Wiek niemowlęcy
1)Przyzwyczajenie- rozwija się od chwili urodzenia do 1 roku życia, dziecko musi wejść w prawidłowy kontakt ze swoim opiekunem aby się prawidłowo rozwijać.
Wytworzenie przyzwyczajenia zależy od:
Wrażliwości matki
Temperamentu dziecka(dzieci strachliwe gorzej reagują na spotkanie z matka)
Przywiązanie ma wpływ na:
Kompetencje poznawczych i społecznych dziecka, jeśli matka zachęca dziecko do działania to obserwuje ono otoczenie i dziecko musi czuć się bezpiecznie przy matce
Noworodek(do 1 miesiąca życia):
Wygląd:
Nieproporcjonalna głowa do reszty ciała
Długi tłów a krótkie kończyny( ok. 50 centymetrów)
Uczy się funkcjonować jak dorosły człowiek:
Skala Apgar(w pierwszej, piątej i dziesiątej minucie po proodzie na skali o 0-2 pkt oceniane są: częstotliwość bicia serca, oddychanie, napięcie mięśniowe, barwa ciała oraz reakcja odruchowa na ból-wprowadzenie cewnika do nosa. Wynik poniżej 3 pkt oznacza stan krytyczny 4-6 zmartwicę średniego stopnia 7-8 zmęczenie porodem 9-10 opisuje noworodka w dobrym stanie)
Skala Brazeltona(jak reagują na rozmaite bodźce, można badać do 2 miesiąca życia)
Odruchy dziecka(śpi 16 do 18 godzin na dobę)
Odruch chwytny- zaciskanie dłoni po podrażnieniu jej wewnętrznej części
Odruch Moro- szybki ruch obu rąk na boki, następnie do przodu i w końcu w geście obejmowania ręce ręce przyciągane są do ciała jako reakcja odpowiedzi na nagły, głośny dźwięk, silne światło lub utratę oparcia pod głową
Odruch poszukiwania piersi- odwracanie głowy i poruszanie ustami, gdy dotknięta zostanie okolica warg
Wymienione odruchy są normalne u noworodka i niemowlaka oraz patologiczne u dorosłych. U prawidłowo rozwijającego niemowlaka zanikają po kilku miesiącach. (odruch chwytny i poszukiwania piersi między 3 a 4 a odruch Moro w 5).
Rozwój społeczny niemowlęcia , poznanie społeczne, komunikacja i przywiązanie
Poznanie społeczne
Dzieci przychodzą na świat ze zdolnościa naśladowania
W jednym z badan zamknięto w ciemnym pokoju noworodki i przez 20 sekund pokazywano im twarz dorosłego z wytkniętym językiem, poźniej gaszono światóło na 20 sekund i rejestrowało miny dzieci a następnie znów pokazywano im twarze dorosłych ale z innym wyrazem twarzy np. otwarta buzia. Później poproszono osoby które nie znały doświadczenia aby powiedziały co przedstawiały twarze dzieci w ciemności i okazało się ze większość z nich odtwarzało to samo co dorośli. ( potwierdza kropkę 1 )
Naśladowanie jako mechanizm uczenia się jest specyficznie ludzką zdolnością ale według Tomasello pozwala człowiekowi uczyć się nowych zachowań, dlatego że wymaga rozumienia intencji innych .
Komunikacja:
Wokalizacja niemowląt
W 2 mies usłyszymy niektóre samogłoski
W 2 i 3 mies dziecko grucha czyli wydaje dźwięki podobne do spółgłosek
Miedzy 4 a 6 mies wydaje całą gamę dźwięków jak piski mruczenia
GAWORZENIE WSTĘPNE
Gaworzenie zasadnicze :
Powtarzanie tych samych fonemów, częstotliwość powtarzania zelzy od tego jakie i ile fonemów wystepuje w danym jezyku
W grupie dzieci niesłyszących pojawia się ono później około 11 miesiąca i wystepuje u nich także gaworzenie manualne- powtarzające się ruchy oddajace rytm i akcent zawarty w gestach .
Przywiązanie
Mary Ainsworth- przywiązanie stanowi głęboką emocjonalną więź, która powstaje między dwoma osobami i powoduje że te osoby dążą do bliskości
Funkcją biologiczną przywiązania jest zapewnienie ochrony, a psychologiczną zapewnienie poczucia bezpieczeństwa
Schaffer 5 aspektów przywiązania :
System przywiązania- wzory zachowan umożliwiające budowanie więzi
Zachowania przywiązaniowe- przejawy działania systemu które SA aktywne lub wygaszone w zależności od sytuacji
Poczucie więzi
Relacje przywiązania
Obiekty przywiązania
Przywiązanie widzimy miedzy 7 a 24 miesiacem
Rozwój emocjonalny, temperament i samoświadomość niemowląt
Emocjonalność :
Narzędzie zawierające schematy analizy ekspresji emocji :
AFFEX Caroll i Izard
Baby- FACS Harriet Oster
Te narzędzia odwołują się do 2 koncepcji rozwoju emocjonalnego :
Emocji odróżnicowanych- dziecko jest w stanie już po urodzeniu czuc oraz wykazywac emocje
Teoria zakładająca, że specyficzne, wyraźnie odróżniane emocje powstają stopniowo wyodrębniając się z ogólnego stanu zadowolenia i niezadowolenia
Temperament i regulacja zachowania:
Prace Alexandra Thomasa i Stelli Chess dzieki prowadzony przez 30 lat badaniom opisali 9 wymiarów temperamentu
( aktywność, rytmiczność, zblizanie się vs. Wycofywanie, adaptabilność, intensywność i próg reakcji, odporność na interferencję, zakres i trwałość uwagi)
Zasługą tych autorów jest napisanie 1 kwestionariuszy dla rodziców.
Rothbart i Julie Hwang – w ciągu pierwszych 6 mies zauważamy indywidualne różnice w zwracaniu uwagi na bodźce, w skłonności do reagowania na ból i w wyrażaniu pozytywnych emocji oraz tendencji do zbliżania się np. niektóre dzieci w reakcji na nowy przedmiot wyciągają ręce
Narodziny samoświadomości:
Michel Lewis odróżnia Ja-egzystencjalne i Ja-kategorialne nazywając je odpowiednio mechanizmem Ja ( organizuje doświadczenie i pozwala odczuwać siebie jako istotę odrębną od innych i trwałą w czasie) i ideą siebie ( skutek świadomej refleksji nad sobą, poznawcza reprezentacja siebie, samowiedza)
Różne badania potwierdzają, że dzieci już 5miesięczne łączą odczuwanie ruchu z informacjami dostarczanymi dzieki zmysłowi wzroku
Sandra Pipp- twierdzi że przez to że rodzice pozwalają powtarzać dziecku codziennie jakieś czynności np. jedzenie, ubieranie czy kąpanie pozwalają im tworzyć roboczy model Ja
Rozwój motoryki
Motoryka duża(postawa ciała i lokomocja)
Motoryka mała(rozwój chwytu dowolnego i manipulacji)
Rozwój motoryki następuje dzięki dojrzewaniu układu nerwowemu i intensywnym ćwiczeniom.
Ester Thelen- dawne badania, iż rozwój motoryki jest możliwy tylko przy dojrzewaniu układu nerwowego jest błędne. Teoria systemów dynamicznych- ruch są skutkiem działania układu nerwowego, biomechanicznych i energetycznych właściwości ciała, czynników środowiskowych i zadań w czasie których występuje ruch. Proporcja Thelen uświadamia, że jak złożoną aktywnością jest każdy ruch oraz wskazuje, że wzorce mają charakter indywidualny, bo zależą od połączonych ze sobą czynników.
Remi Largo- badania dowiodły, że dzieci rozwijają się od obracania wokół osi ciała rzez pełzanie, raczkowanie do chodzenia.
Karen Adolph- 5-15 mies jak radzą sobie z widokiem pochylonej powierzchnii przed soba. 8,5 miesieczne dzieci raczkowały normalnie po proste i mimo upadków nie uczyły się niczego,
Arnold Gesell- rozwój występuje od głowy w dół oraz od osi ciała na zewnątrz.
Motoryka duża- dziecko najpierw unosi głowę, potem siada, wstaje.
Rozwój chwytu dowolnego- dziecko najpierw odwraca głowę do przedmiotu, później wyciąga ręce, łukowatym ruchem sięga i chwyta przedmiot całą dłonią aby później wziąć dwoma palcami.
Rozwój poznania:
Piaget- nazywa to stadium rozwoju stadium sensomotorycznym
Goswami- logika aktywności istnieje wcześniej niź logika myślenia, niemowle wrażliwe na bodźce sensoryczne oraz gotowość do reagowania odruchowo stanowią podstawę inteligencji.
Asymilacja funkcjonalna- powtarzanie reakcji ruchowych a nawet odruchowych , oraz poznawanie bodźców daje możliwość budowania schematów sensomotorycznych czyli czynnościowych
Podstadia w okresie inteligencji sensomotorycznej- Piaget
1: modyfikacja odruchów- dostosowanie sposobu ssania do kształtu obiektu, ssąc wiele przedmiotów zdobywa wiedzę o ich właściwościach
2: reakcje okrężne pierwotne: miedzy 2-4 rokiem dziecko powtarza różne czynności nie będące prostymi odruchami ale nabytymi przystosowaniami, odkryte one przypadkowo przynoszą pozytywne odczucia sensoryczne dzieki czemu są powtarzane , odnoszą się tylko do własnego ciała- reakcje pierwotne- Piaget
3: reakcje okrężne wtórne: chwytać przedmioty, wykonywać z nimi ruchy, , są one poza ciałem dziecka- oparte na schematach czynnościowych wtórnych istotą jest przyjemność z powtarzania
Akomodacja prowadzi do zmiany jakościowej którą możemy zobaczyć gdy następuje przejście do kolejnego podstadium. Między 8 a 12 mies potrafi połączyć dwa schematy, jeden wykorzystywany w roli środka a 2 zwiazany z celem czynności
Stałośc przedmiotu(pojęcia przedmiotu)-1 rozumienie przez dziecko że przedmiot jest stały i obiektywny niezależny od ruchów dziecka obserwujemy pod koniec 1 roku życia
( gdy pociąg znika za zasłoną dziecko patrzy w miejsce gdzie powinnien się pojawić co dowodzi że przedmiot jest czymś trwałym, gdy jednak pociąg zatrzymywał się przed wjechaniem za zasłonę dzieci patrzyły nadal na miejsce gdzie powinnien wyjechac. – jest to raczej dowód na efekt śledzenia ruchu niż stałości przedmiotu)
Renee Baillargeon- technika łamania oczekiwań- 5 mies- wie że klocek jest twardym przedmiotem który nie może zniknąć, dziecko 6-7 mies wiedza na temat właściwości przemiotów jest bardzo bogata wie że dwa przemioty mogą się zderzyć ze soba, jeśli przedmiot jest większość na podstawie to nie upadnie a jeśli wiecej przedmiotu jest poza podstawa to upadnie, przedmiot mniejszy nie może być w większym
Wiedza relacji między przemiotami( zatrzymywanie i bycie podporą)
W 1 roku intensywnie same zaczynaja manipulować przemiotami rozwijają się reprezentację przedmiotów czyli rozbudowuje się wiedza o wlasciwiosciach przemiotów ( ze maja rozmiar) czasowych (są trwałe) mechanicznych( nie mogą się przenikać)
Funkcja zarządzajaca- termin odnosi się do wyższych procesów poznawczych odpowiedzialnych za planowanie monitorowanie i kontrole zachowań ukierunkowanych na cel, jednym z rozwiązań tej funkcji jest hamowanie które polega na powstrzymaniu reakcji na bodźce nieistotne do realizacji celu
Błąd Ab- dziecko jest skłonne szukać przedmiotu tam gdzie matka je 1 raz schowała
Rozwój psychomotoryczny niemowlęcia:
Zmiany w układnie nerwowym polegające na sposobach panowania własnym ciałem. Badania pozwoliły wykazać zależność między zachodzącymi zgodnie z zegarem biologicznym zmian w motoryce a nabywaniem wprawy w opanowywaniu kolejnych sprawności ruchowych oraz rolę ćwiczenia w tym zakresie.
Rozwój psychomotoryczny: wzajemna relacja między percepcją, pamięcią, aktywnością, a dojrzewaniem układu nerwowego.
Rodzaje zmian w układzie nerwowym:
Układ nerwowy zaczyna się rozwijać w 2 tygodniu życia płodowego. Po urodzeniu mózg dziecka waży 350g a pod koniec 1 roku już 1000g- jego masa nie jest wtedy mniejsza niż masa mózgu dorosłego.
Procesy rozwoju mózgu:
Proliferacja- powstawanie nowych komórek nerwowych
Migracja neuronów- obwodowe i promieniste przemieszczanie się w kierunku punktów docelowych
Różnicowanie się neuronów w czasie wędrówki- wytwarza się akson i dendryty
Mielinizacja- tworzenie przez komórki glejowe osłonek mielinowych na aksonie, co zwiększa szybkość przewodzenia impulsów, odbywa się najpierw w rdzeniu przedłużonym i obszarach tyłomózgowia, później w innych obszarach kory
Synaptogeneza- powstawanie połączeń synaptycznych
Rozwój percepcji:
Techniki badań nad rozwojem percepcji:
Paradygmat habituacji/ nowości
Paradygmat preferencji patrzenia
Technika ssania sprawczego lub nieodżywczego- po zmierzeniu dla odpowiedniego dziecka szybkości ssania
W badaniach udowodniono:
Noworodki różnicują powierzchnię gładką od grudkowatej ustami i rękoma
Potrafią rozpoznawać kształt obiektu na rysunkach, który miały w ustach
Smak i węch są dobrze rozwinięte. 4 podstawowe smaki, preferują słodki, wolą zapach lawendy od rozmarynu , zapachy które zna np. mleko przynoszą ukojenie w bólu
Dzieci umieją dostosować tępo ssania tak, aby słyszeć głos swojej matki a nie nieznajomej kobiety
Wolą słuchać mowy skierowanej do niemowląt, ponieważ mówi się wtedy wolno, są często pauzy wyraźna intonacja, wyraźne wypowiedzi, udziecinnione słowa, liczne pytania, krótkie poprawne zdania- wolą radosną mowę dorosłego a nie mniej nasyconą mową skierowaną do dziecka
Dziecko roczne widzi równie ostro jak dorosły, kolory rozróżnia jak noworodek ale nie widzi dobrze ich nasycenia,
Rozumieją, że przedmiot niezależnie od odległości w jakiej się znajduje ma tę samą wielkość
Są świadome stałości kształtu- 3 miesiąc umożliwia percepcje głębi, percepcja głębi przychodzi wraz z raczkowaniem,
„wzrokowe urwisko”- autorem Gibson i Walk- dziecko zaczynające raczkować chętnie sięga w głąb stołu (gdzie widać urwisko), a dzieci, których doświadczenie motoryczne jest większe nie podejmują tego działania
Naiwna fizyka- związane z problemem percepcji niemowląt, dzieci zdobywają doświadczenie drogą działania ale nawet gdy doświadczenia nie mają to mają doświadczenia nabyte obeserwacją