Rasy

Wielka Biała Polska (WBP)    Rasa mateczna, bardzo popularna w Polsce, w populacji aktywnej stanowiła w 2005 roku 35%. Jako rasa wielka biała istnieje od 1956 roku, a od 1962 - jako wielka biała polska. Wyhodowana na przełomie XIX i XX wieku w wyniku krzyżowania świń rodzimych z białymi rasami angielskimi, a później z wielką białą z Anglii i Szwecji i ostrouchą z Niemiec. Jest to świnia typu mięsnego, szybko rosnąca i stosunkowo późno dojrzewająca. Tułów mocny, długi, o szerokim i równym grzbiecie i krzyżu. Zad bardzo długi z dobrze rozwiniętymi szynkami. Nogi mocne, proste, dość wysokie i szeroko rozstawione. Umaszczenie białe (dopuszczalne pojedyncze, małe czarne łatki). Bardzo dobra płodność - 10-12 prosiąt w miocie (nierzadko 16-18 żywych) i mleczność. Lochy wykazują dużą troskliwość macierzyńską. Świnie wbp są odporne na stres i wyróżniają się mocną konstytucją, co predestynuje je do chowu wielkostadnego - wymagają jednak suchych i dobrze wentylowanych pomieszczeń i racjonalnego żywienia. Mają wysokie przyrosty i dobrze wykorzystują paszę. Wbp jest rasą mateczną i w czystej rasie lub w krzyżówce z pbz stanowi doskonały komponent mateczny do krzyżowania towarowego z rasami kolorowymi.
Polska Biała Zwisłoucha (PBZ)    Rasa mateczna, bardzo popularna w Polsce, w populacji aktywnej stanowiła w 2005 roku 55%. Rasa ta powstała na bazie miejscowych świń długouchych, uszlachetnianych na przełomie XIX i XX wieku. Wyraźny postęp w tworzeniu rasy pbz nastąpił po wojnie. Zastosowano dolew krwi szwedzkiej landrace i w mniejszym stopniu niemieckiej. W latach 70-ych importowano do Polski świnie zwisłouchej z Norwegii, Holandii, Niemiec i Wlk. Brytanii - były hodowane jako odrębne linie. Od 1992 roku wszystkie linie są traktowane jako jedna populacja hodowlana. Wyjątek stanowi jedynie belgijska zwisłoucha będąca odrębną rasą. Cechy pbz to białe umaszczenie, ładna, można rzec - zgrabna sylwetka, na którą składają się: bardzo długi tułów z dobrze wysklepioną klatką piersiową, szeroki, równy grzbiet, czasem nieco karpiowaty, lekki przód. Szynki dobrze wypełnione. Nogi średnio wysokie, słabsze niż u wbp, występuje skłonność do szablastej postawy tylnych nóg - wynika to z dużej długości tułowia. Nieco słabsza konstytucja i pewna podatność na stres powodują, że świnie tej rasy bardziej nadają się do chowu drobnotowarowego niż wielkostadnego. Jak wszystkie rasy szlachetne wymagają dobrych warunków utrzymania i poprawnego żywienia dając w zamian wysoką produkcyjność i dobre wykorzystanie paszy. Loch pbz są płodne - średnio 11 prosiąt w miocie, mleczne i wykazują dużą troskliwość. Z tych względów we wszystkich systemach krzyżowania zaleca się tę rasę jako komponent mateczny. Stosuje się ją do krzyżówek z wbp - do produkcji loszek krzyżówkowych lub w krzyżowaniach towarowych z knurami ras mięsnych i krzyżówkowymi.
Duroc    Duroc jest najpopularniejszą rasą świń w USA. Umaszczenie czerwone: od złocistego do ciemno mahoniowego. Świnie średniej wielkości, w typie mięsnym, tułów mocny i głęboki, średnio długi o dobrze wysklepionej klatce piersiowej, lekko karpiowaty grzbiet. Głowa średniej wielkości, uszy lekko zwisające. Nogi dość wysokie, mocne, szeroko rozstawione. Świnie tej rasy są dobrze umięśnione, charakteryzują się bezstresowością i łatwością aklimatyzacji. Loch są mniej płodne od ras białych - odchowują średnio 8 prosiąt, dlatego do krzyżowania międzyrasowego zaleca się stosowanie knurów, a nie loch, aczkolwiek niska płodność w wyniku heterozji ulega wyraźnej poprawie. Duroc jest odległy genetycznie od krajowych ras białych, co gwarantuje bardzo wyraźny efekt heterozji w pierwszym pokoleniu mieszańców. Stosowany jako komponent ojcowski w krzyżowaniach trzyrasowych z loszkami pbz x wbp (lub wbp x pbz) i mateczny lub ojcowski - do produkcji knurów mieszańców ras mięsnych.
Pietrain    Nazwa tej rasy wywodzi się od belgijskiej wioski gdzie w latach 1919/20 wyhodowano pierwsze osobniki, oficjalnie istnieje od 1954 roku. Pierwsze świnie tej rasy trafiły do Polski w 1965 roku jako dar polonii dla ART w Olsztynie. Na świecie cieszy się ogromnym zainteresowaniem jako rasa wybitnie mięsna hodowana w czystości rasy lub używana do krzyżówek towarowych, bądź do wyprowadzania nowych ras i linii genetycznych. Świnie tej rasy są niewielkie, tułów średniej długości, szeroki grzbiet o wyjątkowym umięśnieniu łopatek i ud - stąd utarło się określenie "świnie czteroszynkowe" Szynki mocno zaokrąglone, pękate, dobrze wypełnione. Nogi krótkie, głowa mała z krótkimi, pochylonymi nieco do przodu uszami. Umaszczenie szarobiałe z różną ilością niezbyt intensywnie wybarwionych czarnych łat, czasem czerwono rudych. Rasa ta odznacza się szybkim wzrostem i rozwojem do uzyskania masy ok. 75 kg, później nieco wolniej. Charakteryzuje się wybitną mięsnością, ma bardzo cienką słoninę i wysoki udział najwartościowszych wyrębów w tuszy. Wadą świń pietrain jest duża stresowość i związana z tą cecha niska jakość mięsa - często występuje wada mięsa PSE. Wadą jest również niska płodność i kłopoty z rozrodem (niezdolność do krycia lub odchowu prosiąt z powodu osłabienia kończyn). Jednak wybitna mięsność powoduje, że jest to znakomita rasa we wszystkich systemach krzyżowania - jako komponent ojcowski z rasami białymi i jako komponent ojcowski lub mateczny do produkcji knurów krzyżówkowych z rasami hampshire i duroc.
Mieszańce międzyrasowe   Mieszańce charakteryzują się prawidłową mocną budową i mocnymi kończynami. Mają wysoki przyrost przy bardzo wysokim wskaźniku wykorzystania paszy, dużą skuteczność krycia, liczniejsze mioty i wyższą masę ciała prosiąt przy urodzeniu. Potomstwo cechuje duża odporność na warunki środowiska, wysoka wydajność rzeźna i mięsność oraz dobra jakość mięsa. Knury charakteryzują się wysokim libido i bardzo dobrą jakością nasienia. Komponent ojcowski służy do krzyżowania z lochami ras białych.

Tamworth - jedna z najstarszych brytyjskich ras świń. Pochodzi z Irlandii, skąd została przywieziona do Anglii - do Tamworth (miasto) ok. 1812 roku, przez Sir Roberta Peela. Charakterystyczną cechą tej rasy jest rudawa sierść, wyprostowane i sztywne uszy, długie i smukłe ciało. Istotną właściwością jest zdolność do uzyskiwania wysokiej masy ciała przy niskiej zawartości tłuszczu (smalec). Lochy (samice) tej rasy są dobrymi matkami - znane są z tego, iż nie odtrącają żadnego prosiaka z miotu. Osobniki tej rasy linieją w okresie od czerwca do sierpnia. Dorosłe osobniki (2 - 3 lata), osiągają 100 - 140 cm długości ciała, 50 - 65 cm wysokości, a ich ogon ma 24 - 30 cm. Dorosłe knury (samce) osiągają 250 - 370 kg wagi, zaś dojrzałe lochy - 200 - 300 kg.

Hampshire - rasy świń Została wyhodowana w USA w drugiej połowie wieku XIX. Poważny wpływ na jej powstanie wywarły świnie angielskie rasy essex i wessex saddłeback (z hrabstwa Hampshire). Początkowo, tj. w końcu wieku XIX, hodowano ją pod nazwą thin rind, a nazwy hampshire używa się od roku 1904. Pierwszy związek hodowców tej rasy powstał w roku 1893. Świnie rasy hampshire odznaczają się średnią wielkością, czarnym umaszczeniem, z charakterystycznym białym pasem przechodzącym przez łopatki, przednie kończyny i brzuch. Głowa jest lekka, z długim, lekko wklęsłym ryjem. Uszy są krótkie i stojące. Tułów jest średniej długości, grzbiet i szynka są dobrze umięśnione. Kończyny są krótkie, stromo ustawione.

Jest jedną z najbardziej cenionych ras świń w USA. Uznanie i dużą popularność zdobyła dzięki wyrównaniu i zrównoważeniu wszystkich cech użytkowych oraz dobrym wynikom uzyskiwanym w krzyżowaniu. Według wyników kontroli użytkowości rozpłodowej prowadzonej w USA plenność ich jest wysoka - 11,4-11,8 prosiąt żywo urodzonych i 8,9-10,3 odchowanych do 56. dnia. Odznaczają się dobrą wartością tuczną i wydajnością rzeźną, dojrzewają średnio wcześnie. Dzięki dużej zdolności przystosowawczej, plenności i dobrej jakości mięsa są używane do krzyżowania towarowego w USA, jak również w wielu krajach europejskich, jako komponent ojcowski. Nie stwierdzono u tej rasy osobników dodatnio reagujących na test halotanowy. Do Polski została sprowadzona w latach 70. z Wielkiej Brytanii i Czechosłowacji, lecz ze względu na niskie wyniki użytkowe i małe zainteresowanie w roku 1981 zlikwidowano ostatnie osobniki tej rasy. W roku 1988 ponownie zaczęto importować zwierzęta tej rasy z Wielkiej Brytanii i Czechosłowacji (głównie z Czech).

Pietrain (Le Porc Belge de Pietrain) - rasy świń
Rasa ta została wyhodowana w Belgii po l wojnie światowej, a uznana za rasę w roku 1956. Co do jej genezy istnieje kilka hipotez. Prawdopodobnie powstała przez skrzyżowanie rasy yorkshire z rasą świń bayeux, mająca w swoim rodowodzie geny rasy berkshire.
Nazwa jej wywodzi się od wsi Pietrain.
Omaszczenie jest szarobiałe z nieregularnymi plamami czarnymi i rudymi. Zwierzęta są średniej wielkości. Ich tułów jest średnio długi, szeroki i głęboki, o wyjątkowo silnym umięśnieniu grzbietu, łopatek i szynek; stąd nazywa się je czteroszynkowymi. Zad jest szeroki i ścięty, ogon nisko osadzony, szynki bardzo zaokrąglone, pękate, nogi krótkie. Głowa jest mała, uszy są krótkie, szerokie i ustawione poziomo.
Plenność loch wynosi średnio 9,8 prosiąt w miocie. Dojrzałość somatyczną świnie te osiągają w wieku 4 lat. Odznaczają się szybkim wzrostem do momentu uzyskania masy ciała 75 kg, później przyrosty są coraz mniejsze, a wykorzystywanie paszy pogarsza się. Dobowe przyrosty w okresie tuczu wynoszą około 700 g. Masę ciała 90-95 kg świnie osiągają w wieku 180 dni. Tusze zwierząt tej rasy odznaczają się bardzo dużym udziałem mięsa, lecz jest ono blade i bardzo wodniste.
Wadą tej rasy jest duża podatność na stresy i wysoki odsetek zwierząt pozytywnie reagujących na test halotanowy.
Ze względu na dużą wydajność mięsa rasa ma znaczenie międzynarodowe. W tuczu używana jest jako komponent ojcowski w wielu europejskich programach krzyżowania towarowego świń.

Berkshire - Rasy świń typu tłuszczowo-mięsnego

Jest jedną z najstarszych ras świń w Wielkiej Brytanii. Wyhodowano ją w hrabstwie Berkshire na początku wieku XIX. Wywodzi się od miejscowych świń zwisłouchych, skrzyżowanych z rasami chińską i syjamską, później z knurem pochodzącym od dzika śródziemnomorskiego, następnie z czarną neapolitańską i wreszcie z rasą essex.
W wyniku tego ostatniego krzyżowania i ostrej selekcji, uzyskano świnie o umaszczeniu czarnym, z białymi plamami na końcu ryja, dolnej części kończyn i końcu ogona.
Budowa tych świń jest bardzo harmonijna. Tułów jest długi, przypominający równoległobok. Głowa jest szeroka o wklęsłym profilu, uszy są stojące, lekko nachylone ku przodowi, grzbiet jest długi i równy, szynki są dobrze umięśnione, a nogi krótkie.
Są to świnie średniej wielkości, dorosłe knury osiągają 200-250 kg masy ciała, a lochy - około 160-200 kg.
Czarne umaszczenie sprawia, że są mniej wrażliwe na działanie promieni słonecznych. Dlatego są one rozpowszechnione w wielu krajach tropikalnych.
Świnie rasy berkshire wykorzystano do Tworzenia ras europejskich. m.in. w Polsce (rasa puławska), we Francji (bayeux), w Rosji (mirgorodzka), w USA (Poland-China, maryland i san pierre). Obecnie świnie tej rasy przekształcono w kierunku bardziej mięsnym.

Tamworth - rasy świń
Wyhodowana została w l połowie wieku XIX w Wielkiej Brytanii (Anglia), w okolicach miasteczka Tamworth - w Staffordshire. Należy do jednej z najstarszych ras angielskich, a jej księgi hodowlane otwarto w roku 1885. Przez Anglików uważana jest za rasę rodzimą.
Została ukształtowana przez odpowiednią selekcję i dobór, lecz nie zaprzecza się możliwości udziału w jej tworzeniu świń neapolitańskich i portugalskich, którym prawdopodobnie zawdzięcza złocistorude umaszczenie.
Tułów świń tej rasy jest długi i prosty, nogi krótkie. Głowę mają dość dużą, ryj prosty, uszy stojące, średniej wielkości.
Dorosłe knury ważą około 300 kg, lochy - około 280 kg.
Świnie tej rasy późno dojrzewają, odznaczają się nieco mniejszym tempem wzrostu niż świnie wielkiej białej angielskiej, a ich mięso jest chude. Nadają się do produkcji bekonu.
Dużą popularność rasa ta zyskała w USA, Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii.
Na początku wieku XX sprowadzono ją również do Polski (woj. warszawskie i lubelskie), jednak nie przyjęta się i nie odegrała istotnej roli w uszlachetnianiu naszego pogłowia.

Wietnamska świnia zwisłobrzucha Obecnie na świecie hoduje się ok. 900 mln świń reprezentujących prawie 440 ras i mieszańców międzyrasowych. Ciekawą rasą o wysokich walorach konsumpcyjnych jest wietnamska świnia zwisłobrzucha. Pochodzi z Azji południowo-wschodniej. Do Europy pierwsze osobniki sprowadzono z Wietnamu w 1866r. z okazji otwarcia ogrodu zoologicznego w Budapeszcie.
Charakterystyczne cechy tej rasy to: bardzo krótkie nogi, obszerny brzuch, łagodny grzbiet, ugięcie tylnych nóg, brzuch prawie dotyka ziemi, nieduże rozmiary (wysokość w kłębie do 50 cm, waga do 60 kg), głowa mała z krótko stojącymi uszami, ryj krótki, między czołem a ryjem charakterystyczne wklęśnięcie. Skóra ciemno pigmentowana, gruba, pofałdowana, pokryta ciemną szczeciną.

Duża plenność - w ciągu roku można uzyskać dwa mioty od lochy liczące powyżej 10 szt. prosiąt.

Szybkie dojrzewanie młodych – 5-6 tygodniowe prosięta odsadza się od lochy, a 8-tyg. knurki (o ile nie zostały wykastrowane) zaczynają się obskakiwać. Loszki 3-4 miesięczne są już płodne, jednak do rozpłodu należy przeznaczać loszki po zakończeniu wzrostu i rozwoju w wieku 7-8 miesięcy, a knurki (które wolniej rosną) po ukończeniu 1 roku życia.

Szybkie przyrosty – przy intensywnym żywieniu wysokoenergetycznym świnie wietnamskie stają się zbyt otłuszczone. Stosując żywienie ekstensywne, z niewielką ilością pasz wysokoenergetycznych uzyskać można tusze nieotłuszczone. W chowie ekstensywnym podstawą żywienia letniego jest zielonka i resztki z kuchni, a zimą także śrutowane ziarno zbóż i odpady kuchenne. Zwierzęta powinny mieć możliwość wybiegania się. Całkowity rozwój i wzrost świnie wietnamskie kończą w drugim roku życia. Żyją średnio 10 lat. Starsze osobniki otłuszczają się i nie nadają się do rozpłodu. Poza tym z wiekiem spada płodność i plenność. Stare lochy i knury, jeśli nie były wcześniej oswojone, stają się agresywne i dlatego lepiej eliminować je z hodowli. Rasa ta doskonale adaptuje się do naszych warunków klimatycznych, mimo południowego pochodzenia. W celu uniknięcia chowu w bliskim pokrewieństwie, należy co 2-3 lata stosować wymianę knurów do rozpłodu.