23.11.2011 Socjologia wykład
Kultura- socjologiczna interpretacja zjawiska.
Kamienie milowe
ziemia- 5 miliardów lat
życie- 2,5 miliarda lat
gady- 300 milionów lat
Ssaki- 200 milionów lat
Człowiekowate4,5 miliona lat
Homo sapiens- 100 do 50 tys lat
Filozofia-2500 lat
Kultura-?
Etymologia:
Cultura agri łac. (uprawa roli, ziemi)
Cyceron (166-43 p.n.e rzymski mówca, maż stanu, pisaż i filozof) nazwał Filozofię- kulturą ducha (cultura animi, cultura mentis- uprawa rozumu)
„Humanum genus arte et ratione vivat”- Tomasz z Akwinu (Rodzaj ludzki, żyje, trwa za sprawą sztuki i techniki (technologii)
Kultura współcześnie
„użytek” OCENIAJĄCY (WARTOŚCIUJĄCY) vs „użytek” OPISOWY (DESKRYPCYJNY)
W nauce przyjmuje się jedynie użytek deskrypcyjny bez oceniania .
KULTRA : wąskie vs szerokie rozumienie terminu.
Wąskie rozumienie kultury- przykładem nazwa Pałac kultury i nauki,(oddzielenie kultury od nauki), Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Ambrose Bierce- „ Inteligencja jest to choroba umysłowa- na szczęście mało rozpowszechniona”
Wąskie rozumienie kultury- kultura traktowana jest jako dziedzina wartości pozbawionych (na ogół) praktycznej użyteczności, rozwijanych bezinteresownie ze względu na związane z tym wewnętrzne przeżycia.
Szerokie rozumienie kultury- Socjologia, antropologia kulturowa proponują tzw. szerokie rozumienie kultury wedle którego świat został podzielony na przyrodę i kulturę (nauki przyrodnicze i humanistyczne)
Definicja:
Kultura- to ogół wytworów działalności człowieka materialnych i niematerialnych wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych dowolnych zbiorowościach przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.
Kultura to wszystko to co stanowi o trybie życia człowieka, a także to co jednostka przejmuje od danej zbiorowości w której żyje- Clyde Kluckhon
W znaczeniu najszerszym kultura obejmuje to wszystko, co w zachowaniu się i wyposażeniu członków społeczeństw ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności. Mówi się też o kulturze jako tym, co w zachowaniu się ludzkim jest wyuczone - w odróżnieniu od tego, co biologicznie odziedziczone.
Symbolizacja- funkcja semantyczna polegająca na zastępowaniu przez nazwę przedmiotów do których się odnosi (zbioru jej desygnatów)
A) ikoniczna- będąca odpowiednikiem obserwowanych rzeczy lub procesów
B)nie ikoniczna- czyli abstrakcyjna
MOWA- specyficznie ludzka zdolność do porozumiewania się za pomocą symboli dźwiękowych (głos, język) związana z umiejętnością myślenia abstrakcyjnego i tworzenia pojęć
Symbole- są arbitralnie stworzonymi słowami, gestami, obrazami, przedmiotami, które mają pewne ustalone znaczenie, niosą pewną ustalona treść zrozumiałą dla innych dzięki umowie społecznej. System takich symboli to język, będący najważniejszym aspektem kultury. W obrębie kultury symbolicznej społeczeństwa: ludowa popularna i elitarna.
Kultura ludowa- związana silnie z tradycyjnymi społecznościami lokalnymi, zwłaszcza wiejskimi, Cechuje ją niezawodna twórczość i bezpośredni przekazywanie w drodze tradycji ustnej. Jest komunikatywna i łatwa w odbiorze dla członków danej społeczności. Ktoś obcy może nie zrozumieć symbolicznego przekazu tej kultury. Poszczególne elementy kultury symbolicznej- sztuka, wierzenia i wiedza ludowa.
Kultura popularna- zwana także masową (Dwight MacDonald 1944) wyróżnia się przede wszystkim bardzo wysokim zasięgiem oddziaływania. W związku z nowymi wynalazkami w dziedzinie środków przekazu, pojawia się film, programy radiowe, płyty gramofonowe, nagrania magnetofonowa w końcu TV, Internet. Za pomocą tego rodzaju środków masowego przekazu emituje się treści skierowane do licznych kręgów odbiorco łów, zamieszkałych nawet w odległych miejscach od centrów życia kulturowego. W ten sposób przełamuje izolację kulturalną społeczności lokalnych, Kultura popularna wymaga daleko uproszczonych treści ponieważ skierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców.
Kultura elitarna kultura trudna w odbiorze odbierana i tworzona przez elitę, wyraża się przede wszystkim w sztuce., Tworzą je oryginalni twórcy profesjonaliści których działa uznane zostały przez zawodowych krytyków i środowisko samych twórców. W ramach kultury elitarne powstają np. arcydzieła.
Kontrkultura- to podgrupy negujące przekonania, wartości, normy i style życia, uznawane przez społeczeństwo jako całość za fundamentalne. Na przełomie lat 50 i 70 XX wieku ruchy kontestacyjne, kontrkultury, zwłaszcza radykalny ruch młodzieży zakwestionowały cały system instytucji,….
Kiedy powstała kultura?
Ccały imponujący sukces gatunku homo sapiens zawdzięczamy właśnie pozagenetycznemu przekazowi kulturowemu (proces ten rozpoczął się parę milionów lat gdy praludzie zaczęli tworzyć pierwsze narzędzia.
Kultura a cywilizacja;
Kultura -to zespół na ogół bardzo trwałych wartości
Cywilizacja- to zespół technicznych środków opanowywania natury, noszący praktyczny, utylitarny charakter (sfera środków czysto instrumentalnych, podlegająca dyfuzji, konsumpcji i odtwarzaniu)
Kultura osobista vs kultura zbiorowości
Kultura osobista jednostki- to ogół jej sposobów postępowania, metod działania, myśli, pojęć poglądów, które mogą być nieznane innym ludziom
Kultura osobista mieści się w ramach kultury zbiorowości czyli ogółu tych wytworów, myśli działań, wartości sposobów postępowania które zostały uznane i przyjęte przez daną zbiorowość.
Etnocentryzm- jako zjawisko socjologiczne został zdefiniowany po raz pierwszy na początku XX wieku. Oznacza stawianie własnego narodu, własnej kultury w centrum zainteresowania, a inne określa się mianem dziwactw mającymi miejsce gdzieś dalej, gdzieś pozna naszą norma i naszymi oczywistościami
OCZYWISTOŚCI- w każdej kulturze istnieje tzw oczywistość:
-dla europejczyków oczywista jest np. MONOGAMIA
- wśród innych ludów natomiast (Hindusi, Aborygeni) oczywista jest POLIGAMIA i jest tam zjawiskiem jak najbardziej naturalnym
Inną formą oczywistości jest np. leczenie „nas” stosuje się metody czysto naukowe (medycyna z kręgu euroamerykańskiego) podczas gdy w innych krajach jest zupełnie inaczej.
WSZECHOBECNOŚĆ KULTURY- w każdej społeczności, elementy kultury występują na każdym etapie naszego życia regulując m.in.:
Popęd płciowy
Głód
Pragnienie
Uniwersalia kulturowe:
Ozdabianie ciała
Kalendarz
Wspólna praca
Taniec
Rodzina
Ucztowanie
Gry
Język
Przesądy
Medycyna
Prawo
Struktura wewnętrzna kultury:
KONFIGURACJA KULTUROWA
KOMPLEKS (SYSTEM) -------------- KOMPLEKS SYSTEM
CECHA (ELEMENT)<---CECHA (ELEMENT)<----- >CECHA (ELEMENT)
MECHANIZMY WPŁYWU KULTURY NA ŻYCIE SPOŁECZNE
SOCJALIZACJA- mechanizm uspołecznienia człowieka (internalizacja norm, systemów wartości, uznanych sposobów postępowania, wzorów itp.) - KONFORMIZM SPOŁECZNY
SYSTEMY WARTOŚCI I KRYTERIA JE OKREŚLAJACE-
WARTOSĆ: podstawowa kategoria aksjologii, oznaczająca wszystko to, co cenne i godne pożądania, co stanowi cel dążeń ludzkich a owo dążenie ma charakter wewnętrznego imperatywu!
WZORY ZACHOWAŃ- wzór kulturowy (socjologia, etnografia) zespół powtarzalnych względnie trwałych sposobów myślenia i zachowani się ludzi należących do tej samej kultury
Wzór osobowy- wyobrażenie zespołu cech do których posiadania aspiruje członek zbiorowości chcąc być w zgodzie z postulowanymi ….
MODELE- (ideały) konstrukcja hipotetyczna odwzorowująca dany rodzaj rzeczywistości w sposób uproszczony, sprowadzający jej cechy do związków najistotniejszych, budowana w celach heurystycznych. Heurystyka- umiejętność wykrywania nowych faktów i związków miedzy faktami prowadząca do poznania nowych prawd
RELATYWIZM czyli względność kulturowa
Hipoteza związana z wiarą w przesłaniu tzw relatywizmu kulturowego (do przemyślenia)
ZAGROŻENIA: stale, coraz szybciej postępujący proces opanowywania przez człowieka otaczającego go świata doprowadził do sytuacji która zagraża jemu samemu. Występujące coraz częściej i wyraźniej kryzysy i zagrożenia ( surowcowy, energetyczny, żywnościowy, eksplozja, demograficzna, degradacja środowiska naturalnego, konflikt jądrowy, epidemie itp._ Prawdopodobnie nie spowodują zupełnego wyginięcia gatunku człowiek ma wyjątkową zdolność adaptacyjną!