CHOROBY NA JĘZYKU
Oględziny języka stanowią jeden z elementów wywiadu medycznego przeprowadzanego rutynowo podczas każdej wizyty u stomatologa. Oceniane są: wielkość, kolor, ruchomość, obecność nalotu lub guzków, wielkość i wygląd brodawek, bolesność języka. To szczegółowe badanie, które może dostarczyć szeregu informacji na temat funkcjonowania układów i organów wewnętrznych, dlatego też może się zdarzyć, że od dentysty usłyszy się, iż ze zdrowiem jamy ustnej wszystko jest w najlepszym porządku, ale warto byłoby wybrać się na spotkanie z diabetologiem czy gastrologiem.
Język stanowi bowiem kopalnię informacji o stanie zdrowia ogólnego lub poszczególnych narządów. Bywa, że obraz choroby szybciej ujawnia się na języku niż pojawiają się inne symptomy świadczące o rozwijającym się schorzeniu. Obraz choroby na języku może manifestować się zmianami w każdej z wymienionych wyżej cech tego organu – tylko w jednej lub w kilku naraz, czyli np. zmianom koloru może towarzyszyć spękanie czy wykwity. Modyfikacjom w wyglądzie języka mogą też towarzyszyć symptomy pojawiające się na innych strukturach jamy ustnej lub w nucie zapachowej oddechu.
Choroby infekcyjne
Płonica (szkarlatyna) – początkowo język jest obrzęknięty, pokryty grubym nalotem. Następnie przez nalot zaczynają prześwitywać zaczerwienione brodawki grzybowate – jest to język poziomkowy. Po 2-3 dniach nalot ulega złuszczeniu, a tam, gdzie prześwituje tkanka języka, widać pas tkanki o żywej malinowej barwie i z uniesionymi brodawkami grzybowatymi.
Zakażenia paciorkowcami – u dzieci mogą objawiać się białoszarym nalotem błoniczym na języku. Wyraźną wskazówką do podejrzenia tego typu zapaleń jest biały nalot z obrzękiem brodawek smakowych. W zakażeniu liszajcowatym czasem pojawiają się drobne wykwity, zamieniające się w pęcherzyki wypełnione płynem, które szybko pękają i tworzą krwawiące nadżerki.
Zespół wstrząsu toksycznego (spowodowany np. toksyną gronkowcową) – język przybiera żywo czerwony lub malinowy kolor.
Posocznica – język staje się ciemnosiny z powodu krwistych wylewów pojawiających się pod śluzówką jamy ustnej.
Błonica – język z charakterystycznym nalotem ułożonym w kształty przypominające draperie. Widać m.in. zmiany wysiękowe, zwłóknienia, martwy nabłonek.
Gruźlica – na języku pojawia się charakterystyczny podłużny lub nieregularny kształt.
Krztusiec – występują wylewy i wybroczyny w okolicach języczka, a wędzidełko języka może być owrzodzone.
Zakażenia układu pokarmowego – pojawia się wyraźny nalot na języku: biały lub żółtawy, czasem wybroczyny, spękania.
Infekcje wirusowe – początkowo widać zmiany rumieniowe, które przekształcają się dość szybko w żółtawe pęcherzyki wypełnione surowiczym płynem, pękające i pozostawiające bolesne nadżerki. Przy odrze język pokryty jest grubym nalotem, który po usunięciu odsłania obrzęknięte brodawki i żywy malinowy kolor tkanki.
Kandydozy – język pokrywa się białym nalotem lub nieregularnymi plamami w kolorze białym. Przy pleśniawkach nalot przypomina kożuch mleczny.
Choroby nieinfekcyjne
Zaburzenia żołądkowe – język pokryty jest charakterystycznym żółtawym lub białawym nalotem; w chorobie refluksowej można odczuwać pieczenie języka.
Anemie – język blady, czasem szarawy:
megaloblastyczna – pojawia się tzw. język Huntera: wygładzony, z zanikłymi brodawkami, czerwony, błyszczący jakby polakierowany;
z niedoboru żelaza – bladość spodniej strony języka, zanik brodawek nitkowatych i wygładzenie powierzchni.
Cukrzyca – język bywa spękany, wysuszony z powodu zmniejszonego wydzielania śliny, ze zmianami romboidalnymi na powierzchni (tzw. język geograficzny).
Zaburzenia odporności – nienaturalnie gładki język, często pozbawiony brodawek nitkowatych.
Problemy z woreczkiem żółciowym – język w intensywnie czerwonym kolorze.
Niedotlenienie organizmu – siny kolor języka.
Choroby jelit: celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna – język geograficzny.
Zespół Kawasaki – tzw. język truskawkowaty (z obrzmiałymi brodawkami).
Białaczka – charakterystyczne są wrzodziejące zmiany na języku.
Alergie – język najczęściej jest obrzęknięty, może pojawić się pieczenie – czasem bardzo dotkliwe.
Niedobór witamin a język
Witamina B1 – pojawia się ból języka.
Witamina B2 – powoduje zapalenie języka przebiegające z wysuszeniem, obrzękiem, zmianą barwy na ciemnoczerwoną. Na bocznych powierzchniach z powodu obrzęku widać odciśnięte zarysy zębów.
Witamina B3 – pojawia się obrzęk, pieczenie i palenie języka oraz przerost znajdujących się na nim brodawek nitkowatych.
Witamina B5 – brak fluorescencji języka (cecha stwierdzana jedynie podczas badania lekarskiego jamy ustnej).
Witamina B6 – występuje zapalenie języka.
Witamina B12 – objawy jak przy anemii megaloblastycznej.
Witamina H – zmiany krwotoczne na języku i zanik brodawek.