Bankowość - wykład pierwszy 07.10.08

System bankowy - całokształt instytucji zajmujących się działalnością bankową, ich zadania ustawowe, związki między nimi oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.

Podstawowy akt prawny - ustawa o bankowości, ustawa bankowa

System bankowy - podstawowe ogniwo finansowe (otoczenie i powiązania - system finansowy)

Funkcje:

• Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania - funkcja depozytowa i funkcja inwestowania - klasyczne funkcje każdego banku, w każdym systemie bankowym

• Zapewnianie możliwości dokonywania płatności, rozliczeń między jednostkami - funkcja rozliczeniowa - trzon bankowości od samego początku (te 3 gromadzenie, inwestowania, rozliczanie - 3 podstawowe)

• Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym - najbardziej charakterystyczna cecha systemów bankowych, szczególnie w ostatnim czasie - w tym obszarze nastąpiło najwięcej zmian (cały pakiet nowych uchwał, nowych norm ostrożnościowych)

• Zapewnienie informacji cenowej - kojarzy się głównie z bankiem centralnym (ustalanie stóp procentowych itp.) ale nie tylko centralny

• Stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania - czyli zarządzanie ryzykiem

Wszystkie systemy bankowe na całym świecie mają pewne wspólne cele, funkcje, etapy ewolucji

Ewolucja systemu bankowego:

• Dwuszczeblowy system bankowy - w Polsce jednoszczeblowy do 1989 roku, wyodrębniono wtedy dziewięć banków nazwanych komercyjnych (90-93 okres tworzenia nowych banków, w 93 było już 87 banków komercyjnych)

• Podział na bankowość depozytowo-kredytową i bankowość inwestycyjną - u nas w odróżnieniu od np. Stanów nie ma tak wyodrębnionych banków inwestycyjnych

• Rozwój instytucji wspomagających działalność banków

• izby rozliczeniowe (Krajowa Izba Rozliczeniowa od 1993 roku, pierwsza instytucja wspomagająca w naszym kraju)

• Systemy gwarantowania depozytów bankowych - w Polsce od roku 1995, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, najbardziej znany w Niemczech

• Biura informacji kredytowej - u nas Biuro Informacji Kredytowej 1998 (działalność zaczął w 2000 roku)

• Konsolidacja (fuzje, przejęcia) - od połowy lat 90 rozpoczął się w Polsce proces odwrotny - to że liczba 87 banków zmalała przez wykupywanie słabych, upadających baków, z małym kapitałem - tworzą się holdingi, konglomeraty

Struktura systemu bankowego:

• Bank centralny - pierwszy element, tworzy on pierwszy szczebel systemu bankowego

• Banki - tworzą drugi szczebel

• Nadzór bankowy - w zeszłym roku i w tym roku nastąpiło najwięcej zmian (sieć bezpieczeństwa bankowego - elementem jest nadzór)

• Instytucje wspomagające działalność banków

Instytucja kredytowa - podmiot mający swoją siedzibę za granicą Polski na terytorium jednego z państw członkowskich UE, prowadzący:

• we własnym imieniu

• na własny rachunek

• na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych

działalność polegająca na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego

Instytucja finansowa - podmiot nie będący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność - będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wymienionych w ustawie Prawo bankowe: (czynności teraz będą)

• Nabywanie i zbywanie udziałów lub akcji

• Udzielanie pożyczek ze środków własnych

• Świadczenie usług w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności

• Emitowanie instrument płatniczych i administrowanie nimi

• Udzielanie gwarancji, poręczeń

• Obrót terminowymi operacjami finansowymi, instrumentami rynku pieniężnego, papierami wartościowymi

• Zarządzanie aktywami

• Doradztwo finansowe, w tym inwestycje

• Usługi brokerskie na rynku pieniężnym

Instytucja kredytowa, a bank to samo (według norm unijnych)

Instytucja kredytowa i instytucja finansowa może robić to samo, za wyjątkiem funkcji depozytowej, najważniejsza różnica

Monetarne instytucje finansowe, ich działalność polega na:

• Przyjmowaniu depozytów i/lub bliskich substytutów depozytów od podmiotów innych niż monetarne instytucje finansowe

• Udzielaniu kredytów i/lub inwestowaniu w papiery wartościowe na własnych rachunek

Bank centralny

Monetarne Instytucje finansowe

Instytucje kredytowe Fundusze Rynku Pieniężnego

• Banki komercyjne

• Banki spółdzielcze

• SKOK-i

Do monetarnych instytucji zaliczane są fundusze rynku pieniężnego - tylko te, które spełniają wymogi ustawy

Sektor bankowy do 2004 roku były tylko banki, od 2004 zaliczamy także oddziały instytucji kredytowych, pojęcie sektor bankowy jest obecny w opracowaniach NBP:

• Banki komercyjne

• Banki spółdzielcze

• Oddziały instytucji kredytowych

• 1993 - 1740 oddziałów

• 1988 - 1272

• 2000 - 753

• 2006 - 647

• 06.2008 - 644

Liczba banków komercyjnych:

• 1993 - 87

• 06.2008 - 50

Liczba banków spółdzielczych

• 1993 - 1653

• 06.2008 - 579

Oddziały instytucji kredytowych

• 2004 - 3

• 06.2008 - 15

Struktura własnościowa 06.2008r.

• Inwestorzy krajowi - 589 banków - 90,9%

• Inwestorzy zagraniczni - 55 banków 8,5%

• Skarb państwa - 4 banki 0,8%

Inwestorzy zagraniczni według kraju pochodzenia

• Francja - 10

• Niemcy - 9

• Holandia - 5

• USA - 5

• Włochy - 4

• Belgia - 4

• Szwecja - 3

• Irlandia - 2

• Portugalia - 2

• Hiszpania - 2

• Japonia - 2

• Dania - 2

Inwestorzy zagraniczni - udział w funduszach własnych

• Inwestorzy krajowi - 31,4%

• Skarb Państwa - 19,7%

• Inwestorzy zagraniczni - 68,6%

Taki duży udział procentowy polskich banków wynika z dużej liczby banków spółdzielczych, które wciąż są polskie, jednak są one na ogół bardzo małe, większość banków komercyjnych należy już do inwestorów zagranicznych

Sieć bezpieczeństwa finansowego - zespół rozwiązań instytucjonalnych i regulacji prawnych, mających na celu zapobieganie kryzysom finansowym, a w przypadku ich wystąpienia usuwanie ich skutków

Obecny kryzys to kryzys bankowy, jest elementem kryzysu finansowego, który dotyczy całej gospodarki

Elementy sieci:

• Ochrona klienta

• Instytucje nadzorcze - Ministerstwo Finansów, od ubiegłego roku Komisja Nadzoru Finansowego

• Pożyczkodawca ostatniej instancji - Bank Centralny każdego kraju

Sieć bezpieczeństwa finansowego systemu bankowego:

• Instytucje przyczyniające się do utrzymania bezpieczeństwa sektora bankowego

• Bank centralny (NBP)

• Nadzór bankowy (KNF)

• System gwarantowania depozytów (BFG)

• Regulacje ostrożnościowe - regulacje nadzorcze

Nadzór nad rynkiem finansowym:

• Nadzór zróżnicowany - kilka instytucji nadzorujących poszczególne segmenty rynku finansowego - nad każdym segmentem rynku finansowego sprawuje inna instytucja, tak było do stycznia ubiegłego roku

• Nadzór zintegrowany - `mega - nadzorca' - jedna instytucja, która sprawuje nadzór nad całym rynkiem finansowym - KNF (jednak z pewnym wyjątkiem - sektor bankowy, od stycznia tego roku nie ma już Komisji Nadzoru Bankowego)

Nadzór nad rynkiem finansowym:

• Nadzór bankowy

• Nadzór emerytalny

• Nadzór ubezpieczeniowy

• Nadzór nad instytucjami pieniądz elektronicznego

• Nadzór nad rynkiem kapitałowym

• Nadzór uzupełniający - odnoszący się tylko do konglomeratów finansowych

Cele nadzoru nad rynkiem finansowym:

• Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego

• Zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku

---