1. Idea jedności europejskiej u podstaw procesu integracji.

9 maja 1950 roku ogłoszono sławny Plan Schumana. Właśnie ten termin uznaje się za symboliczną datę narodzin Unii Europejskiej. We współpracy z Jeanem Monnetem, Schuman zaproponował wspólną kontrolę nad wydobyciem węgla i produkcją stali: najważniejszych materiałów dla przemysłu zbrojeniowego. Opracowaniu tego planu przyświecała idea, zgodnie z którą prowadzenie wojny nie jest możliwe bez sprawowania kontroli nad wydobyciem węgla i produkcją stali.

Pomysł integracji Jeana Monneta polegał na kombinacji postulatów:

Po pierwsze, trzeba skupić produkcję przemysłów węgla i stali w jednych rękach. Na tym polega pomysł Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

.

Po drugie, nadzór nad tak zorganizowaną wspólną produkcją węgla i stali będzie ponadnarodowy. Sens nadzoru ponadnarodowego będzie polegał na poszukiwaniu sposobów, dzięki którym możliwe stanie się dbanie o wspólny interes wszystkich państw, a nie tylko o interesy każdej strony z osobna czy nawet interesy wszystkich razem.

Decyzja, by rozpocząć integrację właśnie od węgla i stali, nie była przypadkowa. W latach powojennych to właśnie w tych dwóch sektorach upatrywano recepty na sukces w każdej następnej ewentualnej wojnie. Dziś trzeba wrócić pamięcią do sposobu prowadzenia działań wojennych w II wojnie światowej – o sukcesach lub porażkach decydowały wielotysięczne zagony pancerne i takież fale nalotów bombowych. Do produkcji czołgów i samolotów niezbędna była przede wszystkim stal, a tę wytwarza się m.in. dzięki zasobom węgla kamiennego. Dlatego w propozycji Monneta zwykle widzi się plan zapobieżenia ponownej wojnie w Europie: jeśli zabierzemy państwom narzędzia wojny, wojna „stanie się nie tylko nie do pomyślenia, ale także fizycznie niemożliwa”. Powyższe słowa padły w deklaracji Roberta Schumana, ówczesnego ministra spraw zagranicznych Francji, skierowanej 9 maja 1950 roku do Francji i Niemiec. Stanowiły również zaproszenie do wszystkich krajów europejskich.

Idea jedności wiązała się ściśle z integracją europejską – takie instytucje jak Rada Europy czy też EWWiS miały na celu zjednoczyć europejskie kraje po II wojnie światowej. Idea jedności przyświecała ówczesnym europejskim politykom również z powodu zagrożenia ze strony ZSRR. Wiadomo, że konflikty rodzą się kiedy w grę wchodzą pieniądze, zyski, władza. Dlatego ojcowie integracji zaczęli realizować idee jedności właśnie od węgla i stali, które nadal odgrywały wielką rolę w Europie powojennej.