10.      Funkcje i cechy prawne konstytucji

Funkcje:

1. Prawna – Umożliwia konstytucji pełnienie roli aktu prawnego w zakresie stosunków politycznych,społecznych i gospodarczych, które są przez nią regulowane.Należy podkreślić , że konstytucja reguluje te zagadnienie w stopniu ogólnym Funkcja prawna zabezpiecz aprzed chaosem prawnym.

2. Stabilizacyjna – Konstytucja zawiera podstawowe zasady całego systemu prawa wyznaczające kierunek działalności prawotwórczej oraz determinuje sposób jego tworzenia.Okreslenia te powinny być sformułowane prosto i klarownie aby pewnie określic system prawa w państwie.

3. Programowa – Możliwość dostosowania konstytucji do zmieniających się realiów w państwie dzięki ogólnie nakreślonym w niej normom.

4. Intergracyjna – Dążenie do identyfikacji obywatela z państwem (konstytucją), który nie tylko ją akceptuje i rozumie ale także zdaje sobię sprawe z uprawnień które konstytucja mu nadaje.

5. Organizatorska – Określenie zasad organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego struktury wewnętrznej przez konstytucje.

6. Wychowawcza – Propagowanie określonych ideii patriotycznych do obywateli,kształtowanie ich w duchu patriotyzmu a także poprawnego współzycia w spolecznestwie.

   Cechy prawne(nie wiem tutaj do konca):

   -najwyzsza moc prawna

   -szczegolny tryb uchwalania i zmiany

   -szczegolna nazwa i tresc

11.      Przedmiot (materia) konstytucji

1). Ogólną charakterystykę danej państwowości, która dokonywana jest zazwyczaj we wstępie lub w pierwszych artykułach ustawy zasadniczej.
2). Wskazanie na podmiot lub źródło władzy (regulacja problemu legitymacji władzy publicznej) - odwołanie się do zasady suwerenności narodu. W wielu (choć nie we wszystkich konstytucjach) zawarte są postanowienia odnoszące się do partii politycznych, związków zawodowych i innych form organizacji obywateli.
3). Regulacje dotyczące praw obywatelskich, przy czym zakres regulacji, zwłaszcza praw socjalnych, ulega - choć nie bez kontrowersji - częstokroć rozszerzeniu.
4). Określenie generalnego modelu realizacji suwerenności (zasada przedstawicielstwa, pewne procedury demokracji bezpośredniej).
5). Zasady dotyczące organizacji i kompetencji władz państwowych, zwłaszcza regulacje odnoszące się do tych organów tóre służą wykonywaniu władzy narodu (parlament, rząd, głowa państwa, sądy) i tych ich kompetencji, które tej władzy są przejawem.
6. Stosunek między państwem (jego suwerennością) a kompetencjami organów i organizacji międzynarodowych oraz prawa wewnętrznego do prawa międzynarodowego (oraz wspólnotowego).

12.      Najwyższa moc prawna konstytucji

Szczególna moc prawna konstytucji polega na przyznaniu jej najwyższego miejsca w systemie prawa stanowionego. Jest aktem najwyższym, a zatem przedmiot jej normowania ma charakter pierwotny i nieograniczony, ona sama zaś wyznacza nie tylko rodzaje innych aktów normatywnych (źródeł prawa), ale także ich hierarchię, zakres przedmiotowy oraz samoistny bądź wykonawczy charakter.

Konstytucja może regulować każdą materię, niezależnie od tego, czy była ona już przedmiotem regulacji w aktach niższego rzędu oraz niezależnie od treści owych regulacji.

Najwyższa moc prawa konstytucji oznacza również, że wszystkie inne akty normatywne muszą być z nią zgodne, a więc nie mogą pozostawać w sprzeczności. Wszystkie akty muszą też być z nią spójne, a więc muszą przyjmować treści w możliwie najpełniejszy sposób pozwalające na urzeczywistnienie postanowień konstytucyjnych.

13.      Samoistne stosowanie konstytucji

Stosowanie bezpośrednie zachodzi gdy normy konstytucyjne obowiązują w obrocie prawnym wprost, tzn. bez konieczności rozwinięcia ich aktami niższego rzędu. Z postanowień konstytucyjnych daje się z reguły ustalić wprost krąg podmiotów zobowiązanych do bezpośredniego stosowania konstytucji. Zdarza się jednak że podmioty te wskazane są w sposób dorozumiany, a ich ostateczne ustalenie dokonywane jest przez orzecznictwo bądź doktrynę prawa. Istniejące w tym zakresie rozwiązania mieszczą się między dwoma skrajnymi modelami.

Konstytucje stosują bezpośrednio jedynie parlament głowa państwa i rząd. Parlament czyni to realizując wszystkie swoje funkcje nie tylko wydając ustawy, może on ograniczać inne organy państwowe w stosowaniu konstytucji, takie ograniczenia może zawierać także sama konstytucja (zastrzegając pewne materie dla ustawy). W modelu tym nie ma możliwości bezpośredniego stosowania norm konstytucyjnych przez sądy, a jednostki nie mogą powoływać się na prawa konstytucyjne które nie zostały rozwinięte w ustawie. Istotną cechą tego modelu jest brak pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności ustaw. Model ten występował w okresie PRL.

14.      Tryb zmiany Konstytucji RP

Zmiana konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w szczególnym trybie (art. 255):

1. projekt ustawy o zmianie konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent RP; zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat;

2. ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów;

3. uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu ustawy;

4. nie przewiduje się obligatoryjnego referendum konstytucyjnego; jeżeli jednak zmiana konstytucji dotyczy przepisów rozdziałów I, II lub XII, to podmioty uprawnione do inicjowania zmian konstytucji mogą żądać w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat przeprowadzenia referendum zatwierdzającego; zmiana konstytucji zostaje wówczas przyjęta, gdy za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących;

5. Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi RP uchwaloną ustawę do podpisu; Prezydent RP podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP (obowiązek podpisania ustawy zmieniającej konstytucję - brak prawa weta);

6. Konstytucja RP nie może być zmieniona w czasie stanu nadzwyczajnego (art. 228).

15.      Systemy gwarancji zgodności prawa z konstytucją

Pod pojęciem gwarancji konstytucji należy rozumieć ogólne rozwiązania prawne- zasady i instytucje ustrojowe służące zapewnieniu realizacji norm konstytucyjnych. Gwarancje konstytucji podzielić można na:

-gwarancje bezpośrednie stworzone celowo, aby zabezpieczyć przestrzeganie konstytucji( sądownictwo konstytucyjne, odpowiedzialność konstytucyjna)

-gwarancje pośrednie to gwarancje, dla których funkcja realizacji nadrzędności konstytucji jest jedną z wielu innych np. instytucja kontroli parlamentu nad rządem.

Opcjonalny podział :

-gwarancje materialne obejmujace zasady ustroju panstwowego zabezpieczajace przestrzeganie konstytucji

-gwarancje formalne w sklad których wchodza instytucje prawne zabezpieczajace nadrzednosc konstytucji i urzeczywistnienie jej norm a także prawidlowego funkcjonowania procesu prawotworczego

16.      Amerykański i europejski system kontroli konstytucyjności prawa

Instytucja kontroli konstytucyjności prawa polega na ocenie zgodności z ustawą zasadniczą norm prawnych oraz, ewentualnie, innych działań podejmo­wanych przez organy państwowe.

1)Model amerykański. Mimo milczenia w tej sprawie Konstytucji USA, w 1803 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał swą właściwość do kontroli konstytucyjności prawa i przyjął, iż logiczne jest niestosowanie przez sądy ustaw sprzecznych z konstytucją.

Cechami charakterystycznymi dla tego typu modelu kontroli jest:

1. Powierzenie jej sprawowania niezawisłym sądom. Kontrola ma charakter zdekoncentrowany, tzn. prawo jej sprawowania przysługuje każdemu sądowi powszechnemu w związku z rozpatrywaną przezeń sprawą.

2. Uniwersalność kontroli w sensie przedmiotowym, co oznacza, że podlegają jej wszystkie akty normatywne i działania urzędowe podjęte na wszystkich szczeblach sprawowania władzy.                                                                               3. Konkretność kontroli, czyli sprawowanie jej przy okazji rozpatrywania przez sąd indywidualnej sprawy wówczas, gdy jedna ze stron podniesie zarzut niekonstytucyjności wobec aktu, który ma stanowić podstawę sądowego roz­strzygnięcia.

4. Względność orzeczenia sądu o niekonstytucyjności oznacza, że rozstrzyg­nięcie sądowe jest obowiązujące w tej konkretnej sprawie, która jest przed­miotem orzeczenia.

Jedynie orzeczenia Sądu Najwyższego, mimo że również dotyczą konkretnej sprawy, w praktyce uważane są za precedensy i jako takie traktowane są przez sądy niższej instancji jako wiążące.

2)Model kontynentalny. Jego rozwój przypada na okres po II wojnie światowej. Mimo wielu różnic, zwłaszcza w sposobie powoływania trybunałów, przedmiotowego zakresu kontroli, kręgu podmiotów uprawnionych do składania skargi itp., wskazać można też i na pewne, zasadnicze podo­bieństwa, odróżniające model amerykański od kontynentalnego. Należą do nich:

 

1. Powierzenie funkcji ochrony konstytucji jednemu, samodzielnemu organowi państwowemu.

 

2. Przedmiot kontroli konstytucyjności, obejmujący na ogół wszystkie pozakonstytucyjne normy prawne Poddane kontroli konstytucyjności akty prawne oceniane są kompleksowo - zarówno z punktu widzenia zgodności ich treści z konstytucją (kontrola materialna) oraz kompetencji uprawnionego organu do wydania aktu prawnego, jak i dochowania określonego trybu postępowania przy ich stanowieniu (kontrola formalna).

 

3. Abstrakcyjność, polegająca na sprawowaniu kontroli w oderwaniu od indywidualnych przypadków stosowania prawa i zakwestionowaniu normy prawnej w oparciu o ogólne przekonanie o jej niekonstytucyjności. Prawo inicjatywy posiadają wyłącznie organy państwowe (prezydent, organy rządowe, przewodniczący izb parlamentu, grupa posłów itp.).

 

4. W odróżnieniu od systemu amerykańskiego, w którym kontrola kon­stytucyjności ma wyłącznie następczy (represyjny) charakter, tzn. sprawowana jest po wejściu w życie kontrolowanego aktu, w systemie kontynentalnym akt prawny może podlegać zarówno kontroli następczej, jak i wstępnej (prewencyj­nej).

 

5. Prawne skutki orzeczeń o niekonstytucyjności normy prawnej nie ograniczają się - jak w systemie amerykańskim - do danej sprawy, ale mają bezwzględnie obowiązujący charakter, wyrażający się eliminacją danej normy z systemu prawnego.