EUROPEJSKIE PRAWO ADMINISTRACYJNE

DR ARTUR MODRZEJEWSKI

WYKŁAD z 11.12.2010 r.

WSPÓLNE ZASADY OGÓLNE I INSTYTUCJE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO PAŃSTW EUROPEJSKICH

OGÓLNE ZASADY PRAWA MATERIALNEGO

• Zasada praworządności

• Zasada proporcjonalności

• Zasada równości i zakazu dyskryminacji

• Zasada zgodnego z prawem oczekiwania

• Zasada bezstronności

ZASADA PRZWORZĄDNOŚCI – ISTOTA

• Artykuł 4 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji

• Zasada praworządności

• Urzędnik działa zgodnie z zasadą praworządności, stosuje regulacje i procedury określone w przepisach prawnych Wspólnot. Urzędnik zwraca w szczególności uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów jednostek posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi.

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI

• Wyraźna podstawa prawna

• Zasada praworządności, jako element dobrej administracji

• Zasada praworządności w prawie Rady Europy

• Zasada praworządności w państwach europejskich.

GWARANCJE PRAWORZĄDNOŚCI

• Znaczenie gwarancji praworządności

• Ombudsman

Jeden centralny organ	Powoływany do konkretnej dziedziny spraw
Polska, Ukraina, Rumunia.	Finlandia (równość prawa mniejszości narodowych, prawa dzieci, prawo konsumentów) Norwegia (ds. równości, administracji publicznej, dzieci, konsumentów) W. Brytania (finanse, służba zdrowia, usługi prawne).

ZASADA PROPORCJONALNOŚCI

• Znaczenie zasady proporcjonalności

• Ranga aktów prawnych statuujących zasadę proporcjonalności

• Artykuł 6 EKDA

• Zasada proporcjonalności

• 1. W toku podejmowania decyzji urzędnik zapewni, że przyjęte działania pozostaną proporcjonalne do obranego celu. Urzędnik będzie w szczególności unikać ograniczania praw obywateli lub nakładania na nich obciążeń, jeżeli ograniczenia te lub obciążenia byłyby niewspółmierne do celu prowadzonych działań 18.

• 2. W toku podejmowania decyzji urzędnik zwróci uwagę na sprawiedliwe wyważanie praw osób prywatnych i ogólnego interesu publicznego.

• Rekomendacja CM/Rec (2007)7

• Prawo krajowe

• Zasada proporcjonalności sensu stricte.

ZASADA RÓWNOŚCI I ZAKAZU DYSKRYMINACJI

• Istota

• Zasada niedyskryminacji

• Art. 5 ust.3 EKDA

• Urzędnik powstrzyma się w szczególności od wszelkiego nieusprawiedliwionego nierównego traktowania jednostek ze względu na ich narodowość, płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub wyznanie, przekonania polityczne lub inne; przynależność do mniejszości narodowej, posiadaną własność, urodzenie, inwalidztwo, wiek lub orientację seksualną.

• Odstępstwo od zasady równości

• Obiektywność

• Dyskryminacja pozytywna

• Ustawodawstwo krajowe

Kraje, w których stosuje się zasadę równości oraz zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny przy czym nie wskazuje się konieczność takich przyczyn	Wprowadzono zakaz dyskryminacji oraz zasadę równości ze względu na określone konieczności
Np. Polska	Np. Łotwa

ZASADA ZGODNEGO Z PRAWEM OCZEKIWANIA

• Istota

• Treść – art. 10 ust. 2 EKDA

• „Urzędnik uwzględnia uzasadnione i słuszne oczekiwania jednostki, które wynikają z działań podejmowanych przez daną instytucję w przeszłości”.

• Przestrzeganie obowiązujących praktyk administracyjnych

• Art. 10 ust. 1 EKDA

• Urzędnik działa konsekwentnie w ramach swojej praktyki administracyjnej i zgodnie z działalnością administracyjną instytucji. Urzędnik przestrzega obowiązujących w instytucji praktyk administracyjnych, o ile nie zaistnieją uzasadnione powody, które usprawiedliwiałyby odejście w indywidualnym przypadku od tych praktyk. Te powody należy przedstawić na piśmie.

• Udzielanie porady dotyczącej możliwego sposobu postępowania art. 10 ust. 3 EKDA

• „W razie potrzeby urzędnik służy jednostce poradą dotyczącą możliwego sposobu postępowania w sprawie wchodzącej w zakres jego działania oraz dotyczącą pożądanego sposobu rozstrzygnięcia sprawy”.

• Zakaz podejmowania środków działających wstecz – art. 6 rekomendacji CM/Rec (2007)7

• Zakaz ingerencji w prawa nabyte oraz usankcjonowane sytuacje, z wyjątkiem okoliczności uzasadnionych interesem publicznym (art. 6 ust. 3 rekomendacji CM/Rec (2007)7).

• Przewidywanie rozsądnego czasu wejścia w życie przepisu (art. 6 ust. 4 rekomendacji CM/Rec (2007)7).

ZASADA BEZSTRONNOŚCI

• Kontekst zasady

• Zasada bezstronności w prawie państw obcych

• Zasada bezstronności w dokumentach europejskich

• Zasada bezstronności a inne zasady

• Zakres zastosowania zasady bezstronności

• Przyczyny wyłączenia urzędnika.

POJĘCIE AKTU ADMINISTRACYJNEGO

Pierwsza grupa definicji	Druga grupa definicji
Podstawowe znaczenie odgrywa rezolucja (77)31 – akt administracyjny to akt podejmowany w celu ochrony osób fizycznych lub prawnych w postępowaniu administracyjnym, mający charakter indywidualny, podejmowany w celu wykonywania władzy publicznej i który w sposób bezpośredni wpływa na prawa.	Szerokie znaczenie aktu Rekomendacji R(84)15 dotycząca kontroli sądowej wskazuje, że zakres kontroli nad administracją publiczną jest bardzo duży – obejmuje bowiem nie tylko akty indywidualne, ale również akty normatywne, czynności faktyczne oraz bezczynność Rekomendacja (2004)20 …

REKOMENDACJA (2004) 20

• Akt administracyjny

• Akty prawne – zarówno indywidualne, jak i normatywne, oraz czynności faktyczne administracji podjęte w celu prawa i obowiązki osób fizycznych i prawnych. Pojęcie aktu administracyjnego obejmuje, więc zarówno różnego rodzaju akty, jak i czynności faktyczne, a więc i takie, które mogą, (ale nie muszą) wywoływać skutki prawne. Pojęcie aktu administracyjnego jest, więc w tym znaczeniu oderwane od skutku prawnego, jaki akt może wywołać.

• Odmowę wydania aktu administracyjnego lub zaniechanie wydania tego aktu (bezczynność) w przypadkach, w których organ administracji publicznej jest zobowiązany do podjęcia postępowania na żądanie.

AKT ADMINISTRACYJNY W PAŃSTWACH EUROPEJSKICH

• Polska – pojęcie doktrynalne

• Niemcy, Litwa – określone przez przepisy prawa

• Litwa – pojęcie określone ogólnie

• Niemcy – dokładna definicja.

POJĘCIE DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

• Rekomendacja CM/Rec (2007)7

• Decyzja reglamentacyjna (regulatory) lub niereglamentacyjna (non – regulatory) wydana przez organ administracji wykonujący prerogatywy władzy publicznej

• Reglamentacyjne – składają się norm generalnych

• Niereglamentacyjne – mogą być indywidualne bądź inne.

• Pojęcie decyzji administracyjnej zawarte w tej rekomendacji nie jest tożsame z pojęciem decyzji w prawie krajowym wielu państwa europejskich.

UZNANIE ADMINISTRACYJNE

• Uznanie a pojęcia niedookreślone

UZNANIE

• Rekomendacja R(80)2

WYKONUJĄC KOMPETENCJE DYSKRECJONALNE, ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ:

• Nie dąży do osiągnięcia celu innego niż ten, dla którego został ustanowiony

• Kieruje się zasadą obiektywności i bezstronności, biorąc pod uwagę jedynie kluczowe okoliczności konkretnej sprawy

• Przestrzega zasady równości wobec prawa, unikając niesprawiedliwej dyskryminacji

• Utrzymuje właściwą reakcję pomiędzy skutkami, jakie decyzja może wywołać w zakresie praw, obowiązków i interesów osoby, a celem, który realizuje.

• Wydaje decyzję w rozsądnym czasie, mając na względzie przedmiotową sprawę

• Stosuje ogólne zasady administracyjne w sposób konsekwentny, mając jednocześnie na względzie okoliczności konkretnej sprawy

• Tryb postępowania

• Znaczenie i zastosowanie zasad ogólnych

• Kontrola aktów uznaniowych

• Dyskrecjonalność a zasady ogólne prawa.