Filozofia pierwsza - wiedza, która opisuje byt jako byt (...) i nie utożsamia się z żadną z nałóg szczegółowych. - księga gamma Metafizyki.

Bytem w pierwszym rzędzie jest to, czym coś jest - czyli substancją. Czyli byt i substancja to jest to samo. W drugim rzędzie byt określają kategorie: ilości, jakości, relacji, umiejscowienia (gdzie?), uwarunkowania czasowego, działania, doznawania, posiadania, ułożenia części.

Substancja stoi pod, nad nią kategorie.

Nie powiemy, że czerwone, bez podmiotu, który jest czerwony: kategorie zawsze domagają się substancji. Jedynie substancja może wystąpić bez kategorii, ale wtedy jest niepoznawalna.

Substancja to jednostkowe, samobytujące przedmioty: ludzie, zwierzęta, 4 żywioły.

Podmiot, istota, powszechnik, rodzaj (przy czym rodzaj jest powszechnikiem).

Substancja musi być tym, o czym stwierdza wszystko inne, a jego samego już o niczym więcej - czyli musi być podmiotem, oraz "tym, co istnieje oddzielnie i jednostkowo", czyli jednostkowa. Zatem nie ma substancji ogólnych.

Substancją nazywa się raz materię, raz formę a raz to, co z nich złożone. Materia spełnia pierwszą cechę, a forma drugą

Pierwszy nieruchomy poruszyciel: tode ti=to ti en einai.

Istota = to ti en einai = substancja.

Bóg kontempluje samego siebie. Jest to życie najdoskonalsze trwające wiecznie. Powoduje ruch kołowy w świecie nadksiężycowym, a w świecie podksiężycowym - ruch linearny. Pośredników w ruchu jest 55 - było to związane z ówczesnym stanem astronomii.

św Tomasz - doktor anielski.

Potrójne pierwszeństwo aktu w stosunku do możności.

Brzytwa Ockhama - Ockham zgolił brodę Platona, a Kotarbiński miał miotłę i zmiótł nią powszechniki.

Platon nie poważał zbyt orfików.

ORFICY (materiał niewymagany na egzaminie)

Otchłań, noc, Chronos, z niej wyłania się jajo świata, które się rozdwaja: górna część tworzy schody do nieba, a druga ziemia. Z jaja wyłania się Eros, zwany również Fanesem, Elipekajosem. Po świecie Fanesa nastąpił świat Uranosa, po nim Kronosa, a po nim Zeusa. Zeus ukarał Kronosa, jak Kronos Uranosa. Potem Zeus zapytał się Nocy, co uczynić, by wszystkie rzeczy były jednym, a zarazem każda odrębną. Następnie połknął Fanesa i zrobił kilka innych rzeczy. Serce Zagreusa, syna Zeusa, które rozszarpali Tytani, uratowała Atena, który odrodził się jako Dionizos. Serce Zagreusa to część duchowa, a część cielesna to popiół Tytanów. Filozofia orfików: przez katharsis wyzwolić duszę.

Metody były różne. Wśród zasad mogło być niejedzenie mięsa.

Do zrozumienia platońskiej koncepcji duszy należy przeczytać Fedona i Fajdrosa. W Fedonie są dowody na nieśmiertelność duszy, a w Fajdrosie: czemu dusza opuściła tamtą krainę i znalazła się w naszym świecie.

Pierwszy dowód z ruchu albo z przeciwieństw, drugi z anamnezy, a trzeci ze zła (terminologia Widomskiego).

1) Początkiem ruchu jest to, co samo siebie porusza, a to samo zginąć ani zrodzić się nie może. 2) Jeśli człowiek jest w stanie przypominać sobie to, co widziała w świecie idei, to znaczy, że mamy do czynienia z nieśmiertelną duszą (Czas jest ruchomym obrazem wieczności - Platon. Czas jest wytworem duszy, która zagospodarowała materie. Idei nie tyczy wymiar czasu). 3) Zło może zniszczyć ciało, ale nie niszczy duszy.

TU SĄ TRZY KOŁA. Które zawierają:

psyche - dusza jest porównywana do zaprzęgu. Dusza dysponuje 3 władzami/częściami (dusza nie ma części): częścią rozumną, zapalczywą, pożądliwą.

etyka - cnota mądrości odpowiada części rozumnej, cnota dzielności - zapalczywej, cnota umiarkowania (wstrzemięźliwości) - pożądliwej. Spina je jedna cnota sprawiedliwości, co tworzy 4 cnoty kardynalne.

model państwa platońskiego - państwo jest powiększoną duszą. Filozofowie - mądrość, wojownicy - dzielność, chłopi i rzemieślnicy - umiarkowanie. Każdy ma 4 cnoty, ale różnie one przeważają.

Wg Platona można badać rzeczy mikro i makro. (dusza - państwo)

Metafora zaprzęgu. Woźnica utrzymuje konia dobrej maści i konia spychającego.

Pokarmem dla duszy są mądrość, dobro, piękno, sprawiedliwość. Od bezeceństw duszy wątleją skrzydła.

Dusza, która najwięcej zobaczy, wejdzie w ciało filozofa lub osoby oddanej pięknu. Druga w ciało króla, który słucha praw (króla państwa idealnego), wojownika lub władcy. Trzecia w polityka, gospodarza, wielkiego przedsiębiorcę. Czwarta w gimnastyka albo lekarza. Piątej żywiołem są wróżby i materia. Szósta: twórca lub naśladowca. Siódma: rzemiosła lub rola. Ósma: sofista lub mówca ludowy. Dziewiąta: tyran.

Współczesny relatywista to zwolennik postmodernizmu.

Olochokracja.