Ekonomika przedsiębiorstwa

1. Podstawowe pojęcia

2. Środki trwałe i środki obrotowe

3. Płace i wynagrodzenia

4. Gospodarka materiałowo-magazynowa

5. Gospodarka i inwestycje

6. Gospodarka remontowa

7. Leasing

8. Sprawozdanie finansowe firmy

9. Wskaźniki finansowe

10. Struktura produkcyjna przedsiębiorstw

11. Rodzaje czasów pracy

12. Normy procy

13. Zdolności produkcyjne

14. –

15. Kolokwium zaliczeniowe(osoby z zal. ćw. Egz.0)

    1. Ekonomika – ( z greckiego oiko- dom; nomos- prawo, reguła)

• zasady prowadzenia gospodarstwa domowego;

• jest działem ekonomi, zajmujący się poszczególnymi gałęziami gospodarki wraz z relacjami miedzy nimi oraz zagadnieniami związanymi z działalnością gospodarczą;

• ekonomika to dyscyplina naukowa o warunkach, działaniach i sposobach racjonalnego gospodarowania w podmiotach gospodarczych, to jest pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i wykorzystywania zasobów dla zaspokojenia określonych potrzeb społecznych można wyróżnic wiele rodzajów ekonomik np.:

• przedsiębiorstwa;

• transportu;

• rolnictwa;

• przemysłu;

• handlu.

  1. Akcerekacja – jest to przyspieszenie produkcji

$$\ddot{x} \frac{d^{2}x}{dt^{2}} > 0$$

Druga pochodna produkcji względem czasu

Desakcerelacja- cofnięcie produkcji

$$\ddot{x} = \frac{d^{2}x}{dt^{2}} < 0$$

1. Amortyzacja – dotyczy środków trwałych i wartości niematerialne prawnych. Jest przenoszeniem wartości zużycia w danym okresie czasu (miesiącu, kwartale, roku) , ale amortyzacje można zdefiniować jako składnik prowadzonego układu produkcji. Podstawowymi metodami są: amortyzacja liniowa i degresywna.

2. Apop – wkład rzeczowy, niepieniężny jest udziałem wspólnika w kapitale zakładowym w spółce Z.O.O bądź też pokryciem kapitału zakładowego w spółce akcyjnej przez akcjonariuszy .

3. Arytmia produkcji – jest miara nierównomierności produkcji (A(x)). Okresla się ja współczynnikiem nierówności następującego ilorazu:

$$A\left( x \right) = \frac{F(x)}{E(x)}*100\lbrack\%\rbrack$$

Gdzie:

F(x) – odchylenie standardowe

E(x) – średnia arytmetyczna często wyrażona w %

1. Budżet – jest to porównanie dochodów z wydatkami. Możemy mówić o budżecie gminnym, powiatowym, państwowym.

2. Bum gospodarczy – występuje wzrost PKB [ ok. 1% ], spadek bezrobocia, wzrost stopy życiowej obywateli, powstawanie nowych firm, wzrost zatrudnienia.

3. Cena – wyraża w pieniądzu wartość towaru lub usług. Może być światowa USD ( w dolarach), europejska EU ( w euro), urzędowa (państwo ma wpływ), powszechna , fabryczna, zbytu, hurtowa, detaliczna, ewidencyjna, nabycia, sprzedaży, zakupu itd..

4. Cliving - rodzaj leasingu finansowego (kapitałowy) umożliwiający zapisanie całości wydatków na samochód osobowy w koszty uzyskania przychodu.

5. Controlling – jest systemem zarządzania (przedsiębiorstwem) podmiotem gospodarczym. Skuteczny w walce z kryzysem, ryzykiem gospodarczym, finansowy, inflacji, a także zmiennością otoczenia.

6. Czas pracy – jest okresem w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w przedsiębiorstwie lub w miejscu wyznaczonym przez bezpośredniego przełożonego do wykonania określonej pracy. Powinien być w pełni wykorzystany na wykonanie określonej pracy, czynności, robót. W Polsce czas pracy wynosi przeciętnie 48 h/tydz. przy czym nie może przekraczać 8h/24h. Wyróżnia się rodzaje czasu pracy : kalendarzowy, nominalny, dyspozycyjny, efektywny (rzeczywisty).

7. Dywidenta – części nadwyżki finansowej, czyli zysk netto wypłacana w spółce akcyjnej akcjonariuszom i zależy od wielkości zysku netto i zasad jego przydziału.

8. Dewaluacja – jest redukcją wartości waluty krajowej w stosunku do innych walut.

9. Inflacja – oznacza wzrost cen towarów i usług.

10. Inwentaryzacja – weryfikacja wykazanego w księgach rachunkowych stanu aktytów (majątku) i pasywów (kapitału przedsiębiorstwa). Polega na przeprowadzeniu spisu z natury krajowych, zagranicznych środków pieniężnych , rzeczowych składników majątku, ich wycenie i ustalenia wartości.

11. Inwentaż - jest wykazem składników majątkowych przedsiębiorstwa.

12. Inwestycje – to nakłady rzeczowe w postaci środków płatniczych i nakłady osobowe w postaci płac, wynagrodzeń mające na celu stworzenie nowego, powiększenie lub modernizacje istniejącego majątku trwałego z praktycznego punku widzenia P. Istotne znaczenie na podział inwestycji ma :

1. Finansowe – akcje, obligacje, lokaty, udziały innych;

2. Rzeczowe – nowe, rozwojowe, modernizowane, odtworzone;

3. Niematerialne – licencje, patenty, wynalazki, znaki towarowe.

   1. Kapitał –( z ekon.) może być:

• Surowcowy - wszystkie złoża surowców mineralnych;

• Produkcyjny – fabryki, huty zakładu;

• Finansowy – banki, instytucje finansowe;

• Ludzki – siła robocza im bardziej wykształcona tym cenniejsza jako rachunkowość zaliczona do pasywów bilansu P.

Wyróżnia się:

1. Kapitał obcy – będący wszelkimi zobowiązaniami krótko do (12 mies.) lub długo (powyżej 1 roku) terminowymi wobec wierzycieli. Przykładem tego kapitału są kredyty bankowe, pożyczki.

2. Kapitał rezerwowy - jest tworzony w celu rozwoju spółki Z.O.O. i S.A. przy czym spółka Z.O.O. jest tworzona przez wspólników a S.A. przez akcjonariuszy.

3. Kapitał zakładowy – udział w formie pieniężnej lub rzeczowej jako aport w spółce akcyjnej lub Z.O.O. dzieli się na udziały zaś w spółce S.A. (akcyjnej ) o równej wartości.

4. Kapitał założycielski – w firmie 1-osobowej będącej własnością osoby fizycznej stanowi kapitał właściciela. W spółkach jest nim kapitał zakładowy.

5. Kapitał zapasowy – jest tworzony w spółkach kapitałowych z przeznaczeniem na pokrycie ewentualnych strat.

1. Koszty pracy – wynagrodzenia pracowników wraz z pochodnymi narzutami od wynagrodzeń.

Wynagrodzenie brutto pracownika – składka na fundusz emerytalny, rentowy, składka na fundusz wypadkowy, , pracy, emerytalny, pomostowy, gwarantowanych świadczeń pomocniczych, składka na państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

1. Koszty produkcji - nakłady pieniężne ponoszone celowo i niezbędnie na uzyskanie określonego produktu. Koszty produkcji wyrażają fuzycie środków pracy, przedmioty pracy i siły roboczej.

2. Kredyt – źródło finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych. Kredyt może być : bankowy (w pieniądzach) lub handlowy (w towarze).

3. Majątek – stanowi składnik aktów w bilansie P. wyróżnia się majątek trwały (aktywa trwałe) i majątek obrotowy (aktywa obrotowe).

Majątek trwały stanowią: środki trwałe wartości niematerialne i trwałe inwestycje, finansowe składniki majątku trwałego może mieć charakter produkcyjny lub nieprodukcyjny (konsumpcyjny).

Majątek obrotowy do którego zaliczają się: zapisy, należności, roszczenia, środki pieniężne.

1. Manko – jest niedoborem wartościowym lub ilościowym w pieniądzach lub niepieniężnych (rzeczowych) składnikach majątku P stwierdzony w wyniku inwentaryzacji.

2. Mierniki pracy – wskaźniki pracy są wykorzystywane do oceny pracy , oceny przebiegu produkcji, ujmuje pożądanie pozytywne cechy produkcji, a więc skuteczność, terminowość, intensywność produktywność jakość, oszczędność np.:

• Wydajność pracy,

• Natężenie pracy,

• Zdolność produkcyjna,

• Sprawność produkcji,

• Wytężenie produkcji.

Wyróżnia się także klasyczne wskaźniki do których zaliczane są np.:

• Kapitałochłonność,

• Czasochłonność

• Pracochłonność

  1. Należności – kwoty pieniężne należne do zakładów. Do należności dochodzi gdy moment zapłaty nie pokrywa nie z momentem sprzedaży produktu. Szczególnym przypadkiem są należności przeterminowane których termin zapłaty upłynął wówczas wierzyciel może domagać się zapłaty należności kwoty wraz z odsetkami.

  2. Natężenie produkcji – z def. Pierwsza pochodna produkcji X względem czasu.

$$\dot{x}\mathbf{=}\frac{\text{dx}}{\text{dt}}$$

1. Opust – zmniejszenie ceny towaru, produktu. Forma rabatu.

2. Papiery wartościowe –są to dokumenty finansowe będące substytutem pieniądza, są to dokumenty określające prawa majątkowe np.: akcje, obligacje, bony skarbowe, czeki, weksle. Stanowią źródło dochodu w postaci dywidendy, oprocentowania, prowizji, marży. Mogą być imienne lub bezimienne na okaziciela.

3. Podmiot gospodarczy (jednostka gospodarcza) – może być: osobowa fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna, nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą według obowiązującego prawa.

4. Płaca – jest wynagrodzeniem za wykonaną prace stanowi źródło dochodu dla pracownika, płaca jest składnikiem kosztów własnych produkcji , spełnia funkcje dochodową, funkcję kosztową, może stanowić funkcję motywacyjną, rynkową, a także funkcję społeczną.

5. Płynność finansowa – zdolność do regulowania zobowiązań płatniczych zależy od łatwości zamiany rzeczowych składników majątku na pieniądz.

6. Próg rentowności produkcji – określa zrównanie dochodów ze sprzedaży z kosztami produkcji, w układzie kosztów globalnych, punkt(-y)przecięcia linii oznaczają dochody ze sprzedaży z linią ozn. koszty produkcji

7. Przedsiębiorstwo – jest wyodrębnioną pod względem ekonomicznym, organizacyjnym, finansowym, prawnym podmiotem gospodarczym prowadzącym działalność gospodarcza, np.: produkcyjna (wytwórcza), handlowa, usługową, budowlana, transportowa.

Odrębność ekonomiczna P oznacza:

1. Wydzielenie określonego majątku,

2. Pokrywanie wydatków z osiąganych przychodów,

3. Posiadanie w banku rachunku rozliczeniowego.

W gospodarce rynkowej funkcjonują przedsiębiorstwa prywatne, zagraniczne, państwowe, komunalne, z udziałem kapitału zagranicznego, spółdzielnie, rolne oraz spółki prawa handlowego.

1. Przedsiębiorca – za przedsiębiorcę uważa się: osoba fizyczną bądź prawna, a także osoba nie posiadająca osobowości prawnej która prowadząc działalność zarobkową uczestniczy w działalności gospodarczej.

Za przedsiębiorcę uważa się tego kto:

1. Tworzy przedsiębiorstwo

2. Zdobywa rynki zbytu

3. Podejmuje decyzje, organizacje, finansowe, ekonomiczne

4. Zdywersyfikuje profil produkcyjny wyrobu

5. Wprowadza postęp technologiczny produkcji.

   1. Przelew - forma bezgotówkowego sposobu regulowania zapłaty za towar (produkt, wyrób lub usługę).

   2. Przychody – stanowią sumę wpływów (dochodów) ze sprzedaży produktów, towarów (jeżeli obcy wyrób), usług, operacji finansowych, dotacji, darowizn, wyprzedaży środków trwałych, a także spodziewanych wpływów czyli należności.

Przychody przyszłych okresów – przedpłaty, zaliczki, subwencje, dopłaty na przeszłe okresy.

1. Rabat – procentowa zniżka od ustalonej ceny towaru (usługi) przyznawana kupującemu przez sprzedającego, np. opust, bonifikata, promocja.

2. Rentowność – zyskowność, miara efektywności gospodarowania, opłacalności działań gospodarczych, operacji finansowych, przedsięwzięć inwestycyjnych.

3. Równowaga finansowa – równość pomiędzy suma aktywów, a suma pasywów bilansu przedsiębiorstwa.

4. Równowaga rynkowa – wyznacza zrównanie podaży z popytem, czyli punkt przecięcia krzywawej podaży z krzywą popytu w układzie współrzędnym prostokątnym oś Y- ilość, oś X – cena, popyt maleje, a podaż rośnie:

Podaż – ilość produktu zaoferowana so sprzedaży na rynku po różnych cenach w określonym czasie.

Popyt - ilość produktu którą kupujący chcą kupić po różnych cenach w określonym czasie.

1. Rzeczowe składniki majątku (RSM) – do RSM trwałego zalicza się ŚT, zaś do RSM obrotowego należą materiały, surowce wyroby gotowe, produkcja w toku (półfabrykaty) oraz towary.

2. Stagnacja – oznacza zastój w gospodarce, mniej dokuczliwe niż recesja, przeciwieństwo bumu (rozkwit),nie powstają P, maleje PKB.

3. Strata - oznacza nadwyżkę Kostów ad przychodami, jest ujemnym wynikiem finansowym P.

4. Superata – zjawisko przeciwny do manka, wartościowa lub ilościowa nadwyżka w pieniężnym lub rzeczowych składnikach majątku P, stwierdzona w wyniku inwentaryzacji.

5. Środki – pojęcie wieloznaczne:

• Środki gospodarcze – rozumie się aktywa P, czyli majątek trwały i obrotowy wyszczególniony po lewej stronie bilansu P.

• Środki obrotowe – do środków obrotowych zalicza się przedmioty pracy, środki pracy, nakłady przyszłych okresów, występujące w trzech następujących fazach procesu produkcyjnego:

• Zaopatrzenia;

• Produkcji;

• Zbytu, sprzedaży.

• Środki pieniężne – są to: gotówka, bony pieniężne, pieniądze ulokowane na rachunkach bankowych, weksle, czeki.

• Środki pracy (ŚP)– za ŚP uważa się rzeczy materialne, za pomoc których człowiek oddziaływuje na przedmioty pracy w celu przystosowania ich do swoich potrzeb w procesie produkcyjnym. Występują w charakterze ŚT.

• Środki produkcji – są nimi środki pracy i przedmioty pracy wykorzystywane w procesie produkcyjnym.

• Środki trwałe – to kompletne i zdatne do użytku przedmioty majątku P których okres używania przekracza 1 rok oraz których cena zakupu lub koszt wytworzenia SA wyższe niż 3500 PLN.

  1. Towar – produkt, wyrób o wartości wyrażonej ceną i przeznaczony na sprzedaż na rynku.

  2. Umorzenie – stanowi sumę kosztów amortyzacji od początku użytkowania ŚT wartości niematerialnych i prawnych, czyli koncesji, patentów, licencje, znaki towarowe, a także wartość firmy.

  3. Wartość firmy- (good will) oznacza dodatnie różnice między wartością rynkową a wartością księgową P.

  4. Wartość rynkowa – jest to oczekiwana cena sprzedaży nieruchomości (składnika majątku) w drodze prywatne umowy w dniu wyceny przy założeniu że istnieje chętny nabywca i istnieje rozsądny okres do negocjowania warunków sprzedaży biorąc pod uwagę charakter własności majątku i stan rynku oraz ze składnik majątku zostanie „wystawiony” na rynek bez ograniczeń po przeprowadzeniu rozsądnej reklamy, a także nie zostanie wzięta pod uwagę dodatkowa oferta złożona przez specjalnego kupującego.

  5. Wierzyciel – jest strona wobec której dłużnik ma zobowiązania do spełnienia świadczenia.

  6. Wskaźnik techniczno-ekonomiczny – parametry produkcji, mierniki produkcji; uważa się każda dającą się ująć ilościowo, w postaci liczb cenę mierzalną procesu produkcyjnego.

  7. Wynagrodzenie pracownika – jest ekwiwalentem za wykonaną przez niego pracę na rzecz pracodawcy. Wyróżnia się wynagrodzenie brutto, będące sumą wszystkich składników płacowych oraz wynagrodzenie netto jakie otrzymuje pracownik po potrąceniu obligatoryjnych (obowiązkowych) i dobrowolnych składek , zaliczek.

  8. Zakłócenia procesu produkcji – powoduje nierytmiczny przebieg procesu produkcji, mogą być:

• Zakłócenia stałe;

• Zakłócenia tłumione (malejące);

• Zakłócenia wzrastające;

• Zakłócenia zdeterminowane (sezonowe);

• Zakłócenia niezdeterminowane (losowe).

  1. Zaplecze przemysłowe P – obejmuje gospodarkę materiałową, magazynową, remontowa, inwestycyjną, paliwowa, wodno- ściekową.

  2. Zdolność produkcyjna (moc produkcyjna, potencjał produkcyjny) – jest to możliwość wytworzenia maksymalnej ilości produktów w określonym czasie przez P, wydział P a także stanowisko pracy okresem obliczeniowym jest najczęściej rok kalendarzowy, miesiąc , rzadziej kwartał czy półrocze.

  3. Zmienność produkcji – można określić :

1. Poziomem średnim, tj wartość średnia (arytm. Zwykła, np. dzienna wydajność/liczbę dni);

2. Odchylenie od wartości średniej (odchylenie standardowe) określającym poziom zakłóceń;

3. Arytmia będąca odchyleniem względnym.

   1. Zysk – dodatni wynik finansowy oznacza nadwyżkę przychodów nad kosztami. Wyróżnia się:

• Zysk brutto – będący dodatnim wynikiem finansowym przed opodatkowaniem podatkiem dochodom;

• Zysk netto będący dodatnim wynikiem finansowym po opodatkowaniu zysku brutto podatkiem dochodowym.

Środki obrotowe (ŚO)

„ Podstawy zarządzania finansami” Birtham PWN 1993 (tom 3)

Wyjściową postacią ŚO są pieniądze za które przedsiębiorstwo (P) kupuje niezbędne do prowadzenia procesu produkcyjnego materiały, surowce, paliwa, czyli tworzy zapasy tych produktów. W samym procesie produkcyjny nagromadzone zapasy SA zużywane w wyniku czego powstają wyroby gotowe, a także półfabrykaty ( półprodukty ). Końcowym efektem tego cyklu jest sprzedaż wyrobów gotowych w za które przedsiębiorstwo uzyskuje zysk.

W przedstawionym cyklu można wyróżnić 3 podstawowe fazy:

1. fazę zaopatrzenia środkami pieniężnymi i należnościami;

2. fazę produkcji z zapasami oraz półproduktami;

3. fazę sprzedaży (zbytu) z wyrobami gotowymi i środkami pieniężnymi.

Przechodzenie ŚO przez kolejne fazy procesu produkcyjnego jak również związanych z tym faktem zmiana ich postaci nazywanym ruchem okrężnym ŚO .

Ustalenie właściwych ilości ŚO nie jest sprawą łatwą , ponieważ zbyt mała ich ilość może powodować zakłóceni, a nawet zatrzymanie produkcji, zaś ich nadmiar prowadzi do zapasów ponadnormatywnych, a niekiedy zbędnych powodując zmrożenie środków pieniężnych bez możliwości ich wykorzystania na inne cele.

ŚO obejmują składniki zmieniające swoją postać w krótkim czasie przechodzenia przez wyżej wymienione fazy procesu produkcyjnego i które SA zużywane zwykle e jednym okresie rozliczeniowym, są to:

• aktywa pieniężne, tj. gotówka, pieniądze na rachunku bankowym, czeki obce, weksle, krótkoterminowe papiery wartościowe (do 12 mc.);

• należności od osób trzecich – odbiorców, pracowników;

• zapasy wyrobów gotowych, półfabrykatów.

Struktura ŚO – przedsiębiorstwo może kszałtować się różnie i zależy od rodzaju P i realizowanego procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie przemysłowym , znaczy udział w ŚO maja zapasy materiałowe, surowcowe w P przemysłowych o długim czasie produkcyjnym znaczny jest udział półproduktów w P handlowych większość ŚO stanowią towary . zapotrzebowanie stanowi od wielkości produkcji danego P oraz szybkości krążenia ŚO. Pełne wykorzystanie