AKTYWNOŚĆ RUCHOWA ADAPTACYJNA

Temat: Ćwiczenia poprawiające koordynacje, równowagę oraz ogólną sprawność organizmu w przebiegu choroby Huntingtona, stadium pośrednie, z wykorzystaniem piłek typu FitBall.

Prowadząca: Joanna Tolak, fizjoterapia rok II II°, gr.19

Miejsce zajęć: sala gimnastyczna

Czas trwania: 45-60 min

Pomoce i przyrządu: 10 materaców, 10 piłek to siatkówki, duże piłki FitBall.

Charakterystyka grupy: 10 osób (kobiety i mężczyźni) w wieku 40-50 lat w pośrednim stadium choroby, chodzący samodzielnie. Główne problemy: zmiany postawy ciała, zaburzenia utrzymania równowagi, osłabienie mięśni stabilizacyjnych, dystonia, zmniejszony zakres ruchu, ruchy pląsawicze.

Charakterystyka schorzenia

Choroby układu nerwowego są równie pospolite co schorzenia innych narządów i układów. Jednak ze względu na centralną, kontrolującą i koordynującą rolę, jaką ten układ pełni w złożonym żywym organizmie, mogą mieć i nierzadko mają wyjątkowo dramatyczny przebieg, związany ze znacznym upośledzeniem, a czasem nawet - zniesieniem tej kontroli. Dotyczy to przede wszystkim ostro przebiegających schorzeń mózgowia (udarów, zapaleń mózgu i urazów, zatruć egzogennych i endogennych), szczególnie zaś dotykających ośrodków kontrolujących podstawowe funkcje życiowe organizmu (krążenie i oddech), zlokalizowanych w pniu mózgu.

Choroby te mogą się ujawniać i rozwijać jako schorzenia pierwotne lub wtórnie w następstwie (jako powikłanie) innego schorzenia, którego pierwotne ognisko (źródło) mieści się z dala, poza tym układem (np. guzy przerzutowe, ogniska zatorowe).

Bywa też, że system nerwowy jest wciągany przez chorobę ogólnoustrojową (np. układową, metaboliczną albo naczyniową), tj. taką, w której - od początku lub w jej toku - zajmowane są różne narządy i układy, a wśród nich także układ nerwowy. Najbardziej spektakularnym przykładem takiej choroby jest miażdżyca.
Chorobą metaboliczną, która niejednokrotnie i w bardzo różny sposób obejmuje układ nerwowy, jest cukrzyca. Niedocukrzenie spowodowane nadmierną dawką insuliny może się dramatycznie odbić na funkcjonowaniu mózgu, np. wywołać głęboką śpiączkę.
Cukrzyca nie tylko powoduje zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, ale też prowadzi do trwałych uszkodzeń nerwów obwodowych (polineuropatii cukrzycowej).

Choroby układu nerwowego mogą dotyczyć jego części ośrodkowej (urazy, guzy, udary, padaczka, zepoły otępienne, neuroinfekcje, wady rozwojowe) lub obwodowej (uszkodzenia, zapalenia nerwów, zespoły korzeniowe, polineuropatie). Są też takie schorzenia neurologiczne, w których dochodzi jednocześnie do uszkodzeń części ośrodkowej i do zmian "na obwodzie". Tak się na przykład dzieje w chorobach demielinizacyjnych - np. w stwardnieniu rozsianym.

Do chorób neurologicznym należą m.in.:

• Padaczka

• Stwardnienie zanikowe boczne

• Stwardnienie rozsiane

• Choroba i zespół Parkinsona

• Choroba Alzheimera

• Choroba Huntingtona

• Choroba Creutzfelda-Jakoba

• Choroba Guillaina-Barre

• Migrena

• Klasterowy ból głowy

• Udar mózgu

• Zapalenie opon mózgowych

• Encefalopatia wątrobowa

Choroba Huntingtona (pląsawica Huntingtona)

Jest chorobą genetyczną, dziedziczoną autosomalnie dominująco. Atakuje ona ośrodkowy układ nerwowy. Występuje z częstotliwością 1:15000.

Choroba ujawnia się w późnym wieku ok. 35-50 roku życia za wyjątkiem odmiany młodzieńczej-ujawnia się przed 20 rokiem życia. Od momentu rozpoznania średni czas przeżycia wynosi 15-20 lat.

Przyczyna choroby

Przyczyną choroby jest mutacja w genie HD kodującym białko huntingtynę, położonym na chromosomie 4. Choroba dziedziczona jest autosomalnie dominująco, co oznacza, że statystycznie połowa potomstwa chorego odziedziczy zmutowany allel powodujący chorobę.

Mutacja polega na ekspansji trójki nukleotydowej CAG. Powoduje to, że w sekwencji aminokwasowej huntingtyny pojawia się długi ciąg glutamin. W kolejnych podziałach komórkowych ilość powtórzeń się zwiększa. W związku z tym w następnych pokoleniach ciąg glutamin w białku jest coraz dłuższy, a co za tym idzie, objawy choroby pojawiają się wcześniej i są silniejsze. Nieprawidłowe białko gromadzi się w komórkach nerwowych, powodując ich śmierć.

Objawy choroby

Do objawów HD należą:

• niekontrolowane ruchy (ruchy pląsawicze)

• pojawienie się drżenia rąk i nóg

• zmniejszenie napięcia mięśni (nie dotyczy postaci młodzieńczej, w której napięcie mięśni jest wzmożone)

• zaburzenia umysłowe, otępienie, postępujące zaburzenia pamięci

• zmiany osobowości, depresja.

Przebieg choroby jest powolny i postępujący. Z czasem pojawiają się zaburzenia mowy i połykania, a chory staje się uzależniony od pomocy innych ludzi. Zachłystowe zapalenie płuc spowodowane zaburzeniami połykania jest pierwszą przyczyną śmierci pacjentów z HD, odpowiadając za 85% zgonów.

Jak na razie nie ma skutecznych metod leczenia tej choroby. Stosuje się jednak leczenie objawowe mające na celu złagodzenie pląsawicy, omamów czy depresji.

CEL REHABILITACJI:

• poprawa koordynacji

• poprawa ogólnej kondycji organizmu

• nauka prowadzenia, planowania ruchu

• utrzymanie sprawności, funkcji dnia codziennego, umiejętności samoobsługi

• jak najdłuższe wypełnianie ról społecznych

• opóźnianie występowania objawów ograniczających sprawność ruchową

• zapobieganie powstawaniu powikłań: przykurczy, odleżyn, chorób układu oddechowego

• zmniejszenie ilości upadków

PRZECIWWSKAZANIA/UWAGI:

• Stany zapalne, silne osłabienie organizmu, gorączka, choroby zakaźne

• Nie wykonujemy ćwiczeń z obciążeniem, siłowych.

• Ćwiczenia można przeprowadzać wyłącznie po wcześniejszym zaleceniu lekarskim

• Nie może dojść do objawów przetrenowania: gorszy sen, braku łaknienia, wzmożona potliwość, osłabienie siły.

• Nie ćwiczymy wkrótce po jedzeniu, należy odczekać co najmniej 2 godziny i uzupełnić płyny.

• Ważne jest dobranie obuwia i ubrania.

• Stale obserwujemy chorego, kontrolujemy jest stan, a ćwiczenia dobieramy indywidualnie do jego możliwości.

Tok zajęć	Cel ćwiczeń	Treść- przebieg zajęć	Czas trwania dozowanie	Uwagi merytoryczne, techniczne
CZĘŚĆ WSTĘPNA		Zbiórka, zapoznanie się z grupą. Przedstawienie tematu zajęć	2’
	Rozgrzanie organizmu, przygotowanie mięśni, wysiłku. Wzmożenie krążenia. Ożywienie ćwiczących.	P.W: Powolny marsz po kole	2’	Wolne tempo dostosowane do umiejętności grupy
		P.W: Siad na krzesełku Ruch: Skręt szyi w L i w P Zgięcie i wyprost odc. szyjnego kręgosłupa, powolne krążenia głowy.	1’
		P.W: j.w Ruch: Wznos barków do góry i opuszczenie.	6x
		P.W: j.w Ruch: Wyprostowane ręce podnosimy bokiem nad głowę i opuszczamy przodem.	6x
		P.W: j.w Ruch: Ręce wzdłuż tułowia, 1-ręce na barki, 2-wznos nad głowę, 3-na barki, 4-opuszczamy	6x
		P.W: j.w Ruch: Wyciągamy wyprostowane ręce przed siebie. Zaciskanie rąk w piąstki i otwieranie.	10x
	Ćwiczenie oddechowe	P.W: j.w Ruch: Przyciąganie kolan jak najwyżej do klatki piersiowej.	6x
		P.W: j.w Ruch: Wznos KKG. bokiem-> wdech, powrót rąk do P.W-> wydech.	4x	Każdy w swoim tempie
CZĘŚĆ GŁÓWNA	Praca mięśni stóp, wzmacnianie pompy mięśniowej.	P.W: Leżenie na plecach. Głowa na poduszce. Broda w kierunku klatki piersiowej Ruch: palce stóp zgiąć w kierunku czubka nosa. Ramiona przycisnąć do poduszki. Następnie palce nóg kierować w dół.	10x	Rozłożenie karimat, materaców. Tempo nie zbyt forsowne - około 80-90 ruchów na minutę
	Wzmacnianie mięśni pośladkowych,	P.W: leżenie na plecach, nogi ugięte w kolanach, stopy na podłożu. Ruch: Naciskamy piętami na podłogę. Palce stóp ściągnięte w kierunku końca nosa. Unosimy biodra nieco ponad materac.	6x	Nie wstrzymywać oddechu.
	J.w+ ćw. równowagi	P.W: j.w Ruch: Utrzymać napięcie, spokojnie oddychać. Unosimy jedną stopę z materaca na 2-3 s. Zmiana nogi.	6x	Oddech w tempie marszowym.
	Wzmacnianie gorsetu mięśniowego, ćw. równowagi	P.W: Klęk podparty Ruch: : Jednoczesne podnoszenie P. KG przodem w górę i L. KD w górę. Zmiana strony, wykonujemy ruchy naprzemienne	7x	Kończyny nie podnoszone Wyżej jak na wysokość bioder i obręczy barkowej. Przytrzymanie w pozycji 3-4 s.
	Praca mm. obręczy barkowej, całej kończyny G.	P.W: j.w Ruch: wznos L. KG w bok. Głowa w kierunku ruchu ręki. Zmiana ręki, ruchy naprzemienne.	5x na każdą stronę.
		P.W: Siad na piłce. Ruch: Wyciągnięcie jednej ręki do przodu, druga do tyłu. Powróć do pozycji wyjściowej i powtórz, zmieniając położenie rąk.	10x	Asekurujemy pacjentów w razie potrzeby.
		P.W.: j.w Ruch: Dłonie splecione wyciągamy w dół, przed siebie, wytrzymujemy parę sekund i wyciągamy RR wysoko w górę.	10x	Staramy się utrzymać równowagę, ruchy powolne i dokładne.
	Ćwiczenie koordynacji, planowanie ruchu	P.W: j.w Ruch: Palcem wskazującym prawej ręki dotykamy do czubka nosa, potem to samo lewą ręką. Na komendę zmieniamy ruch do środka brody, następnie na komendę zmieniamy ruch palcem P. ręki do L. ucha, palcem L. ręki do P. ucha. Później to samo ćw. z zamkniętymi oczami.	10x	Asekuracja
	Praca mięśni skośnych brzucha, m.grzbietu	P.W: Leżenie tyłem. Nogi zgięte w kolanach spoczywają na piłce. Ręce wzdłuż tułowia Ruch: Nogi kołyszą się na lewo i prawo, zwiększamy zakres ruchu, tak aby nogi nie ześlizgiwały się z piłki.	10x	Nie forsować tempa Tułów pozostaje w pozycji nieruchomej, stabilnej
		P.W: j.w, ale w rękach trzymamy piłkę. Ruch: Znaleźć punkt, gdzie nogi leżą najbardziej stabilnie na piłce. Stopy w kierunku czubka nosa udami naciskać na piłkę. Mała piłka w rękach. Podnieść ją w kierunku sufitu, a potem przenosić na P. i L.	10x	Oczy utrzymują kontakt z małą piłką. Nogi pozostają w tej samej pozycji.
	Wzmacnianie m. posturalnych	P.W: j.w tylko bez napięcia nóg. Ruch: Nogi kołyszą się w P. i L. Piłkę w wyciągniętych rękach przenosimy kierunku przeciwnym. Utrzymywać stały kontakt oczu z małą piłką.	10x	Ćwiczenie stopniowo wydłużać, od 20-30 sekund do minuty z 3-ma powtórzeniami.
	Ćw. oddechowe	P.W: Leżenie tyłem. Ruch: Zgiąć nogi i skręcić w prawo . Spojrzenie na lewą rękę Wdychać i wydychać powietrze w lewą stronę. Utrzymać pozycję około 5-10 oddechów potem zmiana w drugą stronę.		Głęboki oddech można wzmocnić poprzez działanie termiczne n.p. ciepła butelka na boku.
CZĘŚĆ KOŃCOWA	Ćw. relaksująco-odprężające	P.W: Leżenie tyłem, kolana ugięte, stopy na materacu. Ruch: odwodzenie i przywodzenie kolan. Stopy pozostają złączone.	10x
	Ćw. oddechowe	P.W: Leżenie w najwygodniejszej pozycji (na plecach, na boku). Ręce na brzuchu, tak aby dotykały się palcami. Ruch: Wdech->nosem i wydech->ustami. Podczas oddychania obserwować, ręce unoszą się do góry i opadają.	4x	Każdy we własnym tempie.
	Ćwiczenia aktywizują mięśnie twarzy i trenują kontrolę mimiki	P.W: Siad na krześle przed lusterkiem. Ruch: Polecamy wykonanie następujących min: zmarszczyć czoło-skrzywić noc. Te ćwiczenie robić wiele razy w kombinacji (zmarszczyć czoło-skrzywić nos-odprężyć) Głośne wymawianie samogłosek A, E, I, O, U Nadąć policzki i wypuszczać wolno powietrze przez ściśnięte do przodu wargi. Przemieszczanie powietrza z jednego policzka do drugiego.
		Zakończenie zajęć. Podsumowanie, wyróżnienie najlepszych osób, pożegnanie.	3’