Polityka Społeczna

WYKŁAD 1

Temat: WPROWADZENIE DO POLITYKI SPOŁECZNEJ.

Polityka społeczna – jako dyscyplina naukowa to: naukowa teoria wraz z metrologią i metodami badawczymi zajmująca się zagadnieniami potrzeb materialnych i duchowych człowieka i grup społecznych na określonym etapie rozwojowym państw z uwzględnieniem geograficznych i kulturowych uwarunkowań.

Polityka społeczna jako praktyczna działalność uprawnionych do tego podmiotów to: celowe działanie państwa, związków zawodowych i innych organizacji na istniejący układ stosunków społecznych zmierzających do osiągnięcia wszechstronnego dobrobytu wszystkich obywateli z uwzględnieniem nierówności socjalno-ekonomicznych oraz nierówności władzy między różnymi grupami obywateli.

Zakres przedmiotowy polityki społecznej:

1. Zatrudnienie, płace, warunki i ochrona pracy

2. Zabezpieczenie społeczne i opieka społeczna

3. Ochrona zdrowia

4. Oświata, wychowanie

5. Mieszkalnictwo

6. Prewencje i zwalczanie zjawisk patologii społecznej

7. Kultura

WYKŁAD 2

Międzynarodowe podmioty polityki społecznej:

1. Organizacja Narodów zjednoczonych w jej ramach podmiot o kluczowym znaczeniu – Rada Gospodarczo – Społeczna oraz Agencje Specjalne

• Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury

• Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców

• Światowa Organizacja Zdrowia

• Światowa Rada Żywnościowa

• Międzynarodowa Rada Kontroli Narkotyków

• Instytut Badawczy Narodów Zjednoczonych dla Rozwoju Społecznego

• Międzynarodowa Organizacja Pracy

Międzynarodowe podmioty polityki społecznej w Unii Europejskiej:

1. Parlament Europejski w tym jego 4 komisje parlamentarne zajmujące się problematyką społeczną

• Komisja Spraw Socjalnych i Pracy

• Komisja Środowiskowa, Zdrowia i Ochrony Konsumentów

• Komisja ds. młodzieży, kultury, nauki, mediów i sportu

• Komisja ds. kobiet

1. Komisja UE jako organ ustawodawczy

2. Komisje Europejskie – Dyrektoriat nr. 5 odpowiadający a politykę społeczną UE

Zajmuje się przede wszystkim wspólnym rynkiem pracy, polityką oświatową, zdrowotną, migracyjną oraz komunikacją społeczną.

1. Komitet Ekonomiczno – Społeczny – organ doradczy Rady oraz Komisji Europejskiej

2. Trybunał Sprawiedliwości oraz Rzecznik Praw Obywatelskich

Krajowe podmioty polityki społecznej:

1. Sejm i Senat jako organ stanowiący prawa społeczne i sprawujący kontrolę nad poszczególnymi resortami zajmującymi się sprawami społecznymi

2. Rada Ministrów – ustalająca przepisy wykonawcze i zasady działania poszczególnych resortów

3. Ministerstwa

• Pracy i Polityki Społecznej

• Zdrowia

• Edukacji Narodowej

• Kultury i Dziedzictwa Narodowego

• Sportu i Turystyki

Zakład ZUS, Kościół Katolicki, Samorząd terytorialny (gmina, powiat, województwo), Zakład pracy, Organizacje pozarządowe

Temat: STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ RZECZPOSPOLITEJ NA LATA 2007-2013

Polityka Społeczna a Polityka Gospodarcza

Polityka Społeczna ma realizować idee państwa, które są odpowiedzialne za dobrobyt obywateli – podobieństwo do Polityki Gospodarczej

Gdzie jest granica miedzy tymi dwoma rodzajami polityki publicznej?

Podział produktu wg pracy nie daje gwarancji dobrobytu dla wszystkich.

Instrumenty polityki społecznej:

1. Informacyjne

2. Prawce

3. Kadrowe

4. Kształtowania przestrzeni

5. Gospodarowanie czasem

Instrumenty ekonomiczne:

• Kształtowanie dostępu do dóbr konsumpcyjnych poprzez ustalenie: zasad wynagrodzenia za pracę, zasad opodatkowania dochodu, polityki cen, wzmacnianie siły nabywczej najuboższych poprzez płatności transferowe itp.

• Kształtowanie stosunków własnościowych

Instrumenty prawne:

Regulacje prawne dotyczących:

1. Praw i wolności obywatelskich, praw socjalnych

2. Poszczególnych dziedzin życia zwłaszcza związanych z pracą i rodziną (prawo rodzinne)

Instrumenty i informacje:

1. Informacje przekazywane za pomocą systemu szkolnego

2. Informacje publikowane za pośrednictwem środków przekazu społecznego

3. Poradnictwo indywidualne adresowane do osób mających szczególne problemy

Instrumenty kadrowe (kapitał ludzki)

1. Decydujący o kierunkach realizacji polityki społecznej (politycy, parlamentarzyści, samorządowcy, związkowcy, przywódcy niesformalizowanych ruchów społecznych)

2. Świadczący usługi dla społeczeństwa tzw. służby społeczne (nauczyciele, lekarze, kuratorzy, inspektorzy pracy)

3. Wolontariusze

Cele strategii polityki społecznej rządu 2007-2013

• Zbudowanie zintegrowanego systemu polityki państwa prowadzącej do ułatwienia wszystkim obywatelom równego dostępu do praw społecznych

• Poprawy warunków powstania i funkcjonowania rodzin

• Wsparcie grup i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu demokratycznego współuczestnictwa obywateli

Priorytety strategii:

1. Poprawa warunków dla powstawania i funkcjonowania rodzin. Pomoc rodzinom w wychowywaniu i edukacji dzieci

2. Wdrożenie aktywnej polityki społecznej

3. Kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych

4. Budowa systemu wsparcia dla osób w wieku poprodukcyjnym

5. Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych

6. Partnerstwa publiczno – społeczne jako podstawa rozwoju usług społecznych

7. Integracja społeczna i zawodowa imigrantów

WYKŁAD 3

System zabezpieczenia społecznego:

Na poziomie krajowym państwa członkowskie będą musiały:

• Propagować wspólne i indywidualne poczucie odpowiedzialności za walkę z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

Pojęcie „zabezpieczenia społecznego”

To rezultat osiągnięty za pomocą całego szeregu kompleksowych i uwieńczonych powiedzeniem przedsięwzięć publicznych mających na celu ochronę ludności lub jej dużych grup przed niedostatkiem środków materialnych który w razie braku takich przedsiewzieć, mógłby być spowodowany utratą dochodów w razie choroby, bezrobocia, inwalidztwa, starości lub zgonu, oraz przedsięwzięć zapewniających dostęp do opieki zdrowotnej w razie potrzeby i pomagających rodzicom wychowywać małe dzieci.

Zabezpieczenie społeczne to całokształt urządzeń i świadczeń publicznych zabezpieczających obywateli przed skutkami zdarzeń które mogą pozbawić ich niezbędnych środków utrzymania.

„Ryzyko socjalne” będące podstawą nabycia świadczeń wg Konwencji 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy.

1. Choroba

2. Bezrobocie

3. Starość

4. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe

5. Konieczność utrzymanie dzieci

6. Macierzyństwo

7. Inwalidztwo

8. Śmierć żywiciela rodziny

Techniki administracyjno-finansowe zabezpieczenia społecznego:

1. Ubezpieczenia

2. Zabezpieczenia

3. Opiekuńcza (pomoc)

Elementy różniące	Ubezpieczenia	Zabezpieczenia	Pomoc
Administracja	Zdecentralizowana (zakłady publiczne)	Zcentralizowane: administracja państwa	Zdecentralizowana gminy
Finansowanie	Zdecentralizowane fundusze składkowe	Budżet centralny państwa: brak składek	Budżet gminy: pomocnicza państwa, brak składek
Uprawnieni	Zawodowo aktywni	Całość ludności lub określone grupy	Całość ludności
Świadczenia	Zależne od wkładu pracy (składki, proporcjonalne, rozliczeniowe)	Zależne od potrzeb zryczałtowane, roszczeniowe	Indywidualne zależne od potrzeb

Elementy systemu zabezpieczenia społecznego:

1. Ubezpieczenie przed następstwami utraty pracy

2. Ubezpieczenia społeczne

3. Ubezpieczenia zdrowotne

4. Świadczenia społeczne rolników

5. Zaopatrzenie służb mundurowych

6. Pomoc społeczna

7. Świadczenia prorodzinne

8. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych

Polska należy do Międzynarodowej Organizacji Pracy od 1919 roku.

1. Ubezpieczenia przed następstwami utraty pracy Fundusz Pracy to państwowy fundusz celowy. Główne źródła dochodów FP stanowią: obowiązkowe składki pracodawców (2,45% wynagrodzenia) dotacje budżetowe, kredyty i pożyczki.

2. System ubezpieczenia społecznego:

• Ubezpieczenie emerytalne

• Ubezpieczenie rentowe

• Ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa

1. Ubezpieczenia zdrowotne

NFZ utworzony w 2003 roku na podstawie Umowy o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ z dnia 23.01.2003. NFZ jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną.

WYKŁAD 4

1999 r. – Reforma wył. Świadczeń

1994 r. – wydzielono zasiłki pielęgnacyjne

Zasada solidaryzmu w ubezpieczeniach społecznych

Socjalizm oznacza urzeczywistnienie idei samopomocy społecznej poprzez udzielanie świadczeń osób znajdujących się w potrzebie, z funduszu wypracowanego wspólnym wysiłkiem ubezpieczonych.

Solidaryzm przebiega wielokierunkowo:

1. Miedzy pokoleniami pracującymi a tymi którzy zakończyli pracę

2. Międzygrupowo – składka ubezpieczenia jest liczona na podstawie ryzyka występowania zdarzeń dla grupy osób, a nie ryzyka indywidualnego

3. Między mniej a więcej zarabiającymi.

Świadczenia z ubezpieczeń społecznych finansowane są przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych realizowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Wpływ ze składek tworzą fundusze szczegółowe:

• Emerytalny – ze składek opłacanych w równych częściach poprzez pracowników i pracodawców – 19,52% wynagrodzenia

• Rentowy – ze składek opłacanych jw. - 13% wynagrodzenia, od 01.07.2007 – 10% pracownik 3,5% podstawy wynagrodzenia, pracodawca 6,5% podstawy wynagrodzenia, od 01.01.2008 – 6% pracownik 1,5% podstawy wynagrodzenia, pracodawca – 4,5%

• Chorobowy – ze składek opłacanych przez pracowników – 2,45% wynagrodzenia

• Wypadkowy – ze składek opłacanych przez pracowników – 0,4% - 8,12% wynagrodzenia

Filary systemu emerytalnego:

1. Świadczenia podstawowe gwarantowane przez państwo. Emerytura wypłacana przez ZUS. Filar obowiązkowy, zarządzany przez państwo, ma charakter umowy pokoleniowej (system reparacyjny).

2. Świadczenie wypłacane z funduszu emerytalnego. Środki na ten cel powstają z kapitału odłożonego stanowiącego część składki. Filar obowiązkowy.

3. Świadczenie pochodzące z ubezpieczenia dodatkowego (prywatnego). Środki tworzone są przez oszczędzanie w ramach pracowniczych programów emerytalnych. Filar dobrowolny, zarządzają nim firmy prywatne, decydując o jego kapitałowym charakterze.

Rolniczy system ubezpieczeniowy

W ubezpieczeniu rolniczym wyróżnia się:

• Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

• Ubezpieczenie emerytalno – rentowe.

Dotacje budżetowe stanowią ok. 94% przychodów funduszu emerytalno – rentowego

Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie finansowane są ze środków z pozabudżetowego tzw. Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników

Rodzaje rent w Polskim prawie ubezpieczeniowym:

1. Renta z tytułu niezdolności do pracy (całkowita lub częściowa)

2. Renta rodzinna

3. Renta szkoleniowa

Zaopatrzenie emerytalne

(zaopatrzenie społeczne służb mundurowych)

Objęci są wojskowi, funkcjonariusze służb mundurowych oraz sędziowie i prokuratorzy.

W ramach zaopatrzenia emerytalnego przysługuje na zasadach określonych w ustawach:

• Świadczenia pieniężne, emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna, dodatki do emerytury lub renty, zasiłek pogrzebowy

• Inne świadczenia i uprawnienia: świadczenia lecznicze, świadczenia socjalne

Świadczenia te finansowane są przez odpowiednie resorty (MON, MSWiA oraz MS) za środków budżetu państwa przyznawanych na ten cel.

Rodzaje zasiłków:

• Macierzyński

• Opiekuńczy

• Chorobowy

• Wyrównawczy

• Pogrzebowy

• Świadczenie rehabilitacyjne

Koncepcje pomocy społecznej:

1. Rezydualna

2. Instytucjonalna – kiedy nie może osiągnąć standardowego poziomu życia.

Dwa skrajne spojrzenia na pomoc społeczną:

1. Traktuje się pomoc jako narzędzie. Zakłada ze potrzeby ludzkie są w dziedzinie życia rodzinnego i życia rynkowego. Świadczenia mają charakter selektywny, pomoc otrzymują nie wszyscy. O pomoc ubiegać się mogą osoby w ostateczności.

2. Pomoc jest zorganizowana poprzez Instytucje Pomocy Społecznej. Pomoc jest uzupełnieniem rynku i rodziny. Jeśli odczuwa deficyt może ubiegać się o pomoc.

WYKŁAD 5

Zdrowie – zasób energii biologicznej który umożliwia fizjologiczne funkcjonowanie ustroju jego rozwój fizyczny i psychiczny, świadome i celowe działanie prokreację i wychowanie potomstwa oraz pokonywanie przeciwstawnych bodźców środowiskowych .

Zdrowie – nie tylko brat choroby ale także pełnia fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu jednostki ludzkiej i jej zdolność przystosowana się do zmieniającego się środowiska.

Ochroną zdrowia nazywamy zorganizowaną działalność której celem jest utrzymanie w dobrym stanie człowieka zdrowia w środowisku w którym rozwija się, żyje i pracuje oraz zapobieganie chorobom i ich leczenie, przedłużanie życia, poprawa stanu zdrowia psychicznego i fizycznego, szerzenie oświaty sanitarnej, organizowanie opieki lekarskiej i pielęgniarskiej.

Wg WHO ochrona zdrowia ukierunkowana jest na:

1. Zapobieganie chorobom

2. Przedłużanie życia

3. Rozwój zdrowia i zwiększenie sprawności

Uwarunkowania realizacji polityki zdrowotnej:

1. Uwarunkowania polityczne

2. Uwarunkowania ekonomicznego

3. Uwarunkowania demograficzne i zdrowotne

Główne filary wspierające państwo pomyślności:

1. Pełne zatrudnienie

2. Ubezpieczenie społeczne wszystkich obywateli

3. Powszechna, publiczna i bezpieczna służba zdrowia.

Uwarunkowania stanu zdrowia ludności:

• 51% styl życia

• 20% uwarunkowania genetyczne

• 19% uwarunkowania środowiska

• 10% służba zdrowia

Mierniki stanu zdrowia:

1. Bezpośrednie

• Pozytywne np. przeciętny okres trwania życia

• Negatywne np. chorobowość, zachorowalność, umieralność, śmiertelność

1. Pośrednie – charakteryzuje szeroko pojęte środowisko życia ludności i styl życia, a także funkcjonowanie służby zdrowia i infrastruktury ochrony zdrowia (np. spożycie alkoholu, tytoniu, wykorzystywanie czasu wolnego, warunki mieszkaniowe, wielkość nakładów finansowych przeznaczonych na ochronę zdrowia)

Infrastruktura społeczna ochrony zdrowia

Infrastruktura społeczna to zespół urządzeń publicznych, instytucje świadczące usługi i zatrudnieni w nich, pracownicy oraz rozwiązania organizacyjne i prawne służące zaspokojeniu potrzeb społecznych.

Podmioty i regulacje prawne w zakresie polityki zdrowotnej:

1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) założona 22.07.1946 r.

2. W UE – Rada UE, Parlament Europejski, Komitet Społeczno – Ekonomiczny, Komisja Europejska, Rzecznik Praw Obywatelskich

Regulacje prawne UE

1. Europejska Karta Społeczna (1965). Protokół dodatkowy (1992)

2. Kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy 1964.

3. Zrewidowany kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy z 1990

4. Europejska konwencja o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny z 1997 oraz protokół dodatkowy do konwencji w sprawie zakazu klonowania istot ludzkich z 1998.

Aktywność państwa w zakresie polityki zdrowotnej:

• Wskazanie kierunków i priorytetów w polityce zdrowotnej

• Tworzenie prawno – organizacyjnych zasad systemu ochrony zdrowia

• Realizacja zadań z zakresu zdrowia publicznego

• Funkcje kontrolne dotyczące realizacji państwowych gwarancji w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli i zgodność z prawem działania podmiotów systemu ochrony zdrowia

• Kształcenie i doskonalenie kadr medycznych

• Opracowanie standardów w kształtowaniu medycyny

• Finasowanie i współfinansowanie badań naukowych

• Finansowanie inwestycji w opiece zdrowotnej o znaczeniu ogólnokrajowym

• Planowanie rozwoju szpitali oraz współfinansowanie instytucji o zasięgu lokalnym

• Ustalenie zasad nadawania statusu zakładom opieki zdrowotnej i określenie standardów ich wyposażenia

• Nadzór farmaceutyczny, epidemiologiczny i sanitarny

Krajowe podmioty polityki zdrowotnej:

1. Parlament – określenie ogólnych kierunków rozwoju polityki zdrowotnej, tworzenie systemu prawno – organizacyjnemu, podejmowanie w ramach ustawy budżetowej decyzji o wielkości funduszy zasilających system.

2. Sejm – Komisja Zdrowia

3. Senat – Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia

4. Ministerstwo zdrowia – podmiot wykonawczy – realizuje i koordynuje programy w dziedzinie ochrony zdrowia

5. Zakład Opieki Zdrowotnej

Modele organizacji i finansowania opieki zdrowotnej w Europie:

1. Model Bismarckowski

2. Model Siemaszkowski

3. Model Beveridgea

WYKŁAD 6

Kluczowe wady systemu opieki zdrowotnej w Polsce od 1999 roku

• Nadmierna centralizacja decyzji, powodująca małą samodzielność zakładów służby zdrowia

• Brak racjonalnych kryteriów rozdziału środków i zasad rozliczeń, co sprzyjało różnego rodzaju nadużyciom oraz uznaniowości

• Brak ewidencji kosztów, zawłaszcza rachunku kosztów poszczególnych świadczeń, umożliwiającego prowadzenie polityki racjonalnego wykorzystania zasobów kadrowych oraz materiałowych.

• Nierówna alokacja środków między jednostkami terytorialnymi, powodującej nierówność w dostępie do świadczeń medycznych

REFORMOWANIE SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA W POLSCE OD 1994

Cel:

Uruchomienie mechanizmów naukowych pozytywnie wpływających na wykorzystanie środków publicznych w zakresie ochrony zdrowia.

Regulacje prawne:

• 6 luty 1997 r. – Ustawa o powstaniu ubezpieczeń zdrowotnych

• 23 styczeń 2003 r. – Ustawa o powstaniu ubezpieczeń w Narodowym Funduszu Zdrowia

• 24 sierpnia 2004 r. – Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

• 25 czerwca 2009 r. – Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej fingowany ze środków publicznych oraz Ustawy o cenach

• 6 luty 2007 r. – Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym

Utworzenie Kas Chorych – rozdział środków finansowych pochodzących z nowo wyodrębnionych ubezpieczeń społecznych składek na ubezpieczenia zdrowotne.

Kasy Chorych pełnią funkcję płatnika, zaś świadczeniodawcami są podmioty które podpisały kontrakt z Kasą Chorych

23 stycznia 2003 r. Ustawa o powstaniu ubezpieczeniach w Narodowym Funduszu Zdrowia

Kasy Chorych zastąpił NFZ – utworzony w 2003 r. jako państwową jednostkę organizacyjną posiadającą osobowości prawne.

27 sierpnia 2004 r. – Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

25 czerwca 2009 r. – Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustaw o cenach.

Ustawa dotyczy koszyka świadczeń gwarantowanych.

Nowy sposób definiowania świadczeń gwarantowanych – są to świadczenia finansowane w całości lub częściowo.

Zastąpienie „koszyka negatywnego”, „koszykiem pozytywnym”

POLITYKA RODZINNA W POLSCE – STAN I KIERUNKI PRZEMIAN

Rodzina – instytucja społeczna

Tradycyjne ujęcie rodziny:

Rodzina to para małżeńska i dzieci a zatem był to nuklearny związek rodzinny oparty na prawnie zawartym małżeństwie i biologicznym rodzicielstwie.

Rodzina pełni kluczową rolę w rozwoju społecznym człowieka. Jest ona definiowana jako grupa społeczna połączona ze sobą pokrewieństwem lub związkiem.

Funkcje rodziny:

• Ekonomiczna

• Prokreacyjna

• Seksualna

• Wychowawcza

• Opiekuńcza

• Socjalizacyjna

• Emocjonalna

• Kulturalna

Fazy rozwoju rodziny:

1. Okres od zawarcia związku małżeńskiego do przyjścia na świat pierwszego dziecka

2. Okres powiększania się rodziny, a wiec od urodzenia najstarszego najstarszego do przyjścia na świat najmłodszego

3. Okres stabilizacji liczebnej rodziny, od urodzenia dziecka najmłodszego do czasu usamodzielnienia się najstarszego z dzieci.

4. Odchodzenie dzieci z domu, do usamodzielnienia się ostatniego dziecka

5. Okres od wyjścia ostatniego dziecka z domu do śmierci jednego ze współmałżonków

Zadania w świetle prawa

Część I poświęcona małżeństwu:

• Warunki i sposób zawarcia małżeństwa

• Prawa i obowiązki małżeńskie

• Stosunki majątkowe miedzy małżonkami

• Formy ustalania małżeństwa

Cześć II dotycząca pokrewieństwa

• Zasady ustalania pochodzenia dziecka

• Stosunki między rodzicami a dziećmi

• Zasady przysposobienia

• Obowiązki alimentacyjne

Część III regulowane problemy opieki i kurateli:

• Opiekę nad dzieckiem nie mającym dostatecznej opieki

• Kuratelę nad ubezwłasnowolnionymi członkami rodziny

Czynniki przemian współczesnej rodziny:

• Rozwój możliwości edukacyjnych kobiet i aktywacja zawodowa kobiet

• Konflikt płci w relacjach rodzinnych

• Zmiany w procesie reprodukcji ludności

• Upowszechnienie indywidualizmu kategoria „ja” skutecznie konkuruje z kategorią „my” stawiając na równorzędnym miejscu rodzinne i jednostkowe aspiracje i potrzeby

• Konflikt miedzy dążeniem indywidualnym do realizacji własnego „ja” a potrzebą bycia w stałych i trwałych związkach z innymi ludźmi

• Zmiana powiązań pomiędzy państwem, rynkiem a rodziną w zaspokajaniu potrzeb jednostki

Opcje światopoglądowe w kwestii modelu rodziny i zadań państwa wobec rodziny:

• Koncepcja liberalna

• Koncepcja socjaldemokratyczna

• Koncepcja konserwatywna

Charakterystyczne cechy polityki rodzinnej w Polsce w latach 90:

• Zmienność priorytetów rządowych programów polityki prorodzinnej

• Selektywność przyznanych świadczeń

• Koncentracja na ochronie najuboższych

WYKŁAD 7

Temat: POLITYKA SPOŁECZNA W WALCE Z UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM.

Poziom życia to stan zaspokojenia potrzeb materialnych społeczeństwa bądź wybranej grupy

Jakość życia uwzględnia poza stanem zaspokojenia potrzeb materialnych także potrzeby niematerialne

PKB jest podstawowym miernikiem ubóstwa.

Ubóstwo to ograniczenie środków utrzymania sprawiające że poziom życia człowieka obniża się poza minimum akceptowane w kraju zamieszkania. Ubóstwo dzielimy na absolutne (bezwzględne) i względne (relatywne).

1. Ubóstwo absolutne to niemożliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb (żywność, mieszkanie, zdrowie, urządzenia sanitarne i odzież) zapewniających przeżycie. Kategoria ubóstwa absolutnego wymaga konkretnego zdefiniowania potrzeb zarówno w kategoriach wartościowych i jakościowych.

2. Ubóstwo względne (relatywne) dotyczy poziomu zaspokojenia potrzeb jednostek (osób, rodzin, gospodarstw domowych) odniesionego do innych członków społeczeństwa.

Pomiar ubóstwa:

1. Obiektywny

2. Subiektywny

Zasięg ubóstwa mierzony jest stopą ubóstwa. Określa ona jaki odsetek gospodarstw domowych znajduje się poniżej granicy ubóstwa.

Granica ubóstwa – krytyczny poziom dochodów poniżej którego zaspokojenie podstawowych potrzeb jest niemożliwe.

Granice ubóstwa wykorzystywane w obliczu zasięgu ubóstwa:

1. Relatywna – 50% średnich wydatków ogółu gospodarstw domowych

2. Ustawowa – kwota która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego z systemu pomocy społecznej

3. Skrajna – (minimum egzystencji) poziom minimalnej egzystencji obliczany przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Minimum egzystencji uwzględnia jedynie te potrzeby których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia.

4. Subiektywna – („lejdejska”) odpowiada w przybliżeniu poziomowi dochodów deklarowanych przez respondentów jako „ledwo wystarczające”

Głębokość (natężenie) ubóstwa.

Jest mierzona indeksem luki dochodowej ubogich (luki ubóstwa). Pozwala ona określić dystans dochodowy ubogich gospodarstw domowych od granicy ubóstwa.

Dotkliwość ubóstwa mierzona jest indeksem dotkliwości ubóstwa. Pozwala ona określić zarówno dystans ubogich gospodarstw domowych od granicy ubóstwa jak i nierówności dochodowe miedzy ubogimi.

Teorie wyjaśniające przyczyny ubóstwa wg. B.R. Schillera:

1. Teoria skażonych charakterów

2. Teoria ograniczonych możliwości

3. Teoria wielkości brata

Teoria Kultury ubóstwa Lewisa:

Ubóstwo jest to sposób życia, niezmienny i trwały, przekazywany z pokolenia na pokolenie w poszczególnych rodzinach. Kultura ubóstwa dla tych którzy do niej należą ma przypisane sposoby postępowania i wyrażające społeczne i psychologiczne skutki.

Cykl deprywacji:

Nieodpowiedni rodzice niewłaściwe praktyki deprywacja emocjonalna, społeczna i intelektualna dzieci niepowodzenia szkolne praca niekwalifikowana lub bezrobocie, za mało pieniędzy na wyjście ze społecznej deprywacji Niestabilne i niesatysfakcjonujące małżeństwo i życie rodzinne (i tak w kółko)

1994 pomoc społeczna funkcjonuje po ustawie o pomocy społecznej

Jednostki organizacyjne pomocy społecznej:

• Regionalne ośrodki polityki społecznej

• Powiatowe centra pomocy rodzinnej

• Ośrodki pomocy społecznej

• Domy pomocy społecznej

• Placówki specjalistyczne

• Ośrodki wsparcia

• Ośrodki interwencji kryzysowych

Instrumenty pomocy społecznej:

1. Zasiłek stały

2. Zasiłek okresowy

3. Zasiłki celowe

4. Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie

5. Praca socjalna

6. Poradnictwo specjalistyczne

7. Interwencja kryzysowa

8. Pomoc w postaci schronienia, posiłku, odzieży

9. Sprawienie pogrzebu

10. Usługi opiekuńcze i specjalistyczne

11. Ośrodek wsparcia i Rodzinny Dom Pomocy Mieszkanie Chronione; dom pomocy społecznej

WYKŁAD 8

Temat: DYSKRYMINACJA A RÓWNOUPRAWNIENIE W KONTEKŚCIE POLITYKI SPOŁECZNEJ

Dyskryminacja przejawia się w działaniu odnosi się do zachowań jednostek lub grup wobec innych grup lub jednostek w efekcie których pewne możliwości dochodzenia do dóbr i wartości społecznie cenionych pozostaje zarezerwowane dla członków 1 grupy czy zbiorowości ludzi kosztem innej.

Wymiary dyskryminacji:

• Pośrednia

• Bezpośrednia

• Prawna

• Faktyczna

Pośrednia – kryteria, działania dążą do dyskryminacji innych

Prawna – stwarzają podstawę do traktowania gorszego

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka stanowi:

„Każdy człowiek jest uprawniony do korzystania z wszystkich praw i wolności, bez względu na różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, pochodzenia społecznego, narodowości, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice”

Równouprawnienie nie jest równym traktowaniem

Europejska Komisja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawy Wolności (Rzym 1950) – zakres dyskryminacji

„Za dyskryminacje uważa się wszelkie rozróżnienia lub uprzywilejowania oparte na rasie, kolorze skóry, religii, poglądach politycznych, pochodzeniu narodowym lub społecznym, języku, przynależności do mniejszości narodowych, majątku lub urodzeniu”.

Polityka społeczna ma m.in. zadanie „kształtowania stosunków społecznych oparta na równości i sprawiedliwości społecznej” A.Kurzunoski

Instrumenty polityki społecznej w zakresie zmniejszenia skali i zakresu praktyk dyskryminacyjnych:

• Dyskryminacja świadczeń socjalnych gwarantujących wszystkim jednostkom i grupom dochód chroniący przed marginalizacją i wykluczeniem społecznym

• Przeciwdziałanie stygmatyzacji odbiorców świadczeń społecznych przez uznanie uniwersalności praw socjalnych i tworzenie gwarancji ich przestrzegania

• Kreowanie ustawodawstwa społecznego uwzględniającego upośledzony status jednostek i grup dyskryminowanych

• Tworzenie infrastruktury umożliwiającej realizację decyzji politycznych odnoszących się do kategorii ludności doświadczających dyskryminacji

• Pomoc w integracji osób narażonych na wykluczenie ze środowiska pracy, rodzinnego, lokalnego.

• Promowanie idei jednostkowych szans dla jednostek i grup nierówno traktowanych m.in. poprzez działania pozytywne (afirmacyjne) zwiększające szansę tych, którzy mają mniejsze możliwości

• Ewaluacja działania polityki społecznej wobec jednostek, grup dyskryminowanych, ocena programów społecznych, instytucji i urządzeń społecznych

Kluczowe konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy w zakresie równości Kobiet i mężczyzn w takich obszarach jak: zatrudnienie, szkolenia, wartość pracy, bezpieczeństwa i zdrowia:

• Konwencja nr. 100 w sprawie Równości Wynagrodzenia z 1951 r.

• Konwencja nr. 111 w sprawie Dyskryminacji Zatrudnienia i Wykonywaniu Zawodu z 1958 r.

• Konwencja nr. 156 w sprawie Równości szans i Jednakowego Traktowania Pracowników Obu Płci z 1981 r.

Gender mainstreaning – wprowadzenie perspektywy równości płci do wszystkich polityk i działań społecznych państwa stanowi jedną z horyzontalnych polityk UE, oznacza planowanie, monitorowanie orz ewaluacje wszelkich podejmowanych działań pod kątem równego statusu.

W praktyce oznacza to: planowanie, upowszechnianie i propagowanie problematyki przeciwdziałania dyskryminacji i równych szans oraz prowadzenie działań informacyjno - edukacyjnych na rzecz podnoszenia świadomości na temat dyskryminacji i jej przejawów oraz metod i strategii przeciwdziałania jej występowaniu.

„Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio luz pośrednio z takich przyczyn jak: płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkowa, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacja seksualna, a także zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy”.

Czy w Polsce można mówić o zjawisku dychotomii pomiędzy formalnych równouprawnieniem a nierównym traktowaniem i faktyczną dyskryminacją?

DYSKRYMINACJA I RÓWNOUPRAWNIENIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH:

Polityka społeczna wobec osób niepełnosprawnych to „ [...] ogół działań podmiotów publicznych i organizacji pozarządowych, mających na celu ogólnych warunków pracy, bytu i funkcjonowania osób niepełnosprawnych w wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego, umożliwiających integrację ze społeczeństwem”.

Zasada niedyskryminacji w konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w 1950 r.

Europejska Karta Społeczna z 1961 r. Prawo osób niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo do szkolenia zawodowego.

WYKŁAD 9

WYKŁAD 10

Temat: POLITYKA SPOŁECZNA UNII EUROPEJSKIEJ. WYBRANE ASPEKTY.

Sukces EMS w latach ’50 i ’60 był możliwy dzięki:

1. Wzrostowi gospodarczemu będącemu przede wszystkim wynikiem rozwoju produkcji wykorzystuje standardowe technologie.

2. Wzrostowi zatrudnienia

3. Utrwalania związków pracownika z przedsiębiorstwem – stabilizacja zatrudnienia.

Przyczyny kryzysu EMS (od II połowy lat ’70)

1. Wzrost kosztów produkcji zwłaszcza w tradycyjnych dziedzinach (szoki naftowe, rosnące wymagania ochrony zdrowia)

2. Nasilająca się konkurencja uwarunkowana globalizacją

3. Rewolucja technologiczna (lata ’80 i ’90 XX w.) prowadząca do wyścigu „wyścigu technologicznego” w którym wygrana zależy od aktywności innowacyjnej przedsiębiorstwa.

4. Konieczność zwiększania nakładów na działalność badawczo – rozwojową w przedsiębiorstwach co prowadziło do znaczącego wzrostu kosztów produkcji.

5. Konieczność zwiększania nakładów na edukację.

Europejski Model Społeczny (EMS) charakteryzują rozbudowane funkcje społeczne.

Główne cechy EMS:

1. Państwa z szerokim zakresem interwencjonizmu i odpowiednio wysokim poziomek fiskalizmu

2. Bezpłatna i obowiązkowa edukacja

3. Solidny system zabezpieczenia społecznego

4. Ograniczenie nierówności

Główne zadania EMS:

1. Ograniczenie nierówności dochodowych i ubóstwa

2. Ochrona przed ryzykiem związana z działaniem rynku pracy

3. Wspieranie aktywności zawodowej

5 głównych kierunków polityki społecznej w rozszerzonej Unii Europejskiej (2004):

1. Pełne zatrudnienia

2. System zabezpieczeń społecznych

3. Zwalczanie wykluczenia społecznego

4. Promowanie dzietności

5. Nowa polityka imigracyjna

O wspólnym modelu społecznym możemy mówić w kategoriach wspólnych wartości, podobieństw instytucji państwa opiekuńczego, czy podobieństw życia społecznego wyznaczonego przez podobieństwo w rozwoju ekonomicznym, tradycji historycznej, zwyczajów w tym znaczących przez religię.

4 główne modele polityki społecznej realizowanej w Europie:

1. Nordycki (Dania)

2. Anglosaski (Wielka Brytania, Irlandia, mniejsze podatni niż nordycki)

3. Kontynentalny (Niemcy, Belgia, Luksemburg, rynek pracy silnie kontrolowany, silna władza państwa)

4. Śródziemnomorski (Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja)

Europejski Model Społeczny (cele i instrumenty):

Cele	Instrumenty
Zatrudnienie i ochrona przed ryzykiem rynku pracy (utrata pracy, spadek zarobków, wartość pracy)	Polityka prawna regulacji rynku pracy (m.in. kodeks pracy)
Zapewnienie dochodu osób niezdolnych do pracy (młodzi, starzy, chorzy, niepełnosprawni, matka w okresie macierzyńskim)	System zabezpieczeń społecznych (emerytury, renty, stypendia, zasiłki)
Ograniczenie ubóstwa, wykluczenia społecznego, nierówności dochodowych	Redystrybucja dochodów (podatki, transfery społeczne)
CELE NIERÓWNOPRAWNE!	ZMIANIE MUSZĄ PODLEGAĆ INSTRUMENTY!

Czy wydatki na cele społeczne kolidują z konkurencją i wzrostem gospodarczym w Europie?

KOLEDUJĄ!

Zamiany w polityce rynku pracy:

1. Uelastycznienie przepisów regulujących zwalnianie pracowników - większe szanse na tworzenie nowych miejsc pracy i zatrudnienie pracowników.

2. Stworzenie pracownikom lepszych możliwości wykorzystywania szans zatrudnienia i podejmowanie pracy przez wiele finansowanych ze środków publicznych instrumentów tj. bezpłatne kursy nabywania nowych kwalifikacji, kształtowanie ustawiczne, pomoc w przemieszczaniu się w poszukiwaniu nowych miejsc pracy.

3. Ograniczanie zasiłków dla bezrobotnych - powiazanie wsparcia finansowego dla bezrobotnych z aktywnymi formami polityki pracy takimi jak programy dokształcania zawodowego i zmiany zawodu.

4. Ustalenie pracy minimalnej na poziomie racjonalnym tak by nie była barierą uniemożliwiającą podejmowanie pracy przez osoby niewykwalifikowane.

5. Subsydiowanie pracy, zwłaszcza pracowników nie wykwalifikowanych i wchodzących po raz pierwszy na rynek.

Zmiany w systemie zabezpieczeń społecznych:

1. Zastąpienie systemu repartycyjnego przez system kapitałowy czy wprowadzenie wielofilarowości

2. Wydłużenie wieku emerytalnego

3. Ograniczenia branżowych i zawodowych przywilejów emerytalnych

4. Elastyczne systemy zatrudnienia osób starszych

Kierunek reformy – zwiększanie stopy zatrudnienia i stopy aktywności zawodowej społeczeństw europejskich.

Zmiany w zakresie polityki pomocy socjalnej, walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym

• Polityka wzrostu zatrudnienia, usuwania barier w tworzeniu miejsc pracy, zwiększania elastyczności i efektywności rynku prazy przez podnoszenie aktywności zawodowej ludności jako metoda walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym

• Edukacja i kształcenie w tym kształcenie ustawodawcze i dokształcenie zawodowe, poszerzające możliwości podejmowania pracy, przyczyniające się do podnoszenia wydajności pracy, zwiększają międzysektorową i międzyregionalną mobilność, siły roboczej i ustawiają dostosowanie się.