Prace wzbronione młodocianym - wyjątkowa dopuszczalność

Prace wzbronione młodocianym - wyjątkowa dopuszczalność

Pomimo funkcjonującego w przepisach zakazu zatrudniania pracowników młodocianych przy pracach im wzbronionych, Kodeks pracy zezwala, aby w wyjątkowych sytuacjach pracodawca miał możliwość dopuszczenia młodocianego do niektórych z tych prac. Przyjrzyjmy się, jak kształtują się szczegółowe przepisy w tym zakresie.

Wykaz prac, przy których pracodawcy nie mogą zatrudniać młodocianych pracowników określa rozporządzenie Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047 ze zm.), dalej: „rozporządzenie". W akcie tym ustawodawca zawarł jednocześnie normy, które zezwalają na zatrudnienie pracowników młodocianych przy niektórych z tych prac. Zgodnie bowiem z art. 204 § 3 K.p., młodociani mogą wykonywać niektóre rodzaje prac zabronionych, jeżeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego. Należy przy tym pamiętać, że pracodawca jest zobowiązany do stworzenia w zakładzie pracy warunków, które będą w szczególny sposób chroniły zdrowie młodocianych.

W myśl § 2 rozporządzenia, pracodawca może zatrudnić młodocianego powyżej 16 roku życia przy niektórych rodzajach prac wzbronionych, jeżeli jest to niezbędne do odbycia przez niego przygotowania zawodowego. Co ważne, takie zatrudnienie nie może mieć charakteru pracy stałej. Powinno ograniczyć się jedynie do zaznajomienia z czynnościami podstawowymi, których poznanie jest konieczne dla odpowiedniego przygotowania do zawodu (§ 3 rozporządzenia).

Na pracodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia młodocianemu szczególnej ochrony zdrowia podczas wykonywania pracy. Należy tu przede wszystkim wziąć pod uwagę niebezpieczeństwa, jakie wiążą się z niedoświadczeniem pracownika, brakiem świadomości istniejących lub potencjalnych zagrożeń oraz jego niedojrzałością fizyczną i psychiczną. W szczególności w gestii szefa leży:

• zapewnienie wykonywania pracy i zajęć przez młodocianych na stanowiskach pracy i w warunkach niestwarzających zagrożeń dla ich bezpieczeństwa i zdrowia,

• zapewnienie nadzoru nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu,

• informowanie młodocianych o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podjętych działaniach dotyczących ich zdrowia,

• organizowanie przerw w pracy młodocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia.

Dopuszczenie młodocianego do pracy powinna poprzedzić również ocena ryzyka związanego z wykonywaną pracą, którą pracodawca zobowiązany jest dokonać przed rozpoczęciem pracy przez młodocianego lub w przypadku, gdy warunki pracy ulegają istotnej zmianie. W głównej mierze chodzi tu o (§ 4 ust. 2 rozporządzenia):

• ocenę wyposażenia oraz organizacji miejsc pracy i stanowisk pracy młodocianych,

• organizację procesów pracy oraz ich powiązanie,

• charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne,

• formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu,

• zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.

Szczegółowy wykaz prac wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat określa załącznik nr 2 do rozporządzenia. Obejmuje on następujące kategorie prac:

• prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym (np. przewożenie ładunków na wózkach dwu-,trzy- lub czterokołowych), których łączny czas wykonywania w ciągu doby nie może przekraczać 1/3 czasu pracy młodocianego

• prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji (np. układanie podłóg), pod warunkiem wykonywania ich nie dłużej niż 3 godziny na dobę

• prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu ( prace przy obsłudze konsumentów w zakładach gastronomicznych, w których podawany jest alkohol), z wyłączeniem podawania przez młodocianych napojów alkoholowych, wykonywane w godzinach 7.00- 17.00,

• prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych (np. prace w poligrafii przy trawieniu klisz i innych elementów, pod warunkiem wykonywania tych prac do 2 godzin na dobę),

• prace w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów (praca w kontakcie z pyłami stwarzającymi ryzyko uczulenia, pod warunkiem uzyskania specjalistycznej opinii lekarskiej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do tego rodzaju pracy),

• prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników fizycznych (np. prace przy wytwarzaniu wyrobów ceramicznych),

• prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych (np. prace w placówkach służby zdrowia, z wyjątkiem szpitali lub oddziałów zakaźnych, w wymiarze do 6 godzin na dobę, z wyłączeniem m.in. prac dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych, deratyzacyjnych z zastosowaniem toksycznych środków chemicznych),

• prace stwarzające zagrożenia wypadkowe (np. filetowanie ryb, obsługa ciągników i samojezdnych maszyn rolniczych).

Warto podkreślić, że pracodawca, który zatrudnia pracowników młodocianych przy pracach wzbronionych, niewymienionych jednocześnie w załączniku Nr 2 do rozporządzenia, dopuszcza się ciężkiego naruszenia obowiązków podlegającego karze grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł (por. art. 281 pkt 5 K.p.).