Technologia Postaci Leków WYK

2013-01-07

Temat: Jednostkowe procesy technologiczne

Rozdrabnianie ciał stałych do postaci proszku jest jedną z najczęściej stosowanych czynności wstępnych przy sporządzaniu preparatów leczniczych

Farmakopea dzieli substancje lecznicze na:

• rozdrobnione, wielkość 5, 6- 0, 5 mm

• sproszkowane, wielkość cząstek 0, 355-0, 125 mm

• zmikronizowane, wielkość mniejsze niż 0, 125 mm

Metody zmniejszania cząstek:

• rozdrabnianie

• proszkowanie

• mikronizowanie

• wytrącanie

Wszystkie te czynności dążą do zwiększenia powierzchni substancji w stosunku do masy lub jej objętości

Żeby zmniejszyć cząstki, przemysł stosuje różne młyny:

• młyn kulowy

  • służy do drobnego i bardzo drobnego mielenia twardych i półtwardych surowców leczniczych

  • w młynach kulowych można mielić na sucho lub na mokro

  • mielenie odbywa się w zamkniętych, cylindrycznych bębnach

  • w bębnie znajdują się kule i substancja rozdrabniania

  • kule mogą mieć różną wielkość i masę

  • komora bębna jest wypełniona kulami i substancją rozdrabnianą maksymalnie w 30%

  • podczas obrotu bębna rozdrabniany materiał i kule unoszą się a następnie opadają z pewnej wysokości

  • wysokość unoszenia się kul uzależniona jest od szybkości obrotów bębna

  • opadające kule powodują rozbijanie cząstek mielonej substancji

o skuteczności mielenie w młynach kulowych decyduje:

• szybkość obrotów bębna

• ilość kul

• wielkość i masa kul

• dla mielenia z grubsza – duże kule

• dla mielenia drobnego – małe kule

• młyny kulowe pracują bezpyłowo, bo bębny są zamknięte

• w młynach kulowych można, mikronizować substancje

• można rozdrabniać substancje bardzo silne działające, drażniące skórę i błony śluzowe, uczulające

• młyn walcowy

  • rozdrabnianie następuje między dwoma lub trzema walcami (trójwalcówka)

  • walce obracają się w przeciwnych kierunkach i z różną prędkością a rozdrabniania substancja jest rozdrabniana i rozcierana

  • w trój walcówkach rozdrabnia się substancje lecznicze w postaci zawiesiny, emulsje i maści

  • trój walcówki służą nie tylko rozdrabniania, ale i do homogenizacji, czyli ujednolicania mieszaniny

• szybko-obrotowy młynek łopatkowy

  • w tym urządzeniu przeprowadzamy szybkie rozdrabnianie niewielkiej ilości substancji

  • najważniejszym elementem jest szybko obracający nożyk-łopatka

  • stopień rozdrobnienia zależy od

    • czasu pracy młynka (3-5 minut, max 20 minut)

    • rodzaju mielonego materiału

    • od ilości mielonej substancji

  • komora młynka może być wypełniona najwyżej do połowy

  • mielenie w szybko-obrotowym młynku łopatkowym należy przerywać, co 0, 5-1 minuty w celu zeskrobania proszku przylegającego do ścian komory młynka

• koloidalne homogenizatory

  • mielą tylko na mokro

  • z substancji leczniczej sporządza się zawiesinę, którą przepycha się przez szczelinę

• młyn strumieniowy

  • nie części ruchomych

  • cząstki mielonych substancji są wprowadzane w ruch wirowy powietrzem

  • rozdrabnianie cząstek zachodzi na skutek uderzania i ucierania cząstek mielonej substancji

• moździerz i pistel z porcelany

  • służy do ręcznego rozdrabniania niewielkich ilościach materiału

  • wykonane są z porcelany

  • ich wewnętrzna powierzchnia jest szorstka, pozbawiona glazury, w celu zwiększenia siły tarcia

  • szorstka musi być również dolna część głowicy pistla

  • porowatość wewnętrznych ścianek moździerza stwarza możliwość pozostawianie w porach cząstek rozdrabnianych substancji, które są trudne do usunięcia

  • sporządzając proszki dobrze jest zatrzeć pory moździerza substancją obojętną np. laktozą

• moździerz i pistel z melaniny

  • tworzywo mające gładką powierzchnię wewnętrzną

  • są łatwe do utrzymania w czystości

  • można je ogrzewać na łaźni wodnej

Używanie moździerza

• posługując się moździerzem w zależności od ilości rozdrabnianego surowca dokonujemy wyboru moździerza i pistla.

• uzyskanie właściwego stopnia rozdrobnienia w moździerzu jest uzależnione od:

• włożonej siły

• czasu pracy

• szorstkości powierzchni

• kształtu i wielkości pistla

• od częstości zeskrobywania proszku przylegającego do moździerza i pistla

• ilości proszkowanej substancji

• w moździerzu łatwo proszkuje się kruche substancje krystaliczne, takie jak kwas salicylowy.

• trudno proszkuje się twarde substancje krystaliczne takie jak kwas borny

• wypełnienie moździerza proszkowaną substancją nie może być nadmierne.

• grubość warstwy proszkowanej nie może być większa od promienia głowicy pistla.

• rozcieranie i mieszanie w moździerzu rozpoczyna się od środka moździerza, prowadząc pistel ku jego brzegom.

• co jakiś czas masę proszkową dokładnie zbieramy ze ścian moździerza i głowy pistla kartą celuloidową i ponownie mieszamy.

• podczas rozcierania na skutek tarcia podnosi się temperatura rozdrabnianego materiału. Substancje lecznicze o niskiej temp. Topnienia jak mentor lub kamfora mogą ulec podczas ucierania rozpuszczeniu.

Mikronizowanie:

• można przeprowadzić w młynach kulowych, koloidalnych, w moździerzu

• przeprowadzając mikronizację w moździerzu:

  • należy substancję leczniczą rozpuścić w lotnym rozpuszczalniku np. etanolu.

  • otrzymany roztwór ucierać w moździerzu do odparowania rozpuszczalnika, a pozostałe cząstki będą zmikronizowane.

  • w ten sposób w warunkach aptecznych możemy mikronizować mentol, kamforę, tymol

Wytrącanie, czyli precypitacja – PRAECIPITATIO:

• substancję leczniczą wytrąca się z roztworu po przekroczeniu jej rozpuszczalności w określonych warunkach

• mamy 2 substancje do receptury siarka strącona, węglan wapna strącony

• obie te substancje mają bardzo wysoki stopień rozdrobnienia

Rozdzielanie rozdrobnionych ciał stałych:

• proces mielenia dostarcza nam materiału o różnym stopniu rozdrobnienia

• należy dokonać podziału rozdrabnianej substancji na frakcje o podobnej wielkości cząstek

• najprostszą metodą i najpowszechniej stosowaną jest przesiewanie przez sita, w ten sposób można rozdzielać proszki i granulaty

• frakcjonowanie cząstki muszą być większe niż 75 mikrometrów

• jeżeli mamy mniejsze niż 75 mikrometrów to pozostaje nam przesiewanie strumieniem powietrza albo przesiewanie z użyciem fal dźwiękowych

• stosowane w postaci leków sita wykonane są z siatki plecionej z drutu i siatka musi mieć kwadratowe oczka

• nie może zachodzić reakcja miedzy materiałem sita a substancją przesiewaną

• analiza sitowa wymaga ustawienia sit jednego na drugim według rosnącej wielkości oczek i te sita ustawia się na podstawie w postaci otwartego pojemnika

• na najwyższym sicie umieszcza się próbkę badanego materiału, proszku lub materiału i najlepiej jest, gdy ta próbka mieści się 25-100 gram

• zestaw sit poddaje wstrząsaniu na wytrząsarce, a po zakończeniu pracy oznacza się masę zatrzymanego proszku na każdym z sit

Na co wpływa rozdrobnienie substancji:

• szybkość rozpuszczania

• dostępność biologiczna związana z szybkością rozpuszczania

• drobne cząstki szybciej dostają się do układu krwionośnego

• wielkość cząstek ma wpływ na szybkość sedymentacji i homogenność substancji

• największe znaczenie ma stopień rozdrobnienia w przypadku substancji trudno rozpuszczalnych