MORFOLOGIA A SKLADNIA

Jednoznaczne rozgraniczenie morfologii i składni jest trudne. Często ta sama funkcja językowa wyrażana jest zarówno analitycznie (Za pomocą struktur wielowyrazowych), jak i syntetycznie (za pomocą struktur jednowyrazowych), np. być chorym – chorować. Z drugiej strony jednak analityczne konstrukcje typu: będzie pisać, byłby pisał, jest pisany, a także bardziej siwy, bardziej gietki, często również wyrażenia z niech, wbrew swojej strukturze traktowane są jako jednostki syntaktycznie proste o złożonej budowie morfologicznej. Decydują o tym właściwości funkcjonalne tych jednostek. Podobnie traktowane są również wyrażenia typu: nauczyć się, umyć się itp.

Można odwołać się do dwóch kryteriów rozgraniczenia konstrukcji syntaktycznych syntaktycznych analitycznych struktur morfologicznych:

1) Wyrażenia analityczne zawierające choćby jeden element nie będący wyrazem gramatycznym są jednostkami syntaktycznie prostymi;

- formy takie jak: nacieszyć się, doprosić się

2) Wyrażenia analityczne nie zawierające elementu nie będącego wyrazem gramatycznym, mogą być traktowane jako jednostki syntaktycznie proste jedynie, gdy pozostają one w bezpośredniej opozycji morfologicznej z jakąś klasą syntetycznych struktur morfologicznych, przy czym nie istnieją syntetyczne formy fleksyjne synonimiczne z tymi konstrukcjami analitycznymi; zatem analitycznymi strukturami morfologicznymi są:

- formy czasu przyszłego typu: będę pisał, będą czytali

- tryb przypuszczający

Syntaktycznie złożone są np.:

- opisowe formy wyższe przymiotników (ponieważ możliwe są dla nich konstrukcje analityczne o takim samym znaczeniu)

- konstrukcje z niech.

Objaśnienia terminów występujących w kryteriach rozgraniczeń załączone były do konspektu z tego tematu.