WDP I kolokwium Automatycznie zapisany

ROZDZIAŁ 1. PRZEPISY PRAWA
jest regułą zachowania, trudno o jednobrzmiącą definicję. Są to wypowiedzi zastane i ustanowione mocą generalnych normatywnych aktów prawnych (konstytucja, ustawy, rozporządzenia).
Na przepis prawny, jako zdaniokształtną wypowiedź składa się poprzednik + następnik, a czasem również funktor nazwotwórczy.
Z punktu widzenia logiki nie są to zdania, a wypowiedzi dyrektywne ponieważ nie stwierdzają prawdy i fałszu, a wyrażają wolę, mówią o tym jak być powinno, a nie o tym jak jest.

Dzielimy je na

(Ius cogens i Ius dispositivum):


Nakazujące, zakazujące, uprawniające

Wyróżnia jeden sposób zachowania, którego zabrania stosowac pod groźbą sankcji prawnych.

Mówią, że tak a tak można, ale nie trzeba się zachować. Dają możliwość wyboru. Nie ma obowiązku zachować się w taki sposób, w jaki wskazuje przepis. Można wyróżnić te, które:
- W ogóle nie narzucają jakichkolwiek ograniczeń
Niektóre przepisy uprawniające, jak np. kwestia ustalenia terminu zapłaty za wykonane dzieło pozostawia dowolność, dopiero w przypadku braku porozumienia stron ustalone jest, ze wynagrodzenie należy się w chwili oddania dzieła.

- Narzuciają wole, ale pozostawiają jakiś zakres możliwości
np. organ jest uprawniony do wybory sposobu zawiadomienia, ale jest zobowiązany takowe zawiadomienie zgłosić

Odsyłajace i blankietowe

  1. Same nie podają rodzaju i rozmiarów skutków prawnych

  2. Same nie formułują pełnego określenia należytego sposobu zachowania się adresatów tylko wskazują na inne przepisy, w których jest okresowe takowe zachowanie lub skutki prawne

Przepis odsyłajacy i ten do którego odsyła są współobowiązujace.

Wskazują inny organ, a nie przepis jak w odsyłających.
Oznaczenie tego rodzaju tekstów prawnych, które nie rozstrzygają same, nie wyznaczają sposobu postępowania. Rozstrzygniecie uzależniają od postanowień innych generalnych aktów prawnych.
np. przepisy ustalające sankcje. Np. art. 97 Kodeksu wykroczeń. Przepisy te same nie wskazują i nie charakteryzują zachowań zagrożonych sankcjami, lecz tylko ustanawiają sankcje za zachowanie niezgodne z postanowieniami pewnej, ogólnie wymienionej grupy przepisów prawa.
Przepisy blankietowe często z góry (In blanco) określają sankcje za zachowanie niezgodne z przepisami, które dopiero mogą zostać wydane.
Brakuje związku czasowego miedzy przepisem blankietowym i obowiązywaniem przepisów, za których nieprzestrzeganie przepis blankietowy ustanawia sankcje.

Lex generalis – lex specialis, aby ustalić zależność trzeba znać jedno i drugie. Może się zdarzyć, że zależnie od grupy faktów, co innego będzie generalis, a co innego specialis

Przepisy proste i złożone

Przepisy ogólne i jednostkowe – brane pod uwagę: adresat przepisu i normowane zachowanie

Przepisy generalne i indywidualne

Przepisy abstrakcyjne i konkretne

Adresatowi (generalnemu lub indywidualnemu) wyznacza w wyróżnionych okolicznościach jednorazowe zachowanie się

Przepisy pierwszego i drugiego stopnia sposób podziału dotyczy wszystkich aktów prawnych

ROZDZIAŁ 4. SYSTEM PRAWA

  1. GENERALNE AKTY PRAWNE
    akt prawny:

Indywidualny

Wyróżnia się akty jednostronne i dwustronne.
jednostronne – działania organów państwa rodzące następstwa prawne niezależnie od woli podmiotu, którego dotyczą oraz czynności prawne dochodzące do skutku przez oświadczenie woli tylko jednej strony (np. odrzucenie spadku przez spadkobiercę)

Dwustronne – działania organów państwa wywołujące następstwa prawne za zgodą lub na wniosek osoby zainteresowanej atak ze czynności prawne dochodzące do skutku za zgodą oświadczenia woli dwóch lub więcej stron (np. orzeczenie o zmianie nazwiska na wniosek osoby zainteresowanej)

Normatywne akty prawne (dotyczą ogółu) to akty (konstytucje, ustawy, rozporządzenia) wydawane przez kompetentne organy prawodawcze, mocą których ustanawiane są przepisy prawa.

Akty indywidualne(dotyczą jednostki) również są aktami normatywnymi!

Konstytucja RP (2 IV 1997) rozróżnia dwie grupy generalnych aktów prawnych:

  1. Akty prawne o mocy powszechnie obowiązującej mogą wiązać wszystkie podmioty prawa.
    A. Obowiązują na całym terytorium państwa.
    Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia
    B. akty prawa miejscowego
    moc ograniczona do obszaru działania organów, które je ustanawiają
    Upoważnione do ich wydawania są: organy samorządu terytorialnego, terenowe organy administracji rządowej
    np. rozporządzenia porządkowe wydane przez wojewodę

  2. Akty o charakterze wewnętrznym wiążą tylko jednostki organizacyjne podległe organowi, który je wydał. Nie mają mocy powszechnie wiążącej.

BUDOWA AKTU PRAWNEGO
nagłówek
wymienia się tutaj nazwę danego aktu prawnego (ustawa, rozporządzenie, itd.), datę (ustalenia w przypadku organów kolegialnych lub uchwalenia [podpisania] przez jednoosobowe organy państwa jak np. Rada Ministrów, prezydent), tytuł merytoryczny (o czymś tam…) określa normowaną materię.
po tytule wskazują swą podstawę prawną
czyli ustawę, która upoważnia ich do wydania takiego aktu
ustawy nie wykazują swojej podstawy prawnej, gdyż są wydawane na mocy ogólnego upoważnienia na mocy konstytucji
czasem preambuła (wstęp)
najczęściej w uroczystych ustawach, jak w Konstytucji. Wskazują: cel wydania, ocenę dotycząca wydania, polityczną lub historyczną genezę.
Niewłaściwym działaniem jest umieszczanie preambuły przed np. rozporządzeniami, gdyż one wydawane są w celu wykonania, a nie formułują żadnych samodzielnych celów merytorycznych.

część zasadnicza
składa się z artykułów (w ustawach)paragrafów (w zarządzeniach i rozporządzeniach)
( przepisów numerów )
przepisy przejściowe i końcowe (umieszczane w części zasadniczej)
rozstrzygają kwestie związane z wejściem w życie, kiedy akt zyskuje moc obowiązującą
w przypadku niektórych dużych aktów prawnych, jak np. Kodeks cywilny, Kodeks karny nie zawiera się przepisów przejściowych i końcowych, lecz wydaje się drugą ustawę „Przepisy wprowadzające kodeks…”

Podpis
ustawy podpisuje prezydent. On też podpisuje wydane przez siebie rozporządzenia i zarządzenia.
Rozporządzenia i zarządzenia rady Ministrów podpisuje prezes Rady Ministrów.
Rozporządzenia i zarządzenia poszczególnych ministrów, podpisują ci sami ministrowie.


Aby akt zyskał moc prawną musi zostać ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej

  1. HIERARCHIA GENERALNYCH AKTÓW PRAWNYCH

Konstytucja

Umowy międzynarodowe
(ratyfikowane)

Ustawy

Rozporządzenia

Zależności między aktami prawnymi różnego rzędu:

  1. GAŁĘZIE PRAWA

Podział na rodzaje gałęzi prawa:

Dodatkowo:

Podział prawa na gałęzie
kształtował się historycznie. Gałęzie to działy prawa. O tym czy coś jest osobną gałęzią prawa czy nie decydują konwencje.

W dotychczasowym piśmiennictwie wymienia się: karnoprawną, cywilnoprawną i administracyjnoprawną metodę unormowania prawa.

  1. POJĘCIE SYSTEMU PRAWA

„system” zbiór jednostek (elementów) o pewnych cechach, między którymi występują określone reakcje (powiązania), sprzężenia, oddziaływania, współzależności.
Wyróżnia się systemy:

Powiązania treściowe generalnych aktów prawnych
jest dużo mniejszych aktów prawnych, które nie wykazują żadnego związku treściowego z postanowieniami aktu hierarchicznego (ustawa a konstytucja).
ALE bywa również tak, że tę samą kwestię normują akty prawne zajmujące różne miejsca w hierarchii. Wspólność podmiotu unormowania nie świadczy jednak, o tym, że postanowienia aktu niższego rzędu można w jakiś sposób wyprowadzić z treści aktu wyższego rzędu. Te pierwsze nie są ‘zawarte” w treści aktu wyższego rzędu i przez wnioskowanie „od ogółu do szczegółu” w żaden sposób nie można ich „wydedukować”.
Gdy akty różnych stopni hierarchicznych normują tę samą dziedzinę, między owymi aktami występują powiązania formalne, ponieważ akty niższego rzędu są wydawane z mocy upoważnień zawartych w aktach hierarchicznie nadrzędnych. Akt hierarchicznie nadrzędny wyznacza, co ma być przedmiotem unormowania w akcie generalnym niższego rzędu.
Można powiedzieć, że akty generalne wyższego rzędu w pewnym zakresie mogą wyznaczyć treść przepisów zawartych w aktach niższego rzędu i ze niekiedy, ale tylko niekiedy, i w odniesieniu do niektórych tylko postanowień w sposób bardzo ogólny treść tę przesądzają. Z pewnością nie jest tak, że o całej treści aktów niższych przesądzają rozstrzygnięcia treściowe aktów wyższych.

  1. ZASADY SYSTEMU PRAWA

Reguły, których znaczenie uznajemy za podstawowe ze względu na cały system prawa.

  1. ZASADY (to, co nie podlega schematowi) – REGUŁY (to, co podlega schematowi)

R. Dworkin i R. Alexy podjęli próbę odróżnienia zasad od reguł prawnych.

Koncepcja R. Dworkina
istnieją trzy różnica miedzy zasadami (principles) i regułami (rules) :

  1. Reguły są stosowane w sposób „wszystko albo nic”. Albo coś wnoszą co przynosi jakieś skutki, albo nic nie wnoszą i nie ma skutków.
    Zasady natomiast nie wyznaczają konsekwencji prawnych, które powinny nastąpić automatycznie, jeżeli występują okoliczności przewidziane prze te zasady. Stanowią one racje argumentacyjne, które powinien uwzględnić stosujący prawo.

  2. W przypadku kolizji reguł jedna z nich obowiązuje, a druga nie.
    Istnieje natomiast wiele zasad, które są niezgodne w ich zastosowaniu.

  3. Zasady w odróżnieniu od reguł mają wymiar „wagi” lub „znaczenia”, w przypadku odwoływania się do zasad uwzględniana jest ich doniosłość

Koncepcja R. Alexy’ego
reguły mogą zostać spełnione lub niespełnione, natomiast zasady wyrażają „idealną powinność” .
Żadna norma postępowania nie może wykazywać jednocześnie właściwości zarówno zasad jak i reguł, a każda norma postępowania jest bądź regułą, bądź zasadą. W przypadku kolizji pierwszeństwo ma reguła. Reguła to wyraz prawnych możliwości realizacji zasady.

ROZDZIAŁ 5. SPOSPOBY POWSTAWANIA PRAWA
stanowienie, zwyczaj, precedens, umowa

  1. O TZW. ŹRÓDŁACH PRAWA

Ciężko o jednoznaczna definicję źródła prawa.
Źródła poznania i powstawania prawa, źródła prawa w rozumieniu prawniczym, źródła formalne i materialne, źródła obowiązywania prawa, autorytety prawotwórcze, itd.

Źródła poznania prawa wszelkie czynniki mogące dostarczyć informacji o prawie. Np. Dziennik Ustaw, Monitor Polski

Źródła powstawania prawa czynniki wpływające na ukształtowanie takiej a takiej treści przepisów prawa. A także działania organów prawotwórczych

Źródła materialne przyczyny warunkujące treść prawa.
źródła formalne przyczyna prawnego obowiązywania normy.

Źródła obowiązywania prawa – czynniki, które powodują, ze reguła obowiązywania zyskuj moc reguły prawa.
źródła prawa tak nazywa się autorytety prawotwórcze, np. źródłem prawa jest parlament

  1. STANOWIENIE

Obecnie podstawowy sposób tworzenia prawa, ale znany już od starożytnego Rzymu. Przez stanowienie prawa rozumiemy działalność kolegialnych lub jednoosobowych ciał, które mają kompetencje prawotwórcze.
Akt staje się prawem obowiązującym jeżeli został dokonany przez odpowiedni organ, we właściwym trybie i w ramach kompetencji materialnej.

KONSTYTUCJA USTAWA INNE AKTY PRAWNE Z MOCĄ USTAW ROZPORZĄDZENIE
AKTY WEWNĘTRZNE

  1. KONSTYTUCJA – ustawa zasadnicza ( swoista nazwa, szczególny tryb uchwalenia i zmiany, najwyższa moc prawna)

To akt normatywny, który zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii. Jest podstawą prawną innych normatywnych aktów. Określa sposób tworzenia prawa w danym państwie.

Konstytucje odróżnia tryb jej zmiany. Podwyższone quorum oraz kwalifikowana większość głosów. W Polsce musi to być ustawa uchwalona przez Sejm większością min 2/3 głosów w obecności co najmniej ½ ustawowej liczby posłów oraz przez Senat bezwzględną większością głosów przy obecności min ½ ustawowej liczby senatorów. Ten tryb jest wymogiem konstytucyjnym i nie może być zmieniony przez inne ustawy zwykłe.

Konstytucja nadaje parlamentowi kompetencje do wydawania innych ustaw.
Ustawy zwykłe nie mogą i nie uchylają postanowień konstytucji. Nie mogą i nie są sprzeczne z jej postanowieniami.
Do orzekania o zgodności ustawy z konstytucją powoływane SA trybunały konstytucyjne.

Tekst konstytucji bywa poprzedzony preambułą – wskazanie na autorytet ustrojodawczy, określenie celów państwa i konstytucji, zasady organizacji społeczeństwa, genezę. Niektórzy uważają że preambuła ma charakter normatywny.

  1. USTAWA – normatywny akt prawny wydawany przez organ władzy zwierzchnej w państwie. O stopień niżej w hierarchii niż konstytucja.

Akt prawny, którego mocą ustanawiane są przepisy (normy) ogólne (generalne).

Ogólność (generalność) – postanowienia ustawy normują zachowanie całych klas adresatów, a nie indywidualnych podmiotów. Skutki prawne wiążą się z generalnie oznaczoną klasą faktów prawnych, nie zawierają rozstrzygnięć w sprawach jednostkowych, konkretnych. Obowiązują na terytorium całego państwa.
[ ogólność nie jest cechą szczególną ustawy, cechują się nią zarówno akty wyższe jak i niższe od niej ]

Mają moc powszechnie obowiązującą.

Mocą ustaw normowane są obowiązki i uprawnienia obywateli i organów państwa.

Jest uchwala w drodze ustawodawczej.

Każdy akt (nawet nieustanawiający przepisów o cechach ogólności i abstrakcyjności) który powstał w drodze ustawodawczej, nosi nazwę „ustawa” i został ogłoszony, jako ustawa. Nie decyduje tu treść postanowień, lecz nazwa i tryb uchwalenia

Każdy przepis (norma) rozgraniczający sfery wolnej działalności podmiotów, ingerujący w sferę praw i wolności jednostki, a także ograniczający korzystanie z własności. Kwestie powinny być normowane mocą ustaw, Anie innych aktów prawnych, wszelkie więc ustawy w sensie materialnym musza być także ustawa w rozumieniu formalnym. Ustawą w sensie materialnym nazywany ejst każdy przepis (akt) niezależnie jaką mocą został uchwalony (ustawy, rozporządzenia, zarządzenia).

Sama nazwa „ustawa” i tryb uchwalenia (droga ustawodawcza) nie wystarczają do uznania za ustawę w sensie materialnym.
Po modyfikacji określenia, uznaje się, ze wszelkie normy prawne o cechach abstrakcyjności i generalności są stawą w rozumieniu materialnym.

PROCEDURA USTAWODAWCZA
1. Inicjatywa ustawodawcza prawo wniesienia do parlamentu projektu ustawy.
Posłowie (grupa 15) , rząd, prezydent, naród (100 000 głosów poparcia), senat, komisja sejmowa
2. I, II i III czytanie
I czytanie odbywa się w komisji. II i III na forum sejmowym.
Po każdym czytaniu następuje głosowanie.
quorum – najmniejsza liczba członków parlamentu niezbędna do uznania decyzji za ważną

Większość zwykła 50:50
Większość bezwzględna więcej niż połowa lub połowa plus jedna osoba
Większość kwalifikowana 2/3 lub 3/5 wymaganego quorum

Sejm przekazuje projekt do głosowania senatowi.
Senat może
+ odrzucić, wtedy wraca do sejmu i sejm głosuje nad poprawkami
+ zgłosić poprawki
+ uchwalić

3. Podpisanie
Prezydent może:
+ zgłosić veto. Wtedy sejm ponownie głosuje i może przegłosować większością 3/5.
+ przekazać ustawę sejmowi do ponownego rozpatrzenia
+ zgłosić ustawę do Trybunału Konstytucyjnego, który sprawdza jej zgodność z konstytucją
+ podpisać/uchwalić

4. Ogłoszenie
W Dzienniku ustaw (obecnie elektroniczny).

5. Vacatio Legis okres leżakowania. Najczęściej jest to 14 dni chyba, ze akt prawny stanowi inaczej (mniej lub więcej)

6. Wejście w życie

  1. INNE AKTY PRAWNE Z MOCĄ USTAWY

Dekret/rozporządzenie z mocą ustawy (różna nazwa).
Mogą je wydawać prezydent i rząd. Akt taki musi być przedstawiony parlamentowi, który albo go potwierdza albo odrzuca.

Konstytucja RP z dn. 2 IV 1997 w czasie pokoju NIE uprawnia żadnego organu państwa do wydawania dekretów i rozporządzeń z mocą ustawy.

  1. ROZPORZĄDZENIA

Odnosi się do tego, co z istoty swej zmienne, mając na celu wykonanie przepisów ustawy w sposób odpowiadający aktualnym warunkom i okolicznościom. Jest to akt prawny wydany na podstawie ustaw i w celu ich wykonania.
Ustanawiane przez prezydenta oraz naczelne ograny administracji – Rada Ministrów i ministrowie.

Warunkiem wydania jest istnienie wyraźnego, szczegółowego upoważnienia ustawowego.

Nie mogą istnieć inne rozporządzenia niż wykonawcze.

Musi być ogłoszone w Dzienniku Ustaw.

  1. AKTY WEWNĘTRZNE

To zarządzenia wydawane przez prezydenta, prezesa Rady Ministrów i ministrów oraz uchwały podejmowane przez Radę Ministrów.

Wydawane wyłącznie na podstawie ustawy.

Nie mogą stanowić podstawowych decyzji jednostkowych wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

INKORPORACJA I KODYFIKACJA

INKORPORACJA to ułożenie i opublikowanie usystematyzowanego zbioru wydanych już poprzednio przepisów prawa obecnie obowiązującego. Nie zawiera nowych unormowań.
KODYFIKACJA pojęcie oznaczające wiadomą działalność legislacyjną. W jej wyniku powstają kodeksy. Kodeks ma zastąpić liczne ustawy dotyczące danej sfery stosunków i stać się źródłem przepisów w owej dziedzinie. Wyłączne, wyczerpujące, jednolite terminologicznie i niesprzeczne unormowanie w danej dziedzinie.
kodeks: karny, postępowania karnego, postępowania administracyjnego, cywilny, postępowania cywilnego, rodzinny i opiekuńczy, karny wykonawczy, wykroczeń, pracy, morski

  1. PRAWO ZWYCZAJOWE

  1. Element zewnętrzny (zwyczaj)

Faktyczne przestrzeganie określonej reguły zachowania.

  1. Element wewnętrzny

Prawe przekonanie, że dana reguła jest prawem, a więc i przekonanie o prawnej powinności jej przestrzegania i płynących skutkach

  1. Teorie klasyczne
    istotnym elementem prawa zwyczajowego jest praktyka. Musi być powszechna, równomierna, trwała

  2. Szkoła historyczna
    prawo jest częścią narodu, jego ducha. Prawo zwyczajowe stanowi bezpośredni przejaw przekonań prawnych narodu.

  3. Teorie praktyki organów państwa
    państwo jest jedynym źródłem prawa. Jeżeli organ państwa stosuje jakieś prawo zwyczajowe, to staje się ono prawem państwowym, ale jeśli tego nie robi to nie ma takiej potrzeby i zostaje owo prawo jedynie prawem zwyczajowym. Prawo zwyczajowe jest postrzegane, jako zjawisko wtórne, a nie pierwotne.

  1. PRAWO PRECEDENSOWE common law

Prawotwórcza działalność sądów.

Sędzia wydający wyrok w danej sprawie ma obowiązek oprzeć swoje przeczenie na orzeczeniach, jakie zostały wcześniej wydane w podobnych sprawach. Z dotychczasowego orzecznictwa sędzia wyprowadza ogólną wspólną zasadę, będącą podstawą aktualnie wydawanego rozstrzygnięcia – ratio decidendi.

W każdym orzeczeniu można wyróżnić zasadę ogólną (abstrakcyjną) oraz inne elementy dotyczące danego przypadku.

Przyjmuje się, że im precedens starszy tym lepszy.

  1. UMOWA

Umowa to sposób tworzenia reguł prawnych obecnie rzadko występujący.
niegdyś np. prawo lenne, Wielka Karta Swobód, artykuły henrykowskie, pacta conventa – umowy publicznoprawne.

Dziś umowy SA podstawa prawa międzynarodowego publicznego.

  1. RELIGIA

Np. państwa muzułmańskie, w których religia stanowi prawo. Postanowienia odwołujące się do Koranu ziewają m.in. kodeksy cywilne Egiptu, Syrii, Iraku.

Szriat to specjalny sąd stosujący prawo muzułmańskie w oparciu o Koran i sunnę.

ROZDZIAŁ 6. OBOWIĄZYWANIE PRAWA

  1. POJĘCIE OBOWIĄZYWANIA PRAWA

Co znaczy, że dany akt prany lub norma obwiązuje?

Decyzja czy dana norma obowiązuje czy nie jest równocześnie wskazaniem, czy powinno się zachowywać zgodnie z daną normą czy nie.

Kryteria uznawania norm za obowiązujące:

Norma jest stosowania nie dlatego, ze obowiązuje, ale dlatego, ze jest stosowana. Jakąś normę możemy uznać za obowiązującą zgodnie z tym kryterium dopiero po upływie jakiegoś czasu, który charakteryzuje się wysokim stopniem spełnienia tej normy.

Nie odwołuje się do aktu przestrzegania, ale do sposobu uzasadniania mocy obowiązującej danej normy. Za obowiązujące normy uznajemy te, które są wydane przez organy posiadające uprawnienia do ustanawiania prawa. Zostały ustanowione w należytym trybie przez kompetentne autorytety i nie zostały uchylone.

+ wszystkie normy zawarte w konstytucji są obowiązujące
+ jeżeli norma hierarchicznie niższa została wydana na mocy wydania kompetencji dla organu wydającego przez normę hierarchicznie wyższą, to norma obowiązuje

Obowiązujące są te normy, które wyznaczają postępowanie oceniane dodatnio. Współcześnie uważa się, ze kryterium aksjologiczne jest jedynie kryterium pomocniczym.
Celowość, słuszność, krzywda są kryteriami o wyraźnym akcencie aksjologicznym. Norma obowiązuje jeśli realizuje określone wartości, musi być w powszechnej opinii uznana za dobrą

  1. ZAKRESY OBOWIĄZYWANIA

Prawo obowiązuje na danym terytorium. Najczęściej na całym jego obszarze, chyba ze akt stanowi inaczej. Istnieją wyjątki in plus i in minus.

Rozszerzenie dotyczy statków morskich, kosmicznych i powietrznych podnoszących banderę lub posiadający znak danego państwa.

Ograniczenie związane z działalnością placówek dyplomatycznych, pobytem wojsk obcych oraz baz wojskowych na terenie danego państwa.

Obszar lądowy, morskie wody przybrzeżne, wnętrze ziemi, przestrzeń powietrzna.

Akty normatywne organów terenowych obowiązują na terytorium, na którego obszarze organy te sprawują władzę. Np. akt wojewódzki nie obowiązuje poza granicami województwa.

Prawo danego państwa samo decyduje kogo ma obowiązywać. Zasadą jest, ze obowiązuje wszystkie osoby przebywające na jego terytorium, bez względu na ich przynależność państwową.

In minus przywileje dyplomatyczne – immunitet – i obce siły zbrojne stacjonujące w danym państwie.

In plus prawo danego państwa obowiązuje wszystkich jego obywateli bez względu na miejsce ich pobytu. Warunkiem odpowiedzialności za dokonany czyn jest uznanie go przez obce władze za czyn karalny (tzw. Warunek podwójnej przestępczości czynu).

Okres w którym adresaci prawa powinni go przestrzegać.

Prawo samo określa od kiedy obowiązuje dany akt.
Dwa rozwiaznaia:

Moc obowiązująca: z dniem ogłoszenia, data kalendarzowa, po upływie jakiegoś czasu (7 di, 15 dni itd.)

Retroakcja pot. wsteczna moc obowiązująca aktu prawnego. Sytuacje, kiedy wydany akt prawny wiąże skutki prawne z faktami, które miały miejsce przed jego wydaniem. Moc aktu normatywnego jest rozciągnięta na fakty, które zaszły wcześniej. Nie mają one realnej mocy wstecznej, tylko wiążą skutki prawne ze zdarzeniami z przeszłości. Prawo może działać tylko na przyszłość, nie wstecz.
Zwykle dotyczy to aktów normatywnych, które nie pogarszają, a nawet polepszają sytuację prawną podmiotów.

Większość aktów prawnych obowiązuje dopóty, dopóki nie zostanie uchylona.

Niektóre uchylają całe akty prawne, inne tylko poszczególne przepisy.

W ich miejsce mogą, ale nie muszą zostać uchwalone nowe akty prawne.

Same ustalają, kiedy wygasa ich moc prawna

Pewne przepisy prawa nie są ani przestrzegane, ani stosowane. Uważane za nieobowiązujące przez odwyknięcie.

  1. KOLIZJE NORM PRAWNYCH REGUŁY KOLIZYJNE

Zdarzają się w sytuacji, gdy dany przypadek jest unormowany przez więcej niż jeden przepis prawa, a przepisy te wyznaczają adresatom wzajemnie wyłączające się sposoby zachowania, skutki prawne.

Lex superior derogat legi inferiori (CHIERARCHICZNOŚĆ)

Norma wyższa uchyla normę niższą. Kryterium jest hierarchia danego aktu prawnego

Najwyższe miejsce zajmuje konstytucja, później ustawy, rozporządzenia. Akty prawne niższego rzędu nie mogą uchylać aktów prawnych wyższego rzędu.
AKT WYŻSZEGO RZĘDU UCHYLA MOC OBOWIAZUJACĄ AKTU NIŻSZEGO RZĘDU.

Lex posteriori derogat legi priori (CHRONOLOGICZNOŚĆ)

Norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą. Kryterium jest chronologiczność danego aktu prawnego. Nie dotyczy, jeśli norma wcześniejsza jest wyższa.

Kryterium decydującym jest czas (data) ogłoszenia aktu prawnego. Późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego, należy kierować się postanowieniami aktu wydanego później. Zasada odnosi się do aktów zajmujących to samo miejsce w hierarchii.

Lex specialis derogat legi generali (SZCZEGÓŁOWOŚĆ)

Norma szczególna uchyla normę generalną. Kryterium jest szczegółowość danego aktu prawnego.

Rozróżnienie na legis generalis i legis specialis. Zasada „reguła – wyjątek”. Przepisy szczególne derogują przepisy o charakterze ogólniejszym, przy czym derogują je tylko w tym zakresie, w którym wprowadzają unormowanie odrębne.

KOLIZJE REGUŁ KOLIZYJNYCH

ROZDZIAŁ 3. PRZEPIS PRAWNY A NORMA PRAWNA

  1. STOSUNEK POJĘĆ: PRZEPIS PRAWA A NORMA PRAWNA

Norma prawna – wypowiedź wskazująca określony sposób postępowania, a więc reguła zachowania, przy czym od innych norm (moralnych, etycznych, itd.) odróżnia ją cecha prawności.

Nazwa norma prawna nie występuje w języku ustaw. Tam występuje „przepis prawa” , „artykuł” , „paragraf”.

Norma prawna to nie język tekstu prawnego, to język prawniczy. Posługą się nim prawnicy.

ROZDZIAŁ 10. PRAWO I ROZDZIAŁ I. PODSTAWOWE KONCEPCJE PRAWA

Obowiązujące tu i teraz z mocy ustanowienia lub uznania przez legalną władze publiczną. Przekonanie o potrzebie spisywania podstawowych zasad ustroju państwa i praw obywateli w ustawach zasadniczych oraz kodeksach.

Znaczenie prawa pozytywistycznego wzrosło w XIX wieku z dominacją doktryny politycznej liberalizmu. Kierunek, który podsumował refleksje nad znaczeniem prawa pozytywnego oraz nad sposobami jego tworzenia u stosowania został nazwany pozytywizmem prawniczym.

Zwolennicy zakładają, że prawo pozytywne nie jest wyłącznym ani najwyższym wzorem. Ludzie związani są bowiem również normami i zasadami nie będącymi wytworem ludzkiego stanowienia. Powinno brać się pod wagę dualizm – obowiązywanie porządku prawa ludzkiego i naturalnego. Normy prawa naturalnego powinny być urzeczywistniane przez prawo pozytywne, obowiązują one bowiem niezależnie od aktów władzy. Prawo naturalne stanowi wzór, który prawo pozytywne powinno naśladować i urzeczywistniać. Prawo naturalne jest ideałem dobrego prawa, sednem sprawiedliwości.
Refleksja ta dominowała w europejskiej myśli filozoficzno prawnej do XIX wieku. O jej renesansie można mówić w okresie II WŚ.

W rozumowaniu myśli prawa naturalnego nie ma jednej koncepcji, różnie mówi się o ideach wywodzących się z przekonań religijnych (Bóg jako źródło prawa), rozum człowieka jako źródło prawa, natura, godność, natura społeczeństwa. Wspólne im wszystkim jest szukanie porządku, którego źródło znajduje się poza wolą prawodawcy.

+ W starożytności Sofiści, Arystoteles, Cyceron,
+ Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze: św. Augustyn (porządek rzeczy wyrażany przez prawo boże), św. Tomasz z Akwinu (pan boży i prawo wieczne człowiek poznaje jako prawo naturalne) Prawo niesprawiedliwe nie zasługuje na miano prawa – lex iniustia est non lex

+ współcześnie: myśliciele katolickiej nauki społecznej – JPII, A. Krąpiec
+ Hugo Grocjusz XVII wiek – prawo boskie zostało zastąpione prawem natury ludzkiej. Twórca koncepcji prawa podmiotowego – władza stosunku do siebie (wolność) lub w stosunku do innych
Thomas Hobbes, Jon Locke, J.J. Rousseau (to wszystko to koncepcje statyczne)

+ Immanuel Kant szkoła prawa natury o zmiennej treści. Prawo naturalne nie ma treści danej na zawsze z góry, lecz jest zespołem zmiennych historycznie wyobrażeń o należytym ładzie społecznym, będącym wytworem ludzkiego intelektu społeczeństwa. Nie zmienia się idea prawa słusznego, ale zmienia się metoda jej odkrywania.

R. Stammler, Leon Petrażycki

+ II WŚ pojawia się prawo natury w ujęciu dynamicznym. Normy prawa pozostają stosunkowo niezmienne, ale w się zależności od warunków historyczno-materialnych. Dokonuje się ich interpretacji. Dokumenty II Sobory Watykańskiego.

+ Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ

Uznaje, ze prawem jest zespół norm (wzorów poprawnego zachwiana) ustanowionych lub uznanych i chronionych sankcjami przez państwo posługujące się środkami przymusu. Rodowodu koncepcji prawa pozytywistycznego można szukać w filozofii pozytywizmu XIX wieku. Poszukiwano takiego prawa, które ma swoje potwierdzenie w doświadczeniu empirycznym – można je badać, opisywać i analizować. Odrzuca wszelką metafizykę. Prawo istnieje tylko w postaci tekstów (ustaw). Prawo ustanowione przez człowieka obowiązuje niezależnie od prawa naturalnego i moralności. Ideałem prawa staje się prawo wolne od wartościowania. Obecnie pozytywizm prawniczy jest najbardziej rozpowszechnionym typem poglądów na prawo. Problem z tą koncepcją pojawił się w czasie istnienia państw totalitarnych, ponieważ koncepcja ta nie broniła praw jednostek wykorzystywanych przez system. Problemem dla prawa pozytywistycznego jest również zagadnienia prawa międzynarodowego publicznego.

Rozwój w okręgu kultury anglosaskiej i kontynentalnej.

Emil Durkheim faktem społecznym jest wszelki, powszechny w danym społeczeństwie sposób postępowania, zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu. Oprócz prawa faktem społecznym jest również moralność, religia i obyczaje. Prawo, które znajdzie posłuch śród społeczeństwa jest prawem skutecznym. Według niektórych przedstawicieli istotą prawa są ludzkie przeżycia i emocje, które są rzeczywistymi pobudkami zachowania. Stanowisko to reprezentował Leon Pertażycki. Rozróżnia on dwa rodzaje praw: intuicyjne i pozytywne.

Według Petrażyckiego ludzie na co dzień kierują się prawem intuicyjnym, kierują nimi emocje a nie wiedza z kodeksów.

LAW IN ACTION to amerykański nurt realizmu prawniczego. Istotą prawa są zachowania ludzi. Za wzory postępowania uznaje się zachowanie ujawniające się w masowych sytuacjach. Olivier W. Holmes.

Roscoe Pound – inżynieria społeczna. Polityka prawna nie wyjaśnia zjawisk prawnych, ale ma prowadzić przede wszystkim do znalezienia empirycznie sprawdzonych i skutecznych środków osiągania zamierzonych celów etycznych lub politycznych. Społeczeństwem można sterować za pomocą prawa.

Punktem wyjścia jest proces ustalania znaczenia tekstów. Znaczenie zależne jest od interpretatora, więc nie można ustalić sztywnych granic. Człowiek ma dowolność interpretacji.

Za kluczowe uznaje się pojęcie rozumienia i ustalenie warunków możliwości rozumienia. Najważniejsze jest to, co adresaci rozumieją poprzez prawo. Cztery ważne kwestie:
1. Przed wykładnią nie ma prawa
prawo nabiera ostatecznego sensu dopiero wówczas, gdy sędzia czyta przepisy prawne, zastanawia się jak należy je rozumieć i jaki wyrok należy wydać na ich podstawie, Rolą sędziego jest urzeczywistnienie prawa. Zestawia normę prawną z konkretnymi okolicznościami
2. Dany tekst należy interpretować w kontekście ważnych okoliczności, nie powinno się go ograniczać

3.Proces rozumienia ma charakter koła: tekst > analizuje treść > odnoszę się do całości > interpretuje całość

4. przedrozumienie – czytając tekst daję mu coś od siebie, swoje własne rozumienie

Do prawa odwołujemy się przede wszystkim w sytuacji sporów. Są szczególnie zainteresowane etapem stosowania prawa.

  1. Stosowanie prawa to nie ejst mechaniczny proces, jest to prezentacja różnych argumentów za i przeciwko odpowiednim rozwiązaniom.

  2. Są pewne zasady kultury prawnej, których się nie podważa, np. lex retro non agit

  3. Decyzja władcza kierowana jest zawsze do pewnego audytorium.

Stoją na stanowisku, ze normy prawa kształtują się w procesie dyskursu, w którym uczestniczą: oficjalny autor tekstu normatywnego, jego fachowi wykonawcy, adresaci prawa, przedstawiciele nauki prawa, publicyści, politycy, itd. Rozstrzygniecie polega na osiągnięciu konsensusu w drodze dialogu. Dyskurs w którym kształtuje się prawo, jest procesem ciągłym.

RÓŻNE SPOSOBY UŻYCIA TERMINU PRAWO

MATERIALNE to ogół norm regulujących treść stosunków prawnych. Obowiązki i uprawnienia podmiotów oraz określone sankcje. Treść przepisów. Kodeks karny, kodeks cywilny.

FORMALNE (procesowe) określa tryb postępowania przed organami władzy publicznej. Związane z dochodzeniem uprawnień, egzekwowaniem obowiązków, stosowaniem sankcji ujętych w prawie materialnym. Kodeks Postępowania Karnego, Kodeks Postępowania Administracyjnego.

PRZEDMIOTOWE ogół norm składających się an system prawa. Prawo europejskie, zwyczajowe prawo francuskie XII wieku, prawo rzymskie. Również jako określenie zbioru norm regulujących pewną sferę życia społecznego. Polskie prawo karne, prawo o ruchu drogowym, prawo zobowiązań, prawo energetyczne. Prawo przedmiotowe obejmuje normy o charakterze zarówno materialno prawnym, jak i formalnoprawnym.

PODMIOTOWE zespół uprawnień służących podmiotom prawa w ich wzajemnych relacjach. Nabyłem prawo do emerytury, prawa obywatelskie, prawo własności

PUBLICZNE to prawo odnoszące się do interesów państwa. Releguje stosunki między państwem, a obywatelami oraz między organami państwa (administracja). Prawo administracyjne, konstytucyjne, finansowe.

PRYWATNE jest prawem dotyczącym korzyści jednostek. Reguluje stosunki między równoprawnymi podmiotami, jest to np. prawo cywilne, handlowe, rodzinne.

COMMON LAW A CIVIL LAW
System common law a prawo kontynentalne:

CIVIL LAW ukształtował się pod wpływem prawa rzymskiego i pozytywizmu prawniczego.

COMMON LAW

ROZDZIAŁ 8. STOSOWANIE PRAWA

Trudno o jednoznaczną definicję terminu „stosowanie prawa”.

Ze stosowaniem prawa mamy do czynienia, gdy jakiś podmiot na podstawie norm generalnych i abstrakcyjnych określa skutki prawne jakiegoś faktu, wydając decyzję indywidualną w rozstrzyganej sprawie. H. Nawiasky

Podmioty stosujące prawo

Jedni uważają, ze mogą być nimi tylko władczo działające w granicach swoich kompetencji organy państwowe (J. Wróblewski) przy czym działalność organów państwowych rozumiana jest, jako działalność sądów sprawujących wymiar sprawiedliwości, jak i wydawanie wiążących decyzji indywidualnych przed organy administracji państwowej.
Drudzy uważają, że prawo stosowane jest nie tylko przez organy państwowe, lecz także przez podmioty prawa (tj. osoby fizyczne)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pytania kolokwium (Automatycznie zapisany)
KOLOKWIUM 1 (Automatycznie zapisany)
Organizacja [Automatycznie zapisany]
pato 1 10 (Automatycznie zapisany)
A Kolokwium I Automatyka
Sprawozdanie techniczne (Automatycznie zapisany)
matma (Automatycznie zapisany)
Konspekt korektywa FIN (Automatycznie zapisany) 2
pytania i odp licencjat (Automatycznie zapisany)
Giełdy układ nerwowy (Automatycznie zapisany)
Ramowy plan wypowiedzi (Automatycznie zapisany)
postmodernizm konsumpcjonizm (Automatycznie zapisany)
nasz mosteq (Automatycznie zapisany)
Prawo?ministracyjne w pracy pracownika pracownika socjalnego (Automatycznie zapisany) (2)x
gr L 2 woltamperometria (Automatycznie zapisany)
81 (Automatycznie zapisany)
ĆwiczenieW ~$rawko (Automatycznie zapisany)

więcej podobnych podstron