1. W środowisku pracy występują czynniki niebezpieczne, uciążliwe i szkodliwe, które mogą powodować urazy ciała pracownika, a nawet śmierć, choroby zawodowe lub obniżenie sprawnooeci organizmu.

A. Czynniki niebezpieczne (urazowe), które działając na człowieka mogą spowodować uraz (wypadek przy pracy).

Rozróżnia się kilka podstawowych grup zagrożeń spowodowanych tymi czynnikami:

• zagrożenie elementami ostrymi lub wystającymi,

• zagrożenie elementami ruchomymi i luŸnymi,

• zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,

• zagrożenie poparzeniem,

• zagrożenie związane z przemieszczaniem się ludzi,

• zagrożenie pożarem lub/i wybuchem.

Zagrożenia te należą do czynników fizycznych działających na człowieka w sposób nagły.

B. Czynniki uciążliwe

• mogą spowodować obniżenie sprawnooeci fizycznej i psychicznej pracownika.

C. Czynniki szkodliwe

• mogą spowodować zatrucia a nawet oemierć.

1. Czynniki niebezpieczne, uciążliwe i szkodliwe dzielimy na:

Czynniki fizyczne, do których zaliczamy:

• hałas,

• drgania mechaniczne (wibracje),

• promieniowanie optyczne, elektromagnetyczne, laserowe, jonizujące,

• prąd elektryczny,

• mikroklimat.

Czynniki chemiczne:

• substancje toksyczne,

• substancje drażniące,

• substancje uczulające,

• substancje rakotwórcze,

• substancje mutagenne,

• substancje upooeledzające funkcje rozrodcze.

Czynniki biologiczne:

• mikroorganizmy rooelinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki),

• makroorganizmy rooelinne i zwierzęce.

Czynniki psychofizyczne:

• obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),

• obciążenie psychonerwowe (obciążenie umysłu, niedociążenie, przeciążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne).

1. Źródła czynników niebezpiecznych (urazowych) to głównie:

• obracające się wały, sprzęgła, wrzeciona, głowice,

• miejsca zbiegania się dwóch obracających się elementów,

• koła zębate, koła cierne, walce zgniatające, wałki pociągowe,

• częoeci wchodzące w skład napędów i przekładni (koła, pasy, kliny, oelimaki),

• miejsca zbiegania się koła i zębatki,

• miejsca zetknięcia się korbowodu lub drążka z kołem, wykorbieniem lub tarczą,

• miejsca stykania się częoeci wykonujących ruch (stoły przesuwne, podajniki);

• miejsca między stałymi częoeciami maszyn a poruszającymi się dŸwigniami,

• miejsce zetknięcia się walca i stołu (kruszenie, zgniatanie),

• obracające się narzędzia tnące,

• narzędzia poruszające się ruchem liniowym (posuwisto-zwrotnym),

• wystające niebezpieczne ostre elementy.

1. Podstawowe zasady i metody likwidacji lub ograniczania zagrożeń w środowisku pracy to:

• eliminacja źródeł czynników niebezpiecznych i szkodliwych,

• ograniczenie oddziaływania czynników przez odsunięcie człowieka z obszaru ich oddziaływania,

• ograniczenie oddziaływania na człowieka czynników niebezpiecznych i szkodliwych przez osłonięcie

strefy narażenia,

• ograniczenie wpływu czynników przez zastosowanie ochron osobistych,

• ograniczenie zagrożenia poprzez właoeciwy dobór pracowników i organizację pracy oraz oddzia-

ływanie na bezpieczne zachowanie pracowników

1. CO TO JEST RYZYKO ZAWODOWE?

Ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepoŜądanych zdarzeń

związanych z wykonywaną pracą, powodujących starty, w szczególności wystąpienia u

pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagroŜeń zawodowych

występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Ocena ryzyka jest niczym innym jak szczegółowym i dokładnym sprawdzeniem i oceną tego,

co w miejscu pracy moŜe zaszkodzić (czynniki szkodliwe) lub wyrządzić krzywdę (czynniki

niebezpieczne) ludziom i pracownikom. SłuŜy do tego, aby ocenić czy zastosowano wystarczające

środki zaradcze lub teŜ po to, aby określić co naleŜy zrobić, aby te szkodliwe i niebezpieczne warunki

ograniczyć lub wyeliminować.

1. JAKI JEST CEL OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO?

Celem ustalenia ryzyka zawodowego jest określenie zagroŜeń i ich poziomu a takŜe

wskazanie środków umoŜliwiających jego ograniczenie. Ocena ryzyka powinna uświadomić

pracodawcy, na jakie zagroŜenia naraŜeni są pracownicy, a pracownikom jakie zagroŜenia

występują na ich stanowiskach pracy, jakie są źródła zagroŜeń, jakie powodują skutki i w jaki

sposób naleŜy się przed nimi chronić.

1. KIEDY WYKONAĆ OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO?

Ocenę ryzyka związanego z wykonywaniem pracy na danym stanowisku naleŜy zawsze

przeprowadzić gdy:

- tworzone są nowe stanowiska pracy,

- wprowadzane są zmiany na stanowisku pracy,

- wprowadzono zmiany w procesie technologicznym lub organizacji pracy( np. zmienił się

poziom narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku pracy),

- wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem środków ochrony

1. Pomieszczenia pracy.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne itp.).

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

-  3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia.

-  3,3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.

Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:

-  2,2 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia,

-  2,5 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.

Wysokość pomieszczeń stałej pracy, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, nie może być mniejsza niż:

• 3 m

- jeżeli przebywa w nich więcej niż 4 pracowników

• 2,5 m 

- jeżeli przebywa w nich nie więcej niż 4 pracowników i na każdego z nich przypada co najmniej 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia,

-w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, a na każdego pracownika przypada co najmniej 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia;

• 2,2 m

- w dyżurkach, portierniach, kantorach, kioskach ulicznych oraz kioskach usytuowanych w halach dworcowych, fabrycznych, wystawowych i handlowych, a także w pomieszczeniach usytuowanych na antresolach otwartych do większego pomieszczenia.

1. Oświetlenie

We wszystkich pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne. Oświetlenie elektryczne należy natomiast zapewnić w tych miejscach, w których odbywa się praca w porze nocnej, lub jeżeli zastosowanie światła dziennego nie wystarcza do bezpiecznego wykonywania pracy. Należy pamiętać o tym, że połączenie ze sobą oświetlenia światłem sztucznym i naturalnym nie może wykazywać różnic natężenia, wywołujących olśnienie przy przejściu między tymi pomieszczeniami.

Są sytuacje i pomieszczenia, w których nie jest możliwe zapewnienie oświetlenia naturalnego. W takiej sytuacji pracodawca może za zgodą właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, po porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy, zastosować wyłącznie oświetlenie sztuczne - elektryczne. Podstawowym warunkiem uzyskania takiej zgody jest fakt, że praca mogła być prawidłowo i bezpiecznie wykonywana właśnie przy użyciu oświetlenia elektrycznego.