TRENING ZASTĘPOWANIA AGRESJI
Głównym celem programu jest wyuczenie umiejętności eliminowania społecznie niepożądanych zachowań, przede wszystkim agresji i przemocy.
Przyjmuje się założenie, że większość zachowań aspołecznych i antyspołecznych wynika z behawioralnego deficytu w zakresie umiejętności psychologicznych i społecznych. Wyćwiczenie tych umiejętności umożliwia poprawę kontaktów interpersonalnych.
Program adresowany jest do młodzieży i dorosłych, u których występują wymienione deficyty. Posiada też specjalną wersję dla dzieci w wieku przedszkolnym. Trening Zastępowania Agresji jest programem wielostronnej interwencji skierowanej na zmianę zachowania w oparciu o trzy podstawowe komponenty: o trening umiejętności i zachowań prospołecznych, o trening kontroli złości, o trening zasad etycznych i wnioskowania moralnego.
W trakcie treningu wykorzystuje się następujące procedury:
modelowanie reakcji,
odgrywanie ról,
udzielanie informacji zwrotnej,
transfer i utrzymywanie się zachowań.
Pierwszy etap stanowi badanie ankietowe umożliwiające diagnozę obszarów deficytu i jego głębokości. Wyniki diagnozy stanowią podstawę przy selekcji osób do grup treningowych.
Zajęcia odbywają się w małych grupach (8-12 osób) dwa lub trzy razy w tygodniu po 2 godziny dydaktyczne.
Czas trwania treningu dla każdego uczestnika jest inny, stosownie do potrzeb i oceny czynionych postępów. Grupa treningowa jest grupą otwartą.
Realizatorami mogą być przeszkoleni profesjonaliści. Prawo do prowadzenia szkoleń dla realizatorów posiadają wyłącznie osoby, które uzyskały certyfikat trenerski European Centre for Aggresion Replacement Training.
KONSPEKT ZAJĘĆ WARSZTATOWYCH
CEL ZAJĘĆ:
zwiększenie świadomości uczniów na temat: czym jest agresja?,
analizę przyczyn zachowań agresywnych,
poszukiwanie sposobów przeciwdziałania agresji,
uświadamianie młodzieży różnorodności zachowań agresywnych jakie są przez nią stosowane i jakie wywołują one skutki u ofiar?,
ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z własną złością,
skłonienie do refleksji nad swoim zachowaniem.
METODY: praca w grupach, burza mózgów, praca indywidualna, mini wykład.
POMOCE: kartki papieru, pisaki.
UCZESTNICY: uczniowie klasy I gimnazjum.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Przywitanie z grupa i zapoznanie z tematyką zajęć
Zabawa integracyjna.
Prowadzący proponuje, aby wszyscy opowiedzieli, co dobrego spotkało ich w minionym tygodniu.
Burza mózgów: „Z czym kojarzy nam się słowo AGRESJA?”
Prowadzący zapisuje na tablicy słowo „agresja”, a uczniowie metodą „burzy mózgów” podaja swoje skojarzenia z tymi pojęciami. Wszystkie hasła zostają zapisane na tablicy.
Mini wykład: „Czym jest agresja i przemoc?”
Praca na forum grupy: „Dlaczego młodzi ludzie zachowują się agresywnie, dlaczego stosują przemoc? Jak reagować na agresywne zaczepki i jak przeciwdziałać agresji?”
Uczniowie zgłaszają swoje pomysły, ewentualnie uzupełnia braki w odpowiedzi uczniów.
„Podróż do Krainy Wściekłości”
Prowadzący opowiada historyjkę, w trakcie której wykonywane są określone ruchy – wszystkie dzieci je powtarzają, mogą wymyślać też własne.
„Udajemy się dziś w podróż do tajemniczego kraju. Jedziemy długo pociągiem. Wreszcie pociąg zatrzymuje się, dotarliśmy do Krainy Radości. Ludzie, którzy tu mieszkają, są zawsze radośni i uśmiechnięci. Cieszą się już od rana, jak tylko wstaną. Przeciągają się z zadowoleniem, witają się z nami uśmiechem, podskakują do góry z radości, obejmują nas i tańczą z nami dwójkami, trójkami, w dużym kole, żadne dziecko nie jest samo... Niestety, musimy jechać dalej. Wsiadamy do pociągu i jedziemy…Nagle robi się ciemno. Pociąg staje – dotarliśmy do Krainy Wściekłości. Tu mieszkają ludzie, którzy czują się obrażeni i niesprawiedliwie traktowani. Są źli i zdenerwowani, tupią nogami, potrząsają głowami, ściskają dłonie w pięści i wołają: Nie lubię cię! Wreszcie nasza lokomotywa sapie i wzywa nas do pociągu. Zatrzymujemy się, nabieramy dużo powietrza do płuc… i uspokajamy się. Wsiadamy do pociągu i jedziemy dalej… Pociąg zatrzymuje się na końcowej stacji – jesteśmy w Krainie Spokoju. Wszyscy ludzie uśmiechają się, poruszają się spokojnie i ostrożnie, delikatnie głaskają się nawzajem, prowadzą się za ręce albo siedzą spokojnie obok siebie. Jest cicho…”
Po wykonaniu zadania prowadzący pyta się uczniów: Jak czują się dzieci w trakcie podróży? Jak czują się po jej zakończeniu?
„Cechy ofiary i agresora”
Uczniów dzielimy na 4 grupy. Dwie z grup pracują nad cechami ofiary a pozostałe dwie nad cechami agresora.
Każdy zespół rysuje na papierze sylwetkę człowieka, w którą wpisuje odpowiednie cechy. Na zakończenie ćwiczenia następuje prezentacja prac z odczytaniem cech.
Praca na forum grupy.
Grupę dzielimy na 3 grupki. Każda grupka dostaje kartkę z pytaniem. Między sobą omawiają dane zagadnienie, następnie omawiamy to na forum klasy.
Pytania: „Co czuje ofiara agresji? Co czuje agresor? Jakie są skutki agresji?”
PODSUMOWANIE: Zwracamy uwagę jaki jest wpływ przeżywanych emocji na zachowanie człowieka? Jaki jest wpływ zachowań agresywnych na relację z drugim człowiekiem? (agresja rodzi agresję, agresja niszczy relację, burzy poczucie bezpieczeństwa). Uświadamiamy, że duża rolę w przerwaniu agresji mają świadkowie. Każdy z nas może coś zrobić w przezwyciężaniu agresji, aby na świecie było mniej przemocy. NIE MOŻNA BYĆ OBOJĘTNYM.
„Mowa ciała”.
Każde dziecko otrzymuje karteczkę, na której zapisany został jakiś stan emocjonalny – zawstydzony, wystraszony, obrażony, wściekły, wesoły, smutny, zmartwiony, zakochany, zaskoczony, zamyślony itd. – który musi pokazać. Naturalnie kartki z poszczególnymi uczuciami mogą zostać rozdane w kilku jednakowych egzemplarzach, aby cała grupa uczestniczyła w zabawie.
Po każdej demonstracji dzieci próbują odgadnąć, jakie uczucie miało zostać wyrażone.
Na koniec we wspólnej rozmowie dyskutujemy na temat tego, po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne. Jakie uczucia są łatwiejsze do pokazania i do rozpoznania? Jakie uczucia wyrażane są w podobny sposób, tak, że trzeba bardzo uważać, by ich nie pomylić?
„Złości mnie”.
Każde dziecko wypisuje na kartce papieru litery swojego imienia jedna pod drugą i szuka do każdej z nich dowolnego wyrazu – np.: nazwy wydarzenia, które może szczególnie rozzłościć młodego człowieka, na przykład:
M matematyka
O okropna pogoda
N niespełnione marzenia
I idiota
K karny rzut w meczu piłki nożnej
A atak migreny
Z liter uczniów możemy ułożyć „Alfabet złości”, na przykład:
A „a nie mówiłem...”
B beznadziejna pogoda
C chamstwo
D durnie, deszcz
E ewentualna kara
F fałszywi przyjaciele
G głupota, gadanie bzdur.
.
.
R reagowanie złością
S skarżypyta
T tupanie nogami
U ustalanie czegoś bez pytania zainteresowanych
W wykłady dorosłych
Z złe stopnie
„Wściekłe początki zdania”.
Dzieci otrzymują kartki z „wściekłymi” początkami zdań. Każde z nich uzupełnia je najpierw dla siebie samego. Następnie dokończe¬nia zdań omawiane są w małych grupach i porównywane. Zdania te mogą zaczynać się na przykład w taki sposób:
— Kiedy jestem wściekły, wtedy...
— Mój najlepszy przyjaciel złości mnie, gdy...
— Moja najlepsza przyjaciółka złości mnie, gdy...
— Nienawidzę chodzić do szkoły, gdy...
— Najbardziej złości mnie, gdy...
— Kiedy inne dzieci mnie złoszczą, wtedy...
— Ciągle muszę...
— Mój tata mówi: kiedy inni mnie denerwują, wtedy...
— Moja mama mówi: kiedy inni mnie denerwują, wtedy...
— Kiedy inni są rozzłoszczeni, wtedy...
— Bicie jest dozwolone, gdy...
Kiedy jestem wściekły, wtedy…
Mój kolega złości mnie, gdy…
Najbardziej złości mnie, gdy…
Kiedy inne dzieci mnie złoszczą, to…
Ciągle muszę…
Mój tata mówi: kiedy inni mnie denerwują, wtedy…
Moja mama mówi: kiedy inni mnie denerwują, wtedy…
Kiedy inni są rozzłoszczeni, wtedy…
Dokończenia zdań są porównywane i omawiane przez grupę, początki powinny odnosić się do aktualnej sytuacji w grupie. Jeżeli występują konflikty, ćwiczenie to jest dobrą okazją do zastanowienia się nad nimi, pomaga też znaleźć sposób na ich rozwiązanie.
„Obrazki przeciwko złości”.
Wszystkie dzieci malują „ obrazki złości”, ilustrujące, co je szczególnie szybko denerwuje i rozwściecza. W trakcie rozmowy próbują potem wspólnie znaleźć dla przedstawionych problemów i obaw konstruktywne formy ich przezwyciężania.
Podsumowanie:
Grupa podzielona na 3 zespoły. Każdy zespól zastanawiają się i spisują na kartce, co należałoby zrobić, by przeciwdziałać agresji :
· w domu
· na ulicy
· w szkole