Arystoteles. Nie był tak uwielbiany jak Platon. W I w. n.e. Andronikos z Rodos spróbował ułożyć dzieła Arystotelesa tematycznie. Na początku opisał te prawa, które są podstawą dla innych rzeczych, naukę najbardziej ogólną - fizykę (astronomia - fizyka nieba, biologia - fizyka życia, antropologia - fizyka człowieka, aksjologia - etyka, poetyka etc.). Po skatalogowaniu tych nauk zostały mu pewne inne dzieła. Doszedł do tego, że prawa będące w tych dziełach są jeszcze bardziej ogólne, jeszcze bardziej podstawowe - nazwał zatem te dzieła "Ta meta ta physika". Arystoteles nigdy nie użył terminu "metafizyka", lecz "filozofia pierwsza" (prote philosophia). Nie użył jednak nigdy później terminów "filozofia druga" czy "trzecia".

Dopiero II poł. XVII wieku wprowadza termin "ontologia". Do tego momentu funkcjonuje nazwa "metafizyka". Definicja metafizyki znajduje się w księdze gamma.

Metafizyka jest dziełem w fazie roboczej. To, że Arystoteles nie nadał tym pracom tytułu, można tłumaczyć tak: w Likejonie rozdał pewne prace swoim uczniom, aby ci dokonali poprawek, wnieśli uwagi i zapisali komentarze.

Jest taka nauka, której przedmiotem jest byt jako byt. Nam przeto pierwszym zasadami bytu jako bytu zająć się trzeba - definicja metafizyki Arystotelesa. Każda inna nauka zajmuje się bytem ze względu na coś innego. Metafizyka to jedyna nauka, gdzie byt materialny i formalny się pokrywają. Np. matematyka bada byt w kontekście ilości, inna w kontekście relacji, inna w kontekście doznawania itd.

Neoplatonik Porfiriusz. Wprowadza tzw. drzewko Porfiriusza. Dopełnieniem dla Jacka jest człowiek, dla człowieka zwierzę, dla zwierzęcia, istota żywa, dla istoty żywej przyroda nieożywiona, dla przyrody nieożywionej - byt.

Dla Arystotelesa bytem w pierwszym rzędzie jest substancja (gr. uzija, łac. substantium: od sub - pod, sto, stare - stać). Skoro substancja stoi pod, to co stoi nad?

Kategorie Arystotelesa; jakości (np. kolor włosów), ilości (np. wzrost). Czyli np. matematyka rozpatruje byt w kategorii ilości. Kategorii Arystoteles wyróżnia 10; jedną z nich jest substancja. Ale tylko kategoria może istnieć samodzielnie. Jest jednak niepoznawalna - zostaje wyabstrahowana jako część wspólna 9 kategorii.

Żeby coś było substancją, musi być:

1. Podmiotem ("Podmiotem jest to, o czym orzeka wszystko inne, a jej samej, czyli substancji, nie orzeka się o niczym więcej" - Arystoteles)

2. Jednostkowe

O substancji mówi się w przynajmniej 4 znaczeniach: 1)jako podmiot, 2)jako istota (eidos), 3)jako rodzaj i 4)jako powszechnik.

Istota to to, co pozwala coś/kogoś zdefiniować (np. osobę jako muzyka)

Arystoteles mówi o materii pierwszej - materii bez formy. Choć jeśli taka istnieje, to jest niepoznawalna. Istnieje też forma bez materii, czyli Bóg, nieruchomy poruszyciel.

Żeby coś było podmiotem i było jednostkowe, musi być złożeniem materii i formy.

Formą jest u Jacka to, co kwalifikuje go do gatunku człowieka jako takiego. Materią jest to, co sprawia, że jest niepowtarzalny.

Todeti - gr. to oto.

To ti en einai - to, czym bywszy, jest się, czyli forma.

Od strony zmiany materia jest w możności, a forma jest aktem. Głaz marmuru jest możnością do bycia dyskobolem. Dokonuje się to przez akt (wyrzeźbienie) przy pomocy czynnika aktualizującego (Mirona).

Dziecko narodzone z uszkodzonym rdzeniem jest zwierzęciem rozumnym, ale brak czynnika aktualizującego. Zatem dziecko jest w możności do bycia człowiekiem, ale czynniki aktualizacyjne zawiodły.

Jeśli todeti jest tożsame z to ti en enai, to mamy do czynienia z Bogiem.

U Arystotelesa człowiek jest śmiertelny, a Bóg się nami nie przejmuje - bo nieustannie kontempluje siebie. Może się zmienić tylko to, co jest w możności - Bóg nie może zatem ulegać zmianie.

Świat Arystotelesa jest nadksiężycowy, gdzie jest Bóg, między nim a światem podksiężycowym (sublunarnym) jest 54 pośredników, czyli ciał niebieskich. Ruch jest przekazywany z ich pomocą nieustannie.

Dobrem jest to, czego wszystko inne pożąda.

W szeregu czynników aktualizujących i aktualizowanych nie idziemy w nieskończoność. Istnieje pierwszy czynnik aktualizujący.

Potrójne pierwszeństwo aktu w stosunku do możności.

Wg Arystotelesa poznawalne jest to, co jest aktualizowane, a nie to, co jest w możności. Przy czym to, co jest zaktualizowane jest doskonalsze niż to, co jest w możności.

Dionizy - hierarchie anielskie.

Per genus proximus et diferentiam specificam.

LUŹNE

Wiedza