Ad. 1) Umowa przedwstępna - jest to umowa, poprzez którą jedna strona lub obie zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy określając jej istotne postanowienia oraz termin, w ciągu którego ma być ona zawarta.
{Jest to więc umowa, która przygotowuje zawarcie innej umowy}.
Skutki takiej umowy są silniejsze i słabsze.
Skutek słabszy polega na tym, że powstaje prawo do odszkodowania {jeżeli by ten zleceniodawca sprzedał komuś innemu} (art. 390 K.C.).
Skutek zaś silniejszy - powstaje wtedy, gdy umowa przedwstępna została zawarta w takiej samej formie, jaka jest wymagana dla umowy przyrzeczonej.
Skutek silniejszy nastąpi wtedy, gdy umowę przedwstępną zawrzemy w formie notarialnej (opłaty skarbowe).
W prawie cywilnym istnieje umowa przedwstępna - umowa, w której strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości określonej umowy o określonej treści. Jedna ze stron może domagać się od drugiej złożenia osobnego oświadczenia woli, bo przedmiotem świadczenia w umowie przedwstępnej jest złożenia przez drugą stronę stosownego oświadczenia woli. Jeżeli przedmiotem stosownego oświadczenia ma być umowa nazwana to w umowie przedwstępnej winno być już określone esencjale negoci tej umowy definitywnej (umowa nazwana musi mieć elementy przedmiotowo istotne). W umowie przedwstępnej musi być określony czas, w którym to oświadczenie woli powodujące zawarcie umowy definitywnej zostanie złożone. Gdy oświadczenie woli nie zostało złożone wtedy polski porządek prawny przewiduje 2 roszczenia: może żądać wierzyciel umowy przedwstępnej odszkodowania, ale tylko w granicach ujemnego interesu strony, albo w granicach interesu negatywnego. Odszkodowanie w granicach ujemnego interesu stron to takie, które wyrządza taką szkodę, którą poniosłem gdy licząc na zawarcie umowy definitywnej poczyniłem pewne koszty, dokonałem pewnych nakładów, a do zawarcia umowy nie doszło. Mogę żądać tylko tego co wydałem licząc na zawarcie umowy. Wg art. 64 k.c. -prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie.
UMOWA PRZEDWSTĘPNA:
Zgodnie ze swoją nazwą stanowi wstęp do zawarcia w przyszłości właściwej umowy. Jest to umowa, w której strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy o znacznej treści. Obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej może być nałożony albo tylko na jedną stronę i wtedy na żądanie drugiej będzie ona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej, albo obie strony i tedy każda z nich będzie mogła domagać się od partnera zawarcia przeznaczonej umowy.
Powinna określić istotne postanowienia przyszłej umowy oraz oznaczać termin, w którym ma być zawarta. Nie wymaga dla swej ważności żadnej szczególnej formy, nawet jeśli dla umowy przyrzeczonej przepisy przewidują formę szczególną (pisemną, aktu notarialnego), jednak to zabezpiecza interesy strony uprawnionej, która wówczas może domagać się w razie potrzeby na drodze sądowej albo zawarcia przyrzeczonej umowy, albo odszkodowania z powodu zawarcia umowy.
Skutki:
słabszy - wyraża się w obowiązku naprawienia szkody, jaką osoba uprawniona poniosła przez to że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej , roszczenie o naprawienie szkody przysługuje uprawnionemu zawsze wtedy, gdy umowa przedwstępna jest ważna i bezzasadnie nie została wykonana (390 KC)
silniejszy - polega na obowiązku umowy przyrzeczonej, uprawniony może żądać od strony zobowiązanej, aby złożyła ona oświadczenie woli określonej treści, stanowiące konieczny elementem dojścia do skutku umowy przyrzeczonej, jeżeli strona zobowiązania nie złożyła takiego oświadczenia woli, wówczas prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające taki obowiązek zastępuje to oświadczenie (64KC)
Art. 389 Umowa przedwstępna - przesłanki ważności umowy przedwstępnej:
1. musi zawierać tzw. essentialia negotii, czyli przedmiotowo istotne postanowienia charakterystyczne dla danej umowy definitywnej; w braku takiego minimum treści, umowa przedwstępna nie spowoduje powstania skutków prawnych; accidentalia negotii - to podmiotowe elementy treści umowy, które mogą ale nie muszą być zawarte w umowie przedwstępnej;
2. termin umowy przedwstępnej, w którym powinna ona być zawarta.
Racje zawarcia umowy przedwstępnej:
1. istnienie okoliczności, które przeszkadzają w zawarciu umowy definitywnej w danej chwili;
2. stworzenie stanu pewności lub wysokiego prawdopodobieństwa, że pożądana umowa definitywna zostanie zawarta.
Umowa przedwstępna może mieć charakter ostrzegawczo-zabezpieczający. Forma umowy przedwstępnej jest znacząca przy określaniu skutków prawnych tej umowy - art. 390.
Skutki umowy przedwstępnej w sytuacji, gdy umowa definitywna nie dojdzie do skutku:
- skutek słabszy - skutek ten ogranicza się do roszczenia o naprawienie szkody jaką uprawniony poniósł przez to, że liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej - ujemny interes umowy;
- skutek silniejszy - polega na tym, że uprawniony może przymusowo doprowadzić do zawarcia umowy przyrzeczonej w trybie przewidzianym przez przepisy ustawy k.p.c.
Art. 391 Umowa o świadczenie przez osobę trzecią. Artykuł ten umożliwia zawarcie umowy na podstawie której osoba trzecia zaciągnie wobec jednej ze stron umowy, zobowiązanie lub spełni na jej rzecz świadczenie.
Konstrukcja art. 391:
1. dłużnik zobowiązuje się do dołożenia starań, w wyniku których osoba trzecia zachowa się w sposób oznaczony w umowie. W takim wypadku dłużnik odpowiada tylko za nie dołożenie starań, a nie za brak rezultatu.
2. dłużnik (gwarant) gwarantuje, że osoba trzecia zachowa się względem wierzyciela w sposób oznaczony w umowie; dłużnik odpowiada za brak rezultatu.
Jeżeli osoba trzecia nie zachowa się w sposób przewidziany w umowie, tzn. nie zaciągnie zobowiązania lub nie spełni świadczenia, wówczas dłużnik obowiązany jest naprawić poniesioną przez wierzyciela szkodę, niezależnie od tego, czy i jakich starań dołożył.
Dłużnik może zwolnić się ze swojego obowiązku głównego (tj. naprawienie szkody) jeżeli sam spełni świadczenie zamiast osoby trzeciej chyba, że sprzeciwia się to umowie lub właściwości świadczenia.
Jeżeli dłużnik naprawił szkodę lub spełnił świadczenie wówczas stosunek łączący go z osobą trzecią określa treść jego roszczeń regresowych do tej osoby.
Art. 392 Umowa o zwolnienie dłużnika
Artykuł ten normuje umowę o zwolnienie dłużnika ze świadczenia. W umowie tej osoba trzecia, która nie uczestniczy w stosunku zobowiązaniowym bierze na siebie odpowiedzialność, że wierzyciel zachowa się w określony sposób, tzn. nie będzie od dłużnika żądał spełnienia świadczenia.
Obojętne jest zaś w jaki sposób osoba trzecia ten rezultat osiągnie. Jeżeli tak się nie stanie, tzn. wierzyciel zażąda od dłużnika spełnienia świadczenia, osoba trzecia jest zobowiązana do naprawienia szkody, która została poniesiona przez dłużnika bez względu na to jakie starania podjęła.
Odpowiedzialność z art. 392 ma charakter gwarancyjny. Jeżeli osoba trzecia zapobiegnie żądaniu spełnienia świadczenia w ten sposób, że sama zaspokoi wierzyciela to wówczas wstępuje w jego prawa, ale tylko wtedy gdy dłużnik wyrazi na to zgodę (art. 518 k.c.).
Art. 393 Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej
Artykuł ten normuje umowę o świadczenie na rzecz osoby trzeciej tzw. pactum in favorem tertii. W umowie tej, dłużnik zobowiązuje się wobec wierzyciela spełnić określone świadczenie na rzecz osoby trzeciej nie uczestniczącej w umowie. Źródłem zobowiązania jest tu umowa między dłużnikiem a wierzycielem nie wymagająca zgody osoby trzeciej.
Celem gospodarczym omawianej konstrukcji jest dokonanie przez jedno świadczenie dwóch przysporzeń:
1. pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem, oraz
2. pomiędzy wierzycielem a osobą trzecią.
Wskazanie osoby trzeciej w umowie z art. 393 może nastąpić poprzez wskazanie cech indywidualnych lub cech, które zindywidualizują tą osobę w przyszłości. Osobą trzecią może również nasciturus. Osoba trzecia może żądać bezpośrednio od dłużnika we własnym imieniu spełnienia świadczenia. Prawo to, osoba trzecia nabywa wprost z umowy, prawo to staje się definitywne dopiero wówczas, gdy osoba trzecia oświadczy, że chce z dokonanego na jej rzecz zastrzeżenia skorzystać.
Art. 394 Zadatek
Zadatkiem jest określona suma pieniężna lub rzecz dana przy zawarciu umowy. W wypadku nie wykonania umowy z powodu okoliczności za które dłużnik ponosi wyłączną odpowiedzialność, wierzyciel może bez wyznaczenia dodatkowego terminu, od umowy odstąpić a otrzymany zadatek zatrzymać. A jeżeli sam go dał może żądać sumy dwukrotnie wyższej, bez względu na to czy i w jakiej wysokości poniósł szkodę. W sytuacji rozwiązania umowy na podstawie zgodnego oświadczenia woli, niewa żności umowy lub jej nie wykonania z przyczyn niezależnych od stron lub okoliczności, za które obie strony ponoszą odpowiedzialność, zadatek podlega zwrotowi.
Art. 395 Umowne prawo odstąpienia