BHP semestr I
30-XI-2008
TOKSYKOLOGIA
Właściwości pyłów i ich szkodliwe działanie na organizm ludzki:
1)Pył – to zbiór cząstek w powietrzu, które w polu grawitacyjnym poruszają się ruchem jednostajnym lub wykonują ruchy Brauna ( cząsteczek gazu ).
2) Podział pyłów w zależności od działania na organizm ludzki:
a) toksyczne- są to pyły związków chemicznych, które mogą być rozpuszczalne w płynach ustrojowych i powodują przez to zatrucia np. pyły związków ołowiu, miedzi, cynku, niklu
b) drażniące- np. zewnętrzne części ciała, czyli spojówki oczu, błony śluzowe górnych dróg oddechowych, tak działa większość pyłów przemysłowych
c) alergiczne- powodują reakcje uczuleniowe, należą tu pyły bawełny, lnu, wełny, drewna, pyłki kwiatowe
d) rakotwórcze- powodują powstawanie chorób nowotworowych, należą tu azbest, pyły drewna twardego (buku, dębu)
3) Podstawą oceny narażenia na pył są wartości NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) zawarte w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 17 czerwca 1988 r.
Pył całkowity - jest to zbiór cząstek pyłu, który w procesie oddychania może wnikać do organizmu człowieka.
Pył respirabilny - to zbiór cząstek pyłu przechodzący przez selektor wstępny czyli urządzenie do rozdzielania frakcji pyłów według wielkości jego cząstek,
Włókna - to cząstki pyłów, których długość jest większa od 5 mikrometrów a stosunek długości do średnicy jest większy niż 3 do 1.
4) Działanie pyłów na organizm człowieka może spowodować:
uszkodzenia błon śluzowych
uszkodzenia skóry
uczulenia
pylicę płuc
choroby nowotworowe
tworzenie tkanki łącznej w płucach (pyły fibrogenne, którymi są krystaliczna krzemionka, azbest, talk)
Najbardziej pyłotwórcze procesy technologiczne to:
- kruszenie
- mielenie
- przesiewanie surowców
- mieszanie ciał sypkich
- szlifowanie
- polerowanie
Szkodliwe działanie pyłów na organizm ludzki zależy od:
rodzaju pyłów
wielkości cząstek pyłów
stężenia pyłów w powietrzu
czasu ekspozycji
zawartości krzemionki
rozpuszczalności w płynach ustrojowych
kształtu cząstek pyłów (włókna, kształty ostre, obłe)
5) Czynniki odgrywające rolę przy ocenie niebezpieczeństwa. Spowodowanego pyłem:
a) średnia ziaren pyłów- szczególnie niebezpieczne są pyły mniejsze od 5 mikrometrów, jest to frakcja respirabilna, a szkodliwość wynika z przedostawania się tych pyłów do pęcherzyków płucnych
b) skład chemiczno- mineralogiczna pyłów
c) zapylenie powietrza, czyli masa cząstek pyłów w jednostce objętości powietrza
d) czas działania pyłów na organizm ludzki
6) Sposoby ochrony przed pyłem:
zmiana procesu technologicznego pod kątem zmniejszenia emisji pyłów
zmiana surowców na mniej pylące
hermetyzacja procesu produkcyjnego
automatyzacja procesu produkcyjnego
pozbawienie lotności pyłów przy pomocy wody
stosowanie urządzeń odpylających i wentylacyjnych
stosowanie ochron osobistych w postaci sprzętów filtrującego, pochłaniającego lub filtrująco-pochłaniających
Zagadnienia do egzaminu:
Zadania i podziały toksykologii
Własności czynników toksycznych
Trucizna a substancja szkodliwa
Dawka progowa, toksyczna, śmiertelna, średnia dawka śmiertelna
Podział zatruć ze względu na przebieg zatrucia i mechanizm działania
Przyczyny zatruć
Warunki biologiczne organizmu warunkujące powstawanie zatruć
Drogi wchłaniania i wydalania substancji toksycznych
Układy i narządy najczęściej atakowane przez substancje toksyczne
Podział substancji według PZU
Ochrona przed czynnikami szkodliwymi dróg oddechowych, oczu, rąk, tułowia i nóg
Warunki jakie musi spełnić choroba aby została uznana za chorobę zawodową
Kto i na jakiej podstawie wydaje decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzję o braku podstaw do jej stwierdzenia
Procedura postępowania w razie podejrzenia o chorobę zawodową
Znaczenie przeprowadzania badań i pomiarów NDS, NDN w profilaktyce chorób zawodowych
Pyły toksyczne, drażniące, alergiczne, rakotwórcze, pył całkowity, respirabilny
Szkodliwe działanie pyłów na organizm ludzki
Czynniki odgrywające rolę przy ocenie stopnia niebezpieczeństwa spowodowanego pyłem
Sposoby ochrony przed pyłem