiński, A.Legucka „Podstawowe Elementy Polityki Bezpieczeństwa i Obrony Rzeczypospolitej Polskiej”, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2003.

5.K.Liedel „Transsektorowe Obszary Bezpieczeństwa Narodowego”, Wyd. Difin, Warszawa 2011, ISBN 978-83-7641-429-4.

6. http://www.skw.gov.pl/

7. http://www.aw.gov.pl/

8. http://www.abw.gov.pl/

9. http://www.cba.gov.pl/

10. http://www.sww.gov.pl/

11. http://www.zw.wp.mil.pl/pl/13.html

12. http://www.mf.gov.pl/sluzba-celna

13. http://www.ock.gov.pl/