Determinanty dochodU narodowego.

Analiza krótkookresowa

Ujęcie popytowe

• Według Keynesa, dosyć częstą sytuacją w gospodarce rynkowej jest niepełne wykorzystanie czynnikow produkcji. W związku z tym produkcja w gospodarce rynkowej wyznaczona jest nie przez rozmiary zdolności wytwórczych istniejących w gospodarce, lecz przez stopień ich wykorzystania. Produkcja (dochod narodowy) faktycznie wytwarzana w gospodarce zależy od łącznego (globalnego) popytu na dobra.

Ujęcie popytowe

Model keynesowski – założenia

• wszystkie ceny i płace są ustalone na danym poziomie – są sztywne (lepkie),

• przy tym poziomie cen i płac w gospodarce istnieją niewykorzystane zasoby – bezrobocie przymusowe,

• analiza w krotkim okresie.

Model keynesowski

• Równowaga w gospodarce występuje (na rynku towarowym) gdy łączne zamierzone (planowane) wydatki są rowne wartości produkcji tych towarow.

Y = APp

Model uproszczonej gospodarki

• Y = C + I, Gdzie:

– C – wydatki konsumpcyjne

– I – wydatki inwestycyjne

– Y – wielkość produktu

• Popyt globalny (APp)

– W gospodarce uproszczonej (G=0, Eksport=0, Import=0), przyjmujemy, że APp = C + I

Funkcja konsumpcji

• Dochody gospodarstw domowych mogą być przeznaczane na wydatki konsumpcyjne lub na oszczędności:

Y = C + S

• 3 hipotezy zależności konsumpcji od dochodu:

– hipoteza dochodu absolutnego

– hipoteza dochodu relatywnego

– hipoteza dochodu permanentnego

Funkcja konsumpcji

• funkcja konsumpcji – związek między bieżącymi dochodami a wydatkami

konsumpcyjnymi;

określa ona poziom zamierzonej konsumpcji przy rożnych poziomach dochodow:

C = C_a + k_sk ∙ Y

– Ca – autonomiczny popyt konsumpcyjny;

– k_sk – krańcowa skłonność do konsumpcji, określa, jaką część dodatkowego dochodu gospodarstwa domowe przeznaczają na konsumpcję: k_sk = ΔC/ΔY , gdzie: ΔC – zmiana konsumpcji, ΔY – zmiana dochodu.

Funkcja konsumpcji oszczędności

• Oszczędności nieskonsumowana część dochodu jest oszczędzana. Funkcja konsumpcji wyznacza więc funkcję oszczędności.

S = C_a + k_so ∙ Y

gdzie:

- C_a = S_a – oszczędności autonomiczne

k_so – krańcowa skłonność do oszczędności;

k_so = ΔS/ΔY ,

gdzie:

ΔS – zmiana oszczędności,

ΔY – zmiana dochodu

k_sk + k_so = 1

Inwestycje

• Popyt inwestycyjny (I) – zamierzone (planowane) przez przedsiębiorstwa wydatki na powiększenie lub utrzymywanie zasobow kapitału trwałego (fabryki i maszyny) oraz stanu zapasow.

• Inwestycji wpływają na:

– zmiany popytu globalnego;

– wzrost zdolności produkcyjnych i poziomu produkcji potencjalnej.

• Determinanty inwestycji:

– stopa procentowa;

– oczekiwania konsumentow i producentow;

– przewidywana stopa zysku;

– prognozy co do zmian poziomu popytu konsumpcyjnego;

– koszty zakupu kapitału rzeczowego;

– ryzyko.

• Zakładamy, że inwestycje mają charakter autonomiczny:

I = I_a

• Funkcja agregatowego popytu:

APp = C_a + I_a + k_sk ∙ Y

Równowaga

• Rownowaga na rynku dobr – sytuacja, w ktorej nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarow, jaką producenci chcą wytworzyć;

oznacza to, że nie występuje nadwyżkowy popyt ani nadwyżkowa podaż.

• Punkt rownowagi wyznaczany jest przez popyt globalny.

• Warunek rownowagi: planowany popyt globalny =produkcja, czyli: APp = Y

Nierównowaga – procesy dostosowawcze

Sytuacja na rynku Zapasy Produkcja

Y<APp Maleją Rośnie

Y=APp Brak Stała

Y>APp Rosną Maleje

• Nieplanowane zmiany stanu zapasow są sygnałem dla producentow do zmiany poziomu produkcji.

• W ten sposob gospodarka zmierza do rownowagi, choć nawet w punkcie rownowagi mogą istnieć niewykorzystane moce produkcyjne i bezrobocie.

Równowaga

• W punkcie rownowagi planowany popyt i produkcja są sobie rowne; oznacza to, że planowane inwestycje są rowne produkcji na poziomie rownowagi, pomniejszonej o planowaną konsumpcję.

• Rownowaga zostaje osiągnięta, gdy planowane inwestycje są rowne planowanym oszczędnościom.

I = S

Zmiany popytu globalnego i dochodu narodowego

• Zmiana preferencji konsumentow:

– krańcowej skłonności do konsumpcji

– krańcowej skłonności do oszczędności

• Zmiana wielkości autonomicznych:

– zmiana konsumpcji autonomicznej

– zmiana inwestycji

Mnożnik

• Wpływ zmiany wydatkow autonomicznych na gospodarkę

• Mnożnik – o ile zwiększy się dochod na skutek zmiany popytu autonomicznego o jednostkę.

• Formuła mnożnika (m):

m = 1/1–k_sk = 1/k_so

• Mnożnik jest większy od 1, gdyż każda zmiana popytu autonomicznego wpływa na wielkość produkcji.

• Zmiana produkcji pociąga za sobą zmianę popytu konsumpcyjnego, co z kolei powoduje dalszą zmianę produkcji.

Paradoks zapobiegliwości

• Jeśli gospodarstwa domowe decydują się na zwiększenie swoich Sa przy każdej wielkości dochodu, co oznacza, że muszą ograniczyć swoją C_a. To zmniejsza C i APp i poprzez mechanizm mnożnika, powoduje spadek produkcji w punkcie rownowagi.

• Paradoks zapobiegliwości – wzrost planowanych oszczędności nie zmienia wartości oszczędności w punkcie rownowagi, a prowadzi jedynie do spadku dochodu.

Model rozszerzonej gospodarki

Podmioty:

• gospodarstwa domowe

• przedsiębiorstwa

• budżet państwa

• zagranica

Y = C + I + G + X

Wydatki rządowe

• Wydatki z budżetu państwa (G) na dobra i usługi zwiększają popyt globalny (AD=C+I+G).

• Zakładamy, że G mają charakter autonomiczny względem wielkości produkcji. Dlatego uwzględnienie wydatkow państwa w modelu keynesowskim powoduje zwiększenie popytu globalnego i produktu w punkcie rownowagi.

• Państwo poprzez podatki wypływa na popyt globalny.

• Zakładam, że podatki są proporcjonalne do dochodu, jako t oznaczamy stawkę podatkową, a T to wielkość wpływow podatkowych do budżetu. Uwzględnienie w analizie podatkow sprawia, że dochod rozporządzalny jest mniejszy od wytwarzanego produktu. Tym samym mniejsza jest konsumpcja, gdyż maleje jej część zależna od rozmiarow dochodu.

• Rownowaga: Y = APp I + G = S + T

• C = C_a + k_sk ∙ Y_d

Y_d = Y – T

T = T_a + tY

• Y = C_a + k_skY_d + I_a + G_a

• Y = 1/1k_sk(1t) (C_a – k_skT_a + I_a + G_a)

• Mnożnik: m = 1/1k_sk(1t)

• Mnożnik podatkowy: m_t = k_sk/1k_sk(1t)

Gospodarka otwarta

• Y = C + I + G + X

• Rownowaga Y = APp

I + G + Ex = S + T + Im

I + G + X = S + T + R

R – transfery płatności dla zagranicy

• X = X_a – k_siY

• Y = C_a + k_sk(Y – T) + I_a + G_a + X_a – k_siY

• Y = 1/1k_sk(1t)+k_si (C_a – k_skT_a + I_a + G_a + X_a)

• Mnożnik gospodarki otwartej: m = 1/1k_sk(1t)+k_si

Podsumowanie

• Model keynesowski – dochod i produkcja zależą od popytu globalnego.

• Zmiany popytu nie powodują dostosowań poziomu cen, ale wpływają na wielkość produkcji i zmiany stanu zapasow.

• Nawet w punkcie rownowagi mogą istnieć niewykorzystane moce produkcyjne.

• Państwo jest ważnym podmiotem na rynku, który dokonuje wydatkow rządowych, finansowanych z dochodow (głownie podatkow).

• Wpływ rządu poprzez politykę fiskalną na stabilizację koniunktury gospodarczej.

• Zmiany eksportu i importu mogą znacząco wpłynąć na wielkość produkcji krajowej.