Neuroanatomia, wykład 2 19.10.2013

Układ nerwowy autonomiczny

1. Charakterystyka:

- jest niezależny od naszej woli

- unerwia narządy wewnętrzne, gruczoły, układ dokrewny, gruczoły potowe, łojowe, trawienne

- współpracuje z układem somatycznym (brzeżnym = rąbkowym = limbicznym), dokrewnym.

- szybkość reakcji – sekundy, minuty

- brak osłonek na włóknach

- obecność w obwodowej części AUN zwojów (jest bardziej rozbudowany), powoduje to dodatkową liczbę synaps, układ jest wolniejszy w reakcjach

- zbudowany z mięśni gładkich

- dzieli się na część współczulną i przywspółczulną

Początek układu autonomicznego ma 2 struktury.

Ośrodki układu autonomicznego w korze mózgowej:

1. Zakręty nadoczodołowe – płat czołowy

2. Wyspa – granica trzech płatów (czołowy, ciemieniowy, skroniowy)

3. Zakręt obręczy

Mózg trzewny = ośrodki korowe

Podwzgórze: - leży w międzymózgowiu. Mózgowie poprzez lejek łączy się z przysadką. Przysadka leży w siodle tureckim.

Jest zbudowane z zespołu jąder (24 pogrupowane w trzy grupy: przednia, środkowa i tylna).

- jądra: przywzrokowe, przykomorowe posiadają zdolność neurosekrecji

- jądro nadskrzyżowaniowe – bierze udział w regulacji rytmów dobowych

Podwzgórze stanowi dno komory III.

Funkcje:

- utrzymanie równowagi organizmu wewnętrznego

- neurosekrecja

- uwalnianie hormonów gonadotropowych,

- regulacja temperatury ciała (jądra zapobiegają przegrzaniu)

- wpływ na regulację przemiany tłuszczowej,

- przyjmowanie pokarmów i płynów,

- regulacja stanów emocjonalnych

Przysadka: gruczoł dokrewny, tylny płat nerwowy: znajdują się tam transporty oksytocyny i wazopresyny. Płat przedni: nadrzędny gruczoł dokrewny. Występuje układ żylny krążenia wrotnego.

Poniżej wzgórza znajduje się rdzeń przedłużony i rdzeń kręgowy.

Rdzeń przedłużony:

- ośrodek naczyniowo – ruchowy (praca serca i naczyń krwionośnych)

- ośrodek oddechowy – w pobliżu jąder oliwki (wymiar - 1mm³)

- ośrodek oddychania – lokalizacja nieznana

- ośrodek wymiotny – górna przykomorowa część rdzenia przedłużonego przy komorze IV

Rdzeń kręgowy:

Wspólne ośrodki - istota szara w pobliżu kanału rdzenia kręgowego:

- ośrodek rzęskowo – rdzeniowy – unerwia mm gładkie oczodołu, powiek, gałki ocznej. Znajduje się na pograniczu C₈Th₁ (Zespół Chornera)

- ośrodek włosoruchowy, naczynioruchowy, potowydzielniczy. Lokalizacja rozproszony C₈ - L₂-₃

- ośrodek defekacji, nikcji, elakulacji, erekcji S_1-3

Część współczulna – dominująca, aktywująca. Ma część ośrodkową: jądro pośrednio boczne w rdzeniu kręgowym. To jądro = słup, rozciąga się na rdzeniu kręgowym. Wypukla się, jest widoczne z zewnątrz od C₈ do L_2.

Jądro współczulne – zespół neuronów. Wychodzą aksony korzeniami brzusznymi. Włókna wychodzące docierają do pierwszych zwojów zespołu przywspółczulnego = pień współczulny. Leży po dwóch stronach kręgosłupa. Jest symetryczny, ułożony w pewnym porządku. Część obwodowa: włókno zazwojowe i przedzwojowe.

Pień współczulny – drabina. Zwoje łączą się z włóknami poziomymi i pionowymi.

Struktury unerwione przez część współczulną: gałka oczna, gruczoły. Pień współczulny sięga od podstawy czaszki. Ilość zwojów nerwowych (23 - 25).

/Skrypt – sploty nerwowe/.

Duże naczynia krwionośne są unerwione przez część współczulną. Obwodowe naczynia – nie posiadają unerwienia autonomicznego.

Cześć przywspółczulna:

- część mózgowiowa/ czaszkowa

- część rdzeniowa przywspółczulna

Część mózgowiową tworzą jądra czterech nerwów czaszkowych: III, VII, IX, X. Zasada wystąpienia zwojów i przedzwojów jest spełniona. III para – zwój rzęskowy unerwia przywspółczulnie. VII para – gruczoł łzowy, ślinianki, gardło. X nerw błędny- wchodzi do jamy brzusznej. Granica unerwienia przez klatkę piersiową, szyję – do jamy brzusznej – kończy wejście do miednicy. Kończy się w 1/3 części okrężnicy – unerwia przywspółczulnie. Obszar miednicy dolnej – unerwienie przywspółczulne przez ośrodek S₁ – S_3. Z niego wychodzą włókna przedzwojowe. Funkcje płciowo moczowe – unerwione.

Zwoje przedzwojowe do zazwojowych 1:1.

Unerwienie czynnościowe: - ruch, w układzie autonomicznym – narządy (jelito, ruchy perystaltyczne). Układ somatyczny: powierzchowne i głębokie.

Czucie w układzie autonomicznym istnieje dzięki receptorowi i drodze dośrodkowej przewodzącej bodziec.

Droga czuciowa w AUN: włókno dośrodkowe narządów wewnętrznych – biegnie od jelita do nerwu rdzeniowego.

Nerw autonomiczny – zawiera włókna dośrodkowe i odśrodkowe. Dociera bezpośrednio do rdzenia kręgowego.

Łuk odruchowy w układzie autonomicznym: wejście w układ somatyczny warunek siła bodźca.

Drogi układu autonomicznego: połączenie z tworem siatkowatym, z hipokampem, ze wzgórzem, z podwzgórzem.

Niższe ośrodki z którymi łączy się podwzgórze:

- rdzeń kręgowy

- pień mózgu

Przebieg dróg. W śródmózgowiu i moście drogi biegną grzbietowo i przyśrodkowo, blisko istoty szarej środkowej, blisko dna komory IV. Przechodzą przez pole podczerwienne, a poniżej jądra czerwiennego krzyżują się i układają bardziej bocznie.