Wyróżniamy 4 podstawowe rodzaje rachunkowości: finansową, zarządczą, podatkową i bankową.

Celem regulacji prawnych jest:

• zapewnienie wykazywania w sprawozdaniach finansowych zgodnego z rzeczywistością obrazu majątkowego, finansowego oraz osiągniętych wyników

• zapewnienie porównywalności sprawozdań różnych podmiotów

Do czasu jej uchwalenia prowadzenie rachunkowości było regulowane aktami niższego rzędu, a mianowicie rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości, rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad rachunkowości ubezpieczeniowej oraz zarządzeniem Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie jednolitych zasad rachunkowości bankowej.

• wszystkie osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego. Do grupy tej należą więc m.in.: spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie;

• osobowe spółki handlowe, za wyjątkiem spółek jawnych osób fizycznych i spółek partnerskich;

• spółki cywilne i osobowe spółki handlowe, jeżeli przynajmniej jeden ze wspólników jest osobą prawną;

• osoby fizyczne, spółki partnerskie oraz spółki cywilne i jawne osób fizycznych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży¹ towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 euro;

• inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;

• jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów;

• gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie: jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, zakłady budżetowe i fundusze celowe;

• zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby fizyczne – w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów –

Spółki oraz organizacje non profit

Jednostki nie prowadzące działalności gospodarczej mogą jednak stosować uproszczone zasady rachunkowości, określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001r.w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek nie będących spółkami handlowymi, nie prowadzących działalności gospodarczej (Dz. U. z 2001r., Nr 137, poz. 1539, z późn. zm.).

Wszystkie zasady rachunkowości mogą zostać podzielone na trzy zasadnicze grupy: uniwersalne, podstawowe (nadrzędne) i szczegółowe (podrzędne). Zasady uniwersalne to takie reguły, które są powszechnie stosowane w rachunkowości we wszystkich krajach bez względu na ich ustrój polityczny czy system gospodarczy. Natomiast zasady podstawowe i szczegółowe są określane i wprowadzane do praktyki w zależności od przyjętych rozwiązań w regulacjach prawnych danego kraju lub poprzez stosowanie międzynarodowych rozwiązań (np. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości)

Przepisy prawa bilansowego poszczególnych państw podlegają harmonizacji, tzn. wszystkie państwa powinny uwzględniać takie same zasady (założenia) określone w międzynarodowych standardach rachunkowości.

Państwa, które chcą uczestniczyć w procesach integracji, muszą uwzględniać w swoim prawie bilansowym wspólne zasady, dzięki którym informacje pochodzące z rachunkowości jednostek z jednego państwa mogą być zrozumiałe przez odbiorców tych informacji z innych państw.

Standardy opracowywane przez tę organizację stanowią wskazówki, które powinny być uwzględniane w przepisach prawa bilansowego państw uczestniczących w procesie międzynarodowej integracji gospodarczej.

Dyrektywy WE:

• Czwarta dyrektywa z dnia 25 lipca 1978 o rocznych zamknięciach rachunkowych spółek o określonych formach prawnych

• Siódma dyrektywa z dnia 13 czerwca 1983 o zamknięciu skonsolidowanym

• Ósma dyrektywa z dnia 10 kwietnia 1984 o nadawaniu uprawnień osobom odpowiedzialnym za przeprowadzanie obowiązkowych badań dokumentów księgowych

• Dyrektywa z dnia 8 grudnia 1986 o rocznych bilansach i skonsolidowanych bilansach banków i innych instytucji finansowych

• Dyrektywa z dnia 19 grudnia1991 o rocznych bilansach i skonsolidowanych bilansach towarzystw ubezpieczeniowych

Istotną rolę, oprócz dyrektyw EWG, spełniają też Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) jako ogólne wytyczne sprzyjające unifikacji i porównywalności rachunkowości na skalę międzynarodową. Do tej pory opublikowano 31 standardów, które są wykorzystywane jako wzorce podczas opracowywania regulacji prawnych z zakresu rachunkowości.

---