Pedagogika Społeczna – wykład 9.04.2011

Przemoc w rodzinie

Przykłady definicji:

- intencjonalne użycie siły fizycznej lub innego typu przewagi w postaci rzeczywistej lub poprzez zagrożenie, które powoduje lub niesie za sobą wysokie prawdopodobieństwo obrażeń, śmierci, psychologicznej krzywdy, zaburzeń rozwoju lub deprywacji. (WHO 2002r.)

- jakikolwiek czyn lub zaniedbanie ze strony jednego członka rodziny wobec innych członków rodziny, które zagrażają życiu lub cielesnej bądź psychicznej integralności lub wolności albo poważnie szkodzą rozwojowi jego osobowości. (Rada Europy)

-działania i warunki, które hamują spontaniczny rozwój wrodzonych i potencjalnych możliwości oraz naturalne dążenie do samorealizacji (D. Gill)

-wszelkie akty i zaniechania, które są postrzegane w świetle uznanych wartości oraz profesjonalnej wiedzy za niewłaściwe lub szkodliwe.

Przemoc w rodzinie – istota

- nierówna pozycja stron (zależność), czyli przewaga jednej osoby nad drugą, np.: przewaga: finansowa, fizyczna, emocjonalna, kulturowa, niepełnosprawność, itd.

- szkody psychiczne i fizyczne lub prawdopodobieństwo (zagrożenie) ich wystąpienia (wskazania nauki, profesjonalistów)

- nieprzypadkowość (intencjonalność zachowania)

- naruszanie praw, swobód, dóbr osobistych

- przedmiotowość relacji („poświęcenie” kogoś w imię jakiś wartości, własnej wygody, dobrego samopoczucia, zaspokojenia własnych potrzeb)

- niezgodność z normami społecznymi na temat relacji rodzinnych (postępowania z członkami rodziny, wzajemnej opieki w rodzinie, zadań i obowiązków wobec członków rodziny)

Uwarunkowania przemocy w rodzinie

Modele integracyjne

- psychospołeczny model Gellesa

- wieloczynnikowy model Browne’a

- model ekologiczny

Model Richarda Gellesa

Wieloczynnikowy model przemocy w rodzinie (Herbert Brown, 1999r.)

Cykl przemocy

Radzenie sobie, wsparcie

Przyczyny przemocy w rodzinie – model ekologiczny

- Cechy jednostki (ofiary i sprawcy) – np. doświadczenie przemocy w rodzinie w dzieciństwie, niedojrzałość emocjonalna, autorytarność, niskie poczucie wartości, niskie kompetencje życiowe, problemy uzależnieniowe

- Rodzina, relacje rodzinne i cechy rodziny i jej członków – np. izolacja społeczna, brak wsparcia, nieradzenie sobie ze stresami, zmiany miejsca

- Społeczność, środowisko lokalne – np. więzi lokalne, niska organizacja społeczności, duża ruchliwość społeczna

- warunki ogólnospołeczne – np. normy na temat rodziny, żony, dzieci, system prawny, brak dobrej polityki rodzinnej, akceptacja przemocy jako takiej, konflikty i transformacje

Główne czynniki ryzyka wystąpienia przemocy w rodzinie

- doświadczenie przemocy w rodzinie w dzieciństwie przez sprawcę (ofiarę)

- niska pozycja społeczna, zawodowa sprawcy

- stresogenny charakter pracy

- niski status socjoekonomiczny (stres życiowy)

- niskie poczucie własnej wartości

- poczucie utraty kontroli nad życiem, sytuacją, poczucie utraty względów

- problem uzależnieniowy

- problemy psychiczne (depresje, lęki, brak kontroli impulsów)

- wczesny okres trwania związku

Czynniki ryzyka wystąpienia krzywdzenia dzieci w rodzinie

- wiek dziecka (3-5 lat)

- płeć – chłopcy dla form fizycznych, dziewczynki dla seksualnych

- dziecko niebiologiczne

- dziecko niechciane

- dzieci tzw. Trudne (wychowawczo do opieki – kalekie, upośledzone, nadpobudliwe, z zaburzeniami rozwoju)

- dzieci z niską wagą urodzeniową, z trudnościami w ciąży

- zaburzenie wczesnych interakcji matka – dziecko

- doświadczenie przemocy w dzieciństwie przez rodziców

- złe relacje matki z własną matką

- niedojrzałość społeczno – emocjonalna rodziców, ich młody wiek

- nierealistyczne oczekiwania wobec dziecka, brak znajomości praw rozwojowych

- krótki odstęp pomiędzy dziećmi (18 m-cy)

- konflikty małżeńskie

- nagła zmiana stylu funkcjonowania rodziny (utrata pracy, przeprowadzka)

- izolacja społeczna rodziny

Fazy przemocy w rodzinie – cykl

NARASTANIE AKTY PRZEMOCY

„MIODOWY MIESIĄC”

Znaczenie, skutki przemocy domowej

- Indywidualne ( fizyczne, psychiczne, zdrowotne)

- Społeczne (finansowe, ekonomiczne (praca), zdrowotne, organizacja i bezpieczeństwo społeczne)

Psychologiczna i psychopatologiczna konsekwencja przemocy fizycznej i zaniedbywania dzieci

- zachowania agresywne i destrukcyjne

- zaburzenia regulacji uczuć

- mało bezpieczne, atypowe wzorce przywiązania

- zaburzenia w relacjach z rówieśnikami (wzorce agresywne bądź ucieczkowo – izolacyjne)

- pogorszenie wyników w nauce

- zaburzenia depresyjne

- zaburzenia zachowania

- nadpobudliwość psychoruchowa

- zachowania opozycyjno – buntownicze

- zaburzenia post traumatyczne

Utrzymujące się i odległe następstwa poznawcze

Obejmują niekorzystne przekonania i postawy, sposoby widzenia świata i siebie, wyznaczają codzienne życie ofiar krzywdzenia w dzieciństwie

- poczucie bezsilności

- przecenianie przeciwności losu

- zaniżanie własnej wartości i możliwości radzenia sobie z sytuacją

- stałe odczuwanie zagrożenia (wrażenie że stanie się coś złego)

- pesymizm życiowy

- czysty lęk i strach

- negatywne spostrzeganie stanu własnego zdrowia

- postrzeganie świata jako zagrażającego

- oswajanie się z przemocą i uczenie się przemocy

Następstwa behawioralne

- nadużywanie substancji odurzających (jako sposób radzenia sobie z traumą, stresem, używanie alkoholu, narkotyków, środków farmakologicznych, uspokajających, środków psychostymulujących)

- palenie tytoniu (niemal powszechne u ofiar krzywdzenia w dzieciństwie)

- zaburzenia jedzenia z otyłością (szczególnie w przypadku wykorzystywania seksualnego – wyniki badań nie są jednoznaczne)

- samobójstwa, zachowania autodestrukcyjne

- ryzykowne zachowania seksualne – wczesne rozpoczynanie współżycia seksualnego, posiadanie wielu partnerów, oraz uprawianie seksu bez zabezpieczenia, aborcje ( charakterystyczne przede wszystkim dla osób wykorzystywanych seksualnie w dzieciństwie)

- rozwój zaburzeń kontroli zachowania i tendencji antyspołecznych

-trudności ze snem-koszmary nocne, bezsenność.

W sferze społecznego funkcjonowania

Ograniczenie i niepowodzenie w budowaniu konstruktywnych relacji społecznych i zgodnym współżyciu z innymi.

- nie umieją trafnie odczytywać wskazówek społecznych, interpretować zachowań innych

- nie umieją jasno wyrażać własnych potrzeb, Bronic własnego zdania, stanowiska

- rewiktymizacja – skłonność do wchodzenia w rolę ofiary przemocy, (gwałtów, przemoc ze strony partnerów oraz pobić (ataków fizycznych)

- nie potrafią chronić się przed manipulowaniem i wykorzystywaniem przez innych-często funkcjonują w związkach opartych na ich instrumentalnym traktowaniu i są nadal krzywdzone przez innych

-ich związki emocjonalne są słabe i nietrwałe- częściej niż u innych obserwuje się u nich rozwody oraz niezadowolenie z aktualnych związków

-rozwój postaw braku zaufania do innych

-wrogość do innych i świata

-bezdomność, bezżenność, bezdzietność

Następstwa psychologiczne (emocjonalne)

Depresja i PTSD ( Zespół Zaburzeń Stresu Traumatycznego)

Zdrowotne (utrzymujące się i odległe skutki doświadczeń przemocy rodzinnej)

-zmiany w budowie mózgu i zmiany neurofizjologiczne -częstsze zapadanie na różne choroby -różne problemy zdrowotne, niedomagania i objawy chorobowe -częstsze korzystanie z opieki lekarskiej i zabiegów medycznych -choroby chroniczne: serca, płuc, wątroby oraz nowotwory	- niepełnosprawności (fizyczne, intelektualne) - otyłość - usiłowania samobójcze - ryzykowne zachowania seksualne i promiskuityzm seksualny - nadaktywność

Przeciwdziałanie przemocy domowej

- kampanie społeczne

- legislacje – Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. O przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

- Ustawa z dnia 10 czerwca 2010r. O zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

W nowelizacji ważne są następujące zmiany – Art. 2, Art. 96.1, Art. 12.1, Art. 12a.1, Art. 9a.1, Art. 9b.1

Warto zajrzeć na strony:

Fundacji Dzieci Niczyje – www.fdn.org

Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” – www.niebieskalinia.pl