Bank – osoba prawna wykonująca działalność gospodarczą, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami ustawy Prawo bankowe i wymienionych w statucie banku. Banki należą do tak zwanych instytucji zaufania publicznegospecyfika banków -jednolite zasady pracy w bankach

Funkcje banku w gospodarce: Pośrednika- Przekształcanie oszczędności otrzymywanych przede wszystkim z gospodarstw domowych w kredyt (pożyczki) udzielany przedsiębiorstwom i innym podmiotom w celu dokonywania inwestycji w nowe budynki, wyposażenie i inne dobra kapitałowe. Płatnika- Realizowanie płatności za dobra i usługi w imieniu klientów (przez emitowanie czeków, telegraficzne przekazywanie funduszy oraz wypłacania banknotów i monet).Gwaranta- Zobowiązanie się do pokrycia zadłużenia klientów gdy są niezdolni do zapłaty (np. przez wystawianie akredytyw).agenta - Działanie w imieniu klientów w celu zarządzania i ochrony ich własności lub emitowanie i wykupywanie ich papierów wartościowych (zwykle pełniona przez wydział powierniczy banku),polityczna- Służenie w charakterze realizatora polityki rządu w jego dążeniu do regulowania wzrostu gospodarczego Bank jako instytucja zaufania publicznego zobowiązany jest do utrzymania w tajemnicy danych dotyczących klientów i dokonywanych przez nich operacji. Zachowanie tajemnicy bankowej jest szczególnie istotne dla klientów banków, którzy dokonując różnych czynności bankowych przekazują bankowi informacje poufne dotyczące bezpośrednio swojej osoby, stanu rodzinnego czy majątkowego. Ujawniając takie informacje bank mógłby narazić swoich klientów np. na szkodę, różnego rodzaju uciążliwości, a nawet na niebezpieczeństwo. Dlatego bank jest zobowiązany dochować tajemnicy bankowej, zaś niewykonanie tego obowiązku lub nienależyte jego wykonanie wiąże się z odpowiedzialnością majątkową i karną.Nadzór bankowy – jest to instytucja monitorująca działalność podległych jej banków komercyjnych, której podstawowym celem jest zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa systemu bankowego, a także tworzenie kontrolowanych przez nadzór norm ostrożnościowych.

Nadzór bankowy polega na możliwości władczego wkraczania w działalność instytucji wykonujących czynności bankowe przez odpowiedni organ państwowy. Nadzór bankowy działa w interesie klienta banku, czuwając nad przestrzeganiem przez banki prawa bankowego i innych chroniących go przepisów. Banki dysponują środkami finansowymi wielu podmiotów gospodarczych i z tego względu władze państwowe powołują urząd nadzoru bankowego, którego zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa wkładów akumulowanych przez banki.Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) - instytucja gwarantująca depozyty polskich banków. Realizuje także działalność pomocową w stosunku do instytucji bankowych zagrożonych upadłością. Powstała na mocy ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym^[1] z dnia 14 grudnia 1994 r.

Rodzaje banków komercyjnych- bankowość komercyjna a w jej ramach

• banki kredytowe i depozytowe

• banki inwestycyjne

• banki oszczędnościowe i lokacyjne

• banki hipoteczne

• banki specjalne

Funkcje banku centralnego Bank centralny – instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa, bądź podporządkowana państwu.

W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski.

Bank centralny jest to bank państwowy, który spełnia równocześnie funkcje:
- banku emisyjnego,
- banku banków,
- banku gospodarki narodowej i banku państwa

• Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy. Następnie wprowadza go do obiegu poprzez skup metali szlachetnych, walut obcych oraz w formie długu, czyli udzielając kredytów bankom komercyjnym (w niektórych państwach również rządowi). Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.

• Bank centralny jest bankiem rozliczeniowym banków komercyjnych i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.

• Bank centralny jest bankiem skarbu państwa. Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny. W wyjątkowych przypadkach bank centralny może udzielić państwu kredytu (w formie kredytu bezpośredniego lub zakupu skarbowych papierów wartościowych). Jednak z racji na zagrożenie inflacją, do której mogą doprowadzić tego typu transakcje, jest to obecnie bardzo rzadko stosowane rozwiązanie^[1].

Funkcje stabilizująco-kontrolne

• Bank centralny formułuje cele polityki pieniężnej państwa i steruje nią za pomocą dostępnych instrumentów.

• Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju, a także prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej.

• Bank centralny nadzoruje działalność banków komercyjnych, dbając o bezpieczeństwo systemu bankowego.

• Bank centralny reguluje podaż pieniądza w obiegu (poprzez np. operacje otwartego rynku i ustalanie stóp procentowych) i oddziałuje na politykę kredytową banków komercyjnych.

Polityka stabilizacyjna (zwana także polityką antycykliczną) – jedna z gałęzi polityki gospodarczej. Jej celem jest łagodzenie wahań aktywności gospodarczej wywołanych zmianą faz cyklu koniunkturalnego.

Ze względu na rodzaj stosowanych instrumentów w ramach polityki stabilizacyjnej wyróżniamy politykę fiskalną (wykorzystującą stopy podatkowe i wydatki budżetowe) oraz politykę pieniężną (stosującą operacje otwartego rynku).

Do najczęściej wymienianych celów polityki stabilizacyjnej należy zaliczyć: stabilizację poziomu cen, utrzymanie wysokiego stanu zatrudnienia i równowagi bilansu płatniczego, a bardziej ogólnie – tworzenie warunków sprzyjających wzrostowi gospodarczemu.

Mechanizmy transmisji impulsów polityki pieniężnej są to zachowania podmiotów gospodarczych stanowiących drogę (kanał), którą polityka banku centralnego (impulsy polityki pieniężnej) wpływa na decyzje cenowe i produkcyjne podmiotów ekonomicznych.

Mechanizm transmisji polityki pieniężnej opiera się na założeniu, że istnieje związek między zmianami ilości pieniądza, a zmianami w działalności gospodarczej. Reakcje podmiotów gospodarczych maja wpływ na zmianę realnego produktu krajowego brutto.

Analiza mechanizmów transmisyjnych zmian polityki pieniężnej na gospodarkę pozwala na uchwycenie podstawowych różnic, jakie występują między poszczególnymi kierunkami w zakresie zarówno teoretycznych przesłanek polityki ekonomicznej, jak i jej konkretnych zasad

Instrumenty polityki pieniężnej

Stopa rezerw obowiązkowych – miernik kwoty rezerw obowiązkowych, jaką banki komercyjne są zobowiązane wpłacić do banku centralnego (w Polsce jest nim NBP) w celu zabezpieczenia ich wypłacalności (banków komercyjnych). W zależności od tego jaki jest wskaźnik rezerwy obowiązkowej bank centralny decyduje o tym jaka jest podaż pieniądza. Stopa rezerw obowiązkowych może być naliczana od wkładów złotowych płatnych na żądanie, od wkładów złotowych – terminowych, wkładów w walutach obcych płatnych na żądanie i od wkładów terminowych w walutach obcych.

Refinansowanie - jest to operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. W rezultacie te pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być znowu użyte do finansowania takich samych jak poprzednio czy też odmiennych działań. W gospodarce rynkowej największą skalę i znaczenie mają operacje refinansowania przeprowadzane wewnątrz systemu bankowego.

Operacje otwartego rynku - jedno z narzędzi banku centralnego służących kontrolowaniu podaży pieniądza. Polega na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, przeważnie państwowych, na otwartym rynku. Jest to najczęściej stosowane, elastyczne oraz skuteczne narzędzie polityki pieniężnej.

Operacje otwartego rynku prowadzone są z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku centralnego. Polegają one na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych, dewiz oraz bonów pieniężnych emitowanych na własny rachunek przez bank centralny. Ich sprzedawanie i kupowanie umożliwia bankowi centralnemu wpływać na:

• płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych;

• wysokość stóp procentowych;

• efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego.

Depozyt bankowy (wkład bankowy) – inwestycja finansowa polegająca na powierzeniu środków finansowych bankowi^[1]. W zamian za ulokowane depozyty pieniężne banki płacą deponentom odsetki, zależne głównie od długości zadeklarowanego czasu depozytu i stóp procentowych na rynku. Oprocentowanie może być stałe albo zmienne. Banki uzyskują w zamian prawo do dysponowania powierzonymi im środkami pieniężnymi, udzielając na ich podstawie kredytów lub je inwestując. Depozyty stanowią podstawowe źródło finansowania działalności kredytowej prowadzonej przez banki.

Rachunek bankowy - zapis stanu należności między dwoma podmiotami, z których jeden jest bankiem. Zamiennie używa się nazwy konto.

Rodzaje rachunków bankowych

Prawo bankowe określa rodzaje rachunków. Są to:

• rachunek bieżący - służy do przeprowadzania rozliczeń, tj. otrzymywania należności i regulowania zobowiązań; podmioty gospodarcze mają obowiązek posiadania takiego rachunku; dla osób fizycznych, z wyłączeniem operacji związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, prowadzone są rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe

• rachunek pomocniczy - służy do przeprowadzania rozliczeń w innym banku niż bank prowadzący rachunek bieżący lub do dokonywania operacji w ściśle określonym celu,

• rachunek lokaty terminowej - służy do przechowywania nadwyżek finansowych przez okres wynikający z umowy z bankiem, zachęca do tego wyższe oprocentowanie w stosunku do rachunków bieżących,

• rachunek oszczędnościowy - prowadzony zazwyczaj na rzecz osób fizycznych, dowodem zawarcia umowy takiego rachunku jest książeczka oszczędnościowa lub inny dokument imienny, nie wolno używać go do realizowania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą.

• rachunek walutowy - umożliwia prowadzenie w polskim banku rachunku w walucie obcej. Na rachunku walutowym przedsiębiorstwa mogą gromadzić waluty wymienialne przekazane z zagranicy bądź pochodzące z tytułów, z których zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa dewizowego możliwy jest transfer walut wymienialnych, a także z tytułów określonych w indywidualnych zezwoleniach dewizowych.

Emisja papierów wartościowych – proponowanie nabycia papierów wartościowych skierowane do inwestorów.

Emisja papierów wartościowych może występować w charakterze oferty publicznej lub niepublicznej. Oferta publiczna występuje wówczas, gdy do proponowania nabycia papierów wartościowych wykorzystuje się środki masowego przekazu lub gdy proponowanie skierowane jest do 100 lub więcej osób.

Podmiot uprawniony do emisji poszczególnych papierów wartościowych może emitować je wielokrotnie.

Rodzaje kredytów

Kredyt dewizowy

Udzielany w walucie innych krajów, przeliczanej i wypłacanej w złotówkach; przeważnie niżej oprocentowany od kredytu udzielanego w złotówkach. Kredytobiorcy to najczęściej importerzy i osoby niebojące się osłabienia złotego w stosunku do innych walut.

Kredyt komercyjny

Wysokość oprocentowania zależy od warunków stawianych przez bank, w którym bierzemy kredyt, np. od okresu spłaty, stałej lub zmiennej stopy oprocentowania, wysokości kosztów obsługi kredytu. Dość łatwo dostępny.

Kredyt preferencyjny

Udzielany na korzystniejszych warunkach niż pozostałe kredyty. Mogą ubiegać się o niego rodziny o niskich dochodach zamierzające kupić mieszkanie, rolnicy na zakup nawozów lub ziarna siewnego. Przyznawany także instytucjom i urzędom, np. gminom na budowę kanalizacji lub gazociągów. Dofinansowany przez agencje rządowe lub ze specjalnych funduszy pomocnych Unii Europejskiej.

Kredyt hipoteczny

Kredyt długoterminowy (okres spłaty nawet do 25 lat); może być zaciągany przez ludność (np. na budowę domu, zakup mieszkania) lub firmy (np. na budowę hali fabrycznej). W razie niespłacenia kredytu bank ma prawo sprzedaży zastawu hipotecznego, np. domu budowanego za pieniądze z kredytu hipotecznego.

Kredyt lombardowy

Kredyt krótkoterminowy (okres spłaty do 1 roku); jego zabezpieczenie to zastaw, np. biżuteria, obrazy. Kwota udzielanego kredytu jest zazwyczaj niższa od wartości zastawu. W razie niespłacenia kredytu bank ma prawo sprzedaży zastawu.

Papier wartościowy – dokument lub zapis w systemie informatycznym na rachunku papierów wartościowych, który ucieleśnia prawa majątkowe w taki sposób, że dane uprawnienia przysługują osobie wskazanej jako uprawniona w treści dokumentu (choćby jako okaziciel), a przedłożenie go jest warunkiem koniecznym i wystarczającym dla realizacji uprawnienia. Ponadto zniszczenie lub utrata dokumentu powoduje utratę uprawnień dopóki nie zostanie wydane postanowienie o umorzeniu dokumentu

INWESTYCJE W PAPIERY WARTOŚCIOWE

Przedsiębiorstwa często inwestują własne środki pieniężne w papiery wartościowe.

Inwestowanie to polega na wydatkowaniu zasobów pieniądza dziś, w zamian za korzyści

uzyskane w przyszłości. Firmy inwestujące w papiery wartościowe muszą brać pod uwagę różnicę między wartością koniecznych nakładów a wartością strumienia oczekiwanych dochodów. Muszą one w ten sposób określić pieniężne skutki decyzji dotyczących przyszłości. Kapitał, który został zainwestowany w zakup papieru wartościowego, stanowi wartość tego papieru w momencie zakupu. Najczęściej środki finansowe są inwestowane w papiery o wysokich stopach zwrotu, czyli jak najbardziej rentowne. Na rentowność

papieru wartościowego składają się zyski otrzymane w kolejnych okresach posiadania

tego papieru.

• Gotówkowe rozliczenia pieniężne

(wtedy, gdy następuje jednoczesne rozliczenie towary lub usługi i pieniądza) Prowadzone przez operację w kasie banku

Przy wykorzystaniu czeków gotówkowych

• Bezgotówkowe rozliczenia pieniężne

• (wtedy, gdy zapłata następuje po otrzymaniu towaru, albo otrzymanie towaru wyprzedza zapłatę) polecenie przelewu,

polecenie zapłaty

bankowe inkaso faktur

akredytywa

czek rozrachunkowy

weksel własny

weksel trasowany

okresowe rozliczenia saldami

rozliczenia planowe

karta płatnicza

Usługi maklerskie są odpowiedzią na rosnące oczekiwania Klientów i są oferowane poprzez bankowość internetową. Mogą z nich korzystać użytkownicy Millenetu posiadający konto inwestycyjne w Millennium Dom Maklerski. Pozwalają one na:

• obsługę zleceń kupna i sprzedaży akcji na GPW,

• możliwość bezpiecznego lokowania wolnych środków (zakup obligacji Skarbu Państwa na GPW),

• bezpośredni udział w prywatyzacjach (za pośrednictwem GPW oraz oferty publiczne poza GPW),

• oglądanie notowań giełdowych on-line,

• niskie prowizje od transakcji internetowych,

• dostęp do rachunku maklerskiego 24 godziny na dobę,

• natychmiastowe przelewy między rachunkiem maklerskim i rachunkiem bankowym.

Ryzyko bankowe nieodłącznie towarzyszy działalności banków, zwłaszcza transformacji środków pieniężnych, będących w ich dyspozycji. Banki ponoszą ryzyko związane z:

• Utratą płynności, zdolności terminowego regulowania zobowiązań i poleceń klientów

• Zagrożeniem terminów spłat ,czyli tzw. ryzyko kredytowe,

• Wahaniami stopy procentowej na rynku pieniężnym i kapitałowym tzw. ryzyko stopy procentowej,

• Zmianami kursów poszczególnych walut na rynku międzynarodowym tzw. ryzyko walutowe,

• Obrotem papierami wartościowymi.

Ryzyko kredytowe – w bankowości: ryzyko związane z niewywiązaniem się kredytobiorcy z wynikającego z zawartej z bankiem umowy obowiązku spłaty kredytu. Ryzyko kredytowe oznacza niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie wypełni zobowiązań zawartych w umowie, narażając kredytodawcę na stratę finansową.

Ryzyko płynności – zagrożenie banku utratą zdolności do wywiązywania się z bieżących zobowiązań płatniczych. Czynniki powodujące zagrożenie utraty płynności są różnorodne. Wszystkie operacje bankowe, które powodują przepływ strumieni pieniężnych mogą bowiem wywołać perturbacje banku w sferze płynności

Stopa procentowa jest ceną pieniądza i wyznacznikiem wartości pieniądza w czasie.

Przez ryzyko stopy procentowej rozumie się niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian

rynkowej stopy procentowej na sytuację finansową banku.

• Ryzyko stopy procentowej przejawia się jako:

– ryzyko dochodu (zmniejszenie się dochodów odsetkowych banku)

– ryzyko inwestycji (obniżenie się wartości rynkowej obligacji o stałym oprocentowaniu ma skutek wzrostu rynkowych stóp procentowych).

• Podstawową przyczyną ryzyka stopy procentowej są trudności z przewidywaniem kierunku i zakresu

wahań rynkowych stóp procentowych.

ryzyko walutowe – (ryzyko kursowe) w ekonomii: ryzyko związane z możliwością wahań kursu jednej waluty w stosunku do innej. W praktyce można wyróżnić dwa rodzaje tego ryzyka:

• ryzyko transakcyjne (transaction risk), występujące w przypadku zawierania transakcji rozliczanej w innej walucie niż waluta krajowa danego przedsiębiorstwa;

• ryzyko księgowe (accounting risk), wynikające z możliwości zmiany wyceny aktywów lub pasywów, których cena jest wyrażona w innej walucie niż waluta, w której dane przedsiębiorstwo prowadzi księgi.